Zainteresowanie nasionami łubinu wyraźnie wzrasta w ostatnich latach. Z racji swojego pochodzenia łubiny mają małe wymagania cieplne przez cały okres

Transkrypt

1 ŁUBIN WĄSKOLISTNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Zainteresowanie nasionami łubinu wyraźnie wzrasta w ostatnich latach. Z racji swojego pochodzenia łubiny mają małe wymagania cieplne przez cały okres wegetacji. Nasiona kiełkują już w temperaturze 34 0 C, a młode siewki znoszą przymrozki nawet do 8 0 C. Dlatego należy je wysiewać z chwilą kiedy tylko można wjechać w pole, nawet w marcu. Tak wczesny wysiew umożliwia roślinom skorzystanie z pozimowego zapasu wody w glebie. Często występujące w maju posuchy niewiele szkodzą dobrze już ukorzenionym roślinom. W dalszej części wegetacji łubin wytwarza silny, głęboki korzeń palowy przez co wykazuje znaczną odporność na niedobór opadów, zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. System korzeniowy łubinu w zależności od przepuszczalności gleby może sięgać nawet do 240cm. Grube palowe korzenie wpływają na glebę strukturotwórczo, przyczyniając się do rozluźniania cząsteczek glebowych i poprawy warunków glebowych dla rozwoju pożądanych w glebie bakterii brodawkowych. Najważniejszą cechą biologiczną łubinów jest ich zdolność do wiązania azotu atmosferycznego i praktycznego samozaopatrzenia w ten składnik. Łubin wąskolistny jest jednym z trzech gatunków łubinu uprawianych w Polsce. Cechuje się on najkrótszym wśród nich okresem wegetacji oraz różnorodnością użytkowania i dużym zróżnicowaniem zarejestrowanych odmian. Łubin może być doskonałą alternatywą dla soi. Wśród roślin bobowatych nasiona słodkich odmian łubinu są najbogatszym źródłem białka, którego jakość odpowiada jakości białka sojowego. W roku 2015 odmiany łubinu wąskolistnego były reprodukowane na powierzchni blisko 7 tys. ha i w porównaniu do roku wcześniejszego powierzchnia ta wzrosła o prawie 100 %. Nowo rejestrowane odmiany cechują się znaczną poprawą cech gospodarczych, zwłaszcza potencjału plonowania i cech jakościowych nasion, a także zdrowotności. Jest to jedyny gatunek wśród bobowatych grubonasiennych, w którym liczba odmian zarejestrowanych w ostatnim dziesięcioleciu podwoiła się. Krajowy rejestr zawiera 24 odmiany łubinu wąskolistnego. Zdecydowana większość odmian (18) to formy o niskiej zawartości alkaloidów i niesamokończącym typie wzrostu, różniące się potencjałem plonowania, jakością nasion oraz tempem wzrostu roślin. Grupę o samokończącym typie wzrostu stanowią trzy odmiany (Boruta, Regent, Sonet). W gatunku tym, jako jedynym wśród rodzimych gatunków łubinów, dostępne są też trzy formy o wysokiej zawartości alkaloidów. Łubin wąskolistny jest gatunkiem stosunkowo plastycznym. Z jednej strony z powodzeniem może być uprawiany na glebach lżejszych, dając zadowalające plony nasion, zwłaszcza odmiany niesamokończące. Z drugiej zaś dostępne są formy samokończące, które wysiane na lepszym stanowisku dają stabilny plon pozyskany z równomiernie i wcześnie dojrzewających roślin. W tym gatunku postęp hodowlany jest wyraźny, zwłaszcza z punktu widzenia potencjału i stabilności plonowania, obniżenia zawartości alkaloidów i niepękania strąków. W roku w województwie mazowieckim doświadczenie z łubinem wąskolistnym zlokalizowane było w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie, badanych było 19 odmian. Plony uzyskane w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie były niższe niż w latach poprzednich, ale utrzymywały się na poziomie średnich krajowych. Najlepiej plonujące odmiany w minionym sezonie w Kawęczynie to: Rumba, Bolero, Graf, Heros i Lazur. Najwyższe plony w kraju uzyskały odmiany: Bolero, Rumba, Koral, Wars i Tango. W wyniku panującej suszy rośliny łubinu były niższe i w mniejszym stopniu porażone przez fuzariozę, niż w latach ubiegłych. 1

