w Przedszkolu Miejskim Nr 144, w Łodzi

WSPOMAGANIE WSZECHSTRONNEGO ROZWOJU DZIECI W WIEKU 3-6 LAT, Z WYKORZYSTANIEM ELEMENTÓW KINEZJOLOGII EDUKACYJNEJ w Przedszkolu Miejskim Nr 144, w Łodzi Innowacja pedagogiczna o charakterze metodyczno organizacyjnym Autor: mgr Iwona Lis Rozwój ludzkiego umysłu jest w dalszym ciągu wielką przygodą, pod wieloma względami największą przygodą w życiu. Norman Cousins

Dane o innowacji Autor: Iwona Lis Realizator: nauczycielki wszystkich grup. Miejsce realizacji: Przedszkole Miejskie nr 144. Data rozpoczęcia innowacji: 01. 10. 2013 rok. Data zakończenia innowacji: 30. 06. 2016 rok. Wiek dzieci: 3, 4, 5, 6 lat. Koszt innowacji: wdrażanie innowacji nie będzie wymagało dodatkowych środków finansowych; Rodzaj innowacji: innowacja pedagogiczna o charakterze metodyczno organizacyjnym. Zakres innowacji: Innowacja jest wdrażana w zakresie wychowania przedszkolnego we wszystkich oddziałach przedszkolnych. Nie będzie stosowane żadne kryterium doboru. Koncepcja badawcza dotycząca analizy efektów innowacji oparta będzie o Testy ustalające profil dominacji dla poszczególnych dzieci, oraz Arkusz zbiorczy " Profil dominacji" opracowany przez autorkę. Urzeczywistnienie celów przedstawionej innowacji sprzyjać będzie również przygotowanie merytoryczne i metodyczne nauczycieli. Większość nauczycielek wdrażające tę innowację ukończyło 32 godzinny kurs Brain Gym z zakresu Kinezjologii Edukacyjnej, pozostałe doskonaliły swoje umiejętności na warsztatach organizowanych w ramach WDN-u. Innowacja pedagogiczna posiada założenia i cele zmierzające do indywidualnego rozwoju dziecka poprzez unowocześnienie, usprawnienie i uatrakcyjnienie sposobów działań pedagogicznych odpowiadających współczesnym tendencjom pedagogiki. Innowacja dotyczy stosowania ćwiczeń z gimnastyki mózgu w zakresie Kinezjologii Edukacyjnej oraz określania profilu dominacji, który wskazuje na indywidualne wspomaganie rozwoju każdego dziecka, zgodnie z jego preferencjami. Założenia innowacji oparte są na Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego wynikającej z Rozporządzenia MEN z 2008 r. (Dz. U. Z dnia 15 stycznia 2009 nr 4 poz. 17, z późn. zm.), oraz Rozporządzenia MEN, z dnia 30 kwietnia 2013r w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pdagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

