DIAGNOZA ŚRODOWISKA LOKALNEGO

Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski DIAGNOZA ŚRODOWISKA LOKALNEGO Dr Łukasz Łotocki L.Lotocki@uw.edu.pl Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? 1

Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? Diagnoza społeczna Wszelkie badania stanu społeczeństwa i przebiegających w nim procesów polegające na gromadzeniu danych szczegółowych, ich porządkowaniu i interpretacji. Etapy: Problem badawczy (pytania badawcze) Hipoteza MAPA ZAGADNIEŃ Szczegółowa koncepcja badań (metody, techniki, wskaźniki, narzędzia) Gromadzenie danych DIAGNOZOWANIE Analiza danych Interpretacja i generalizowanie B. Szatur-Jaworska 2

Diagnoza [z grec. rozpoznanie, wyróżnienie] Charakter poznawczy (naukowy) i praktyczny; Obserwacja danego problemu, zjawisk, procesów (bezpośrednia lub pośrednia); Odwołanie się do zgromadzonej wcześniej wiedzy (teoretycznej - w przypadku diagnozy naukowej; doświadczenia praktycznego w przypadku diagnozy praktycznej); Odwołanie się do normatywu B. Szatur-Jaworska Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? 3

Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? Diagnoza społeczna krok po kroku 1. Ustalenie jej celu - np. poznanie sytuacji osób starszych w gminie 2. Wypisanie wszystkich istotnych czynników, które mają wpływ na badany obszar i informacji, których potrzebujemy, żeby moc działać (w przypadku sytuacji osób starszych w gminie X może to być: ilość takich osób, na tle inny grup wiekowych, ich sytuacja materialna, rodzinna, lista instytucji, z którymi kontaktują się np. parafia, Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna, biblioteka, miejscowa przychodnia); 3. Sporządzenie listy istotnych i dostępnych źródeł wiedzy na temat tych czynników i instytucji (mogą to być strony internetowe urzędów, stare kroniki, archiwa lokalnej prasy, ale też przedstawiciele rożnych instytucji, z którymi można porozmawiać); 4. Dobór metod badań; 5. Określenie limitu czasowego diagnozy. A. Urbanik, A. Gołdys, A. Daszkowska-Kamińska 4

Mapa zagadnień A. Urbanik, A. Gołdys, A. Daszkowska-Kamińska Mapa zagadnień A. Urbanik, A. Gołdys, A. Daszkowska-Kamińska 5

Drzewo problemów 11 Drzewo celów 12 6

Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? 7

Typy badań ze względu na miejsce gromadzenia danych Badania studialne biblioteka, urząd itp. Badania empiryczne teren Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias Typy badań ze względu na czas badania Badania przekrojowe (synchroniczne) Badania dynamiczne (diachroniczne) (w tym badania panelowe; kierunek, tempo zmian) Badania pseudodynamiczne (w tym badania pseudopanelowe) 8

Typy badań ze względu na możliwość generalizacji Badania populacyjne Badania reprezentatywne Badania przyczynkarskie Typy badań ze względu na pytania badawcze Badania eksploracyjne Badania opisowe Badania wyjaśniające 9

Wskaźniki społeczne Mierniki statystyczne i wyniki badań socjologicznych służące opisowi i ocenie zjawisk i procesów społecznych, demograficznych i ekonomicznych związanych z poziomem i jakością życia danego społeczeństwa B. Szatur-Jaworska Wskaźnik Wskaźnik (indicator) obserwowalna i mierzalna cecha wybranego przedmiotu lub zjawiska, której występowanie świadczy o występowaniu innego zjawiska (indicatum to, co się wskazuje) Zachowania ludzi (werbalne, niewerbalne); Cechy fizyczne; Przedmioty materialne; Deklaracje. 10

Wskaźnik w statystyce Liczba wyrażająca wzajemny stosunek dwóch wielkości statystycznych, np. liczba zabójstw na 100 tys. ludności (miernik statystyczny) Wskaźnikiem sytuacji mieszkaniowej jest standard istniejących mieszkań. Jednym z mierników tego standardu jest odsetek mieszkań, w których nie ma łazienki. Źródła danych zastanych Bank danych lokalnych GUS (www.stat.gov.pl/bdr/) http://www.mojapolis.pl/ Bazy Ośrodka Pomocy Społecznej oraz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Bazy Powiatowego Urzędu Pracy (Obserwatoria rynku pracy) Bazy policyjne Bazy ministerialne 11

