Wyniki doświadczeń odmianowych SOJA 2017, 2018

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych SOJA, Słupia Wielka

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr inż. Agnieszka Osiecka Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO n. 10

3 SOJA Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń odmianowych z soją, realizowanych w latach i. W obu latach doświadczenia prowadzono w siedmiu stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian (SDOO, ZDOO) W roku zamiast doświadczenia w Dukli realizowano doświadczenie w Krzyżewie rys. 1. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami soi w roku Dobory odmian w kolejnych sezonach realizacji doświadczeń ulegały modyfikacji. W latach i cztery testowane odmiany pochodziły z KR, a pięć z CCA i były reprodukowane na terenie naszego kraju. Wykaz odmian badanych w kolejnych sezonach wegetacyjnych przedstawia poniższe zestawienie. Lp. Odmiana Lata badań Abelina Aldana Aligator Amandine + 5 Annushka Augusta + 7 Atlanta + 8 Lajma Lissabon Madlen Mavka Merlin Simona Petrina Protina Violetta + + Doświadczenia polowe, których wyniki zamieszczono w niniejszym opracowaniu, prowadzono według ramowych metodyk 1) w układzie z grupami odmian, w trzech powtórzeniach. Powierzchnia pojedynczego poletka wynosiła 16,50 m 2, a ilość wysiewu poszczególnych odmian obliczono w oparciu o zalecaną obsadę roślin (70 szt./m 2 ), masę 1000 nasion i ich zdolność kiełkowania. Plon nasion i masę 1000 nasion podano przy wilgotności 15%. Warunki siedliskowe poszczególnych doświadczeń, daty terminów agrotechnicznych w poszczególnych lokalizacjach i dane meteorologiczne zamieszczono w tabelach 2-4. Przebieg pogody pozwolił na wykonanie siewów w optymalnym terminie generalnie w pierwszej dekadzie maja. Jedynie w Ciciborze Dużym nasiona wysiano 11 maja. Wschody roślin były dość szybkie i wyrównane, choć niekiedy już w tej fazie notowano niedobór wody. W fazie rozwoju wegetatywnego roślin w większości lokalizacji było sucho i ciepło. Wzrost roślin był spowolniony, ale ich kondycja dobra. Kwitnienie soi w większości doświadczeń przypadało już w połowie czerwca, jedynie w Ciciborze Dużym i Krzyżewie w końcu tego miesiąca. Kończyło się ono generalnie około połowy lipca. Ogólnie rośliny soi kwitły długo, jedynie w Kościelnej Wsi i Krzyżewie wyraźnie krócej. W fazie kwitnienia, po długim okresie posuchy, pojawiły się lokalne opady, dzięki którym stan roślin ulegał poprawie. Objawy chorób wywoływanych przez patogeny pochodzenia grzybowego notowano rzadko, a nasilenie ich było małe. Największe wyleganie roślin przed zbiorem odnotowano w Kawęczynie, Zybiszowie oraz Krzyżewie. W pozostałych doświadczeniach zjawisko nie wystąpiło. W fazę dojrzewania rośliny w części doświadczeń wchodziły w końcu pierwszej dekady sierpnia, natomiast w Zybiszowie, Ciciborze Dużym i Krzyżewie dopiero w trzeciej dekadzie tego miesiąca. Ciepła i dość sucha aura pozwalała na równomierne dojrzewanie roślin. W przypadku niektórych doświadczeń faza ta był wyraźnie przyspieszona. Dojrzałość techniczną zazwyczaj rośliny osiągały zdecydowanie wcześniej niż w roku ; w Kościelnej Wsi i Chrząstowie nawet 1) Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO) roślin uprawnych. 1. Rośliny rolnicze Strączkowe, COBORU, Słupia Wielka Uzupełnienia do obowiązującej metodyki dla soi, Słupia Wielka 2001.

