AUTOREFERAT 1. Imię i Nazwisko Teresa Joanna Stradomska, 2. Posiadane tytuły, stopnie naukowe i zawodowe rok i miejsce uzyskania doktor nauk medycznych w zakresie biologii medycznej, 2003 Warszawa Obrona: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny Tytuł rozprawy Ocena wykrywania i monitorowania zakażeń grzybiczych z rodzaju Candida w oparciu o oznaczanie poziomu D-/L-arabinitolu metodą chromatografii gazowej Promotor: Prof. dr hab. n. biol. Zbigniew Mielniczuk IP CZD / COBRO Recenzenci: Prof. dr hab. n. farm. Wiesław Kurzątkowski NIZP PZH Prof. dr hab. n. med. Anna Tylki- Szymańska IP CZD magister inż. chemii 1975 Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska specjalizacja - technologia środków biologicznie czynnych Reakcje pochodnych układu benzimidazolu z kwasami boronowymi Praca wykonana pod kierunkiem Prof. dr hab. Barbary Serafinowej 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych 1987- do chwili obecnej, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Zakład Biochemii, Radioimmunologii i Medycyny Doświadczalnej (dawniej Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej) w tym: 1987 młodszy asystent, Pracownia Hormonów - diagnostyka zaburzeń sterydogenezy wrodzonych i nabytych zaburzeń biosyntezy i metabolizmu hormonów steroidowych oraz diagnostyki zaburzeń przemiany amin katecholowych 1994 - asystent, Pracownia Chromatografii i Spektrometrii Mas - diagnostyka wrodzonych zaburzeń metabolizmu, diagnostyka zakażeń grzybiczych 2004 adiunkt, Pracownia Zaburzeń Metabolicznych, diagnostyka wrodzonych zaburzeń metabolizmu, diagnostyka zakażeń grzybiczych. 4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym. (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): 1
a) Tytuł osiągnięcia naukowego Cykl prac dotyczący zastosowania oznaczania poziomu bardzo długołańcuchowych kwasów tłuszczowych VLCFA - biomarkera w diagnostyce chorób peroksysomalnych, pod wspólnym tytułem: Analiza poziomu bardzo długołańcuchowych kwasów tłuszczowych (VLCFA) w surowicy jako markera zaburzeń procesu peroksysomalnej β-oksydacji w diagnostyce klinicznej i monitorowaniu leczenia chorób peroksysomalnych w populacji polskiej b) Spis publikacji wchodzący w skład jedno-tematycznego osiągnięcia naukowego (autor, tytuł publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa) 1. TJ Stradomska. Choroby peroksysomalne. Pediatr Pol (2010) 85(2); 148-155. Indywidualny wkład w publikację - 100%: koncepcja pracy, przygotowanie manuskryptu. 2. TJ Stradomska. Peroksysomy - funkcje i zaburzenia metaboliczne. Post Biochemii (2011) 57(2); 183-190. Indywidualny wkład w publikację - 100%: koncepcja pracy, wykonanie ilustracji, przygotowanie manuskryptu. 3. TJ Stradomska*, A Tylki Szymańska. Serum very long-chain fatty acids levels determined by gas chromatography in the diagnosis of peroxisomal disorders in Poland. 2009 Folia Neuropathol 47(4);306-313. IF 1,143 Indywidualny wkład w publikację - 85%: koncepcja pracy, oznaczanie VLCFA, interpretacja wyników i opracowanie danych, analiza statystyczna, przygotowanie manuskryptu. 4. TJ Stradomska*, M Bachański, J Pawłowska, M Syczewska, A Stolarczyk, A Tylki- Szymańska " The impact of a ketogenic diet and liver dysfunction on serum Very Long- Chain Fatty Acids levels " 2013 Lipids 44;405-409. IF 2,557 Indywidualny wkład w publikację - 75%: koncepcja pracy, oznaczanie VLCFA, interpretacja wyników i opracowanie danych, analiza biochemiczna, przygotowanie manuskryptu. 5. TJ Stradomska*, A.Tylki-Szymańska Decreasing serum VLCFA levels in ageing X- ALD female carriers. J Inherit Metab Dis (2001) 24(8); 851-85, IF = 1,790. Indywidualny wkład w publikację - 80%: koncepcja pracy, oznaczanie VLCFA, analiza biochemiczna, opracowanie danych, przygotowanie manuskryptu. 6. TJ Stradomska*, J Kubalska, R Janas, A Tylki-Szymańska. Reproductive function in men affected by of X-linked adrenoleukodystrophy/ adrenomyeloneuropathy. 2012 Eur J Endocrinol 166; 291-294. IF 3,136. Indywidualny wkład w publikację - 80%: koncepcja pracy, oznaczanie VLCFA, interpretacja wyników i opracowanie danych, analiza biochemiczna i statystyczna, przygotowanie manuskryptu. * - autor korespondujący 2