Źródła danych zastanych LOKALNE DOKUMENTY STRATEGICZNE: Strategia Polityki Społecznej, Regionalny Program Operacyjny, Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych, Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych, Lokalny Program Rewitalizacji, Wojewódzka, Gminna lub Miejska Strategia Rozwoju Lokalnego. Populacja dzieci i młodzieży w wieku 5-17 lat oraz dostępne ośrodki świadczące usługi dla tej grupy osób w hrabstwie Nashville- Davidson A. Urbanik, A. Gołdys, A. Daszkowska-Kamińska 12

Metody badawcze Typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji danych służące do uzyskania maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane pytania. S. Nowak Metody badawcze ze względu na typ analizy Metody ilościowe Metody jakościowe 13

Ile? Metody ilościowe Standaryzowane narzędzia pomiaru Większe próby Dobór: losowy Mniejszy wpływ osoby prowadzącej Pytania zamknięte Możliwość generalizacji Droższe i b. czasochłonne Metody jakościowe Co, jak, dlaczego? Swobodne narzędzia pomiaru (scenariusz, dyspozycje) Mniejsze próby Dobór celowy Większy wpływ osoby prowadzącej Pytania otwarte Brak możliwości generalizacji Tańsze i mniej czasochłonne D. Maison Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? 14

Plan zajęć Czym jest diagnozowanie? Jak zacząć? Jakie metody i techniki badawcze stosowane są w diagnozowaniu społecznym? Jak opracować i poprowadzić badanie diagnostyczne? Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 15

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Jak działa kwestionariusz sugestywność słów Jak szybko jechały samochody, które zetknęły się najechały na siebie miały stłuczkę zderzyły się zmiażdżyły się 31,8 mil/godz. 34,1 mil/godz. 38,1 mil/godz. 39,3 mil/godz. 40,8 mil/godz. A. Sułek, E. Loftus, J. Palmer 16

Jak działa kwestionariusz sugestywność słów Czy widział(a) Pan(i) rozbite szkło? zetknęły się 7% zmiażdżyły się 16% A. Sułek, E. Loftus, J. Palmer Jak działa kwestionariusz sugestywność słów Czy widziałeś te potłuczone przednie światła? 22 studentów Czy widziałeś jakieś potłuczone przednie światła? 10 studentów Eksperyment wśród studentów po projekcji filmu o wypadku samochodowym, na którym nie było żadnych potłuczonych świateł A. Sułek, E. Loftus, J. Palmer 17

Jak działa kwestionariusz sugestywność słów Czy miewa pani bóle głowy? Czy często miewa pani bóle głowy? W. Głodowski, E. Loftus Jak działa kwestionariusz sugestywność słów Czy miewa pani bóle głowy? Czy często miewa pani bóle głowy? 0,7 raza / tyg. 2,2 razy / tyg. W. Głodowski, E. Loftus 18

Jak działa kwestionariusz [forbid-allow asymmetry] Jak myślisz, czy USA powinny zakazać publicznych mów przeciw demokracji? Zakazać 46% Nie zakazać 39% Nie wiem 15% A. Sułek, E. Mayo Jak działa kwestionariusz [forbid-allow asymmetry] Jak myślisz, czy USA powinny zakazać publicznych mów przeciw demokracji? Zakazać 46% Nie zakazać 39% Nie wiem 15% Za wolnością słowa: 39% A. Sułek, E. Mayo 19

Jak działa kwestionariusz [forbid-allow asymmetry] Jak myślisz, czy USA powinny pozwolić na publiczne mowy przeciw demokracji? Pozwolić 21% Nie pozwolić 62% Nie wiem 17% A. Sułek, E. Loftus, J. Palmer Jak działa kwestionariusz [forbid-allow asymmetry] Jak myślisz, czy USA powinny pozwolić na publiczne mowy przeciw demokracji? Pozwolić 21% Nie pozwolić 62% Nie wiem 17% Za wolnością słowa: 21% A. Sułek, E. Loftus, J. Palmer 20

Jak działa kwestionariusz [forbid-allow asymmetry] Drobne różnice w pytaniach mogą powodować duże różnice w odpowiedziach A. Sułek Jak działa kwestionariusz pytania zamknięte/otwarte Jakie są najważniejsze wydarzenia i zmiany ostatniego półwiecza? Komputer Pytanie otwarte Pytanie zamknięte 1% 30% A. Sułek 21