Dane o autorce Iwona Lis od 1994 roku nauczyciel nauczania zintegrowanego od 2002 roku terapeuta praca z dziećmi o specyficznych potrzebach edukacyjnych od września 2004 roku nauczyciel i dyrektor Przedszkola Miejskiego nr144 Ukończone kursy związane tematycznie z innowacją to: 1. Terapia pedagogiczna (2001)-kurs kwalifikacyjny 2. Indywidualizacja nauczania na w poszczególnych etapach kształcenia. Wykorzystywanie wyników diagnoz w projektowaniu dydaktycznym i wychowawczym (2001) 3. Wspieranie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym (2003) 4. Kurs Brain Gym Uzasadnienie Wspierając naturalny rozwój dziecka, nauczyciele naszej placówki poszerzyli swój warsztat pracy i wiedzę z zakresu Kinezjologii Edukacyjnej uczestnicząc w kursie Gimnastyka Mózgu. Udział w kursie dostarczył nam podstawowej wiedzy dotyczącej metody oraz jej zastosowania nie tylko z dziećmi dyslektycznymi, ale i z dziećmi nie mającymi trudności w uczeniu się. Prawdziwie doskonałym uzupełnieniem naszej wiedzy jest książka dr C. Hannaford, która w sposób prosty, zrozumiały i niezwykle zajmujący wyjaśnia podstawy neurologiczne, fizyczne a nawet komórkowe i molekularne metody Kinezjologii Edukacyjnej. Jest to stosunkowo nowa nauka, która zajmuje się ruchem i jego wpływem na uczenie się, wspiera naturalne zasoby człowieka, wykorzystuje wzajemne zależności rozwoju fizycznego, emocjonalnego i intelektualnego. Poznane ćwiczenia to bezpieczne, proste i naturalne ruchy. Najważniejsze jest to, że skutecznie zwiększają integrację oczu, uszu i całego ciała, co polepsza koordynację wzrokowo ruchową, pamięć i koncentrację. Jest to ważne ponieważ sprawność korzystania ze zmysłów warunkuje szybkie i efektywne działanie w otoczeniu, jak również wspomaga funkcje analizy i syntezy informacji. Gdy dzieci uczą się wykorzystując zintegrowaną pracę mózgu, wtedy stają się otwarte, chłonne i ciekawe świata. Łatwiej przyjmują nowe doświadczenia, są zdolne do wyrażania siebie samych. Mam nadzieję, że dzięki stosowaniu ćwiczeń z gimnastyki mózgu wychowankowie naszego przedszkola częściej będą czuć satysfakcję z pracy umysłowej, z przezwyciężania własnych trudności w działaniu i nauce. Okazuje się, że historia życia człowieka jest w równym stopniu zapisana w mózgu co w ciele. Zatem pracując z ciałem, możemy skutecznie likwidować zahamowania tkwiące w mózgu, a tym samym likwidować przeszkody nie pozwalające osiągać sukcesów. Jest to ważny argument, który ukierunkował moje działania. Wierzę, że systematyczne stosowanie ćwiczeń z gimnastyki mózgu przyniesie oczekiwane efekty.

Cele Innowacji Celem proponowanej innowacji jest osiągnięcie w optymalnym stopniu zamierzonych efektów indywidualnego rozwoju każdego dziecka, poprzez: 1. ustalanie profilu dominacji każdego dziecka 2. stosowanie odpowiednich ćwiczeń w celu poprawy funkcjonowania obu półkul mózgowych każdego dziecka 3. poprawianie koordynacji małej i dużej motoryki 4. zwiększenie efektywności uczenia się ćwiczeniami ruchowymi, pozwalającymi na przekraczanie linii środka ciała 5. kształtowanie orientacji przestrzennej oraz doskonalenie zdolności określania kierunków w odniesieniu do ciała 6. doskonalenie koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej (integrowanie funkcji percepcyjno-motorycznych) 7. doskonalenie umiejętności słuchania, widzenia, zapamiętywania, czytania, liczenia, koncentracji uwagi 8. integrowanie mózgu i ciała 9. uświadomienie dzieciom znaczenia wody, tlenu i ruchu w życiu człowieka 10.systematyczne stosowanie ćwiczeń podczas zajęć edukacyjnych 11.nabywanie umiejętności relaksacji i wizualizacji 12.niwelowanie stresu przy pomocy aktywizujących metod i ćwiczeń z gimnastyki mózgu poprzez : pobudzenie poczucia własnej wartości uświadomienie roli pozytywnego myślenia wspieranie pozytywnego nastawienia stymulowanie prawidłowego oddychania wyzwalanie aktywności i otwartości w kontaktach rozwijanie umiejętności tworzenia więzi oraz pracy w grupie