c) Omówienie celu naukowego ww. prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania: Celem przedstawionych prac była analiza poziomu bardzo długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, (very long chain fatty acids) VLCFA w surowicy, jako markera zaburzeń procesu peroksysomalnej β-oksydacji w diagnostyce klinicznej i monitorowaniu leczenia chorób peroksysomalnych w populacji polskiej. Substraty lub produkty szlaku metabolicznego, identyfikowane w tkankach lub płynach ustrojowych charakterystyczne dla danego schorzenia tzw. biomarkery stanowią podstawę laboratoryjnej diagnostyki medycznej. Dobre markery biochemiczne powinny odznaczać się wysoką specyficznością i czułością. W celu maksymalizacji wiarygodności ich przydatności w diagnostyce proces opracowania procedury ich wdrożenia musi spełniać dwa warunki. Są to: dobrze opracowana, zwalidowana metoda analityczna detekcji biomarkera z matrycy biologicznej z uwzględnieniem badań trwałości próbek i analizy czynników interferencyjnych oraz dokładnie opracowane wartości referencyjne na podstawie wyników oznaczeń prowadzonych u osób zdrowych. Efektem moich wcześniejszych badań było wprowadzenie do diagnostyki analitycznej metody oznaczenia poziomów bardzo długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, very long-chain fatty acids (VLCFA) biomarkera stosowanego w diagnostyce chorób metabolicznych. W ramach realizacji grantu PB 295/P05 /92 /08- Oznaczanie poziomu bardzo długołańcuchowych kwasów tłuszczowych w chorobach peroksysomalnych opracowałam i wdrożyłam metodę oznaczania poziomów VLCFA w surowicy, stosowanego jako różnicujące badanie analityczne w panelu diagnostycznym wrodzonych wad metabolicznych i jako podstawowe kryterium biochemiczne w rozpoznawaniu chorób peroksysomalnych (Pediatr Pol). Choroby peroksysomalne są grupą chorób uwarunkowanych genetycznie, z wrodzonym defektem metabolicznym na poziomie białka enzymatycznego lub transportowego lub biogenezy peroksysomu. VLCFA (> C22:0, C24:0, C26:0) są kwasami ulegającymi spalaniu wyłącznie w systemie peroksysomalnej β-oksydacji. Uszkodzenie tego procesu prowadzi do nagromadzenia VLCFA w tkankach i płynach ustrojowych. Identyfikacja podwyższonych poziomów VLCFA, głównie jako C24:0/C22:0, C26:0/C22:0 oraz C26:0, w matrycy biologicznej metodą analizy instrumentalnej wskazuje na zaburzenie procesu peroksysomalnej β-oksydacji (Post Bioch). Oznaczanie poziomu VLCFA jest badaniem wysokospecjalistycznym wykonywanym w niewielu ośrodkach na świecie, klasyfikowane jako extremely specialized (X-ALD database). Badanie to 3
uczestniczy w kontroli europejskiej ERNDIM z bardzo dobrymi wynikami. Choroby peroksysomalne należą do grupy chorób rzadkich. Kontynuacją badań nad zastosowaniem VLCFA w diagnostyce chorób peroksysomalnych było opracowanie wartości referencyjnych na bazie grupy kontrolnej osób zdrowych, dzieci i dorosłych. Oznaczanie VLCFA jest podstawowym kryterium diagnostycznym w diagnostyce zaburzeń biogenezy peroksysomu (zespół Zelwegera), defektu pojedynczego enzymu czy białka transportowego. Adrenoleukodystrofia sprzężona z chromosomem X, najczęściej występująca