Mali i średni przedsiębiorcy regionu zachodniopomorskiego wobec społecznej odpowiedzialności biznesu prezentacja wyników badań Szczecin 23 listopada 2011 Projekt CSR wspólna sprawa dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Metodologia METODA Sondaż telefoniczny na próbie N=202 wśród przedsiębiorstw z województwa zachodniopomorskiego, zatrudniających od 10 do 249 pracowników; Indywidualne wywiady pogłębione na próbie N=4; Badania zrealizowane między 29.08 a 10.09.2011; Respondent: głównie osoby zarządzające firmami lub odpowiedzialne za strategię działania firmy. CEL BADANIA Rozpoznanie świadomości i wiedzy przedstawicieli firm z segmentu MŚP na temat społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). 2
Znajomość CSR
Znajomość nazwy CSR Czy słyszał(a) Pan(i) o koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)? N=202 ogółem Tak 14% 86% Nie Zdecydowana większość przedstawicieli firm nie zna nazwy społeczna odpowiedzialność biznesu, ani skrótu CSR. 4
Czym jest CSR dla przedsiębiorstwa? Fragment wypowiedzi respondenta 1. Z naszego punktu widzenia, wydaje mi się, że chodzi tutaj o odpowiedzialność pracodawców, o etykę biznesu, o prowadzenie firmy, żeby ludzie, którzy tam pracują również odczuwali takie współuczestnictwo, że firma to nie jest tylko coś takiego, że idę na 8 godzin do pracy, ale jest to nasze życie, gdzie spędzamy bardzo dużo czasu. Jest to cały ogół, który kształtuje środowisko, jakość usług, wpływ na innych ludzi, naszym zachowaniem, naszym ustosunkowaniem się do innych ludzi, do naszego lokalnego otoczenia, bo w końcu to my tworzymy społeczeństwo. 2. są to wszelkie działania biznesowe przedsiębiorców, ukierunkowane w jakiś sposób na sprzyjanie społeczeństwu.. 5
Działania pracownicze
Realizowane działania pracownicze Czy w Państwa firmie prowadzone są: Które z działań na rzecz pracowników o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie tzn. są powtarzalne lub dostępne ciągle? Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Raczej tak (3) Zdecydow anie tak (4) Działanie realizowane systematycznie N=202 ogółem Procedury BHP 14% 86% Rozmowy z pracownikami na temat planowanych zmian, rozwiązań 3% 13% 41% 43% Dodatkowe świadczenia dla pracowników np: udogodnienia dla matek 2% 10% 32% 37% 19% Szkolenia pracowników w zakresie procedur antykorupcyjnych 46% 24% 14% 16% Wprowadzanie zmian w organizacji z inicjatywy pracowników 1% 6% 21% 57% 15% Najczęściej realizowane są procedury bezpieczeństwa. Często angażuje się pracowników w rozmowy na temat zmian w firmie. 7
Działania ekologiczne
Realizowanie działań ekologicznych Czy w Państwa firmie : Które z działań ekologicznych o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie tzn. są powtarzalne lub dostępne ciągle? Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Raczej tak (3) Zdecydow anie tak (4) Działanie realizowane systematycznie N=202 ogółem Działania ograniczające 1% 3% zużycie wody lub energii 15% 38% 43% Segregacja odpadów np. poprzez oddzielne pojemniki na szkło, plastik itd. 19% 20% 19% 42% Stosowanie w produkcji surowców ekologicznych (z certyfikatem) 36% 13% 11% 21% 19% Zwracanie uwagi na przestrzeganie przez kontrahentów zasad ekologii 15% 13% 32% 28% 12% Zwracanie uwagi na ekologiczność produktów/usług przez klientów 22% 9% 28% 25% 16% Zwracanie uwagi na ekologiczność produktów/usług przez dostawców/podwykonawców 24% 12% (81%). Ponad 60% prowadzi segregację odpadów, 9 ale blisko 40% w ogóle tego nie robi. 29% Najczęściej podejmowane przez firmy MŚP są działania zmierzające do ograniczenia zużycia energii 26% 9%
Promocja zachowań proekologicznych Czy Państwa firma promuje zachowania proekologiczne np. wśród pracowników, klientów, kontrahentów? Trudno powiedzieć N=202 ogółem 3% Tak 36% Nie 61% n=123 promujący zachowania proekologiczne W jaki sposób Państwa firma promuje zachowania proekologiczne np. wśród pracowników, klientów, kontrahentów? Spontaniczne wypowiedzi Zbiórka materiałów, segregacja (24%) Spotkania, rozmowy, imprezy promujące ekologię (17%) Wybór materiałów ekologicznych kupowanych przez firmę (9%) Ograniczenia zużycia energii (9%) Oszczędne gospodarowanie materiałami (8%) Szkolenia (6%) 10
