Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum Nr 37 w ZS Nr 18 we Wrocławiu 2015-2016 Program zatwierdzony decyzją Rady Pedagogicznej w dniu 10.09.2015r.
SPIS TREŚCI 1. Założenia Szkolnego Programu Profilaktyki 2. Podstawa programowa a program profilaktyki 3. Cele programu profilaktyki 4. Treści SPP 5. Szkolny Program Profilaktyki 6. Przewidywane osiągnięcia uczniów 7. Sposoby realizacji 8. Ewaluacja 9. Przykładowe scenariusze zajęć profilaktycznych 10. Literatura 11. Scenariusze zajęć z zakresu profilaktyki przemocy i agresji w szkole-propozycja
ZAŁOŻENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI A. Szkolny Program Profilaktyki został opracowany na potrzeby Gimnazjum Nr 37 w ZS Nr 18 we Wrocławiu po zdiagnozowaniu środowiska szkolnego. B. Analiza ankiet opracowanych i przeprowadzonych wśród uczniów i rodziców wskazała, że SPP powinien obejmować w szczególności działania i środki stosowane w celu poprawy bezpieczeństwa, zapobiegania agresji, przemocy i uzależnieniom. C. W SPP przedstawiono także działania mające na celu zapobieganie takim zachowaniom problemowym jak brak kultury osobistej, wagary, brak zainteresowania nauką, znieczulica społeczna, nadmierny konsumpcjonizm. D. Działania realizowane w ramach SPP dotyczą także osób odpowiedzialnych za młodzież tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli. E. Osobą kierującą realizacją SPP jest pedagog szkolny. F. Poszczególne elementy programu (np.: proponowany przez autora sposób realizacji) mogą ulegać modyfikacji. PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM PROFILAKTYKI Akty prawne obowiązujące przy konstruowaniu Szkolnego Programu Profilaktyki: 1. Konstytucja RP - Art.72 ust.1: Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. 2. Konwencja o Prawach Dziecka (przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989r) - Art. 3 pkt 1 We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez publiczne lub prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała ustawodawcze, sprawą nadrzędną będzie najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka. - Art. 19 pkt1 Państwa Strony będą podejmowały wszelkie kroki w dziedzinie, administracyjnej, społecznej oraz wychowawczej dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej, krzywdy lub nadużyć, zaniedbania bądź niedbałego traktowania lub wyzysku, a w tym wykorzystywania w celach seksualnych dzieci pozostających pod opieką rodzica/ów/, opiekuna/ów/ prawnego/ych/ lub innej osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem. - Art.33 Państwa Strony będą podejmowały wszelkie odpowiednie kroki, w tym środki ustawodawcze, administracyjne, socjalne oraz środki w dziedzinie oświaty, w celu zapewnienia ochrony dzieci przed nielegalnym używaniem środków narkotycznych i substancji psychotropowych, zgodnie z ich zdefiniowaniem w odpowiednich umowach międzynarodowych, oraz w celu im zapobiegania wykorzystywania dzieci do nielegalnej produkcji tego typu substancji i handlu nimi. 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 9 lutego 2007 zmieniające rozporządzenie w sprawie statutów publicznych przedszkoli oraz publicznych szkół - W załączniku nr 2 do rozporządzenia z dnia 21 maja 2001r wprowadza się następujący zapis:
- 2 ust 1: Statut szkoły określa w szczególności: Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyczny dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach( ) wychowawczy szkoły i program profilaktyczny, o którym mowa w ust1 pkt1 uchwala Rada Pedagogiczna po zasięgnięciu opinii Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. - Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli, Program Profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców Szkolny zestaw programów nauczania, Program Wychowawczy szkoły oraz Program Profilaktyki tworzą spójną całość. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniami zarówno całej szkoły, jak i moralnego nauczyciela. 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej 6. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 25 lipca 2005 r. 7. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 8. UCHWAŁA Nr 172/2008 Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 2008r. w sprawie przyjęcia Rządowego programu na lata szkolne Bezpieczna i przyjazna szkoła. 9. Dokumentacja pedagoga szkolnego. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego; 2. program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym; 3. program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela.
CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Ochrona uczniów przed zagrożeniami. 2. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia. 3. Pomoc w rozwijaniu zdolności do samokontroli, samoobserwacji. 4. Osłabienie czynników ryzyka przez dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych. TREŚCI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Umiejętność radzenia sobie z własną i cudzą agresją 2. Asertywność jako sztuka odmawiania. 3. Istota zakażenia się wirusem HIV, powodującym AIDS. 4. Osiąganie celów życiowych i zainteresowanie nauką. 5. Modelowanie pozytywnych wzorców zachowań.
PRZEMOC, AGRESJA, STRES SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Nacisk kolegów. Uległość wobec grupy. Niskie poczucie własnej wartości. Zwiększenie świadomości, że uczeń może skutecznie poradzić sobie z sytuacjami nacisku przemocy, agresji. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. Zwiększenie poczucia własnej wartości i poszanowanie tożsamości własnej i rówieśników. Zwiększenie umiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Uwrażliwienie na przejawy agresji i przemocy. Nauczyć jak rozpoznać naciski ze strony kolegów. Rozwijać umiejętności radzenia sobie w sytuacji przemocy. Dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Integrować zespoły klasowe. Zwiększyć samoocenę u uczniów. Reagować na przejawy agresji i przemocy. Organizować zespoły wychowawcze dla uczniów sprawiających problemy wychowawcze i ich rodziców. Wewnątrzszkolny program przeciwdziałania przemocy i agresji. Zajęcia wychowawcze na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe. Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Wyciąganie konsekwencji za postępowanie niezgodne z zapisami zawartymi w WSO zachowania. Pedagogizacja rodziców. - wicedyrektor - wychowawcy - n-le przedm. - pedagog szkol.
NIKOTYNIZM, NARKOMANIA, ALKOHOL, HIV, AIDS CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Moda na branie, palenie i picie. Brak umiejętności zachowań asertywnych. Łatwość dostępu do środków psychoaktywnych. Ryzykowne zachowania powodujące zagrożenia wirusem HIV. Zapobieganie uzależnieniom. Eliminowanie picia, palenia, brania. Zapobieganie ryzykownym zachowaniom. Opóźnienie inicjacji seksualnej. Dostarczyć uczniom i rodzicom wiedzę na temat konsekwencji brania, picia, palenia, stosowania środków psychoaktywnych. Wzmacniać w uczniach umiejętność odmawiania. Dostarczyć wiedzę o HIV i AIDS. Podnieść poziom uświadomienia. Wewnątrzszkolny program profilaktyki uzależnień. Gromadzenie i udostępnianie materiałów nt. profilaktyki uzależnień. Lekcje wych. nt. uzależnień i asertywności Gazetki informacyjne w klasach. Gazetki informacyjne w holu szkoły. Realizacja programów profilaktycznych: Noe, Debata, Tak czy Nie, Bezpieczna szkoła - pedagog, - psycholog PPP - bibliotekarz - wychowawcy - sam. klasowy - pielęgniarka - pełnomocnik ds. Rozwiąz. Pr. Alkohol. - wszyscy n-le - pracownicy obsługowi, - n-le dyżurni - n-l wych. do życia w rodz. Wczesna inicjacja seksualna. Konsumpcjonizm Przekazać informację nt. wartości w życiu człowieka Obserwacja uczniów podczas przerw, lekcji, zajęć pozalekcyjnych, dyskotek szkolnych. Niedopuszczanie do przebywania na terenie szkoły osób obcych. Happeningi dotyczące uzależnień. Pogadanki, zajęcia warsztatowe, konkursy. Lekcje wych. do życia w rodzinie.