choroba peroksysomalna, jest chorobą neurodegeneracyjną, spowodowaną defektem genu kodującego błonowe białko transportowe ABCD1 dostarczające VLCFA do peroksysomu. W oparciu o dane wartości poziomów normalnych VLCFA prowadziłam diagnostykę chorób peroksysomalnych dla obszaru całego kraju. Badania te pozwoliły na opracowanie wartości referencyjnych poziomów VLCFA dla chorób zaburzenia biogenezy peroksysomu, defektu pojedynczego enzymu peroksysomalnego oraz hemi- i heterozygot adrenoleukodystrofii sprzężonej z chromosomem X w populacji polskiej. (Folia Neuropathol). Chociaż obecnie nie znane są jeszcze skuteczne metody leczenia chorób peroksysomalnych, to jednak podejmowane są próby leczenia czy też opóźnienia wystąpienia pierwszych objawów. U chorych u których stosowano określone czynniki terapeutyczne monitorowałam poziom nasyconych i nienasyconych VLCFA. Przeprowadzona analiza stężenia wzorca biomarkera podczas podaży oleinianu trójglicerolu (GTO), czy oleju Lorenzo a (LO) wykazała, że wraz z obniżeniem oznaczanych parametrów następuje podwyższenie poziomu kwasów nienasyconych VLCFA. Z kolei u pacjentów poddanych przeszczepowi szpiku (haematopoietic stem cell transplantation, HSCT) w przypadku przyjęcia przeszczepu, wykazałam obniżenie poziomu VLCFA do poziomu odpowiedniego dla heterozygot X-ALD/AMN. Na obecnym etapie wiedzy szczegółowy patomechanizm chorób peroksysomalnych nie jest znany, przyjmuje się jednak, że VLCFA są głównym czynnikiem sprawczym odpowiedzialnym za neurodegenerację układu nerwowego. W grupie chorych z zaburzeniem biogenezy peroksysomu wykazałam silną korelację poziomu kwasu cerotowego (C26:0) ze stopniem ciężkości choroby. ( Folia Neuropathol ) W oparciu o analizę uzyskanych wyników z badań diagnostycznych chorób peroksysomalnych prowadzonych w naszym Instytucie dla całego kraju, oszacowałam częstości występowania chorób peroksysomalnych w populacji polskiej. Dane te pokrywają się z danymi z innych światowych ośrodków medycznych. I tak zaburzenia 4
biogenezy peroksysomu występują w liczbie 0,20 przypadków na 100000 urodzeń. Natomiast częstość występowania X-ALD/AMN w Polsce wynosi 2,9 przypadków na 100000 żywo urodzonych chłopców (Folia Neuropathol). Wiadomo, że ze względu na dobro pacjenta jak i koszty diagnostyczne, szybkość postawienia prawidłowego rozpoznania ma duże znaczenie. W grupie pacjentów z adrenoleukodystrofią, którzy nie byli świadomi występowania X -ALD/AMN w ich rodzinie, przeprowadziłam analizę okresu czasu (T) jaki upłynął od wystąpienia pierwszych objawów do postawienia ostatecznej diagnozy, średnio wynosił on 2,2 roku. Dane te pokrywają się z wynikami badań autorów japońskich. (Folia Neuropathol) Zwiększenie wiarygodności przydatności zastosowania określonego biomarkera w diagnostyce podnosi znajomość czynników wpływających na jego labilność. Stąd też, część moich badań była poświęcona badaniom wpływu czynników żywieniowych i klinicznych na poziom VLCFA. Bardzo częstym objawem klinicznym obserwowanym u pacjentów z chorobą peroksysomalną jest padaczka. W jej leczeniu stosowana jest dieta ketogenna zwłaszcza w przypadkach postaci lekoopornej. Badałam wpływ diety ketogennej na poziom VLCFA. Wykazałam, że dieta ketogenna nie zaburza wartości diagnostycznej badanych parametrów C24:0/C22:0 i C26:0/C22:0 (Lipids). Drugim znamiennym kryterium klinicznym w grupie pacjentów z zaburzeniem działania pojedynczego enzymu lub biogenezy peroksysomu są zaburzenia funkcji wątroby. Przeprowadziłam analizę poziomów VLCFA u chorych z niewydolnością wątroby o podłożu innym, niż choroba peroksysomalna. W/w analiza stanowi pierwszą kompleksową ocenę poziomu VLCFA w tej grupie chorych