Wi ktor Grygorenko 1927 2008
Prace i Studia Geograficzne 2008, T. 40, ss. 319 326 WIKTOR GRYGORENKO 1927 2008 Prof. dr hab. p³k. in. Wi ktor Gry go ren ko topograf, geodeta i kartograf by³ czwa r tym, po profesorach S. Pietkiewiczu, L. Ratajskim, B. Winidzie, kierowni kiem Ka te dry Ka r to gra fii Uniwe r sy te tu Warszawskiego. Urodzony 6 marca 1927 r., ma tu rê uzy ska³ w 1949 r. w Ka to wi cach. S³u bê wo j skow¹ od by - wa³ w Ofi ce r skiej Szko le To po gra fów, gdzie wkró t ce zo sta³ in stru kto rem. W la tach 1953 1958 stu dio wa³ na Wy dzia le Ge o de zji Wo j sko wej Aka de - mii In y nie ry j nej w Mo sk wie, a po po wro cie pra co wa³ w Wo j sko wych Zak³adach Karto gra fi cz nych oraz w Zarz¹dzie Topo gra fi cz nym Szta bu Ge - ne ral ne go. W 1972 r. na pro po zy cjê prof. L. Ra ta j skiego przechodzi na Uniwersytet. W la tach 1980 1997, a wiêc do cza su prze j œcia na eme ry tu rê, pe³ni³ fun kcjê kie ro w ni ka Katedry Kartografii. By³ osob¹ bar dzo pra co wit¹ i sy ste ma tyczn¹. Pracuj¹c w wojsku przygo - to wa³ roz pra wê do ktorsk¹ Niektóre teoretyczne problemy automatycznego od czy ty wa nia, oce ny i prze twa rza nia in fo r macji geograficznej obronion¹ w 1971 r. na Poli te ch ni ce Wa r sza wskiej. Ko lokwium habilitacyjne odby³o siê sie dem lat pó Ÿ niej przed Rad¹ Na ukow¹ Wy dzia³u Ge o gra fii i Stu diów Regionalnych UW. Tytu³ profesora zwyczajnego otrzyma³ w 1992 r. Ca³e Jego za wo do we y cie zwi¹zane by³o z dy da ktyk¹. W la tach 1959 1980 pro wa dzi³ za jê cia w Wo j sko wej Aka de mii Te ch ni cz nej, po prze j œciu na Uni we r sy tet Wa r sza wski wyk³ada³ na spe cja li za cji ka r to gra fia ge o de zjê, ka r to gra fiê ma te ma tyczn¹, do ku men ta cjê, a pó Ÿ niej hi sto riê ka r - to gra fii. Pro wa dzi³ rów nie za jê cia dla stu den tów ka r to gra fii w Lu b li nie, gdy w la tach 1982 1989 by³ kie ro w ni kiem Zak³adu Ka r to gra fii UMCS. Pra ca dy da kty cz na za owo co wa³a skry p ta mi ucze l nia ny mi WAT oraz dwie - ma ob sze r ny mi ksi¹ ka mi Re da k cja i opra co wa nie map ogólno geogra fi cz - nych (1970) oraz Te o ria pro je kto wa nia od wzo ro wañ karto gra fi cz nych (1990). Przy go to wa³ te Ma te ria³y po mo c ni cze do wyk³adu z przed mio tu»hi sto ria ka r to gra fii«(1997). Na Wy dzia le Ge o gra fii i Stu diów Re gio na l - nych pe³ni³ z wy bo ru przez dwie ka den cje fun kcjê Dzie ka na ds. stu den c - kich, a pra ca ta przy pad³a na trud ny okres sta nu wo jen ne go.