Społeczność lokalna
Działania na rzecz społeczności lokalnej Czy w Państwa firmie : Które z działań na rzecz społeczności lokalnej, o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie tzn. są powtarzalne lub dostępne ciągle? Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Raczej tak (3) Zdecydow anie tak (4) Działanie realizowane systematycznie N=202 ogółem Celowo rekrutuje do pracy pracowników z lokalnego rynku pracy 2% 5% 8% 40% 44% Uczestniczy w przedsięwzięciach realizowanych przez samorządy lokalne, instytucje pozarządowe 1% 10% 34% 34% 21% Wspiera materialnie osoby lub instytucje potrzebujące, organizacje charytatywne 5% 16% 21% 40% 18% Nieodpłatnie wykonuje wybrane prace/usługi na rzecz społeczności lokalnej 2% 25% 27% 33% 13% Relacje firm ze społecznością lokalną polegają głównie na korzystaniu z lokalnych zasobów ludzkich. 12
Działalność biznesowa - relacje na rynku
Działalność biznesowa Nie wiem \ trudno powiedzieć Nie Tak monitoring satysfakcji klientów 3% 49% 48% N=202 ogółem posiadanie spisanych norm postępowania w relacjach z kontrahentami 6% 49% 45% posiadanie narzędzi do mierzenia satysfakcji klientów z produktów/usług oferowanych przez firmę 1% 59% 40% posiadanie kodeksu etycznego 3% 58% 39% posiadanie norm jakości (np. ISO) 6% 73% 21% posiadanie certyfikatu ekologicznego 10% 71% 19% Monitorowanie satysfakcji klientów tak, ale posiadanie norm jakości czy certyfikatów ekologicznych to rzadkość. 14
Konkurencyjność firm Czy według Pana(i) firmy, które aktywnie prowadzą działania w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) są:? Bardziej konkurencyjne 24% N=202 ogółem Tak samo konkurencyjne jak firmy niedziałające w zakresie CSR 38% Mniej konkurencyjne 13% Nie wiem \ trudno powiedzieć 25% Przekonanie do działań CSR nie jest kwestią oczywistą. 15
Korzyści płynące z CSR Spontaniczne wypowiedzi Do tej pory rozmawialiśmy o różnych dziedzinach społecznej odpowiedzialności biznesu, które mogą być prowadzone przez firmy. Chciał(a)bym zapytać jakie korzyści Pana(i) zdaniem może uzyskać Pana(i) firma stosując działania związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu? Wizerunek firmy, reklama Korzyści finansowe, oszczędności 13% 38% N=121 osoby, które udzieliły odpowiedzi na pytanie Lepsza pozycja rynkowa 12% Więcej klientów 7% Zadowolenie pracowników 5% Zadowolenie klientów 4% Przywiązanie klientów Inne ŻADNE 1% 17% 17% m.in.: prowadzi do zwiększenia zatrudnienia, satysfakcja (ogólnie), zwraca uwagę innych Większość badanych firm ma świadomość korzyści wynikających ze stosowania CSR, ale często nie potrafi ich nazwać. Najbardziej oczywistą korzyścią jest wpływ na wizerunek firmy. 16
Korzyści płynące z CSR Spontaniczne wypowiedzi Fragment wypowiedzi respondenta 1. polepszenie wizerunku marki, lepsza opinia wśród kontrahentów oraz zwiększona wiarygodność 2. Opłaca się, bo można wygrać te przetargi, a tamci nie wygrywają. Nawet nie mają możliwości przystąpienia do przetargu. Tu jest taki duży plus tego....nie mają dobrych referencji. Ostatnio też nas proszono, od niedawna pojawiła się ta praktyka, od pół roku, od roku, gdzie proszono nas o referencje. Jakoś nigdy wcześniej to nie funkcjonowało. Wystarczyło, że mieliśmy certyfikaty, ale teraz proszą jeszcze o referencje z każdej inwestycji, budowy, serwisowania 17
Trudności związane z wprowadzaniem CSR Spontaniczne wypowiedzi Jakie mogą być trudności z wprowadzeniem zasad społecznej odpowiedzialności w biznesie w firmie takiej jak Pana/Pani? Koszty, trudności finansowe Ludzie (ogólnie) Organizacja, wielkość firmy 9% 10% 23% N=124 osoby, które udzieliły odpowiedzi na pytanie Konkurencja 6% Małe zainteresowanie 5% Procedury, prawo 4% Brak czasu 4% Realizacja działań 2% Inne 8% m.in.: niechęć do nowości, zrozumienie idei ŻADNE 33% Większość firm dostrzega również trudności związane z wprowadzeniem zasad CSR. Główne problemy są związane z kosztami oraz kwestiami organizacyjnymi (ludzie, procedury). 18