i wskazuje na podwyższenie wartości oznaczanych parametrów (C24:0/C22:0, C26:0/C22:0). Wynika stąd, że w diagnostyce chorób peroksysomalnych zaburzenie funkcji wątroby może generować wyniki fałszywie dodatnie. Ze względu na skalę wzrostu wartości analizowanych biomarkerów dotyczy to tylko jednej grupy, heterozygot X-ALD/AMN (Lipids). Kolejnym wnioskiem wypływającym z tej pracy jest wykazanie, że poziomy C24:0/C22:0 i C26:0/C22:0 mogą służyć jako wtórne biomarkery dla pewnych procesów patologicznych przebiegających w wątrobie. Zatem, parametry te mogą być wykorzystane zarówno do oceny funkcji wątroby w procesie diagnostycznym jak i w analizie procesów patologicznych dla celów naukowych, innych schorzeń hepatologicznych. (Lipids) Dane literaturowe oraz doświadczenia własne wykazują, że nosicielki adrenoleukodystrofii związanej z chromosomem X (X-ALD/AMN) demonstrują podwyższony poziom VLCFA. Opierając się na wynikach skriningu rodzinnego 5
prowadzonego na bazie oznaczania poziomów VLCFA u heterozygot wykazałam zmienność tych parametrów skorelowaną z wiekiem. (J Inherit Metab Dis) W oparciu o wyniki przeprowadzonych oznaczeń poziomów biomarkera w grupie hemi- i heterozygot X-ALD/AMN oraz w grupie kontrolnej oszacowałam wartość diagnostyczną poszczególnych parametrów VLCFA. Na podstawie oceny analitycznej i statystycznej wykazałam, że optymalne różnicowanie diagnostyczne w diagnostyce chorób peroksysomalnych uzyskujemy analizując 5 parametrów VLCFA. (J Inherit Metab Dis) Adrenoleukodystrofię charakteryzuje duża różnorodność fenotypów, od najcięższej, letalnej postaci dziecięcej do najłagodniejszej adrenomieloneuropatii w której objawy występują dopiero w 3- ciej lub 4-tej dekadzie życia. Tematem mojej ostatniej prezentowanej pracy jest ocena zdolności prokreacyjnych mężczyzn z adrenomieloneuropatią, późną postacią X-ALD, z zastosowaniem analizy VLCFA w metodzie skriningu rodzinnego. Wskaźnik oceny zaburzenia zdolności prokreacyjnych mężczyzn z AMN jest niewiele wyższy od wykazywanej niepłodności par w Polsce. Cytowana praca jest pierwszym w świecie doniesieniem przedstawiającym ocenę zdolności prokreacyjnych w tej grupie chorych (Eur J Endocrinol). Podsumowanie 1. Dla prawidłowej diagnostyki podstawą jest wiarygodna metoda analityczna i dobrze opracowane wartości referencyjne. Kompleksowo opracowałam i wprowadziłam do diagnostyki metodę oznaczania VLCFA, głównego biomarkera w diagnostyce chorób peroksysomalnych. 2. Wyznaczyłam wartości referencyjne poziomów VLCFA dla chorób zaburzenia biogenezy peroksysomu, hemi- i heterozygot adrenoleukodystrofii sprzężonej z chromosomem X, oraz wartości poziomów prawidłowych u osób zdrowych w populacji polskiej. 3. Badałam wpływ czynników żywieniowych (dieta ketogenna) i stanów patologicznych (zaburzenie funkcji wątroby) na wartość diagnostyczną wyniku VLCFA. Analizy te wskazują, że o ile dieta ketogenna nie zaburza podstawowych parametrów diagnostycznych, to niewydolność wątroby może prowadzić do podwyższenia poziomów VLCFA. Wykazałam również, że poziomy VLCFA charakteryzują się zmiennością związaną z wiekiem u heterozygot X-ALD/AMN. 4. Przeprowadzona przeze mnie analiza poziomów VLCFA podczas stosowanej terapii u chorych z X-ALD/AMN wskazuje, że przeszczep szpiku powoduje obniżenie VLCFA 6