SŁABE WYNIKI W NAUCE CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Lenistwo. Niska samoocena uczniów. Poziom absencji. Problemy rozwoju. Brak celów życiowych. Wagary. Nieciekawe lekcje. Niedostateczny nadzór ze strony rodziców, prawnych opiekunów. Osiąganie lepszych wyników nauce. Zwiększenie motywacji do nauki. Zwiększenie zdolności i motywacji do osiągania i stanowienia celu. Uatrakcyjnianie lekcji poprzez stosowanie aktywnych metod nauczania. Uświadomienie rodzicom i opiekunom znaczącej roli w procesie dydaktycznowychowawczym i opiekuńczym. Stosować aktywizujące metody nauczania. Aktywizować uczniów. Prowadzić koła zainteresowań, umożliwić zdobycie nowych umiejętności wg potrzeb młodzieży. Prezentować osiągnięcia uczniów. Ograniczyć rozmiary absencji. Rozpoznać problemy rozwojowe uczniów. Uświadamiać rodziców pedagogizacja. Zorganizować formę doskonalenia zawodowego nt. metod aktywizujących w nauczaniu. Stosowanie metod aktywizujących. Informacja w holu szkoły o zajęciach pozalekcyjnych, czasie trwania, terminie spotkań. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Elementy motywacji w systemie oceniania. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe. Przegląd Dorobku Artystycznegowystawa prac, występy uczniów, prezentacja dyplomów i pucharów. Prezentacja pucharów-witryna w holu szkoły. Nagrody na koniec roku szkolnego. Monitorowanie absencji uczniów. Rejestr uczniów z opinią PPP i monitorowanie realizacji zaleceń. Spotkania z rodzicami, rozmowy, wywiadówki profilaktyczne. - dyrektor - wicedyrektor - n-le przedm. - wychowawcy - pedagog
BEZROBOCIE, BIEDA CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Brak umiejętności radzenia sobie z trudami życia. Brak celów życiowych. Znieczulica społeczna. Wyjazdy rodziców za granicę w celach zarobkowych. Ukazanie alternatywnych sposobów organizowania życia. Właściwa orientacja zawodowa, możliwości kształcenia. Postrzeganie ubóstwa, zwiększenie wrażliwości na biedę. Uwrażliwienie na drugiego człowieka. Uświadomienie rodzicom, opiekunom znaczącej roli w procesie wychowania, troski i zapewnienia opieki rodzicielskiej. Dostarczyć wiedzę na temat alternatywnych sposobów organizowania życia. Dostarczyć wiedzę o możliwościach kształcenia ponadgimnazjalnego. Dostarczyć wiedzę o możliwościach lokalnego rynku pracy. Dostarczyć wiedzę o własnych zdolnościach, zainteresowaniach i ograniczeniach zdrowotnych przy wyborze dalszego kierunku kształcenia. Kształtować umiejętności prezentowania własnej osoby. Informacja o kołach zainteresowań. Lekcje WOS. Udział w dniach otwartych szkół ponadgimnazjalnych. (doradztwo zawodowe-zajęcia dla uczniów, rodziców) Gazetki informacyjne. Informator dla kandydatów do szkół. Zajęcia warsztatowe z udziałem doradcy zawodowego. Kwesty i akcje charytatywne. - dyrektor - wicedyrektor - wychowawca - n-l WOS - SU - bibliotekarz - pedagog -Wolontariat -PPP -doradca zawod. (pracownik CKP) Nauczyć aktywności w pomaganiu ubogim i starszym. Wypracowanie sposobów utrzymania kontaktów rodziców ze szkołą w chwili pobytu za granicą. Działalność Wolontariatu. Rozmowy z rodzicami przebywającymi za granicą, pisemne oświadczenia o sposobie kontaktu: szkoła-rodzice; rodziceszkoła.
