1 DIAGNOZA FUNKCJONALNA I ROZWOJOWA MAŁEGO DZIECKA KONSTRUOWANIE INDYWIDUALNYCH PROGRAMÓW Konferencja: Wczesne wspomaganie szansą zrównoważonego rozwoju dziecka. 29.09.2015 Leżąjsk Podkarpackie Kuratorium Oświaty FUNDACJA dr Radosław Piotrowicz radek.piotrowicz@gmail.com
Dlaczego? 2 Wcześniactwo- (22-37 tydzieo) na świecie 13 mln. Dzieci ( 9% wszystkich urodzeo, w Polsce w 2011r. 6,74% czyli ok. 26 tyś.- Dane GUS) MPD u 14 % wcześniaków Większośd dzieci przedwcześnie urodz.- zaburzenia o typie dysharmonii rozwojowej opóźnienie rozwoju- niepełnosprawnośd umysłowo- ( od 4 do 47%) u dzieci ur. między 24 a 34 tygodniem Z badao wynika w wieku szkolnym dzieci przedwcześnie urodzone (bez diagnozy u.um.) osiągają o ok. 10 pkt. niższe IQ niż rówieśnicy 72% wcześniaków z ekstremalnie niska masą ciała (pon. 1000g) i 53 % z bardzo niską masa ciała (pon.1500g) ma problemy z nauka (w porównaniu z 13% dzieci w ogólnej populacji) (Badania : Child s Nervous System 2010)
Wczesna, wielospecjalistyczna, kompleksowa i skoordynowana pomoc dziecku i rodzinie DZIECKO-RODZINA 3 WCZESNA INTERWENCJA WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU System zdrowia POMOC DZIECKU I RODZINIE System edukacji
Pomoc dziecku i rodzinie 4 WSPARCIE ROZPOZNANIE PLANOWANIE REALIZACJA PROGRAMU EWALUACJA
Model 5 SPOSÓB REALIZACJI Rozpoznanie Poznanie dziecka Poznanie rodziny Organizacja Piotrowicz Radosław
Piotrowicz Radosław Czemu służy diagnoza? Zgromadzenie informacji, które mogą pomóc: rodzicom w poznaniu możliwości rozwojowych swojego dziecka na etapie przygotowania do edukacji, aby mogli je w osiąganiu tej gotowości, odpowiednio do potrzeb, wspomagad; terapeucie przy opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko w razie potrzeby pogłębionej diagnozy związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Piotrowicz Radosław Kiedy dokonujemy? Monitorowanie bieżące, systematyczne, codzienne obserwowanie postępów w rozwoju Ocenianie podsumowujące postępy w rozwoju dziecka Semestralne wskazuje zalecenia do pracy Koocowo- roczne podsumowujące
W procesie poznania Piotrowicz Radosław uczestniczą WSZYSCY SPECJALIŚCI biorący udział w rehabilitacji ZESPÓŁ
9 PROCES REHABILITACJI POZNANIE DIAGNOZA funkcjonalna DZIECKA KONSTRUOWANIE PLANU I PROGRAMU REHABILIATCJI OSIĄGNIĘCIA ROZWOJOWE
DIAGNOZA FUNKCJONALNA 10
Piotrowicz Radosław Co dziecko może zrobić dzisiaj przy współpracy z dorosłym jutro zrobi samodzielnie. Dlatego jedyne dobre wskazówki, jakie możemy dać dziecku, to wskazówki, które poprzedzają rozwój i pobudzają go Lew Wygotsky
Ciągłośd procesu diagnozy 12 budowanie programu ocena efektywności diagnoza Diagnoza budowanie programu ocena efektywności diagnoza ocena efektywności budowanie programu ocena efektywności diagnoza budowanie programu
Podstawowym sposobem poznania jest OBSERWACJA przeprowadzana w sytuacjach naturalnych: w domu, szkole; w naturalnych sytuacjach życiowych. Wyniki odnotowywane w ARKUSZACH OBSERWACJI, stanowią podstawę do analizy funkcjonowania dziecka/d i określenia: potrzeb, możliwości, ograniczeo, motywacji, zainteresowao i opracowania programu/planu rehabilitacji