Wpływ kinezjologii na rozwój dziecka Wszyscy przyszliśmy na świat wyposażeni w niesamowity system: umysł ciało, uzbrojony we wszystkie elementy do uczenia się. Ale różnorodne czynniki stresogenne wprowadzają blokady, które hamują ten proces. Gimnastyka mózgu przyczynia się do małych poprawek tzw. mikrointerwencji, które powodują wielkie zmiany, gdyż pojawia się integracja, umożliwiająca prawidłowy przebieg procesu uczenia się. Gimnastyka mózgu to metoda stymulacji naturalnych mechanizmów rozwoju osobowości, poprzez zestaw ćwiczeń ruchowych integrujących pracę mózgu. Prowadzą one do zmiany starych, stresowych wzorców przyswajania wiedzy na naturalne. Jednocześnie pozwalają na uczenie się w sposób twórczy, pełen radości i akceptacji samego siebie, zgodnie z podstawowymi potrzebami ciała i umysłu. Ćwiczenia te umożliwiają efektywniejsze uczenie się, polepszają sprawność fizyczną i duchową, a tym samym czynią człowieka spokojnym. Wspierają naturalny rozwój dziecka i stymulują dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Rozpatrując to bardziej szczegółowo, ćwiczenia z gimnastyki mózgu : poprawiają ekspresję słowną i twórcze myślenie, usprawniają percepcję wzrokową i słuchową, poprawiają koncentrację, koordynację wzrokowo ruchową i słuchowo ruchową, ułatwiają zapamiętywanie, wzmacniają koordynację i pracę obu półkul mózgowych, usprawniają pamięć długoterminową i krótkoterminową, umożliwiają rozwój abstrakcyjnego myślenia, poprawiają koordynację lewej i prawej strony ciała, pogłębiają oddech, wspomagają pozytywne nastawienie, równoważą emocjonalnie, relaksują, poprawiają umiejętności komunikacyjne. Metoda ta pobudza do rozwoju zablokowane wcześniej wskutek stresu, chorób lub błędów wychowawczych możliwości fizyczne, intelektualne i psychiczne. Ważnym elementem ćwiczeń jest picie wody. Bowiem jako najlepszy elektrolit zapewnia efektywne przyswajanie, przetwarzanie i przechowywanie informacji, a także sprawny przebieg elektrycznych i chemicznych procesów w mózgu i całym ciele.

Formy i metody pracy W wykorzystywanych kontaktach i organizowanych przez nauczyciela sytuacjach występować będzie praca indywidualna z dzieckiem, w parach, w małych zespołach i z całą grupą, obok form działalności organizowanych lub samodzielnie podejmowanych przez dzieci. W proponowanej innowacji planuje się wykorzystanie w codziennej pracy ćwiczeń z gimnastyki mózgu, a zwłaszcza przestrzeganie zasady : Każdy dzień w przedszkolu rozpoczynamy od wykonania PEACE. Procedura osiągania celów Nauczyciel powinien: być ekspertem w rozpoznawaniu zachowań wskazujących na to, że dziecko ma trudności w określonym zakresie; stosować odpowiednie ćwiczenia z gimnastyki mózgu, bowiem większość przeszkód w uczeniu się może zostać usunięta, jeśli zostaną one właściwie rozpoznane i odpowiednio potraktowane; systematycznie prowadzić z dziećmi ćwiczenia z gimnastyki mózgu ; wyrabiać u dzieci nawyk picia wody; wzbogacać kącik kinezjologiczny; wiedzieć, gdzie jest granica między swobodą dziecka w zaspokajaniu własnej ciekawości poznawczej, a utrzymaniem dyscypliny na zajęciach, wiedzieć kiedy może ingerować w wykonywane przez dziecko zadanie, być elastycznym i w razie potrzeby zrezygnować z programu zajęć na rzecz zaspokojenia potrzeb dziecka. uświadamiać dzieciom, jakie korzyści w zachowaniu i nauce przynoszą poszczególne ćwiczenia kinezjologiczne. Znać cechy charakterystyczne obu półkul mózgowych, założenia określania profilu dominacji oraz podstawowe typy osobowościowe ( załącznik nr 2 ) ustalać profil dominacji każdemu dziecku, w oparciu o Test dla dziecka ( załącznik nr 3) Projektowanie sytuacji edukacyjnej, aranżacja sali: Wprowadzając innowację do pracy przedszkola niezbędne jest dobre zorganizowanie sytuacji edukacyjnych tak, aby tworzyła ona integralną całość z celami i zadaniami wynikającymi z podstawy programowej wychowania w przedszkolu. Ponieważ gimnastyka mózgu obejmuje czynności umysłowe, manualne i ruchowe, dość łatwo można je wpleść w zajęcia i zabawy odbywające się w ciągu całego dnia. Działania te wymagają przygotowania różnorodnych