ŚRODOWISKO SPOŁECZNE CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Negatywne wzorce w mediach, w środowisku rodzinnym i rówieśniczym. Niski poziom kultury osobistej. Nieprzestrzeganie norm społecznych w domu, w szkole, w czasie wolnym. Brak prawidłowej komunikacji. Eurosieroctwo. Uczenie krytycznego stosunku do mediów. Podniesienie kultury osobistej uczniów. Wskazywanie norm poprawnego zachowania. Uświadomienie rodzicom wpływu negatywnych wzorców na osobowość młodego człowieka. Kształtowanie umiejętności komunikowania się z otoczeniem. Zapobieganie zaburzeniom w zachowaniu wywołanych brakiem poczucia bezpieczeństwa fizycznego i emocjonalnego w domu rodzinnym. Wskazać zagrożenia i pozytywną rolę środków masowego przekazu. Respektować normy poprawnego zachowania. Zwiększyć częstotliwość kontaktu z domem ucznia sprawiającego kłopoty wychowawcze. Wypracować różne formy komunikacji interpersonalnej. Przeprowadzić diagnozę określającą rozmiar problemu eurosieroctwa. Przypomnienie norm poprawnego zachowania. Wewnątrzszkolny system oceniania egzekwowanie ustalonych norm zachowania. Spotkania z psychologiem. Pedagogizacja rodziców: rozmowy, wywiadówki profilaktyczne, wezwania do szkoły. Godziny do dyspozycji wychowawcy klasowego warsztaty. Objęcie opieką euro sierot. - dyrektor - n-le przedm. - wychowawcy, - wszyscy n-le - pedagog,
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku działań profilaktycznych uczeń: - potrafi radzić sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia, - jest asertywny, - zna konsekwencje zażywania środków psychoaktywnych, narkotyków, palenia, picia i wpływu używek na własne zdrowie, - prowadzi zdrowy styl życia, - potrafi ocenić swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie - ma poczucie opieki i bezpieczeństwa ze strony szkoły. SPOSOBY REALIZACJI Treści Szkolnego Programu Profilaktyki w większości realizuje się na godzinach wychowawczych, warsztatach edukacyjno-profilaktycznych, apelach szkolnych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas szkolnego festynu, zajęć pozalekcyjnych, wycieczkach i zajęciach terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu, przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burze mózgów. Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. EWALUACJA Ocenie poddawane są następujące elementy: - realizacja programów profilaktycznych, - realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP, - realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas, - pedagogizacja rodziców na spotkaniach z wychowawcami klas, - diagnozowanie i monitorowanie przyczyn zachowań ryzykownych, - diagnoza i monitorowanie więzi z rodzicami, opieki dorosłych, zainteresowania nauką i własnym rozwojem, aktywności, ciekawości poznawczej, praktyk religijnych, zakorzenienia w tradycji społeczności szkolnej i szacunku dla jej norm. Oceny efektów realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Podstawa do formułowania ocen będą narzędzia opracowane przez zespoły diagnozujące daną dziedzinę życia szkoły: sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze, wykresy.
LITERATURA 1. J. Karmolińska i in.: Budowanie szkolnego programu profilaktyki, Leszno 2002. 2. Biblioteka w Szkole. 3. Biblioteczka pedagoga szkolnego.
SCENARIUSZE ZAJĘĆ Z ZAKRESU PROFILAKTYKI PRZEMOCY I AGRESJI W SZKOLE
ZAJĘCIA 1 TEMAT: CO TO JEST PRZEMOC? CELE: - zawarcie kontraktu - dostarczenie informacji na temat zjawiska przemocy. WPROWADZENIE Od dzisiaj rozpoczynamy w naszej szkole wdrażanie Wewnątrz szkolnego programu przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole. Przez kolejne trzy spotkania ( w ramach godzin wychowawczych) będziemy zajmować się problematyką przemocy w szkole. Wiemy, że takie sytuacje się zdarzają. Być może wśród nas są osoby, które kiedyś użyły przemocy, albo padły jej ofiarą. Nie będziemy na zajęciach ujawniać tych osób. My zajmiemy się zmniejszaniem przemocy w szkole i zrobimy tak, że będzie żyło się w niej miło i spokojnie. PRZYJĘCIE ZASAD PRACY Z KLASĄ Chcielibyśmy, aby na zajęciach obowiązywały następujące zasady : 1. Jedna osoba mówi reszta słucha, nie przerywa wypowiedzi. 2. Zwracamy się do siebie tylko po imieniu. 3. Nie oceniamy wypowiedzi koleżanki / kolegi. 4. Mówimy o konkretnym zachowaniu a nie o osobie. 5. Zwracamy uwagę na wszystkich uczniów, szczególnie tych mniej aktywnych i wycofujących się. 6. Zasada tajemnicy grupy to, co się dzieje pozostanie między nami. FORMA PROWADZENIA ZAJĘĆ: Dla uzyskania lepszego kontakty z klasą proponujemy każde zajęcia przeprowadzać siedząc w kręgu lub w innej swobodnej formie. ĆWICZENIE NR 1. BURZA MÓZGÓW NA TEMAT PRZEMOCY. Zachęcamy uczniów do podawania skojarzeń dotyczących przemocy i agresji. Wszystkie pomysły zapisujemy na tablicy. Przy odpowiedniej ilości prosimy pierwszego ochotnika o zakreślenie tych skojarzeń, które dotyczą przemocy fizycznej. Następny uczeń zakreśla innym kolorem skojarzenia związane z przemocą psychiczną. Na podstawie tego podziału omawiamy charakterystykę zjawiska przemocy posiłkując się załączonym schematem (załącznik nr 1) a także koniecznie należy omówić definicję znęcania się.
