Rośliny bobowate. Uwagi ogólne

Transkrypt

1 Rośliny bobowate Uwagi ogólne W Polsce udział roślin bobowatych grubonasiennych w strukturze zasiewów kształtuje się na poziomie 1,1% i jest ciągle mniejszy niż w większości krajów UE. W związku z dominującym udziałem zbóż w uprawie, pożądany byłby jego wzrost. System dopłat do uprawy roślin bobowatych, wprowadzony w 2010 roku, spowodował wyraźny wzrost areału produkcji kwalifikowanego materiału siewnego, choć niestety w kolejnych latach ta tendencja nie utrzymała się. Rośliny bobowate oprócz tego, że są cennym źródłem wysokobiałkowej paszy dla zwierząt są również bardzo cennym elementem zmianowania. Spełniają również ważną rolę w zwiększaniu produkcyjności gleby. Pozostawiają w niej znaczną ilość azotu oraz substancji organicznych i składników pokarmowych. Ma to istotne znaczenie przy dużym udziale zbóż w strukturze zasiewów. Są dobrym przedplonem dla wielu gatunków roślin. Zwłaszcza po grochu jest dobre stanowisko dla rzepaku i jęczmienia ozimego. Doświadczenia prowadzone są w czterech powtórzeniach. Prowadzi się je na jednym poziomie agrotechnicznym. W poniższych tabelach przedstawiono wyniki doświadczeń PDOiR z gatunkami roślin bobowatych przeprowadzonych w województwie pomorskim. Najważniejszym gatunkiem jest groch siewny. Wyniki r. dla tego gatunku przedstawiono na tle wyników z trzech lat. Doświadczenia z grochem prowadzone były w ZDOO Radostowo i SDOO Karzniczka. Oprócz doświadczeń z grochem siewnym w województwie pomorskim wykonano doświadczenie z bobikiem w Radostowie i Karzniczce, a także z grochem pastewnym i łubinem wąskolistnym w Wyczechach. W tabelach dotyczących tych gatunków podano tylko plony odmian uzyskane w i 2013 r. w województwie pomorskim na tle średniej krajowej wg COBORU. Doświadczenie z grochem w Karzniczce zostało dofinansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego. Wyniki doświadczeń Wiosna r. zarówno w Radostowie jak i w Karzniczce sprzyjała zasiewom roślin strączkowych. Pomimo niewielkich opadów deszczu w kwietniu wschody roślin były dobre we wszystkich doświadczeniach. Początkowy rozwój roślin był poprawny. Opady deszczu, co prawda niezbyt duże, ale korzystnie wpłynęły na dalszy wzrost i rozwój roślin. Ciepły i słoneczny lipiec korzystnie wpłynął na dojrzewanie strąków. Analizując tabele plonowania grochu siewnego na uwagę zasługują odmiany: Lasso i Mentor oraz nowo zarejestrowana Audit, plonujące dobrze zarówno w Radostowie, jak i w Karzniczce. W dwu- i trzyleciu odmiany te wypadły również bardzo dobrze. Ponadto w wieloleciu bardzo dobrze wypadła odmiana Tarchalska. Najsłabiej w roku plonowały odmiany Medal i Akord. W doświadczeniu z bobikiem w roku najwyżej plonowały w Radostowie i kraju odmiany: Amulet, Bobas i Albus. Najsłabiej w Radostowie i Karzniczce wypadła odmiana Leo. Plon wzorca łubinu wąskolistnego w Wyczechach ukształtował się na poziomie 34,4 dt/ha. Najlepiej w doświadczeniu wypadły dwie nowo zarejestrowane odmiany Kurant i Wars. Najsłabiej plonowały odmiany: Zeus i Kadryl.

2 Tabela 14.1 Groch siewny. Odmiany badane. Rok zbioru:. Rok wpisania Lp. do Krajowego Adres jednostki zachowującej odmianę, Rodzaj Rejestru a w przypadku odmiany zagranicznej - ulistnienia Odmian w - pełnomocnika w Polsce Polsc e Akord SL 2003 Hodowla Roślin Szelejewo Sp.z o.o., Piaski 2 Audit SL Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce ul.ks.piotra Wawrzyniaka 2 PL Komorniki 3 Ezop SL 2004 Hodowla Roślin Szelejewo Sp.z o.o., Piaski 4 Lasso SL 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o-grupa IHAR Strzelce 5 Mecenas SL 2005 KWS Lochow-Petkus Polska sp.z o.o., Kondratowice, ul.słowiańska 5, Prusy 6 Medal SL 2007 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o-grupa IHAR Kobylin 7 Mentor SL 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o-grupa IHAR Kobylin 8 Tarchalska SL 2007 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o-grupa IHAR Kobylin Kol. 2, 3, 4 : według Listy odmian roślin rolniczych i warzywnych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce 2012 Kol. 2 : SL wąsy czepne zamiast listków ( typ afila) Tabela 14.2 Groch siewny. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Radostowo Karzniczka* Powiat Tczew Słupsk Kompleks rolniczej przydatności gleby 1 4 Klasa bonitacyjna gleby II III a PH gleby w KCl 6,7 6,0 Przedplon buraki cukrowe jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) Nitragina dla grochu zaprawiono nasiona zaprawiono nasiona Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 200 FS - 400ml/100 Vitavax 200 FS - 400ml/100 kg nasion kg nasion Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Aflex Super 450 SC- 1,5 l/ha Afalon 450 SC 1,5 l/ha Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Basagran 400 SL 3,0 l/ha Basagran 480 SL 2,0 l/ha Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Butaxone M400 SL 2,5 l/ha - Insektycyd (nazwa,dawka/ha) Bulldock 025 EC 0,4 l/ha Karate 025 EC 0,3 l/ha Insektycyd (nazwa,dawka/ha) SumiAlpha 050 EC 0,25 l/ha Karate 025 EC 0,3 l/ha *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego

3 Tabela 14.3 Groch siewny. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Radostowo Karzniczka* 1 Pełnia wschodów (data: dzień,miesiąc o ) Ocena wschodów (skala 9 o ) 8,6 8,7 3 Początek kwitnienia (dzień, m-c) Ocena stanu ogólnego (skala 9 o ) 8,4 8,8 5 Wyleganie w fazie początku kwitnienia (skala 9 o ) 9,0 9,0 6 Koniec kwitnienia (data: dzień,miesiąc o ) Wyleganie w fazie końca kwitnienia (skala 9 o ) 9,0 9,0 8 Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 7,4 6,5 10 Porażenie przez fuzariozę (skala 9 o ) 7,8 9,0 11 Porażenie przez askochytoza (skala 9 o ) 8,2 8,5 12 Dojrzałość techniczna (data: dzień,miesiąc o ) Pękanie strąków (skala 9 o ) 8,3 8,6 14 Równomierność dojrzewania (skala 9 o ) 7,8 8,3 15 Masa 1000 nasion (g) Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 14,3 14,9 17 Plon ziarna (dt / ha) 54,3 59,8 Tabela 14.4 Groch siewny. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Radostowo Karzniczka* Wzorzec, dt z ha 54,3 59,8 1 Akord 2 Audit 3 Ezop 4 Lasso 5 Mecenas 6 Medal 7 Mentor 8 Tarchalska Wzorzec średnia z odmian: Akord, Ezop, Mecenas, Mentor i Tarchalska. *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego

4 Tabela 14.5 Groch siewny. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru: Lp Wzorzec, dt z ha 48,1 44,5 57,1 50,8 49,9 1 Akord Audit Ezop Lasso Mecenas Medal Mentor Tarchalska Liczba doświadczeń Wzorzec - średnia z odmian: Akord, Ezop, Mecenas, Mentor i Tarchalska. Tabela 14.6 Groch siewny. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Mączniak właściwy Fuzarioza Askochytoza Wzorzec, (skala 9 o ) 8,8 8,8 8,3 8,3 8,4 8,7 1 Akord 3-0,1 0,0-0,3-0,3 0,2-0,1 2 Audit 1-0,1-0,2-0,0-3 Ezop 8-0,1-0,1 0,3 0,2-0,1 0,0 4 Lasso 7 0,1 0,1 0,1 0,2 0,0 0,1 5 Mecenas 3-0,1 0,1-0,2-0,1 0,0-0,2 6 Medal 8-0,1 0,0 0,1 0,0-0,1-0,1 7 Mentor 4 0,1 0,1-0,1-0,1-0,1-0,1 8 Tarchalska 8 0,1-0,1 0,0-0,3 0,0 0,0 Liczba doświadczeń Wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec - średnia z odmian: Akord, Ezop, Mecenas, Mentor i Tarchalska. Tabela 14.7 Groch siewny. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie końca kwitnienia przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 nasion (g) Wzorzec, (skala 9 o ) 9,0 9,0 6,7 6,7 84,7 76,0 258,0 261,0 1 Akord 3 0,0 0,0 0,4 0,0-3,0-4,0 10,9-4,5 2 Audit 1 0,0 - -0,3-8,0-13,9-3 Ezop 8 0,0 0,0 0,0 0,1 2,0 2,0 38,0 26,2 4 Lasso 7 0,0 0,0 0,3 0,0-2,0 2,0-9,6-6,2 5 Mecenas 3 0,0 0,0 0,2 0,0-2,0-4,0-0,9-8,5 6 Medal 8 0,0 0,0 0,0-0,5-10,0-4,7-18,0 0,4 7 Mentor 4 0,0 0,0-0,5-0,5 6,0 3,0 2,8-7,7 8 Tarchalska 8 0,0 0,0 0,7 0,5-3,0-1,7 10,7 10,7 Liczba doświadczeń