materiałów, pomocy dydaktycznych, stworzenia specjalnego kącika kinezjologicznego, w którym znajdowałyby się akcesoria zachęcające dzieci do rysowania jednorącz, oburącz, zwłaszcza leniwych ósemek, kalkowania, układania z koralików, kolorowania mandali, rysowania obrazków tworzonych na bazie ósemek. Dużą pomocą są karty kinezjologiczne utrwalające ćwiczenia, kasety i płyty CD z muzyką rytmizującą i relaksującą. Zaznajomienie dzieci i rodziców z ludkiem określającym profil dominacji wykorzystywanie jego wizerunku w różnych zabawach i ćwiczeniach ( załącznik nr 6 ) Praca w przedszkolu wymaga, aby dostosować program ćwiczeń do wieku dzieci. Tak więc należy dokonać podziału na dzieci młodsze 3,4-letnie i dzieci starsze 5,6-letnie. W obu grupach ćwiczenia będą się odbywać się w formie zabawowej, u dzieci młodszych z całą grupą w sposób łatwy i lekki, a u dzieci starszych trzeba będzie zwrócić uwagę na dbałość o dokładne ich wykonywanie. Najlepsze efekty daje konsekwencja i systematyczność naszej pracy zwłaszcza w niewielkich zespołach, bowiem podczas wykonywania, niektórych ćwiczeń dzieci oczekują pomocy. Każde ćwiczenie wykonuje się przez 1-2 minuty, co nie zabiera zbyt wiele czasu. Jedynie ćwiczenia wstępne, wykonywane na początku każdego dnia PACE należy przeprowadzać w określonej kolejności, kompleksowo. Bardzo ważne dla dobrych rezultatów jest wykorzystanie odpowiednio dobranej muzyki. Na przykład aktywnym ruchom naprzemiennym, a także rysowaniu oburącz może towarzyszyć muzyka dynamiczna np. Majki Jeżowskiej. Ćwiczenia takie jak : kreślenie leniwych ósemek, oddychanie brzuszkiem, krążenie szyją wykonujemy przy spokojnej muzyce. Jednym z ćwiczeń odprężających jest pozycja Dennisona. Dzieci mogą ją wykonywać przy akompaniamencie muzyki relaksacyjnej. Z pewnością ćwiczenie to uspokoi i wyciszy dzieci, zdystansuje od problemów i trudności, przyniesie pozytywne myśli. Ponadto wzmocni więź między dzieckiem i nauczycielem. Ćwiczenia z gimnastyki mózgu mogą stanowić wstęp do głównego zajęcia. Dzięki nim dziecko będzie bardziej podatne na oddziaływania edukacyjne. Ćwiczenia powinny być wprowadzane na początku każdego tygodnia i utrwalane przez cały tydzień wraz z poznawanymi uprzednio innymi ćwiczeniami. Bardzo duże znaczenie dla gimnastyki mózgu ma woda, a dokładnie jej picie podczas zabaw i zajęć w ciągu całego dnia. Wpływa ona na sprawny przebieg chemicznych reakcji mózgu i całego systemu nerwowego, a także poprawę koordynacji umysłowej i fizycznej. Tak, więc w sali powinny być widoczne elementy sprzyjające wszystkim tym działaniom takie jak: woda, leniwe ósemki, znak X, linie II, wszelkie pomoce, aby stanowiły bodziec i stymulowały zachowania dzieci. Sposób aranżacji sali, wybór pomocy, kolejność i częstotliwość wprowadzanych ćwiczeń, w głównej mierze zależy od zaangażowania i pomysłowości nauczyciela oraz specyfiki danej grupy dzieci. Wdrażanie założeń innowacji, odbywać się będzie z zachowaniem zasad nauczania, a zwłaszcza zasady stopniowania trudności i podmiotowości.