OBSERWACJA Osoba diagnozująca powinna obserwowad dziecko w jak największej liczbie sytuacji: w naturalnym środowisku w otoczeniu znanych, znaczących osób w grupie rówieśniczej Warto korzystad z arkuszy obserwacyjnych i nagrao video
15 Arkusz obserwacji co powinien zawierad
Krok pierwszy. Ustalenie podstawowych założeo: 16 Przeznaczenie dokumentacji (np. orzekanie, konstruowanie programów terapeutycznych) Kogo? Rodzaj placówki Wskazanie diagnozowanych sfer funkcjonowania Zasadą jest taki podział, aby po dokonaniu oceny mied jak największą wiedzę o rozwoju dziecka
Krok drugi 17 Określ obszary kluczowe Określenie maksymalnych (przewidywalnych) poziomów możliwych do osiągnięcia przez dziecko w każdej z wyznaczonych sfer Ustalenie etapów nabywania kompetencji - Określ kryteria oceny
Piotrowicz Radosław Jak oceniad? Skala oceny 18 Skala ocen ma odzwierciedlad wiedzę i umiejętności dziecka To ona wskazuje jakie podjąd działania Przykłady: Wiadomości-pojęcia dziecko ZNA nazwę dziecko ROZUMIE dziecko POTRAFI ZASTOSOWAD W PRAKTYCE
Piotrowicz Radosław Umiejętności. 19 dziecko potrafi wykonad z pomocą fizyczną nauczyciela (DŁOO- DŁOO) dziecko potrafi wykonad zadanie poprzez naśladowanie (pokaz nauczyciela) dziecko potrafi wykonad zadanie według instrukcji słownej (podpowiedź słowna nauczyciela) dziecko potrafi sam wykonad zadanie (bez pomocy nauczyciela) dziecko odmawia wykonania zadania Zadanie za trudne- nie dotyczy
Piotrowicz Radosław Przystosowanie/ samodzielnośd 20 Wykonuje zadanie od początku do kooca z dorosłym Korzysta z pomocy dorosłego w sytuacji trudnej Wykonuje samodzielnie zadanie bez pomocy i obecności dorosłego
Obszary rozwojowe w diagnozie i programie 21
ZNACZENIE INTEGRACJI ODRUCHÓW 22 Rozwój powiązao pomiędzy ruchami i ich schematami a emocjonalnymi i poznawczymi procesami psychicznymi, motywacją i zachowaniem Lateralnośd (współdziałanie, ześrodkowania) INTEGRACJA ODRUCHÓW Rozwój u dziecka całościowych schematów ruchów ciała Kształtowanie kinestetycznego intelektu ciała
Piotrowicz Radosław 23 Aktywnośd odruchowa świadoma aktywnośd własna Zabawy relacyjne
ETAPY UCZENIA MAŁEGO DZIECKA 24 POBUDZANIE ZMYSŁÓW INTEGRACJA ZMYSŁOWO-RUCHOWA SOMATOGNOZJA WYRABIANIE GOTOWOŚCI DO UCZENIA SIĘ
Piotrowicz Radosław WIELOPROFILOWOŚD W UCZENIU 25 Czynnośd edukacyjna (np. czytanie,pisanie, liczenie) motoryka duza motoryka mała percepcja czynności poznawcze komunikacja uspołecznienie
Piotrowicz Radosław PROGRAM ODDZIAŁYWANIA TERAPEUTYCZNEGO 26 wieloprofilowy zawiera zadania, które będą wprowadzone, wzbogacone o nowe czynności powód, tło, nieodzownośd każdego punktu działania daje możliwośd wyboru punktów (zadao) do realizacji w programie
Wybór modelu terapii 1. Opanowanie szumu informacyjnego uniknięcie gonitwy terapeutycznej i przestymulowania dziecka 2. Wybór najbardziej efektywnej metody terapii, programu, modelu -sceptyczna ocena ofert terapeutycznych przez rodzica, budowanie kompetentnego zespołu zajmującego się dzieckiem 3. Kwestionariusze dla rodziców pomocne w ocenie proponowanych interwencji / terapii. Rodzina poznaje swoje prawa, rolę w terapii, cechy kompleksowego modelu terapeutycznego. 4. Zabezpieczenie medycznych problemów dziecka wdrożenie odpowiedniego leczenia,