322 90 lat geografii w Uniwersytecie Warszawskim Wy kszta³ci³ 6 do kto rów oraz ponad 60 magistrów na Uniwersytecie Warszawskim, w Wojskowej Akademii Technicznej i Uniwersytecie Marii Curie - -Sk³odowskiej w Lublinie. Pro fe sor by³ niew¹tpliwie fachowcem w zakresie odwzorowañ kartogra - fi cz nych. Jest au to rem od wzo ro wa nia dla map œwiata, opracowanym do Atla - su Œwia ta S³u by Topo gra fi cz nej WP. Opra cowa³ równie podstawy matematyczne dla cywilnych map topograficznych wydawanych w Uk³adzie GU GiK 1980 Oba te od wzo ro wania opi sa³ w Pol skim Przegl¹dzie Ka r to gra - ficznym (1975, 1985). Naj wiê ksza akty w noœæ za wo do wa prof. W. Gry go ren ki przy pad³a na lata siedemdziesi¹te a wiêc czas burzliwego rozwoju technik komputerowych w ka r to gra fii. By³a to dzie dzi na y we go zain teresowania wówczas doktora W. Grygorenki. W³aœnie dlatego zosta³ przyjêty na Uniwersytet Warszawski, aby roz wi jaæ ten kie ru nek ba dañ. W tym nu r cie zna laz³a siê roz pra wa habi lita - cyjna Kwan tyta ty w ne pa ra me try ko m po zy cji treœci mapy oraz wie le opra co - wañ ar ty ku³owych i kon fe ren cyj nych. W pra cy habilitacyjnej wykaza³ mo liwoœci sformalizowania teorii obrazu kartograficznego (treœci mapy) oraz opra co wa³ zu ni fi ko wan¹ me to dy kê jego kon strukcji i badania. W rozprawie sfo r mu³owa³ kon ce pcjê ilo œcio we go mo de lu mapy, wytyczaj¹c nowy kierunek teoretycznej i praktycznej dzia³alnoœci w zakresie projektowania i oceny dzie³ karto gra fi cz nych. Wy ra zem pra kty cz nym by³o m.in. opracowanie mapy Pol ski, na któ rej na pod sta wie mapy topo gra fi cz nej 1:100 000 wy dzie li³ piêæ re gio nów, ró ni¹cych siê miê dzy sob¹ z³o onoœci¹ rysunku treœci mapy i pra coch³on no œci¹ jego wy ko na nia. Pod Jego kierunkiem powsta³o kilka ciekawych prac magisterskich na temat automatowej generalizacji treœci mapy, wykorzystanych w publikacjach artyku³owych. Natomiast problematyka dydaktyczna znajduje odzwierciedlenie w dziewiêciu publikacjach, w których m.in. po szu ki wa³ op ty mal ne go mo de lu kszta³ce nia kartografów. Bi b lio gra fia prac, opub li ko wa na w Pol skim Przegl¹dzie Kartograficznym z oka zji siedemdziesiêciolecia urodzin prof. Wiktora Grygorenki 1, obej - mu je ponad 140 po zy cji pi œmien ni c twa oraz odnotowuje Jego udzia³ w pracach redakcyjnych nad atlasami i mapami, g³ównie z czasów s³u by w Zarz¹dzie Topo gra fi cz nym Szta bu Ge ne ralnego WP. Do tego dorobku nale y do li czyæ 10 ar ty ku³ów i te kstów re fe ra tów, opublikowanych po 1997 r. By³ prof. W. Gry go ren ko akty w nym cz³onkiem Komitetu Redakcyjnego Polskiego Przegl¹du Kartograficznego, wieloletnim sekretarzem Rady Pro - gramowej Przegl¹du Geodezyjnego, a przede wszystkim cz³onkiem Komitetu Geodezji PAN. Zmar³ w Wa r sza wie 25 lutego 2008 roku. 1 J. Ostro wski, Bi b lio gra fia prac pro fe so ra Wi kto ra Gry gorenki, Pol ski Przegl. Ka r togr., T. 29, 1997, nr 2, s. 132 137.