OKREŚLENIE PROFILU DOMINACJI DROGĄ DO SUKCESU WPROCESIE UCZENIA SIĘ. Każdy z nas jest jednostka wyjątkową, niepowtarzalną i dlatego też powstało wiele systemów do identyfikacji i generalizowania różnic, by lepiej nas poznać. Zrozumienie stylów uczenia się pomaga w konstruowaniu problemów edukacyjnych mających na celu wnikliwe poznanie zachowań jednostkowych. W naszej codziennej pracy postaramy się aby opracowany prze Paula i Gail Dennisonów profil dominacji pozwoliły na znalezienie przez naszych podopiecznych swoich indywidualnych stylów uczenia się, a nam nauczycielom pozwolą na korelację metod nauczania z profilem dominującym każdego dziecka. Ustalenie stylu uczenia się naszych podopiecznych pozwoli na odkrycie charakterystycznych sposobów przyswajania przez nich informacji, a tym samym będzie wspierać proces uczenia się. Ustalenie profilu dominacji pomoże zrozumieć, a nawet przewidzieć, i kogo pojawiają się problemy i jakiego typu one będą. Nie wszystkie dzieci w taki sam sposób używają części ciała biorących udział w uczeniu się. Wolą posługiwać się bardziej jedną ręką niż drugą, ten wybór dotyczy też nogi, oka oraz ucha. Kiedy zaś sygnał dociera do mózgu, wówczas też chętniej korzystają z jednej półkuli niż z drugiej. Tendencje do preferowania jednej ze stron nazywamy dominacja lateralną. Dla każdego z nas (również dla dziecka) inny zmysł jest ważniejszy. W codziennej praktyce zauważamy, że jedne dzieci lepiej uczą się, gdy widzą przedmiot, inne wola słuchać informacji o nim, jeszcze inne najchętniej będą dotykać przedmiotu. Reasumując jest bardzo dużo preferencji dotyczących sposobów uczenia się, ale żaden z nich nie jest ani lepszy ani gorszy, są tylko pewnymi kierunkowanymi typami percepcji i preferencji, pewnymi rodzajami uczenia się. Pierwszym etapem poznanie indywidualnego stylu uczenia się dziecka będzie ustalenie lateralizacji. Metody badania lateralizacji dominacji strony ciała Pierwsze objawy lateralizacji pojawiają się w wieku niemowlęcym. Na przełomie 1 / 2 roku życia zanikają. na przełomie 2 / 3 roku życia pojawia się znów preferencja ręki. Praworęczność ujawnia się między 2 a 3 rokiem życia, natomiast leworęczność między 3 a 4. Ostateczna dominacja ręki powinna ukształtować się na przełomie 6 / 7 roku życia.

Na podstawie ustalonego profilu dominacji określamy kanały dopływu informacji ze świata zewnętrznego, na podstawie których nauczyciel określa tok pracy z dzieckiem. Trzy podstawowe typy osobowościowe (indywidualne style uczenia się) KINESTETYCY (czuciowcy) aby się czegoś nauczyć dzieci muszą poruszać się, eksperymentować, dotykać, wykonywać coś rękoma, muszą być fizycznie włączone w akcję nabywania wiedzy lub konkretnych umiejętności. WZROKOWCY muszą widzieć co studiują, materiał który muszą przyswoić, powinien być niejako przetłumaczony często z formy linearnej, drukowanej na obrazową, potrzebują ilustracji, lubią czytać książki ilustrowane. Dzieci wzrokowcy zawsze porządkują po zabawie i maja ład i porządek na ławce, ale maja kłopoty z percepcja słuchową. Nauczyciel powinien eksponować wrażenie wzrokowe w pracy z tymi dziećmi, oraz dużo ćwiczyć z nimi czytanie. SŁUCHOWCY kodują informacje głównie przez zmysł słuchu. Są szczególnie wrażliwi na muzykę i słowo mówione. Muszą materiał usłyszeć, aby go zapamiętać. Dzieci słuchowcy maja kłopoty w redagowaniu tekstów. Nauczyciel powinien wymagać od tych dzieci mówienia, pozwolić głośno myśleć. Indywidualny styl uczenia można, także określić za pomocą preferencji sensorycznych wykorzystywanych w uczeniu się: WIZUALNE: MYŚLI ZWIĄZANE Z OBRAZAMI Reakcje fizjologiczne - ruch gałek ocznych w górę - płytki oddech - wysoki głos - napięcie mięśniowe - spoglądanie w górę podczas odbierania informacji ANDYTYWNE: MYŚLI ZWIĄZANE Z DŹWIĘKIEM Reakcje fizjologiczne - ruchy gałek ocznych na jednym poziomie - oddech równomierny, głęboki - czysty, melodyjny ton głosu - słabe napięcie mięśni - przechylona głowa podczas odbierania informacji