Uczeń jest ofiarą znęcania się wtedy, kiedy narażony jest na powtarzające się negatywne działania i ataki ze strony innego ucznia lub całej grupy. Może to być znęcanie się jawne np. bicie, zabieranie pieniędzy i rzeczy, niszczenie rzeczy, obrażanie w sposób dokuczliwy, wyśmiewanie itp. Może również mieć formę ukrytą np. obgadywanie, izolowanie, wykluczanie z grupy. ĆWICZENIE NR 2. MITY O PRZEMOCY. Nauczyciel odczytuje hasła z arkusza Mity o przemocy (załącznik nr 2) i próbuje nawiązać dyskusje z klasą na temat każdego z mitów. Kończy ją zakomunikowaniem stwierdzenia, które jest w ramce i wyjaśnieniem dlaczego tak jest. ĆWICZENIE NR 3. SYTUACJE ZWIĄZANE Z PRZEMOCĄ Dzielimy uczniów na 4-osobowe grupki. Prosimy, aby każda grupa przypomniała sobie sytuacje związane z przemocą i agresją wśród uczniów jakie pamięta z ostatniego roku (bez podawania nazwisk) i zapisała je na kartce. Następnie rozmawiamy z uczniami o przytoczonych przykładach. Możemy kierować rozmowę zadając pytania np. Co o tym myślicie?, Jak czuła się osoba pokrzywdzona? Dlaczego do tego doszło? Czy to było sprawiedliwe? ĆWICZENIE NR 4. PRZYCZYNY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH Klasa dzieli się losowo na 4-5-osobowe grupki ( np. poprzez odliczanie ). Uczniowie mają zastanowić się nad odpowiedzią na pytanie: Dlaczego jedni uczniowie znęcają się nad innymi? i zapisać je na kartce. Wszystkie pomysły zapisujemy na tablicy. Powinny pojawić się takie pomysły jak: - bicie w domu, - agresja rodziców, - potrzeba dominacji i władzy. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ: Zachęcamy każdego ucznia z klasy, aby dokończył zdanie: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się, że:...