2 Tabela 1 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Rok zbioru: Lp. Odmiana Rok wpisania Do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce SONET* 1999 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL63004 Tulce 2 BORUTA* 2002 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 3 ZEUS* 2002 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 4 GRAF* 2004 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 5 KALIF* 2006 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 6 NEPTUN* 2009 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 7 REGENT* 2009 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 8 DALBOR* 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 9 HEROS* 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 10 TANGO* 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL63004 Tulce 11 KURANT * 2014 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL63004 Tulce 12 WARS * 2014 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 13 LAZUR* 2015 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 14 RUMBA* 2015 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL63004 Tulce 15 SALSA* 2015 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL63004 Tulce 16 BOLERO* Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul Kasztanowa 5, PL63004 Tulce 17 JOWISZ* Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 18 KORAL* Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin 19 TYTAN* Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, PL63740 Kobylin * odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy 2

3 Tabela 2 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Warunki polowe doświadczenia. Rok zbioru. Miejscowość Kawęczyn Powiat Sochaczew Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 Klasa bonitacyjna gleby III a PH gleby w KCl 6,43 Przedplon Pszenica jara Data siewu ( dzień, mc, rok ) Obsada (szt /m 2 ) Data zbioru ( dzień, mc, rok ) Nawożenie mineralne N ( kg / ha ) P2O5 ( kg / ha ) 45 K2O ( kg / ha ) 90 Nitragina Zastosowana doglebowo Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa ) Vitavax 200 FS Herbicyd (nazwa, dawka / ha ) Afalon Dyspersyjny 450SC 1,5 l Fungicyd (nazwa, dawka / ha ) Tabela 3 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Wyniki ogólne doświadczenia. Rok zbioru. Lp. Cecha Kawęczyn 1 Pełnia wschodów ( data: dzień, mc ) Ocena wschodów ( skala 9 0 ) 9,0 3 Początek kwitnienia ( dzień, mc ) Ocena stanu ogólnego ( skala 9 0 ) 9,0 5 Wyleganie w fazie początku kwitnienia ( skala 9 0 ) 9,0 6 Koniec kwitnienia ( dzień, mc ) Wyleganie w fazie końca kwitnienia ( skala 9 0 ) 9,0 8 Wysokość roślin ( cm ) 53,8 9 Wyleganie przed zbiorem ( skala 9 0 ) 9,0 10 Porażenie przez fuzariozę ( skala 9 0 ) 8,2 11 Porażenie przez antraknozę ( skala 9 0 ) 9,0 12 Dojrzałość techniczna ( dzień, mc ) Równomierność dojrzewania ( skala 9 0 ) 8,5 14 Masa 1000 nasion ( g ) 143,1 15 Wilgotność nasion podczas zbioru ( % ) 15,7 16 Plon nasion ( dt/ha ) 26,7 Tabela 4 3

4 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Plon nasion odmian ( % wzorca ) na tle średnich krajowych. Barwa Kawęczyn Średnia krajowa Lp. Odmiana kwiatów Wzorzec dt z ha 26,7 37,1 35,3 25,3 28,1 35,0 1 Sonet nieb Boruta b Zeus bjróż Graf jróż Kalif b Neptun nieb Regent nieb Dalbor nieb Heros niebb Tango b Kurant nieb Wars nieb Lazur nieb Rumba b Salsa b Bolero nieb Jowisz nieb Koral róż Tytan b Wzorzec w roku, 2015, 2014 średnia odpowiednio z 19, 14, 14 zarejestrowanych odmian niskoalkaloidowych Barwa kwiatów: b biała, bjróż bardzo jasnoróżowa, jróż jasnoróżowa, nieb niebieska Średnia krajowa wg Wstępne wyniki plonowania odmian w doświadczeniach porejestrowych Bobowate grubonasienne, Słupia Wielka, wrzesień r. 4