KINESTETYCZNE: MYŚLI ZWIĄZANE Z ODCZUWANIEM Reakcje fizjologiczne ruchy gałek ocznych w dół - głęboki oddech z udziałem brzucha - duża ruchliwość - podczas odbierania informacji spoglądanie w dół Warto ustalić jaki jest indywidualny styl nabywania wiedzy i umiejętności dziecka. Jeśli ustalimy jego mocne i słabe strony i właściwie dobierzemy metody pracy, efekt pracy z dzieckiem będzie lepszy i szybszy, a o to nam przecież chodzi. Wyniki naszego badania zaznaczamy na schemacie poprzez zakreślenie części dominujących.

Współpraca z rodzicami i środowiskiem Powyższej innowacji służyć będzie współpraca: Z rodzicami dzieci - bezpośrednie uczestnictwo w zajęciach i zabawach. Na bieżąco będzie uaktualniana tablica informacyjna dla rodziców. Tworzone będą i rozdawane rodzicom, ulotki wzbogacające wiedzę w zakresie: profilu dominacji, relaksacji oraz z stosowania ćwiczeń gimnastyki mózgu Ewaluacja Efekty działań związanych z wdrażaniem innowacji będą podlegać ewaluacji poprzez: 1. Ciągłą obserwację działań dzieci we wszystkich oddziałach przedszkolnych w warunkach naturalnych i w sytuacjach prowokowanych, w celu ustalenia poprawy efektywności rozwoju poszczególnych percepcji, umiejętności i zachowania. 2. Badania profilu dominacji - dwa razy w roku szkolnym, w celu zweryfikowania efektów stosowanych ćwiczeń kinezjologicznych 3. Wypełnienie karty obserwacji dziecka na koniec roku szkolnego, udostępnienie jej do wiadomości rodziców 4. Wyeliminowanie negatywnych zachowań oraz pobudzanie do działań dzieci wylęknionych i wycofujących się z otoczenia, poprzez aktywny udział w zabawach relaksacyjnych z wykorzystaniem odpowiedniego repertuaru muzycznego 5. Przeprowadzenie analizy efektów innowacji dwa razy w roku podczas rad pedagogicznych, w miesiącu lutym i w czerwcu. 6. Budzenie świadomości wśród dzieci i rodziców na temat mocnych i słabych stron dziecka, wynikających z określenia typu profilu dominacji, wyrysowanie własnego profilu dominacji 7. Informowanie rodziców o realizacji innowacji na spotkaniach grupowych oraz w miarę potrzeb w kontaktach indywidualnych. Poprzez ewaluację będę chciała dowiedzieć się w jakim stopniu proponowane działania z dziećmi wpłynęły na zmianę w rozwoju umiejętności takich jak pisanie, czytanie, zapamiętywanie, przypominanie, liczenie, motorykę oraz dyspozycji twórczych wychowanków, ze zwróceniem szczególnej uwagi na samodzielność w rozumowaniu i działaniu, na kompetencje językowe, umiejętność komunikowania się i ujawniania swoich pragnień i uczuć.