ZAJĘCIA 2 TEMAT: RADZĘ SOBIE Z SYTUACJĄ TRUDNĄ CELE: - zdobycie umiejętności analizy sytuacji konfliktowej (wyodrębnienie potrzeb, uczuć i zachowań), - nauka wyrażania uczuć i potrzeb w takich sytuacjach, - ćwiczenie reagowania w sytuacji przemocy. WPROWADZENIE: Sytuacje przemocy czy znęcania mogą przytrafić się każdemu. Wiele osób nie wie jak się wtedy zachować. Dlatego też dzisiaj będziemy chcieli wspólnie wymyślić i nauczyć się radzić sobie w trudnych sytuacjach. ĆWICZENIE NR 1 ĆWICZYMY REAGOWANIE W SYTUACJACH PRZEMOCY Prosimy chętnych do odgrywania scenek. Jedna osoba może zagrać tylko w jednej scence. Odgrywamy 3 scenki po kolei. Po każdej z nich główny aktor dzieli się swymi odczuciami i mówi czy to było dla niego trudne czy łatwe doświadczenie. Pozostali w klasie w skupieniu przypatrują się. SCENKA NR 1. Jackowi bardzo chce się pić. W czasie krótkiej przerwy biegnie do szkolnego sklepiku i ustawia się jako jeden z pierwszych, pewny, że zdąży się napić. Gdy już dochodzi do okienka, Adam, chłopak z innej klasy, wypycha go z kolejki mówiąc: Spadaj, ja tu stałem SCENKA NR 2. Na boisku podczas przerwy podchodzą do ciebie dwaj silni, dobrze zbudowani chłopcy i mówią: Dawaj 10 złotych SCENKA NR 3. Twoja dobra koleżanka mówi przy tobie do drugiej dziewczyny coś obraźliwego o tobie a także wyśmiewa się z twojego ubrania. Następnie dzielimy klasę na 4- osobowe grupki i każdy dostaje do wypełnienia arkusz uczuć i zachowań ofiary przemocy ( załącznik nr 3).
ĆWICZENIE NR 2. BEZPIECZNE NIEBEZPIECZNE Odczytujemy kolejne sytuacje i rozmawiamy z uczniami jak zachować się bezpiecznie w każdej z nich. Chodzi o to, aby pokazać uczniom, że w pewnych sytuacjach bezpieczniej jest ulec niż narazić się na pobicie. Należy podkreślić, że tonie jest wtedy tchórzostwo ale obrona siebie. Sytuacje: 1. Na korytarzu podchodzi do ciebie grupka chłopców i zaczyna cię kopać. Niedaleko jest nauczyciel i dużo uczniów. 2. Wychodzisz ze szkoły późnym wieczorem, jest ciemno i pusto. Podchodzi do ciebie grupka wysokich chłopaków, mają noże. Grożą i chcą abyś oddała im pieniądze bo inaczej potną mi ubranie albo zrobią coś gorszego. 3.Trzy osoby niszczą twój plecak w szatni. Wokół jest pełno uczniów. ĆWICZENIE NR3. ĆWICZYMY POMAGANIE OSOBIE, KTÓRA ZNALAZŁA SIĘ W SYTUACJI PRZEMOCY Dzielimy klasę na małe grupki. Każda z nich otrzymuje kartkę z Uczniowie po odczytaniu ich mają odpowiedzieć na trzy pytania: 1.Co czuje osoba poszkodowana? 2.Dlaczego te osoby użyły przemocy? 3.W jaki sposób mógłbyś pomóc osobie poszkodowanej? zestawem sytuacji. SCENARIUSZE ( załącznik nr 4 ): a. Widzisz w szatni jak grupka starszych uczniów próbuje zabrać młodszemu pieniądze. b. Twoje koleżanki obgadują w nieprzyjemny i obraźliwy sposób nieobecną dziewczynę. To nie jest twoja przyjaciółka ale denerwuje cię treść ich rozmowy. c. Na twoich oczach koledzy chowają teczkę uczniowi, któremu wszyscy dokuczają. Uczeń bezskutecznie szuka teczki, podczas gdy inni się śmieją. d. Twoje koleżanki nie chcą rozmawiać z jedną dziewczyną z klasy. Uważają, że się wywyższa i przy każdej okazji wyśmiewają się z niej. Ty uważasz, że dziewczyna jest fajna i nie zasługuje na takie traktowanie. POSUMOWANIE ZAJĘĆ: Każdego ucznia zachęcamy, aby dokończył zdanie: Na zajęciach nauczyłem się, że...