4 - 4 - o miesiąc. Podobnie jak w latach wcześniejszych widoczne były różnice we wczesności poszczególnych odmian. Utrzymująca się słoneczna i ciepła pogoda pozwoliła na osiągnięcie dojrzałości żniwnej w większości doświadczeń w pierwszej dekadzie września, później jedynie w Ciciborze Dużym (21.09). Z racji różnej wczesności badanych form najczęściej dokonywano indywidualnego zbioru nasion. W roku średni plon nasion był zbliżony do tego z sezonu, ale różnice pomiędzy skrajnymi plonami były mniejsze. W Ciciborze Dużym zebrano około 18 dt z ha, a w Zybiszowie średnio 41 dt z ha. Generalnie nie notowano trudności ze zbiorem doświadczeń. Tabela 1 SOJA. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru, Lp. Odmiany Rok wpisania do KR Zachowujący zdolność kiełkowania Materiał siewny masa 1000 nasion Ilość wysiewu % g kg/ha Abelina 2016 Saatbau Polska AT Aligator 2015 Euralis Nasiona FR Amandine CCA Saatbau Polska AT Annushka CCA NBCRS AgeSoya PL Lajma CCA NBCRS AgeSoya PL Mavka 2013 NBCRS AgeSoya PL Merlin CCA Saatbau Polska AT Simona CCA NBCRS AgeSoya PL Petrina DANKO HR PL Violetta CCA NBCRS AgeSoya PL Bilans doświadczeń: - założone zdyskwalifikowane po zbiorze 1 - przyjęte do syntezy 7 6 Planowana obsada nasion identyczna dla wszystkich odmian - 70 szt./m 2 Kol. 2: KR Krajowy rejestr, CCA Wspólnotowy katalog odmian roślin rolniczych, odmiany niezarejestrowane w Polsce Kol. 3: DANKO HR Danko Hodowla Roślin sp. z o.o., NBCRS Naukowo Badawcze Centrum Rozwoju Soi, Euralis Nasiona Euralis Nasiona sp. z o.o., Saatbau Polska Saatbau Polska sp. z o.o.; kraj siedziby hodowcy odmiany: AT Austria, FR Francja, PL Polska

5 - 5 - Tabela 2 SOJA. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru, Krzyżewo Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Wyszczególnienie Dukla Kompleks przydatności rolniczej gleb wg IUNG Odczyn gleby (ph w KCl) 6,4 6,4 6,6 6,4 6,6 6,5 6,1 6,1 6,3 5,6 6,5 5,8 5,9 6,5 Przedplon KUZ ZYZO PSZJ PSZJ KUZ PSZO KUZ JEZJ PSZO PSZJ JEZJ PSZO JEZJ PSZO Zastosowanie szczepionki bakteryjnej HiStick Herbicydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P2O K2O N Kol. 2-15: przedplon: JEZJ jęczmień jary, KUZ kukurydza, PSZJ pszenica jara, PSZO pszenica ozima, ZYZO żyto ozime; data: dzień/miesiąc

6 - 6 - Tabela 3 SOJA. Daty siewu, zbioru oraz ważniejszych faz rozwojowych i cechy rolniczo-użytkowe. Lata zbioru, Krzyżewo Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Wyszczególnienie Jednostka Dukla Siew data Wschody data Początek kwitnienia data Koniec kwitnienia data Długość fazy kwitnienia liczba dni Początek dojrzewania data Dojrzałość techniczna data Zbiór data Wyleganie przed zbiorem skala 9º 7,1 9,0 9,0 6,4 6,6 9,0 9,0 5,1 6,1 7,3 6,9 8,4 7,4 6,5 Bakteryjna ospowatość soi skala 9º 9,0 9,0 9,0 7,7 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,6 9,0 9,0 9,0 9,0 Bakteryjna plamistość soi skala 9º 6,7 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,4 9,0 9,0 9,0 Wysokość roślin cm Masa 1000 nasion g Plon nasion dt z ha 38,0 23,9 28,2 38,9 40,9 33,6 18,4 40,4 15,5 26,6 45,8 24,8 14,8 40,2 Kol. 3-16: data: dzień/miesiąc; daty określają średnią ogólną wystąpienia danej fazy rozwojowej

7 - 7 - Tabela 4 SOJA. Dane meteorologiczne. Lata, Lp. SDOO/ZDOO Miesiąc IV V VI VII VIII IX suma opadów (mm) 1 Krzyżewo Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Krzyżewo 13,1 17,5 16,8 20,8 20,1 15,3 2 Kościelna Wieś 14,0 17,3 20,0 20,3 21,8 16,5 3 Chrząstowo 13,5 17,5 19,2 19,8 20,9 16,3 4 Kawęczyn 14,1 18,2 17,2 21,4 20,1 19,1 5 Zybiszów 13,2 16,6 18,8 19,9 20,7 16,1 6 Węgrzce 14,3 18,6 20,6 20,0 21,8 18,6 7 Cicibór Duży 13,3 18,3 17,7 21,1 20,8 12,7 suma opadów (mm) 1 Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Kościelna Wieś 5,3 12,3 16,3 16,5 16,8 11,2 2 Chrząstowo 7,6 14,5 17,7 18,6 19,0 13,6 3 Kawęczyn 5,8 12,8 16,4 17,8 17,8 12,6 4 Zybiszów 5,4 11,0 15,6 16,5 15,7 10,6 5 Węgrzce 6,0 12,7 17,6 18,5 19,6 12,6 6 Cicibór Duży 8,1 15,9 19,8 20,2 21,0 14,2 7 Dukla 5,8 12,3 16,3 17,3 17,5 11,7