do poziomu odpowiedniego dla heterozygot, natomiast podaż LO, normalizując poziom biomarkera, powoduje również wzrost nienasyconych kwasów tłuszczowych. 5. Na podstawie wnikliwej oceny analitycznej i statystycznej wyników hemii heterozygot X-ALD/AMN oraz grupy kontrolnej wykazałam, że optymalne różnicowanie diagnostyczne uzyskujemy analizując 5 parametrów VLCFA. 6. Zastosowanie badań przesiewowych wśród rodzin pacjentów pozwoliły ocenić zdolność funkcji prokreacji u chorych z późną postacią X-ALD/AMN. 7. W oparciu o dane diagnostyczne oszacowałam częstość występowania chorób peroksysomalnych w Polsce. Piśmiennictwo: Bezman L., Moser A.B., Raymond G.V. Rinaldo, P., Watkins P.A., Smith K.D, Kass N.E., Moser H.W., Adrenoleukodystrophy: Incidence, new mutation rate, and results of extended family screening, Ann. Neurol. 2001; 49: 512 517. Goldfischer S, Moore CL, Johnson AB, Spiro AJ, Valsamis MP, Wisniewski HK, Ritch RH, Norton WT, Rapin I, Gartner LM Peroxisomal and mitochondrial defects in the cerebro-hepato-renal syndrome. Science (1973) 182:62-64 Ferdinandusse S, Ylianttila MS, Gloerich J, Koski MK, Ostheim W, Waterham HR, Hiltunen JK, Wanders R., Glumoff T. Multinational spektrum of D-bifunctional protein deficiency and structure- based genotype-phenotype analysis. Am J Hum Gene 2006; 78: 112-124. Finsterer J, Lasser S, Stophausius E. Dementia from the ABCD1 mutation c.1415 1416delAG in a female carrier. Gene (2013), http://dx.doi.org./10.1016/j.gene.2013.07.073 Hein S, Schonfeld P, Kahlert S, Reiser G, Toxic effects of X-linked adrenoleukodystrophy associated, very long chain fatty acids on glial cells and neurons from rat hippocampus in culture. Hum Mol Genet 2008; 17(12): 1750 1761. Hudspeth M P, Raymond GV. Immunopathogenesis of adrenoleukodystrophy: current understanding. J Neuroimmunol 2007; 182: 5-12. Kirk EP, Fletcher JM, Sharp P, Carey B, Poulos A. X-linked adrenoleukodystrophy: the Australasian experience. Am J Med Genet 1998; 76: 420-423. Moser HW, Raymond GV, Lu SE et al. A Follow-up of 89 asymptomatic patients with adrenoleukodystrophy treated with Lorenzo's oil. Arch Neurol. 2005;62:1073-1080. Moser HW, Mahmood A, Raymond GV. X-linked adrenoleukodystrophy. Nat Clin Prac Neurol 2007; 3(3): 140-151 Moser HW, Moser AB Fayer KK, Chen WW Schulman JD, O Neill BP, Kishimoto Y. Adrenoleukodystrophy: Increased plasma content of saturated very long chain fatty acids. Neurology 1981; 31:1241. 7
Mosser J, Douar AM, Sarde CO, Kioschis P, Feil R, Moser H, Poustka AM, Mandel JL, Aubourg P. Putative X-linked adrenoleukodystrophy gene shares unexpected homology with ABC transporters. Nature 1993; 361: 726 730. Peters C, Charnas LR, Tan Y, et al. Cerebral X-linked adrenoleukodystrophy: the international hematopoietic cell transplantation experience from 1982 to 1999. Blood 2004;104:881-888. Shapiro E, Krivit W, Lockman L et al. Long-term effect of bone-marrow transplantation for childhood-onset cerebral X-linked adrenoleukodystrophy. Lancet 2000; 356:713-718. Shimozawa N. Molecular and clinical findings and diagnostic flowchart of peroxisomal diseases. Brain Dev. 2011;33:770-776. Van Veldhoven PP (2010) Biochemistry and genetics of inherited disorders of peroxisomal fatty acid metabolism. J Lipid Res 51:2863-2895 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych Moje główne zainteresowania badawcze skupiały się na badaniu biomarkerów chemicznych stosowanych w diagnostyce medycznej. W początkowym okresie zakres moich prac w IP CZD dotyczył zagadnień związanych z diagnostyką zaburzeń sterydogenezy, wrodzonych i nabytych zaburzeń biosyntezy i metabolizmu hormonów steroidowych oraz diagnostyki zaburzeń przemiany amin katecholowych. Następnie, pracowałam równolegle w dwóch obszarach diagnostyki analitycznej w zakresie diagnostyki chorób metabolicznych oraz diagnostyki mikrobiologicznej inwazyjnych zakażeń grzybiczych. Diagnostyka chorób metabolicznych obejmowała diagnostykę wrodzonych zaburzeń metabolizmu na podstawie profilu kwasów organicznych, aminokwasów oraz badań