ZAJĘCIA 3 TEMAT: TWORZYMY KLASOWY KODEKS ZASAD PRZECIWKO PRZEMOCY CELE: - wzrost poczucia bezpieczeństwa ucznia w klasie i szkole, - wzmocnienie więzi między uczniami w klasie, Potrzebne materiały: Duży arkusz papieru, pisaki. WPROWADZENIE: Rozpoczynamy zajęcia od zapoznania uczniów z Polską Deklaracją Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (załącznik nr 5 ), która została przygotowana w grudniu 1995 roku na II Ogólnopolskiej Konferencji na temat Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. ĆWICZENIE NR 1. Prosimy każdego ucznia, aby zastanowił się nad swoim zachowaniem wobec kolegów i koleżanek, nad tym jak traktuje innych, czy czasem zdarza się używać przemocy ( rozumianej bardzo szeroko) oraz co mógłby zmienić w swoim zachowaniu, aby inni poczuli się lepiej. Rozdajemy każdemu arkusz pt. Co mogę zrobić, aby innym w mojej klasie żyło się lepiej ( załącznik nr 6 i 7 ) i prosimy o wpisanie własnych propozycji, które będą jednocześnie osobistą deklaracją wobec wszystkich. Po wykonaniu zadania zbieramy arkusze. ĆWICZENIE NR 2. TWORZYMY KLASOWY KODEKS ZASAD PRZECIWKO PRZEMOCY Dzielimy klasę na 4-5-osobowe zespoły, w których mają powstać własne zasady traktowania siebie nawzajem ( i kar za znęcanie się nad innymi). Pomagamy uczniom w tworzeniu tych zasad. Następnie spisujemy wszystkie propozycje na tablicy i wybieramy wspólnie metodą głosowania te, które zaakceptowała większość klasy. Przegłosowane zasady zapisujemy na dużej płachcie papieru. Wieszamy ją w widocznym miejscu. Wszyscy uczniowie po kolei podpisują ustalone zasady. Od tego momentu klasa zobowiązuje się je przestrzegać. Co jakiś czas uczniowie wspólnie z wychowawcą powinni wracać do swojego kodeksu i sprawdzać czy jest przestrzegany ( można powołać osobę za to odpowiedzialną ). Jeśli któraś z norm
została przekroczona, sprawca powinien ponieść konsekwencje. Przy tworzeniu Klasowego Kodeksu należy pamiętać, że poza innymi pomysłami powinny się tam znaleźć takie propozycje: - nie znęcamy się nad innymi uczniami, - staramy się pomóc uczniom, nad którymi się ktoś znęca, - informujemy dorosłych nad którymi się ktoś znęca, - włączamy do rozmów i wspólnych zajęć osoby, które stoją na uboczu. PODSUMOWANIE: Rozmawiamy trochę dłużej o korzyściach wyniesionych ze spotkań, o refleksjach płynących z doświadczeń przeżytych w trakcie ćwiczeń.
ARKUSZ UCZUĆ I ZACHOWAŃ OFIARY PRZEMOCY /Załącznik do scenariusza/ NR SCE NKI 1 UCZUCIA I EMOCJE OFIARY CO DANA OSOBA POWINNA ZROBIĆ 2 3 /Załącznik do scenariusza/ a. Widzisz w szatni jak grupka starszych uczniów próbuje zabrać młodszemu pieniądze. b. Twoje koleżanki obgadują w nieprzyjemny i obraźliwy sposób nieobecną dziewczynę. To nie jest twoja przyjaciółka ale denerwuje cię treść ich rozmowy. c. Na twoich oczach koledzy chowają teczkę uczniowi, któremu wszyscy dokuczają. Uczeń bezskutecznie szuka teczki, podczas gdy inni się śmieją. d. Twoje koleżanki nie chcą rozmawiać z jedną dziewczyną z klasy. Uważają, że się wywyższa i przy każdej okazji wyśmiewają się z niej. Ty uważasz, że dziewczyna jest fajna i nie zasługuje na takie traktowanie.