Wiktor Grygorenko 323 W za ko ñ cze niu wspo mnie nia o Pro fe sorze, Jerzy Ostrowski napisa³: Cho cia pro fe sor Wi ktor Gry go ren ko doœæ wczeœnie rozsta³ siê z mundurem, to przez ca³y okres kariery zawodowej przejawia³ charakterystyczne cechy oficera elegancjê w ubiorze i sposobie bycia, zdyscyplinowanie i pewn¹ zasadniczoœæ w relacjach z otoczeniem, przy jednoczesnej wrodzonej serdecz - noœci i okazywanej wszystkim yczliwoœci. Takim te pozostanie w pamiêci wszystkich, którzy z nim wspó³pracowali lub byli Jego uczniami. Jacek Pas³awski WA NIE J SZE PU B LI KA CJE WI KTO RA GRY GO REN KI Ksi¹ ki, ar ty ku³y 1970, Re da k cja i opra co wa nie map ogólno geogra fi cz nych, PPWK, Wa r sza wa, 464 s. 1971, Nie któ re teo re ty cz ne pro ble my auto maty cz ne go od czy ty wa nia, oce ny i prze twa - rza nia in fo r ma cji kar to gra ficz nej (roz pra wa do kto r ska), Poli te ch ni ka Wa r sza - wska, Wa r sza wa. 1972, Nie któ re po jê cia teo re ty cz ne ka r to gra fii i ich zna cze nie info rma ty cz ne, Przegl. Ge o dez., R. 44, nr 9, s. 398 400. 1973, Po staæ in fo r ma cji kar to gra ficz nej i jej oce na, Pol ski Przegl. Ka r togr., T. 5, nr 2, s. 56 62. 1973, Au to ma to we roz po zna nie i in ter pre ta cja tre œci mapy, Przegl. Ge o dez., R. 45, nr 11/12, s. 496 500. 1974, Pró ba obie kty w ne go do bo ru osie d li na ma pie z za sto so wa niem ma szy ny cy fro wej, Pol ski Przegl. Ka r togr., T. 6, nr 4, s. 149 157 (wspó l nie z M. Ba ra no wskim). 1975, Od wzo ro wa nie S³u by Topo gra fi cz nej WP dla map œwia ta, Pol ski Przegl. Ka r - togr., T. 7, nr 2, s. 65 71. 1976, Stru c tu ral in ter pre ta tion of the gra p hic ima ge of a map and au to ma tic ma chi ne gra p hics, The Po lish Car to gra p hy, Wa r saw, s. 101 113. 1976, An exa m p le of nu me ric mo del ling and trans fo r ma tion of car to gra p hic in fo r ma - tion, Pa per pre sen ted to the 8th In ter na tio nal Car to gra p hic Con fe ren ce, Mo s cow, USSR, Au gust 1976, In sti tu te of Ge o de sy and Car to gra p hy, Wa r saw, Po land. 1977, Przyk³ad auto ma to we go opra co wa nia li nii brze go wej, Pol ski Przegl. Ka r togr., T. 9, nr 4, s. 166 175 (wspó l nie z H. Li bur¹). 1977, Ewo lu cja wie rz cho³ka Pó³wy spu He l skie go (Ba da nie me tod¹ ka r to gra ficzn¹), Przegl. Ge o dez., R. 49, nr 11, s. 417 418. 1979, Spe cy fi cz ne aspe kty kszta³ce nia ka r to gra fów, Przegl. Ge o dez., R. 51, nr 5, s. 8 10. 1980, Ter ke p mo dell kia laki ta sa nak kon ce pcio ja, Fó l dra j zi Kóz le me ny ek 28, 1 2 szam, s. 25 32, rez.: Kon ce pcy ja post ro je ni ja karto gra fi cze skoj mo de li. 1981, Kwan tyta ty w ne pa ra me try ko m po zy cji tre œci mapy, Roz pra wy Uni wer sy te tu Wa r - sza wskie go, Wa r sza wa, 93 s. 1982, De ve lo p ment of the car to grap hi cal edu ca tion in Po land, In tern. Ye ar bo ok of Ca r - togr., Vol. 22, s. 70 77. 1982, Pa ra me tri cal mo del for co m po si tion of con tent and for clas si fi ca tion of geo gra p - hi cal maps, The Po lish Car to gra p hy, Wa r saw, s. 9 24.