enzymatycznych. Moja praca skupiała się głównie na zaburzeniach beta-oksydacji kwasów tłuszczowych. Diagnostyka mykologiczna dotyczyła identyfikacji oraz monitorowania skuteczności terapii kandydozy układowej u dzieci. W ramach realizacji grantu PB 0314/S4 /93 /04 Wczesna diagnostyka zakażeń drożdżakami z rodzaju Candida u chorych z obniżoną odpornością immunologiczną opracowałam i wdrożyłam do diagnostyki mykologicznej badanie oznaczania poziomów D- /L-arabinitolu jako markera zakażeń grzybiczych z rodzaju Candida. Detekcję przeprowadzano z użyciem detektora ECD. Warto podkreślić, że byliśmy drugim ośrodkiem na świecie po Uniwersytecie w Lund, który wówczas zastosował tę procedurę. Te zainteresowania zawodowe były ściśle związane z moją pracą doktorską, która dotyczyła diagnostyki zakażeń grzybiczych na podstawie oznaczania poziomu D-/L- 8
arabinitolu w moczu. Opracowałam walidację w/w metody łącznie z oceną stabilności próbek biologicznych oraz wyznaczeniem norm diagnostycznych (wartości cut-off) dla wyników dodatnich. Ta strategia umożliwiła również monitorowanie skuteczności stosowanej terapii przeciwgrzybiczej. W początkowej fazie badań opracowałam wartości poziomów D-/L-arabinitolu u dzieci zdrowych w grupach wiekowych (0-1; >1-3; >3-7; >7-10; >10-18 lat) wykazując korelację ujemną. Jest to pierwsze w świecie opracowanie wartości prawidłowych poziomów D-/L-arabinitolu u dzieci w wieku rozwojowym. Diagnostyka dotyczy grzybic oportunistycznych, które w 80% przypadków są głównym czynnikiem etiologicznym zakażeń, zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Zaletą metody jest nieinwazyjność i szybkość wykonania badania. Jeszcze przed obroną pracy doktorskiej, w ramach grantu KBN PB 286/PO5 /95 /08 Zespół Retta - ocena kliniczna i biochemiczna, przeprowadziłam badania oznaczania poziomów VLCFA u dzieci z tym rzadkim schorzeniem neurologicznym. Po raz pierwszy wykazałam, statystycznie znamienne obniżenie poziomów VLCFA, oraz wpływ podaży karnityny na poziom VLCFA u dziewczynek z zespołem Retta. Wobec braku markerów biochemicznych, oznaczanie VLCFA może być stosowane jako biomarker drugiego rzutu w procesie diagnostycznym tego zaburzenia. Obserwowany w ostatnich dziesięcioleciach rozwój identyfikacji nowych biomarkerów jak również wykrywanie nowych schorzeń z grupy chorób rzadkich stał się możliwy dzięki ogromnemu rozwojowi technik analizy instrumentalnej. Z nowo zidentyfikowanymi biomarkerami, stosowanymi w diagnostyce nowej grupy chorób rzadkich, związany jest grant MNiSW, który otrzymałam w 2009 r, pt. "Badanie poziomów polioli metodą chromatografii gazowej jako markerów nowej grupy chorób metabolicznych związanych z zaburzeniami przemian na szlaku pentoz" ( KBN PB 2329 /B /P01 /2009 /37). Istotę tego zadania badawczego stanowiło opracowanie diagnostyki klinicznej i biochemicznej w celu identyfikacji pacjentów z nowoodkrytymi chorobami w zakresie wrodzonych defektów metabolicznych na szlaku pentozofosforanowym. Główne biomarkery chemiczne tych schorzeń to poliole C5 i C7, oraz cukry (min. sedoheptuloza). W ramach realizacji projektu u dwóch braci, opisanych jako 9 i 10 przypadek na świecie zdiagnozowano deficyt transaldolazy (TALDO). Deficyt ten dotyczy bardzo rzadkiej grupy chorób, od czasu opisu pierwszego pacjenta w ciągu dwunastu lat, ogółem w świecie, zdiagnozowano zaledwie 13 chorych, w tym 4 pacjentów z Polski. Przeprowadzone badania potwierdziły słuszność przyjętych kryteriów klinicznych włączenia pacjentów do grupy ryzyka oraz zastosowanej procedury diagnostycznej w kierunku diagnostyki zaburzeń wrodzonych defektów metabolicznych na szlaku pentozofosforanowym (Mol Genet Metab 2009). 9