Systematyczność zjawiska Jakość CSR w województwie zachodniopomorskim procedury bezpieczeństwa ograniczenie zużycia energii celowe zatrudnianie z lokalnego rynku pracy segregacja odpadów prowadzenie dyskusji z pracownikami promocja ekologii nieodpłatna działalność na rzecz społ. lok. stosowanie surowców eko. w produkcji szkolenie prac. w zakresie procedur antykorupcyjnych współdziałanie z samorządami działania charytatywne dodatkowe świadczenia dla pracowników zwracanie uwagi na ekologiczność kontrahentów wprowadzanie zmian w organizacji z inicjatywy pracowników Penetracja zjawiska
CSR w podregionach województwa zachodniopomorskiego szczeciński koszaliński Działania w sferze miejsca pracy Działania w sferze ekologii Relacje ze społecznością lokalną Relacje biznesowe
Identyfikacja grup Wśród przedsiębiorstw MŚP zidentyfikowano grupy w różnym stopniu świadome, realizujące działania w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu**. N=202 ogółem I. Znający pojęcie CSR oraz realizujący działania w zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji z otoczeniem biznesowym oraz społeczności pracowniczej. II. Znający pojęcie CSR ale nierelizujący w ogóle lub w małym stopniu działania w zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji z otoczeniem III. biznesowym oraz społeczności pracowniczej. Nieznający pojęcia CSR ale realizujący działania w zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji z otoczeniem biznesowym oraz społeczności pracowniczej. IV. Nieznający pojęcia CSR oraz nierealizujący działań w zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji z otoczeniem biznesowym oraz społeczności pracowniczej. Grupa III Grupa II 13% Grupa I 10% 3% 74% Grupa IV 21
Wnioski
Wnioski Niska świadomość społecznej odpowiedzialności biznesu wśród zachodniopomorskich przedsiębiorstw z segmentu MŚP. Działania podejmowane przez przedsiębiorców są na podstawowym poziomie i często nie są kojarzone z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu. 23
Wnioski Pozytywne podejście do idei i działań związanych z CSR jest częściej spotykane wśród firm średniej wielkości niż firm małych. Brak wyraźnego zróżnicowania w podejściu do CSR w podregionach. Wyjątkiem jest: wyższy poziom współpracy z lokalną społecznością w podregionie koszalińskim wyższy poziom relacji biznesowych w podregionie szczecińskim 24
Rekomendacje Potrzeba edukacji Promowanie dobrych praktyk Działania ze strony administracji Szkolenia, dostarczanie wiedzy Edukacja konsumentów 25
Rekomendacje Potrzeba edukacji 81% MŚP uważa że ich wpływ na środowisko jest bardzo mały lub mały *Badanie SMG/KRC 2011! Mierzenie wpływu Działanie Komunikacja 26
Rekomendacje Wskazówki do dalszych analiz podejście systemowe 84% rozmawia z pracownikami na temat zmian w firmie? Jakość relacji na rynku pracy i wewnątrz firmy (kryteria polityki zatrudnienia, dialog itd.) 40% nie prowadzi segregacji odpadów? Jakość infrastruktury i systemu segregacji odpadów 60% wspiera osoby indywidualne i organizacje? Kapitał społeczny i jakość relacji z lokalną społecznością 27
Komentarz Dzięki licznym projektom stopniowo powstaje mapa społecznej odpowiedzialności polskich małych i średnich przedsiębiorstw 28
Komentarz Co je łączy? Duży stopień deklaratywności w stosunku do rzeczywistych działań (charakter badań) Brak regularności i systematyczności Niska znajomość narzędzi CSR (przyczyna: większość narzędzi rozwijana jest pod wpływem i dla dużych przedsiębiorstw) Brak przekonania o wpływie CSR na pozycję rynkową/korzyści bezpośrednie Wiązanie działań z zakresu CSR z ponoszeniem dużych kosztów Często: nastawienie na działania z zakresu filantropii (niestrategicznej) 29
Komentarz Co je różni? Znajomość pojęcia społeczna odpowiedzialność biznesu (w zależności m.in. od relacji zewnętrznych) Różnice w definiowaniu CSR (w zależności m.in. od rodzaju działalności i uwarunkować zewnętrznych) 30
Dziękujemy za uwagę