5 Wzorzec - średnia z odmian: Akord, Ezop, Mecenas, Mentor i Tarchalska. Wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Tabela 14.8 Groch siewny. Plon nasion odmian(% wzorca) z Wyczech na tle średniej krajowej, lata zbioru:, Odmiany pastewne o mniejszych wymaganiach glebowych LP Wyczechy Średnia krajowa wzorzec dt/ha 55,1 40,7 48,3 42,7 1 Muza* Hubal Milwa * Model * Sokolik * Turnia * Batuta o Liczba doswiadczeń Wzorzec:Wyczechy;średnia z odmian:2013średniazodmian:eureka,hubal,milwa,model,sokolik,turnia; dla kraju - 8 odmian średniowysokich, 2013-wszystkie odmiany średniowysokie *- odmiana wąsolistna, o - odmiana ogólnoużytkowa Tabela 14.9 Łubin wąskolistny. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru:, Lp Wyczechy średnia krajowa wzorzec dt/ha 34,4 37,0 35,0 32,6 Niesamokończące 1 Karo** Oskar** Bojar Dalbor Graf Heros Kadryl Kalif Kurant Neptun Tango Wars Zeus Liczba doświadczeń Wzorzec: Wyczechy, 2013-średnia z badanych odmian ; dla kraju, 2013-średnia z odmian zarejestrowanych **- odmiana o dużej zawartości alkaloidów (gorzka) Średnia krajowa wg. Wstępne wynki plonowania odmian w doświadczeniach porejestrowych, Rośliny strączkowe, COBORU, Słupia Wielka, październik r

6 Tabela 15.0 Bobik. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru:, Lp Radostowo Karzniczka Średnia krajowa wzorzec dt/ha 62,6-34,5 35,2 52,1 44,1 niesamokończące wysokotaninowe i niskotaninowe 1 Albus Amulet Bobas * Kasztelan Leo Olga samokończące wysokotaninowe 7 Granit Liczba doświadczeń wzorzec: ZDOO Radostowo i SDOO Karżniczka średnia z wszystkich badanych odmian, dla kraju: średnia z odmian zarejestrowanych Średnia krajowa wg. Wstępne wynki plonowania odmian w doświadczeniach porejestrowych, Rośliny bobowate, COBORU, Słupia Wielka, październik r Charakterystyka odmiany grochu siewnego wpisanej do Krajowego rejestru w roku. AUDIT ogólnoużytkowa, wąsolistna, o białych kwiatach, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion bardzo duży, stabilny w latach badań. Plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia i dojrzewania średni, okres kwitnienia nieco dłuższy od innych odmian zarejestrowanych. Rośliny dość wysokie. Odporność na wyleganie w czasie kwitnienia na poziomie średniej, przed zbiorem powyżej średniej. Odporność na podstawowe choroby nieco powyżej średniej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Nasiona barwy żółtej, dość drobne, dość dobrze rozgotowujące się, o średniej zawartości białka ogólnego i małej włókna surowego. Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m 2.

7 Charakterystyka odmian łubinu wąskolistnego wpisanych do Krajowego rejestru w roku. KURANT (d. WTD 1811) niesamokończaca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion oraz białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania roślin średni. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny wysokie, o dość dużej do dużej odporności na wyleganie w fazie kwitnienia i przed zbiorem nasion. Odporność na choroby (fuzarioza, opadzina liści, antraknoza) duża. Dojrzewanie dość równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia. Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt./m 2. WARS (d. PRH 635/11) niesamokończaca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion duży, stabilny w latach badań. Plon białka dość duży do dużego. Termin kwitnienia roślin i dojrzewania średni. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do dość wysokich, w fazie początku kwitnienia niewylegające. Wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Odporność na choroby (fuzarioza, opadzina liści, antraknoza) duża do bardzo dużej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania straków i osypywania nasion dość mała. Masa 1000 nasion dość mała. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia. Zawartość alkaloidów bardzo mała, wyróżniająca w porównaniu do odmian zarejestrowanych. Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt/m 2. Charakterystyka odmiany łubinu żółtego wpisanej do Krajowego rejestru w roku. BURSZTYN (d. WTD 2911) niesamokończaca, o małej zawartości alkaloidów przydatna do uprawy na nasiona z przeznaczeniem na paszę dla zwierząt gospodarskich. Plon nasion duży, stabilny w latach. Plon białka dość duży. Termin kwitnienia roślin i dojrzewania wczesny. Okres kwitnienia średni. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie w fazie początku kwitnienia znikome, w końcu kwitnienia małe, przed zbiorem dość małe. Podatność na choroby fuzaryjne mała, na antraknozę dość mała. Rośliny dojrzewają dość równomiernie. Nasiona średniej wielkości o bardzo dużej zawartości białka ogólnego. Zawartość tłuszczu średnia, a włókna surowego dość duża. Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego dobrego. Optymalna obsada roślin około 90 szt/m 2.