Najważniejsze wydarzenia ostatniego półwiecza w odpowiedziach na pytania otwarte i zamknięte (w %) A. Sułek Najważniejsze problemy Ameryki w odpowiedziach na pytanie otwarte i zamknięte oraz wskaźniki bezrobocia i inflacji A. Sułek 22

Jak działa kwestionariusz pytania zamknięte/otwarte Pytania otwarte łatwiej chwytają opinie wyraziste takie które pierwsze przychodzą na myśl. Pytania zamknięte, uświadamiając badanemu wiele możliwych odpowiedzi, łatwiej chwytają opinie bardziej peryferyjne A. Sułek Jak działa kwestionariusz pytania zamknięte/otwarte Różnice między wersjami pytania były najmniejsze w przypadku najważniejszych kwestii, tj. bezrobocia, i rosły w miarę, jak malało znaczenie kolejnych kwestii A. Sułek 23

Jak działa kwestionariusz efekt porządku pytań Pytanie o stosunek do zakazu aborcji dawałoby inne odpowiedzi, gdyby następowało po serii pytań o prawa kobiet, a inne gdyby następowało po serii pytań o tradycyjne wartości (macierzyństwo, prokreacja, rodzina, religia) A. Sułek Prawa dla dziennikarzy komunistycznych i dziennikarzy amerykańskich w 1948 i 1980 r. (% odpowiedzi pozytywnych) A. Sułek 24

Jak działa kwestionariusz efekt porządku odpowiedzi Efekt pierwszeństwa, efekt świeżości W pytaniach zamkniętych, przy dłuższych kafeteriach, pierwsze i ostatnie miejsca odpowiedzi podnoszą szanse ich wyboru A. Sułek Jak działa kwestionariusz efekt porządku odpowiedzi Przy wizualnej prezentacji kafeterii => efekt pierwszeństwa A. Sułek 25

Wpływ porządku odpowiedzi na wybór wartości rodzicielskich (w %) A. Sułek Jak działa kwestionariusz efekt porządku odpowiedzi Przy ustanej prezentacji kafeterii => efekt pierwszeństwa + efekt świeżości A. Sułek 26

Jak działa kwestionariusz efekt porządku odpowiedzi Umysł ludzki jest tak zbudowany, że nasza pamięć krótkookresowa może zwykle pomieścić 7 jednostek informacji A. Sułek Jak działa kwestionariusz filtr nie wiem Wyraźne zaoferowanie w pytaniu odpowiedzi nie wiem zmniejsza odsetki odpowiedzi treściowych, a zwiększa odsetki odpowiedzi nie wiem A. Sułek 27

Opinia o surowości sądów w Polsce (w %) A. Sułek Aprobata dla usuwania z biblioteki książki komunisty (w %) A. Sułek 28

Jak działa kwestionariusz filtr nie wiem Odpowiedzi nie wiem mogą mieć charakter ucieczkowy, a nie są tylko wyrazem bezradności czy obojętności A. Sułek Jak działa kwestionariusz filtr nie wiem Pytanie bez filtru nie wiem chwyta opinie rozumiane tak szeroko, że obejmują one zarówno szczegółowe opinie, jak i podstawowe przekonania, natomiast pytanie z filtrem, odcedzając osoby niepoinformowane, chwyta raczej opinie ugruntowane na wiedzy A. Sułek 29

BADANIA KWESTIONARIUSZOWE PAPI Paper and Pensil Interview CAPI Computer Assisted Personal Interview CATI Computer Assisted Telephone Interview CAWI Computer Assisted Web Interview PRZYKŁADOWE BŁĘDY W PYTANIACH KWESTIONARIUSZOWYCH 1. Jak oceniasz skuteczność szkoleń i staży? ( ) 2. Na poniższej skali określ swój stosunek do mniejszości narodowych w Polsce (np. Romów). 3. Jak oceniasz skuteczność stażu zawodowego organizowanego dla bezrobotnych Bardzo dobrze Dobrze Średnio Bardzo źle 4. Z poniższej listy wybierz sytuację, w której się znajdujesz: Uczę się Pracuję dorywczo Nie pracuję Szukam pracy 30

BADANIA PANELOWE Pewna liczba osób lub innych jednostek zostaje co najmniej dwukrotnie w pewnym odstępie czasu poddana badaniom (tzw. panele) Jej celem jest uchwycenie i wyjaśnienie wewnętrznej dynamiki zmian (zmiany cech poszczególnych badanych jednostek) Wiosna Analiza panelowa bezrobocia (liczby w milionach) Zatrudniony Jesień Bezrobotny Razem wiosną Zatrudniony 19,5 0,5 20 Bezrobotny 0,5 0,5 1 Razem jesienią 20 1 21 R. Mayntz, K. Holm, P. Hubner Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 31