Określanie Profilu Dominacji informacje przydatne dla nauczycieli i rodziców Nasz mózg składa się z dwóch półkuli, które połączone są ze sobą za pomocą zwojów włókien nerwowych, zwanym ciałem modzelowatym. Każda półkula na swój sposób rozwija i prztwarza informacje: półkula logiczna ( najczęściej znajdująca się po lewej stronie) pozwala dostrzegać szczegóły, w niej odbywa się część procesów językowej i linearnej analizy; w półkuli gestalt ( zwykle znajdująca się po prawej stronie ) zachodzą całościowe procesy dotyczące wyobrażeń, rytmu, emocji i intuicji. Ciało modzelowate łączące półkule, pozwala na szybki dostęp do obu półkul. Rezultatem dobrej komunikacji pomiędzy półkulami jest całościowe, zintegrowane myślenie. Im większe jest aktywowanie obu półkul, tym więcej połącze powstaje w ciele modzelowatym. Im więcej połączeń, tym szybciej przebiegają procesy między obiema półkulami, co powoduje, że jesteśmy zdolni do inteligentniejszego działania. Dominacja półkuli logicznej Półkula logiczna przetwarza informacje w sposób linearny, od szczegółu do całości. Dzięki tej półkuli rozpoznajemy elementy języka ( alfabet, słowa, składnię, literowanie); bywa onaokreślana półkulą językową. Dzięki niej radzimy sobie także z liczbami i preferujemy technikistopniowego uczenia się nowej umiejętności. Dzieci z dominacją półkuli logicznej są pozytywnie wzmacniane przez nasz obecny system edukacji, zorientowany na język i analizę. Dominacja półkuli gestalt Półkula gestalt przetwarza informacje w sposób kontekstowy, od całości do szczegółów. Dziękintej półkuli rozpoznajemy świat przez obrazy, rytm, ruch, emocje i intuicję. Półkula ta, kierując rozumowaniem, pozwala nam rozpoznawać język przez obrazy, uczucia i dialekt językowy. Często określamy ją jako twórczy mózg, ponieważ daje nam spontaniczność i ciekawość. Dzieci o dominacji gestalt ( profil I -PP ) nie są wzmacniane systemem współczesnego nauczania realizowanego w szkołach. Oprócz tego, że półkule funkcjonują w inny sposób, każda z nich zawiaduje przeciwną stroną ciała. Wszystkie funkcje sensoryczno motoryczne po prawej stronie ciała są kontrolowane przez lewą półkulę i na odwrót ( lewe ucho komunikuje się z prawą półkulą a prawe z lewą, lewa ręka przesyła informacje do prawej półkuli i jest przez nią kontrolowana, a prawa ręka wysyła i odbiera sygnały z lewej półkuli ). Jeżeli dziecka dominująca półkula mózgowa jest po lewej stronie, a dominujące oko po prawej stronie wtedy ma łatwość wzrokowego zapa-

miętywania informacji, nawet w sytuacji stresującej. Uczenie się za pomocą wzroku będą preferowały dzieci, u których dominująceoko jest po przeciwnej stronie niż dominująca półkula mózgowa.dlatego nazywamy je wzrokowcami W podobny sposób sposób sprawdzamy czy dziecko jest słuchowcem, czy kinestetykiem. Jeżeli dziecko ma dominujące oko, ucho znajdujące się po tej samej stronie ciała co dominująca półkula mózgowa, wówczas dostęp informacji przechodzący przez oko i ucho będzie utrudniony. Do optymalnego uczenia się potrzebujemy obu półkul pracujących razem. Jeśli dominuje półkula logiczna odpowiedzialna za język, to do pełnego rozumienia informacji potrzebna jest też półkula gestalt, która pozwoli uzyskać dostęp do pełnych funkcji języka.tak samo jest w przypadku dominacji półkuli gestalt odpowiedzialnej za kreatywność. Aby w pełni wykorzystać jej funkcje, potrzebne są właściwe techniki ( funkcje półkuli logicznej ). pozwoli nam to na bardziej twórcze działanie w sztuce, muzyce, tańcu, teatrzei sporcie.w związku z tym istotną rolę pełnią ćwiczenia Gimnastyki Mózgu w pracy z dziećmi, których zadaniem jest integracja obu półkul mózgowych. Trzy podstawowe typy osobowościowe (indywidualne style uczenia się) KINESTETYCY (czuciowcy) aby się czegoś nauczyć dzieci muszą poruszać się, eksperymentować, dotykać, wykonywać coś rękoma, muszą być fizycznie włączone w akcję nabywania wiedzy lub konkretnych umiejętności. WZROKOWCY muszą widzieć co studiują, materiał który muszą przyswoić, powinien być niejako przetłumaczony często z formy linearnej, drukowanej na obrazową, potrzebują ilustracji, lubią czytać książki ilustrowane. Dzieci wzrokowcy zawsze porządkują po zabawie i maja ład i porządek na ławce, ale maja kłopoty z percepcja słuchową. Nauczyciel powinien eksponować wrażenie wzrokowe w pracy z tymi dziećmi, oraz dużo ćwiczyć z nimi czytanie. SŁUCHOWCY kodują informacje głównie przez zmysł słuchu. Są szczególnie wrażliwi na muzykę i słowo mówione. Muszą materiał usłyszeć, aby go zapamiętać. Dzieci słuchowcy maja kłopoty w redagowaniu tekstów. Nauczyciel powinien wymagać od tych dzieci mówienia, pozwolić głośno myśleć.