8 - 8 - Tabela 5 SOJA. Plon nasion w miejscowościach (odchylenia od wzorca w dt z ha i % wzorca). Lata zbioru, Lp. Odmiany Krzyżewo Kościelna Wieś Chrząstowo Kawęczyn Zybiszów Węgrzce Cicibór Duży Dukla dt z ha Wzorzec, dt z ha 38,0 23,9 40,4 28,2 38,9 26,6 40,9 45,8 33,6 24,8 18,4 14,8 40,2 1 Abelina 46,5 23,2 47,9 26,9 40,3 28,9 43,6 52,3 34,3 29,6 22,8 11,7 42,5 2 Aligator 40,1 22,3 37,9 27,2 39,8 26,7 40,9 52,5 38,3 23,4 20,5 14,2 44,3 3 Amandine 34,0 27,8 41,9 21,6 14,4 43,1 4 Annushka 32,7 27,3 42,2 28,0 32,3 25,1 39,0 37,7 28,6 22,6 16,7 16,6 37,3 5 Lajma 35,0 25,5 41,9 29,3 41,7 29,3 39,3 47,6 33,3 25,8 16,7 19,3 43,0 6 Mavka 37,8 27,4 44,4 29,9 34,7 26,8 42,6 47,3 32,0 26,5 21,3 12,9 30,8 7 Merlin 40,5 21,7 23,9 41,5 38,7 37,9 19,2 8 Simona 36,8 26,4 35,1 31,3 42,5 26,0 42,9 42,2 30,9 23,3 14,9 16,9 38,5 9 Petrina 41,9 21,2 44,1 31,9 42,9 28,5 44,7 51,4 39,4 27,7 20,4 13,9 44,8 10 Violetta 30,5 20,5 35,8 25,3 34,1 19,9 36,4 39,5 27,4 22,7 13,6 13,7 37,5 NIR przy α = 0,05 (dt z ha) 2,9 2,3 4,2 2,3 1,7 1,5 3,2 4,0 1,7 4,7 0,8 1,9 3,2 % wzorca Wzorzec, dt z ha 38,0 23,9 40,4 28,2 38,9 26,6 40,9 45,8 33,6 24,8 18,4 14,8 40,2 1 Abelina Aligator Amandine Annushka Lajma Mavka Merlin Simona Petrina Violetta NIR przy α = 0,05 (%) 8,5 9,0 10,4 8,0 4,5 5,7 8,2 8,7 5,8 18,8 5,2 13,0 8,1 W roku dokonano zmiany lokalizacji doświadczenia z Dulki na Krzyżewo; Kol. 1: wzorzec średnia z odmian badanych w danym roku; kol. 5: wyniki z roku pominięte w syntezie

9 - 9 - Tabela 6 SOJA. Plon nasion i cechy jakościowe nasion. Lata zbioru, Lp. Odmiany Plon nasion dt z ha % wzorca Zawartość białka ogólnego tłuszczu surowego włókna surowego % suchej masy odchylenia od wzorca Wzorzec 31,7 32,1 31,9 31,7 32,1 31,9 35,9 37,4 36,7 23,0 24,5 23,8 8,6 7,3 8,0 1 Abelina 33,9 35,5 34, ,1 0,5 0,8 0,1 0,3 0,2 1,1 0,1 0,6 2 Aligator 32,7 33,2 33, ,0 1,1 1,1-0,5-0,3-0,4 0,2-0,1 0,1 3 Amandine 30,5 95 2,0-0,5-0,6 4 Annushka 29,2 30,3 29, ,9-2,4-2,2 0,7 1,0 0,9 0,3 0,8 0,6 5 Lajma 31,5 34,5 33, ,1-2,8-2,5 0,6 1,6 1,1-0,2 0,7 0,3 6 Mavka 32,3 31,4 31, ,3 0,4 0,4-0,7-0,5-0,6 0,4-0,2 0,1 7 Merlin 31, ,8 0,6 0,7 8 Simona 32,2 30,3 31, ,3 0,0-0,2-0,1-0,7-0,4-0,5-0,1-0,3 9 Petrina 34,6 35,1 34, ,3 1,0 0,7-0,3-0,7-0,5-0,5-0,4-0,5 10 Violetta 26,8 28,2 27, ,8 0,3 0,6-0,4-0,2-0,3-1,4-0,4-0,9 Liczba doświadczeń Wartość NIR (α = 0,05) 2,3 4,0 7,6 12,4 Kol. 1: wzorzec średnia z odmian badanych w danym roku