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych PRZYKŁADOWE DYSPOZYCJE DO WYWIADU INDYWIDUALNY WYWIAD POGŁĘBIONY W WARSZAWSKIM CENTRUM POMOCY RODZINIE (WCPR) Cel wywiadu: uzyskanie informacji o warunkach pracy respondenta oraz podstawowych problemach w jego pracy. Miejsce wywiadu: WCPR Czas trwania wywiadu: 45-60 min Respondenci: dyrektor bądź zastępca dyrektora jednostki (1 wywiad, 1 respondent), pracownik socjalny odpowiedzialny za realizację indywidualnych programów integracji wśród cudzoziemców (IPI) (2 wywiady, 2 respondentów); pracownik socjalny, który nie musi być odpowiedzialny za realizację IPI, ale który ma doświadczenie pracy z cudzoziemcami (1 wywiad, 1 respondent); 32

PRZYKŁADOWE DYSPOZYCJE DO WYWIADU INDYWIDUALNY WYWIAD POGŁĘBIONY W WARSZAWSKIM CENTRUM POMOCY RODZINIE (WCPR) Obszary tematyczne: Doświadczenie respondenta w pracy w administracji publicznej, w urzędzie, w urzędzie na danym stanowisku, w pracy z cudzoziemcami Urząd główne informacje (zasady i warunki pracy, główni adresaci działań, miejsce cudzoziemców wśród adresatów) Obowiązki instytucji wobec cudzoziemców (w tym wobec migrantów przymusowych) Prawa i obowiązki migrantów przymusowych w kontekście działań instytucji Sprawy, z jakimi zwracają się migranci przymusowi od instytucji Sposób kontaktowania się migrantów przymusowych z instytucją i skala tych kontaktów Realizacja Indywidualnych Programów Integracji (skala, problemy, dobre praktyki) ( ) PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ WYWIADU INDYWIDUALNY WYWIAD POGŁĘBIONY W WARSZAWSKIM CENTRUM POMOCY RODZINIE (WCPR) Rozbiegówka Nazywam się Współpracuję z., które wspólnie realizują projekt mający na celu analizę kontaktów migrantów przymusowych z polskimi instytucjami. Projekt finansowany jest z Kontakty z rozmaitymi instytucjami to bardzo istotna sfera życia migrantów przymusowych. W związku z powyższym chcielibyśmy poznać Pana/-i opinię na temat sytuacji takich osób w Polsce, a także porozmawiać o warunkach Pana/i pracy, przy czym szczególnie chodzi tu o pracę z cudzoziemcami. Jako, że Pan/i będzie tutaj z pewnością mówić o wielu ważnych rzeczach i nie chciał(a)bym aby coś ważnego mi umknęło z tej rozmowy jeżeli Pan/-i pozwoli będę ją nagrywał(a). Chodzi o ułatwienie mi pracy i uwzględnienie wszystkiego istotnego co Pan/i tu powie. Naturalnie informacje, o których będziemy rozmawiali zostaną opracowane zgodnie z zasadami poufności i anonimowości, a rozmowa posłuży wyłącznie celom naukowym. Rozmowa zajmie nam ok. 45 min. 33

PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ WYWIADU INDYWIDUALNY WYWIAD POGŁĘBIONY W WARSZAWSKIM CENTRUM POMOCY RODZINIE (WCPR) Doświadczenie respondenta w pracy w administracji publicznej, w WCPR na danym stanowisku, w pracy z cudzoziemcami Jak długo Pan/-i pracuje w administracji publicznej? Jak długo Pan/-i pracuje w WCPR? Na jakim stanowisku Pan/-i obecnie pracuje? Jak długo pracuje Pan/-i na tym stanowisku? Na czym polega Pana/-i praca na obecnym stanowisku? Jak długo pracuje Pan/-i z cudzoziemcami? Na czym polega Pana/-i praca z cudzoziemcami? ( ) Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 34

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 35

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Eksperyment R.T. La Piere a, który jeździł po Stanach Zjednoczonych z chińską parą, zatrzymując się z nią w 66 hotelach i stołując się w 184 restauracjach. W toku podróży jedynie raz odmówiono ich obsłużenia (rzecz się działa w latach 30. XX wieku). Następnie badacz wysłał do tych miejsc kwestionariusz z pytaniem czy przyjęlibyście jako gości Chińczyków?. 93% restauracji oraz 92% hoteli odpowiedziało na to pytanie negatywnie. G.W. Allport 36