LOGICZNA GESTALT Przetwarzanie od szczegółu do całości części języka składnia, semantyka litery, drukowanie, literowanie liczby techniki w sporcie, muzyce, sztuce analiza, logika szukanie różnic kontrolowanie uczuć ukierunkowanie na strukturę W CZASIE STRESU Przetwarzanie od całości do szczegółu rozumienie języka wrażenia, emocje, znaczenie rytm, dialekt, zastosowanie ocena przepływ informacji ruch intuicja, opinia szukanie podobieństw wyrażanie uczuć preferowanie szkicowania manipulowanie rękami spontaniczność, płynność myślenie równoczesne ukierunkowanie na teraz mniejsze poczucie czasu ukierunkowanie na ludzi większe staranie się więcej błędów bez rezultatu bez zdolności pojmowania bez radości bez rozumienia pojawia się mechaniczne działanie w napięciu brak wrażliwości Tracenie zdolności do rozumowania bezmyślność uczucie przygniecenia trudności z wyrażaniem nie pamiętanie o szczegółach może pojawić się zbyt duża emocjonalność lub wycofanie

Literatura: Balejko A. (2001) Jak pokonać trudności w mówieniu, czytaniu i pisaniu Białystok, Orthdruk Ballinger E. (2004) Rusz się i ucz się Warszawa, Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii Bogdanowicz M. (2000) Integracja precepcyjno motoryczna Warszawa, Centrum metodyczne Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej Bogdanowicz M. (2000) Ryzyko dysleksji problem i diagnozowanie Gdańsk, Harmonia Brejnak W., Zablocki J. Z. (1999) Dysleksja w teorii i praktyce Warszawa, Warszawski Oddział PTD Chojnacka T. (2002) Szlaczki Warszawa, MIK Chojnacka T. (2002) Rysowanie oburącz Warszawa, MIK Chojnacka T. (2002) Wesołe ósemki Warszawa, MIK Dennison P., Dennison G. (2003) Kinezjologia Edukacyjna profil organizacji mózgu, Warszawa, MIK Dennison P., Dennison G. (2002) Gimnastyka Mózgu podręcznik Warszawa, MIK Dennison P., Dennison G. (2003) Gimnastyka Mózgu podręcznik dla dzieci i rodziców Warszawa, MIK Dennison P., Dennison G. (2004) Integracja mózgu Warszawa, Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii Doman G. (1996) Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu, Poznań, Protex Górska T.,Grabowska A., Zagrodzka J. (2000) Mózg a zachowanie Warszawa, PWN Greenspa S. I. (2000) Rozwój umysłu Poznań, Dom Wydawniczy Rebis Hannaford C. (1998) Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł, Warszawa, Medyk Hannaford C. (2004) Profil dominujący Warszawa, Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii Hannaford C. (2004) Serce dziecka Warszawa, Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii Masgutowa S.,Brejnak W. (2002) Kinezjologia Edukacyjna wsparcie dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych Warszawa, Warszawski Oddział Nr 1 Polskiego Towarzystwa Dysleksji Mass V. (1998) Uczenie się przez zmysły Warszawa, WSiP Praca zbiorowa (2003) Twórcza Kinezjologia w praktyce Warszawa, KINED Praca zbiorowa (1998) Mandale Warszawa, wyd. Jaworski Sadowska L. (2001) Neurokinezjologiczna diagnostyka i terapia dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego Wrocław, AWF