Piotrowicz Radosław STRATEGIE W UCZENIU 28 Modelowanie- dziecko przygląda się dorosłemu, który pokazuje, jak wykonad poszczególne elementy zadania Wspieranie dorosły wspiera dziecko przy wykonywaniu zadania Wycofywanie się -dorosły stopniowo zmniejsza udzielaną pomoc Przewodnictwo -dorosły dozoruje zabawę dziecka, omawiając wszystkie poszczególne etapy pracy i postępy
Zadbanie o zasoby rodziny 1. Zabezpieczenie zdrowia psychicznego i fizycznego członków rodziny: o budowanie sieci wsparcia wśród rodziny i znajomych o dbałośd o sfery życia niezwiązane z zaburzeniem dziecka o dbałośd o relację małżeoską o czas rodziców dla siebie (korzystanie z krótkoterminowej opieki zastępczej respite care) o kontakt i spędzanie czasu z rodzeostwem dziecka,budowanie pozytywnej relacji między rodzeostwem o psychoedukacja rodziny w zakresie pojawiających się uczud 2. Psychoedukacja rodziny i rodzeostwa w zakresie zaburzenia, jego symptomów, sposobu odbierania świata przez dziecko, reagowania na bodźce.
USTAL Z RODZICAMI Ustalenia organizacyjne organizacja pracy (rodzaj zajęd / częstotliwośd i czas trwania oddziaływao / ramowy plan dnia, tygodnia / kto pracuje z dzieckiem) sposób przekazywania informacji między terapeutą i rodzicami jakie oddziaływania otrzymuje dziecko obligatoryjnie, co jest fakultatywne / dodatkowo płatne ustalenia dotyczące odwoływania / rezygnacji / nieobecności Ustalenia terapeutyczne cele i metody pracy (jakie stosujemy oddziaływania, w oparciu o jakie dane, kto podejmuje decyzje, ewentualne sprawy formalne np. zgody) Obowiązki i prawa rodziców Obowiązki i prawa terapeuty / nauczyciela
KONSTRUKACJA PROGRAMU Mocne obszary Słabe obszary szanse zagrożenia Zasady pracy
Zasady Określenie konkretnych wskazówek Jak wspomagad dziecko w uczeniu się to podstawa programu.
Piotrowicz Radosław 33 PROGRAM WSPOMAGANIA propozycja układu Poziom umiejętności/ wiadomości Cel / do czego zmierzam Elementy metod pracy rehabilitacyjnej Zadania Uwagi Etap opanowany Etap ze strefy najbliższego rozwoju Stosowane elementy metod Konkretne ćwiczenia Forma realizacji, miejsce w procesie rehabilitacji
Literatura: 34 1) Piotrowicz R. (2008). Opóźnienie rozwoju psychoruchowego niedorozwój umysłowy upośledzenie umysłowe norma? Problemy diagnozy i wspomagania rozwoju dziecka. W: D. Gorajewska (red.), Wsparcie dziecka z niepełnosprawnością w rodzinie i szkole (s. 103 113). Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji. 2) Piotrowicz R. (2012). Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka kompleksowe wsparcie terapeutyczne dziecka i rodziny. Diagnoza a program. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. 3) Piotrowicz R. (2013). Małe dziecko, dużo pomysłów. Wczesna Interwencja. W: Zespół Downa w XXI wieku (s. 23 55). Warszawa: Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa Bardziej Kochani. 4) Piotrowicz R. (red.). (2014). Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
KONTAKT: radek.piotrowicz@gmail.com FUNDACJA WWW.WSPARCIENASTARCIE.ORG
Warto zapoznad się: 36
37
38