Opole, dnia 10 października 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w OPOLU 45-075 Opole, ul. Krakowska 28 (077) 4003000, fax (077) 4545330 P/08/097 LOP-41008-2-2008 Pani Beata Krzeszowska-Stroka Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Krapkowicach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu skontrolowała w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Krapkowicach, (dalej PCPR ), realizację w latach 2007 2008 (I półrocze) niektórych zadań w zakresie pomocy społecznej. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokóle kontroli podpisanym w dniu 29 lipca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 i 2 ustawy o NIK, przekazuje Pani Dyrektor niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację zadań przez PCPR będących przedmiotem kontroli, pomimo stwierdzonych uchybień. PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia kontroli i wynikające z nich oceny cząstkowe: 1. PCPR posiadało dobre warunki lokalowe oraz kadrę dysponującą przygotowaniem zawodowym oraz staŝem pracy w PCPR, odpowiadającymi kryteriom określonym w art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej 2 (dalej ustawa ) oraz wymogom 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz.1701 2 Dz. U. Nr 64, poz.593 ze zm.
2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego 3. Kwalifikacje personelu umoŝliwiały poprawną realizację kontrolowanych zadań z zakresu dotyczącego organizacji rodzin zastępczych i udzielania pomocy określonym osobom pełnoletnim opuszczającym rodziny zastępcze i kontynuującym naukę. 2. Analiza dokumentacji 10 z 93 obsługiwanych przez PCPR rodzin zastępczych (10 %) przeprowadzona zgodnie z wymogami art. 107 ust. 1 i 4 ustawy oraz zgodnie z 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia 2005 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego 4, pod względem sposobu ich zorganizowania oraz sprawowanego przez PCPR nadzoru nad ich funkcjonowaniem wykazała m.in., Ŝe: pracownicy PCPR odpowiedzialni za pomoc przy ich organizacji oraz nadzór nad wypełnianiem przez nie obowiązków opieki nad powierzonymi im dziećmi przeprowadzili wywiady środowiskowe u 9 (90 %) z nich, z tym Ŝe czynność ta miała miejsce juŝ po ich ustanowieniu przez sądy. Tymczasem zgodnie z art. 107 ust.1 i 4 ustawy oraz 2 ust. 1 ww. rozporządzenia w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego 4 przeprowadzanie takich wywiadów powinno nastąpić przed ustanowieniem rodziny zastępczej. Ustalono, Ŝe w analizowanych sprawach sądy prowadzące postępowanie w sprawie ustalenia rodzin zastępczych nie informowały o nich PCPR, nie Ŝądały teŝ od Centrum stosownych opinii o kandydatach przed ich wyznaczeniem. W ocenie NIK powyŝsze dowodzi niedostatecznej współpracy sądów z PCPR na etapie rozpatrywania kandydatur do rodzin zastępczych. Kontrola nie stwierdziła jednak przypadku zastrzeŝenia ze strony PCPR do ustalonej przez sąd rodziny zastępczej. kontrolowanym rodzinom naliczano i wypłacano pomoc pienięŝną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci, w terminach i wielkościach określonych w 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych 5 oraz art. 78 ust. 1-7a ustawy. zgodnie z wymogiem 8 ust. 2 rozporządzenia w sprawie rodzin zastępczych 5 sądowi w Strzelcach Opolskich przekazano roczne za 2007 r. sprawozdanie o sytuacji 12 dzieci w 10 kontrolowanych rodzinach zastępczych. 3 Dz. U. Nr 146, poz.1222 ze zm. 4 (Dz. U. Nr 77, poz. 672). 5 (Dz. U. Nr 233, poz. 2344).