5 Tabela 5 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2014 Liczba lat Lp. Odmiana badań Fuzarioza 2014 Wzorzec, ( skala 9 0 ) 8,2 8,1 Liczba doświadczeń Sonet 3 1,4 1,1 2 Boruta 3 0,8 0,3 3 Zeus 3 0,4 0,2 4 Graf 3 0,6 0,2 5 Kalif 3 0,5 0,1 6 Neptun 3 0,9 0,6 7 Regent 3 0,2 0,1 8 Dalbor 3 0,9 0,0 9 Heros 3 0,5 0,2 10 Tango 3 0,3 0,1 11 Kurant 3 0,9 0,1 12 Wars 3 0,8 0,3 13 Lazur 2 0,4 14 Rumba 2 0,6 15 Salsa 2 0,7 16 Bolero 1 0,8 17 Jowisz 1 0,1 18 Koral 1 0,6 19 Tytan 1 0,8 Wzorzec: wszystkie badane odmiany 5

6 Tabela 6 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Ważniejsze cechy użytkowe ( odchylenia od wzorca ). Lata zbioru:,2014. Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość Masa 1000 Liczba W fazie końca Przed zbiorem roślin nasion Lp. Odmiana Lat kwitnienia ( cm ) ( g ) badań Wzorzec 53,8 67,4 143,1 143,7 1 Sonet 3 4,7 1,5 2 Boruta 3 9,7 4,2 3 Zeus 3 4,2 2,8 4 Graf 3 2,9 3,3 5 Kalif 3 1,6 1,0 6 Neptun 3 6,1 7,9 7 Regent 3 4,2 3,5 8 Dalbor 3 4,8 5,3 9 Heros 3 6,1 6,2 10 Tango 3 4,2 9,4 11 Kurant 3 0,8 1,3 12 Wars 3 3,1 1,1 Nie wystąpiło 13 Lazur 2 3,3 14 Rumba 2 0,1 15 Salsa 2 3,3 16 Bolero 1 2,1 Nie wystąpiło 4,7 12,1 3,1 4,4 3,3 2,7 1,7 8,6 2,6 2,2 3,9 0,8 7,0 5,3 21,4 20,2 17 Jowisz 1 1,3 15,8 18 Koral 1 2,2 19 Tytan 1 0,2 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany 37,3 5,5 18,3 8,0 8,8 15,0 7,8 20,1 4,9 8,9 33,0 12,5 19,0 6,7 6

7 ŁUBIN WĄSKOLISTNY CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BĘDĄCYCH W BADANIACH PIERWSZY RAZ W ROKU. ( sporządzona na podstawie List Opisowych Odmian ) BOLERO Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion i białka bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia i termin dojrzewania roślin dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do dość wysokich, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem średnie. Dość duża odporność na fuzaryjne więdnięcie. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach duża, tłuszczu surowego mała, włókna surowego bardzo mała. Zawartość alkaloidów mała. Odpowiednia do uprawy zwłaszcza na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona na około 100 szt. /m 2 JOWISZ Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin wczesny, termin dojrzewania roślin dość wczesny. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do dość wysokich, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Dość duża odporność na choroby pochodzenia grzybowego, szczególnie na fuzaryjne więdnięcia. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża, tłuszczu surowego mała, włókna bardzo mała. Zawartość alkaloidów bardzo mała. Odpowiednia do uprawy zwłaszcza na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt. /m 2 KORAL Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion i białka bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia roślin dość wczesny do średniego, termin dojrzewania dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny dość wysokie, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Duża odporność na choroby pochodzenia grzybowego, szczególnie na fuzaryjne więdnięcie. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach bardzo mała, tłuszczu surowego duża, włókna surowego dość duża. Zawartość alkaloidów dość mała. Odpowiednia do uprawy zwłaszcza na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt. /m 2 TYTAN Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion i białka bardzo duży, stabilny w latach badań. Plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia nasion dość wczesny, termin dojrzewania roślin dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny dość wysokie, w fazie początku kwitnienia nie wylegają. Wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Duża odporność na choroby pochodzenia grzybowego, szczególnie na fuzaryjne więdnięcie. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion dość mała do średniej. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, tłuszczu surowego mała, włókna surowego duża. Zawartość alkaloidów mała. Odpowiednia do uprawy zwłaszcza na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt. /m 2 7