324 90 lat geografii w Uniwersytecie Warszawskim 1984, A cy be r ne tic mo del of car to gra p hic com mu ni ca tion, In tern. Ye ar bo ok of Ca r togr., Vol. 24, s. 95 106. 1984, De sign ele ments of geo gra p hi cal map con tents, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, s. 277 285. 1985, Uk³ad wspó³rzêd nych i krój map topo gra fi cz nych w od wzo ro wa niu quasi- stereo - grafi cz nym GU GiK-1980, Pol ski Przegl. Ka r togr., T. 17, nr 2, s. 63 73. 1987, Mathematical basis of Polish topographic maps for economic purposes, The Po lish Car to gra p hy, Wa r saw, s. 44 57. 1990, Te o ria pro je kto wa nia od wzo ro wañ karto gra fi cz nych, Wy dawn. Uni wer sy te tu Ma rii Cu rie-sk³odo wskiej, Lu b lin, 356 s. 1990, Co g ni ti ve and met hodo lo gi cal at tri bu tes of car to gra p hy, Mis cel la nea Geo gra p hi - ca, s. 229 236. 1991, Kartografia polska w latach 1945 1990 w potrzasku reorganizacji i cenzury, Polski Przegl. Ka r togr., T. 23, nr 1 2, s. 1 7. 1992, The map ping as a me t hod of scien ti fic re se arch, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, s. 227 231. 1994, Od wzo ro wa nie A.H. Ro bin so na re wo lu cja czy ko le j na pró ba? An na les Univ. M. Cu rie-sk³odo wska Sec. B, Vol. 49, s. 343 353. 1995, Ka r to gra fia [w:] Hi sto ria na uki pol skiej. Wiek XX. Na uki o Zie mi, In sty tut Hi sto rii Na uki PAN, Wa r sza wa, s.195 231. 1997, Ka r to gra fia pol ska. Ma te ria³y po mo c ni cze do wyk³adu z przed mio tu Hi sto ria ka - r to gra fii, Uni we r sy tet Wa r sza wski, Wy dzia³ Ge o gra fii i Stu diów Re gio na l nych, Ka te dra Ka r to gra fii, Wa r sza wa, 111 s. 1998, Mapa geo gra fi cz na jako in stru ment kszta³ce nia i wy cho wa nia oby wate l skie go, Ge ogr. w Szko le, R. 51, nr 1, s. 33 37. 1999, Opra co wa nie mapy jako me to da mo de lo wa nia na uko we go rze czy wi sto œci geo - gra fi cz nej, Geod. i Ka r togr., T. 48, z. 3 4, s. 169 173. 2000, Pol skie mapy topo gra fi cz ne na tle ka r to gra fii eu ro pe j skiej za rys dzie jów do ko ñ - ca XIX wie ku [w:] Ka r to gra fia Kró le stwa Pol skie go 1815 1915, Z Dzie jów Ka r to - gra fii, T. 10, s. 31 42. 2001, Ewo lu cja pogl¹dów na te mat roli i fun kcji na uko wych ka r to gra fii pol skiej, Kwart. Hi sto rii Na uki i Te ch ni ki, R. 46, nr 3, s. 7 29. Summary Wi ktor Gry go ren ko was born on March 6, 1927. He pas sed his fi nal high scho ol exam in Ka to wi ce in 1949 and af ter a mi li ta ry tra i ning he be gan his stu dies at the Mi li ta ry Scho ol of To po gra p hers. Then he stu died ge o de sy at the Mi li ta ry En gi ne e ring Aca de my in Mo s cow. Ha ving re tu r ned to Wa r saw in 1959, he wor ked in the Mi li ta ry Car to gra p hic Works and la ter in the To po gra p hic Bo ard of the Ge ne ral Staff of the Po lish Army. Simultaneously, he took a lecturer post at the Military Technical Academy in Warsaw whe re he ela bo ra ted stu dent te x t bo oks on maps edi ting, car to gra p hic re pro du c tion, and mathematical cartography. His comprehensive manual Ela bo ra tion of ge ne ral geo gra p hi cal maps was pu b li s hed in 1970. He was a me m ber of the edi to rial staff at the po pu lar World At las, pu b li s hed in 1962 1968 and also known un der the name of Per ga mon World At las. A new and