3 3. Prawidłowo organizowano i prowadzono specjalistyczne poradnictwo, a w badanym okresie rodzinom dotkniętym przemocą zapewniono opiekę psychologiczną i prawną. Rzetelnie udokumentowano udzielenie: w 2007 r. ogółem 72 porad psychologicznych i 263 porad prawnych, a w 2008 r. (I półrocze) odpowiednio: 39 i 76 takich porad. 4. W 2007 r. i w I półroczu 2008 r. zastępczą formą opieki i wychowania objętych było odpowiednio: 129 i 132 dzieci umieszczonych w 90 i 93 rodzinach zastępczych na terenie Powiatu. Z 90 rodzin w 2007 r. 65 było spokrewnionych z dzieckiem i wychowywało 85 dzieci, a 25 rodzin niespokrewnionych z dzieckiem wychowywało 44 dzieci. Ze 132 dzieci w 2008 r. w 85, wychowywało się w 66 rodzinach spokrewnionych. Na terenie powiatu funkcjonowała 1 rodzina zawodowa (wielodzietna) niespokrewniona z dzieckiem, wychowująca 4 dzieci. Na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej PCPR wydatkowało łącznie: w 2007r. 2 528 000,08 zł, tj. 97,8 % środków otrzymanych ze Starostwa w Krapkowicach. 5. NIK pozytywnie ocenia udzielanie pomocy wychowankom z rodzin zastępczych usamodzielniającym się oraz dzieciom, dla których poszukiwano rodziny zastępczej. W wyniku analizy wywiązywania się przez PCPR z realizacji ww. zadania w stosunku do 10 wybranych losowo wychowanków (32 % usamodzielniających się w badanym okresie) stwierdzono, Ŝe: wszyscy wychowankowie usamodzielniający się poinformowali PCPR o wybranym opiekunie usamodzielnienia w wymaganym 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielenia pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie 6, 20 kontrolowanym wychowankom, PCPR udzielił pomocy finansowej, z tego: 8 (80 %) na kontynuowanie nauki, 3 (80 %) na usamodzielnienie i 9 (90 %) na zagospodarowanie. Środki finansowe w ramach pomocy przekazano wychowankom w terminach zgodnych z warunkami decyzji tj. do dnia (10-go) kaŝdego miesiąca i w wysokości tj zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie zasadami określonymi w art. 89 ust. 1-6 ustawy. Wymienione działania były rzetelnie udokumentowane. 6. Kontrola wykazała natomiast następujące uchybienia w działalności Centrum: W zakresach czynności 2 pracowników socjalnych nie uwzględniono zadań dotyczących: wypłacania wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom 6 (Dz. U. z 2005 r. Nr 6, poz. 45)
4 zastępczym, oraz pokrywania kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach zastępczych, równieŝ na terenie innego powiatu. Stwierdzono jednak, Ŝe wymienieni pracownicy socjalni zadania te realizowali. PowyŜsze uchybienie zostało usunięte jeszcze w trakcie kontroli po poinformowaniu o tym Pani Dyrektor przez kontrolującego i aneksem nr 3/2008 r. z dnia 11 lipca 2008 r. zadania zostały wprowadzone do zakresów czynności ww. pracowników, którzy potwierdzili przyjęcie ich do realizacji bez zastrzeŝeń, W Planie kont PCPR w rozdziale 85300 (rodziny zastępcze) nie wydzielono kont analitycznych dla wypłacanych rodzinom zastępczym świadczeń w poszczególnych formach. Księgi rachunkowe PCPR prowadzono przy uŝyciu systemu komputerowego. Zapisy w ewidencji księgowej nie pozwalały jednak na porównanie danych o wysokości wypłaconych rodzinom zastępczym świadczeń wg poszczególnych form udzielonej pomocy z danymi w tym zakresie wykazywanymi w sprawozdaniach resortowych półrocznych i rocznych wzór MIPS- z udzielonych świadczeń pomocy społecznej pienięŝnych, w naturze i usługach. Poinformowana o powyŝszym Pani Dyrektor aneksem z dnia 28 lipca 2008 r. (w trakcie kontroli) do Zarządzenia Nr. 4/05 z dnia 18 maja 2005r. Dyrektora PCPR w sprawie ustalenia dokumentacji przyjętych zasad (polityki) rachunkowości dla PCPR w Planie kont, wprowadziła stosowne zmiany w zasadach funkcjonowania konta 400 Koszty wg rodzajów. do udzielania interesantom porad o charakterze osobistym i prowadzenia rozmów o sprawach dotyczących sytuacji finansowej osób ubiegających się o wsparcie nie wydzielono odrębnego pomieszczenia, nie wyodrębniono teŝ w PCPR punktu obsługi interesanta. W ocenie NIK zarówno wydzielenie takiego pomieszczenia, jak i utworzenie punktu obsługi interesantów podniesie jakość usług świadczonych przez Centrum na rzecz lokalnej społeczności zatem pozytywnie naleŝy ocenić starania o pozyskanie dodatkowych pomieszczeń w siedzibie Starostwa. w Powiatowej Strategii na lata 2006-2015, uchwalonej przez Radę Powiatu uchwałą Nr XXXII/203/2006 z dnia 9 lutego 2006 r. nie wskazano: instytucji i osób odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań, planowanych kosztów ich realizacji oraz źródeł ich finansowania. W ocenie NIK ograniczenie się w tym dokumencie do podania tylko strategicznych celów Powiatu w zakresie pomocy społecznej i zadań dla ich osiągnięcia, bez podania harmonogramu ich realizacji,
5 planowanych kosztów i źródeł ich finansowania oraz realizatorów poszczególnych zadań nie pozwala na bieŝące monitorowanie przebiegu ich realizacji. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi oraz uwzględniając podjęte przez Panią jeszcze w trakcie kontroli, a opisane w niniejszym wystąpieniu działania, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi ponadto o: 1. RozwaŜenie celowości opracowania zasad współpracy z sądami opiekuńczymi na etapie wyboru kandydatów na rodziny zastępcze. 2. Opracowanie harmonogramu realizacji zadań wyznaczonych w Powiatowej Strategii uwzględniającego: terminy, instytucje i osoby lub instytucje odpowiedzialne za ich realizację oraz koszty ich realizacji ze wskazaniem źródeł ich finansowania. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panią Dyrektor w terminie 15 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków zawartych w wystąpieniu lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni do dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Opolu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w niniejszym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej Komisji NIK.