ANKIETA DLA RODZICÓW Gimnazjum nr 37 w ZS Nr 18 we Wrocławiu zwraca się z uprzejmą prośbą o wyrażenie opinii na temat agresji i przemocy w szkole, celem przeciwdziałania zaistniałemu zjawisku. Ankieta jest anonimowa. Z wnioskami zostaną Państwo zapoznani. 1. Czy znane są Pani/Panu przejawy agresji w szkole? a) tak b) nie 2. Jak często dziecko sygnalizuje tego rodzaju zdarzenia? a) w ogóle b) raz lub dwa razy c) często 3. W jakiej formie przejawia się agresja i przemoc w szkole? a) pobicia b) wymuszanie pieniędzy c) znęcanie się d) zastraszanie, grożenie e) oskarżanie, ośmieszanie, przezywanie f) inne... 4.W jaki sposób Pani/Pan reaguje na wszelkie przejawy agresji w szkole?......... 5.Czy obserwuje Pani/Pan przejawy agresji ( słownej lub fizycznej ) dziecka w domu? a) tak b) nie Jeżeli tak, to jakie?......... 6.Co zdaniem Pani/Pana jest przyczyną takiego zachowania dziecka?
- oddziaływanie rówieśników w szkole - oddziaływanie kolegów i koleżanek z poza szkoły - wpływ telewizji, prasy, gier komputerowych itp. - atmosfera w domu rodzinnym ( np. kłótnie rodziców, alkoholizm, przemoc w domu itp.) 7.Jakie środki zaradcze zdaniem Pani/Pana szkoła powinna zastosować w celu zapobiegania zjawiskom przemocy i agresji w szkole?............ Dziękujemy za rzetelne wypełnienie ankiety!
ANKIETA DLA UCZNIÓW Klasa... Wiek... Płeć... W celu rozpoznania sytuacji w szkole pragniemy przeprowadzić ankietę, w której pytania związane są z agresją i przemocą w szkole. Ankieta jest anonimowa, dlatego też prosimy o rzetelną odpowiedź. Tylko Twoja szczera postawa pozwoli nam wyciągnąć prawidłowe wnioski. 1. Czy czujesz się w szkole bezpieczny? a) tak b) czasami c) nigdy 2. Czy zachowania agresywne występują często? a) tak b) nie 3. Czy w szkole są uczniowie, których się boisz? a) tak (ilu? )... b) nie c) jeżeli chcesz to podaj nazwisko... ;-) 4. Z jakimi przejawami agresji miałeś/aś do czynienia jako Ofiara, Świadek i Agresor. Zaznacz krzyżykiem i wpisz miejsce zdarzenia ( np. klasa, boisko szkolne, ubikacje, korytarz, autobus, świetlica, teren poza szkołą i inne ). Lp. Forma agresji O A Ś Miejsce zdarzenia 1. Znęcanie się nad młodszymi i słabszymi. 2. Wyłudzanie pieniędzy lub innych rzeczy. 3. Wandalizm (np. niszczenie sprzętu i własności innych uczniów ). 4. Kopanie, bicie. 5. Popychanie, szarpanie. 6. Przemoc słowna ( przezywanie, wyśmiewanie, obmawianie, poniżanie ). 7. Zastraszanie, grożenie, szantażowanie, dokuczanie.
5. Kto najczęściej jest agresorem? a) ciągle te same osoby b) częściej chłopcy niż dziewczyny c) częściej dziewczyny niż chłopcy d) osoby z zewnątrz e) jeżeli chcesz możesz podać nazwisko 6. Kogo najczęściej informujesz, kiedy doświadczasz bezpośrednio przemocy? a) wychowawcę b) dyrektora szkoły c) pedagoga lub psychologa d) rodziców e) kolegów f) inne osoby... 7. Co robisz w sytuacji, kiedy jesteś świadkiem zachowania agresywnego? a) nie reaguję b) informuję (kogo? )... c) włączam się do bójki d) podejmuję próbę załagodzenia konfliktu e) inne... 8. Jakie formy pomocy byłyby skuteczne w celu uniknięcia przemocy oraz zachowań agresywnych w szkole?............... 9. Czy zajęcia na temat agresji zmieniły coś w Twoim zachowaniu i sposobie myślenia? a) tak b) trochę c) nic Jeżeli tak to napisz co............ Dziękujemy za rzetelne wypełnienie ankiety! Rada Rodziców wyraziła pozytywną opinię w dniu 10.09.2015r.