10 Tabela 7 SOJA. Wysokość roślin i osadzenia najniższych strąków oraz porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru, Lp. Odmiany roślin Wysokość Choroby osadzenia najniższych strąków bakteryjna ospowatość cm skala 9º bakteryjna plamistość septorioza Wzorzec ,5 12,2 10,9 7,5 8,6 8,1 6,8 8,4 7,6 8,6 1 Abelina ,9-0,1 0,4 0,5 0,4 0,5-0,8-0,4-0,6 0,4 2 Aligator ,4-0,8-0,2-0,2 0,1-0,1 0,9 0,6 0,8 0,4 3 Amandine 9-0,6-0,3 0,6 0,4 4 Annushka ,7 0,4-0,2-0,8 0,4-0,2-0,1-1,4-0,8-1,6 5 Lajma ,1-2,5-2,3 0,5 0,1 0,3-0,5-0,4-0,5-0,3 6 Mavka ,2 1,3 1,3-1,2 0,1-0,6 0,2 0,6 0,4 0,1 7 Merlin -6 0,1 0,2 0,2 8 Simona ,3 3,0 2,2 0,5-0,6-0,1 0,2 0,6 0,4 0,1 9 Petrina ,0-1,0-0,5-0,2-0,9-0,6 0,2-0,4-0,1 0,4 10 Violetta ,1 0,4-0,4 0,5 0,4 0,5-0,1 0,6 0,3 0,1 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec średnia z odmian badanych w danym roku

11 Tabela 8 SOJA. Cechy rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru, Lp. Odmiany początku kwitnienia początku dojrzewania Długość okresu od siewu do: dojrzałości technicznej dojrzałości żniwnej Wilgotność nasion po zbiorze liczba dni % Wzorzec ,7 17,3 15,0 1 Abelina ,4-0,8-0,6 2 Aligator ,3 1,3 0,8 3 Amandine ,7 4 Annushka ,3-1,0-0,7 5 Lajma ,6-1,0-0,8 6 Mavka ,1 0,1 0,0 7 Merlin ,0 8 Simona ,5 0,0 0,3 9 Petrina ,2 0,5 0,4 10 Violetta ,2 0,3 0,3 Liczba doświadczeń

12 cd. tabeli 8 Lp. Odmiany w fazie końca kwitnienia najpóźniejszej odmiany Wyleganie przed zbiorem Równomierność dojrzewania skala 9º Pękanie strąków Osypywanie nasion Wzorzec 8,4 7,4 7,9 7,3 6,8 7,1 8,0 7,6 7,8 8,7 8,7 8,7 8,1 8,3 8,2 1 Abelina -0,3-0,1-0,2-0,2 0,2 0,0 0,4 0,0 0,2-0,1 0,3 0,1-0,2 0,1-0,1 2 Aligator 0,6 1,2 0,9 0,8 0,9 0,9 0,1 0,3 0,2-0,5 0,3-0,1-0,1 0,1 0,0 3 Amandine 1,3 0,4-0,1 0,3 0,0 4 Annushka -0,2-0,8-0,5 0,1-0,3-0,1 0,2 0,9 0,6 0,3 0,0 0,2 0,0 0,7 0,4 5 Lajma 0,4 1,4 0,9 0,9 0,6 0,8-0,1 0,4 0,2 0,2-0,7-0,3 0,0-0,6-0,3 6 Mavka -1,1-0,4-0,8-0,6 0,5-0,1 0,2-0,2 0,0 0,1-0,4-0,2 0,0 0,1 0,1 7 Merlin 0,6 0,0 0,2-0,1-0,1 8 Simona 0,1-1,3-0,6-0,4-0,8-0,6-0,4-0,3-0,4 0,3 0,3 0,3 0,3-0,6-0,2 9 Petrina 0,4 0,3 0,4 0,1-0,4-0,2-0,7-0,8-0,8-0,4 0,3-0,1-0,2-0,4-0,3 10 Violetta -0,6-1,5-1,1-0,6-1,0-0,8 0,0-0,1-0,1 0,2 0,0 0,1 0,4 0,6 0,5 Liczba doświadczeń

13 cd. tabeli 8 Lp. Odmiany Liście pozostałe na roślinach Opadnięcie wszystkich liści Termin zbioru w fazie początku dojrzewania przed zbiorem % data g Masa 1000 nasion Wzorzec Abelina Aligator Amandine Annushka Lajma Mavka Merlin Simona Petrina Violetta Liczba doświadczeń