Eksperyment testy dyskryminacyjne W 1989 r. w dystrykcie Kolumbia w USA testom dyskryminacyjnym zostały poddane korporacje taksówkarskie. W celu zbadania zjawiska dyskryminacji rasowej, dobrano pary biało- i czarnoskórych testerów, przy pomocy których przeprowadzono 292 testy. Wyniki wykazały, że taksówkarze, widząc machających czarnoskórych klientów, nie zatrzymali się w 20% przypadków i tylko w 3% przypadków, kiedy próbowała ich zatrzymać osoba o białym kolorze skóry. M. Koss-Goryszewska Eksperyment testy dyskryminacyjne W badaniach Bertrand i Mullainathana cechą, która różnicowała CV osoby białej i czarnoskórej, było imię kandydata ubiegającego się o stanowisko, które brzmiało odpowiednio jako imię osoby o białym kolorze skóry (m.in. Allison, Anne, Brad, Greg) lub czarnym (m.in. Aisha, Lakista, Hakim, Jamal). Podczas badania wykonano 650 testów, tj. wysłano 1300 odpowiedzi na ogłoszenia o pracę. Osoba o amerykańsko brzmiącym imieniu musiała aplikować na dziesięć stanowisk, aby zostać zaproszona na jedną rozmowę, Lakista czy Jamal musiał wysłać piętnaście życiorysów, aby osiągnąć ten sam skutek. M. Koss-Goryszewska 37

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 38

Badania partycypacyjne - Planning for Real Zwykli ludzie motywowani są do aktywnego uczestnictwa w identyfikacji niezaspokojonych potrzeb i zasobów tkwiących w bezrobociu. Planowanie to oparte zostało na przekonaniu, że ludzie są prawdziwymi ekspertami od tego, co się dzieje w ich sąsiedztwie. Planowanie rzeczywistości ( Planning for Real ), polega na umieszczeniu na ulicach, w szkołach, pubach lub sklepach trójwymiarowej makiety okolicy, oraz stworzenie każdemu możliwości pozostawiania komentarzy i propozycji na makiecie. Narzędzie przyciąga ludzi, którzy nigdy nie zabraliby głosu podczas spotkań publicznych, mobilizuje ich potencjał i zaangażowanie w działania na rzecz praktycznych rozwiązań w ich sąsiedztwie. Badania partycypacyjne Podczas badania przeprowadzonego w Szczecinie przy okazji przygotowania do rewitalizacji jednej z ulic, poproszono mieszkańców o wskazanie na schematycznym planie dzielnicy miejsc, gdzie nie czują się bezpiecznie. Uzyskane w ten sposób mapy dopełniają obraz przestępczości w tej okolicy. Wskazują wprost, gdzie należałoby poprawić bezpieczeństwo, np. poprzez zwiększenie liczby patroli, ustawienie lamp ulicznych. 39

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 40

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 41

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych 42

Metody badawcze ze względu na rodzaj danych Sondaż (badania deklaracji); Badania pogłębione (IDI, FGI) Obserwacja; Eksperyment; Metody partycypacyjne (warsztatowa; animacyjna) Badanie dokumentów osobistych (listów, pamiętników, książeczek wydatków domowych, wypracowań szkolnych itp.); Analiza treści innych materiałów; Analiza danych urzędowych METODA DELFICKA Rola ekspertów w diagnozie społecznej 43

Bibliografia E. Babbie, Badania społeczne w praktyce. PWN, Warszawa 2003 Ł. Łotocki, Metodologia badań rynku pracy. Kilka praktycznych wskazówek, w: Biuletyn Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy, nr 4, Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, czerwiec 2011. http://obserwatorium.mazowsze.pl/upload/user/morp%204.pdf C.F. Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2001. B. Szatur-Jaworska, Diagnozowanie w polityce społecznej. Materiały do studiowania, ASPRA-JR, Warszawa 2003. B. Szatur-Jaworska, Diagnoza i diagnozowanie w polityce społecznej, w: G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny, Polityka społeczna. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. A Sułek, Sondaż polski, IFIS, PAN, Warszawa 2001. A. Urbanik, A. Gołdys, A. Daszkowska-Kamińska, Diagnoza potrzeb młodzieży w środowisku lokalnym, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2010. 44