Wiktor Grygorenko 325 in no va ti ve pro je c tion de vi sed by Wi ktor Gry go ren ko was used in the World At las, no wa da ys known as the pro je c tion of the Po lish Army Topographical Service. In 1971 he ob ta i ned the de gree of a Do ctor of Te ch ni cal Scien ces in car to gra p hy at the Wa r saw Uni ve r si ty of Te ch no lo gy. The sub ject of his the sis were the o re ti cal fun da men tals of the au to ma tic car to gra p hic data pro ces sing. Wi ktor Gry go ren ko was one of the Po lish pio ne ers of co m pu ter usa ge in car to gra p hy and was the au t hor of many va lu a b le pa pers on the sub ject. He be gan to work at Uni ve r si ty of Wa r saw in 1972, In 1978 he co m p le ted his ha bi li ta tion pro ce du res on the ba sis of his dis se r ta tion en ti t led Quan ti ta ti ve Pa ra me ters of the Car to gra p hic Con tent Co m po si tion in which he fo r mu la ted the idea of the quan ti ta ti ve mo del of a map, thus dra wing a new di re c tion of the o re ti cal and pra cti cal works in car to gra p hic de sign and evaluation. Many papers on cartographic generalisation with usage of computer methods were created under his guidance. In 1980, three ye ars af ter the une x pe c ted de ath of pro fes sor Lech Ra ta j ski, Wi ktor Gry go ren ko be ca me the Head of the Cha ir of Car to gra p hy at the Fa cu l ty of Ge o gra p hy and Re gio nal Stu dies. In 1981 he be ca me the Vi ce - de an for stu dent af fa irs and se r ved two terms. His first term fell in the dif fi cult pe riod of the ma r tial law when he de fen ded stu dents on many oc ca sions, ga i ning the ir gra ti tu de and re spect. In au tumn 1982 he also be ca me the Head of the De pa r t ment of Car to gra p hy at the Ma ria Cu rie-sk³odo wska Uni ve r si ty in Lu b lin, which he ad mi ni ste red un til 1992. Ma king a good use of his bro ad di da c tic ex pe rien ce, he pu b li s hed se ve ral ab sor bing ar ti c les on edu ca ting car to gra p hers with the ge o gra p hic tra i ning. He ac ti ve ly par ti ci pa ted in con fe ren ces, con ven tions, and car to gra p hic tra i nings, ani ma ting di s cus sions with his in spi ring spe e ches. In sum mer 1982, du ring the 11 th con fe ren ce of the In ter na tio nal Car to gra p hic As so cia tion in Wa r saw he pre sen ted the pa per Cy be r ne tic mo del of car to gra p hic com mu ni ca tion that was in ce r ta in de gree a con ti nu a tion and an ex p li ca tion of pro fes sor Lech Ratajski s idea of com mu ni ca tion mo del. The main field of pro fes sor Grygorenko s (he ob ta i ned the pro fes sor s hip in 1992) scien ti fic in te rest were the o re ti cal is su es re la ted to the au to ma tion of the maps edi ting and usa ge pro ces ses. His in te rest in the hi sto ry of car to gra p hy re su l ted in the publication of several interesting papers on the subject and participation in meetings of cartography historians. He served many social functions both at the University of Warsaw and among the geodesists and cartographers. Pro fes sor Wi ktor Gry go ren ko died on Fe bru a ry 25, 2008. Ja cek Pas³awski, Ka te dra Ka r to gra fii, Uni we r sy tet Wa r sza wski, ul. Kra ko wskie Przed mie œcie 26/28, 00-927 Wa r sza wa, e- ma il: jpa s laws@uw.edu.pl