WYKORZYSTANIE OCENY ZDROWIA FINANSOWEGO PODMIOTU DO PLANOWANIA FINANSOWEGO NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO BRANŻY WYDOBYWCZEJ A. Sokołowska, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Working Paper Streszczenie: Praca przedstawia kompleksową analizę kondycji finansowej przedsiębiorstwa produkcyjnego z branży wydobywczej. W oparciu o Indeks Kondycji Finansowej autorstwa Johna Zietlowa (Financial Health Index) zbadana została przyszła, przypuszczalna kondycja finansowa podmiotu. Wskaźniki na których opiera się powyższy indeks zawierają czynniki krótkoterminowe i długoterminowe, które mają wpływ na przedsiębiorstwo. Pozwalają one ocenić planowaną płynność, elastyczność, a także wypłacalność jednostki na lata 2014 2015. Informacje finansowe wykorzystane w pracy pochodzą z hipotetycznych sprawozdań finansowych w okresie 20014-2015. Słowa kluczowe: wskaźnik FHI Zietlowa, planowanie finansowe, ocena kondycji finansowej, analiza finansowa USE THE FINANCIAL HEALTH OF AN ORGANIZATION IN FINANCIAL PLANNING OF MINING INDUSTRY COMPANY CASE. Abstract: The paper presents a comprehensive analysis of the financial condition of the company in mining industry. Based on the Financial Health Index by John Zietlow future and presumed financial condition of the entity was examined. The indicators on which the index above is based include: short and long-term factors that have an impact on the company. They allow to
evaluate the planned liquidity, flexibility, as well as the solvency of the entity for the period from 2014 to 2015. Financial information used in the work are derived from hypothetical financial statements in the period 20014-2015. Key words: Financial Health Index Zietlow, financial planning, financial condition, financial analysis JEL: I15, L33, O22, P33 Recenzent 1: A. Ożarowska http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_anna_o_arowska_pdf/978910 Recenzent 2: M. Kochanek http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_marcin_kochanek/978935
Wstęp Celem pracy jest stworzenie hipotetycznych sprawozdań finansowych wybranego przedsiębiorstwa na lata 2014 2015 i zbadanie na podstawie modelu FHI Johna Zietlowa, opartego na 15 podwskaźnikach, kondycji finansowej w danym okresie, a także dokonanie oceny stanu zdrowia finansowego jednostki na podstawie uzyskanych danych. W niniejszym projekcie do analizy przypadku wybrane zostało przedsiębiorstwo branży wydobywczej, specjalizujące się w węglu koksowym, które posiada uznaną pozycję na rynku i z powodzeniem osiąga wyznaczone przez siebie cele. Przy wyborze podmiotu kierowano się rangą, wielkością, a także wieloletnim doświadczeniem na rynku polskim. Wskaźnik J. Zietlowa pozwoli na ocenę wybranego podmiotu gospodarczego pod względem jego elastyczności finansowej, wypłacalności, zaangażowania kapitału czy płynności w latach 2014 2015. Analiza danych pozwoli dostarczyć przedsiębiorstwu niezbędnych informacji do sprawniejszego zarządzania nim oraz uruchomić działania prewencyjne w razie przewidywanych spadków jego wartości.
Treść pracy Wskaźnik ogólny (General Subscore) Aby go określić niezbędne jest policzenie następujących podwskaźników: Wieku przedsiębiorstwa (Age), Wielkości przedsiębiorstwa (Size), Indeksu niestabilności aktywów (Asset Instability Index). Wskaźnik ogólny pozwoli ocenić elastyczność finansową przedsiębiorstwa. Za pomocą podwskaźnika Wieku, wyliczonego jako logarytm naturalny z ilości lat istnienie przedsiębiorstwa na rynku, zostanie określona długość trwania jednostki. Będzie ona wpływać na reputację oraz lojalność klientów. Z kolei Wielkość ocenia możliwy dostęp do rynków kapitałowych wskazując, że większe organizacje są narażone na mniejsze ryzyko dzięki szerszej możliwości korzystania z finansowania zewnętrznego. Indeks Niestabilności aktywów nie ma tak znaczącego wpływu na wartość wskaźnika. Ukazuje on jak zmieniają się wartości aktywów w latach 2014-2015. 1 Tabela 1. Wskaźnik ogólny w latach 2014-2015 (General Subscore) Weight 2014 2015 Natural Logarithm of Age 1,25 3,04 3,09 Natural Logarithm of Size 0,33 9,17 9,22 Asset Instability Index -0,00001 1,02 1,18 GENERAL SUBSCORE 6,83 6,91 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Wskaźnik wieku w badanym przedsiębiorstwie jest stosunkowo wysoki co wynika oczywiście z długiej obecności jednostki na rynku. Jest to sytuacja korzystna dla przedsiębiorstwa zarówno ze względu na posiadane doświadczenie w branży jak i renomę wśród otoczenia zewnętrznego. 1 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2049022, 5 marca 2014
Wskaźnik wielkości również kształtuje się korzystnie. Jednostka może być zatem spokojna o przyszłe inwestycje, ponieważ w razie sytuacji kryzysowej będzie ona mogła skorzystać ze swobodnego dostępu do kapitału zewnętrznego, który pozwoli na dokończenie przedsięwzięć. Jeżeli chodzi o wskaźnik niestabilności aktywów nieznacznie zwiększa się w badanym okresie. Może to świadczyć o chwilowych problemach w zarządzaniu, jednak tak niewielki wzrost nie będzie miał dużego wpływu na ocenę zdrowia finansowego przedsiębiorstwa. Wskaźnik natychmiastowy (Immediate-Term) Aby go określić niezbędne jest policzenie następujących podwskaźników: Zdolność do pokrycia wydatków pieniężnych (Cash Reserve Sufficiency Ratio) Zmodyfikowany wskaźnik gotówki (Modified Cash Ratio) Docelowa płynności Lambda (Target Liquidity Lambda) Wskaźnik bieżącej płynności (Current Liquidity Index) Wskaźnik ten obejmuje horyzont krótkookresowy, gdyż zależny jest on od przepływów pieniężnych mających się pojawić w ciągu najbliższych trzech miesięcy. Pierwszy podwskaźnik dostarcza informacji o zdolnościach przedsiębiorstwa do pokrycia wydatków posiadaną gotówką. Im wyższa wartość wskaźnika tym więcej nadwyżek gotówkowych uzyskuje jednostka w stosunku do ponoszonych wydatków. Parametr Zmodyfikowany wskaźnik gotówki określa stosunek środków pieniężnych do sumy aktywów przedsiębiorstwa. Jego wzrost oznacza zwiększenie wypłacalności finansowej. Kolejny podwskaźnik jakim jest Docelowa płynność Lambda umożliwia określenie zdolności podmiotu do terminowego regulowania zobowiązań. Wzrost będzie wskazywał na większą możliwość zabezpieczenia gotówką w sytuacji nieprzewidzianych wydatków z działalności podstawowej. Ostatnim indeksem służącym do obliczenia wskaźnika natychmiastowego jest podwskaźnik Bieżącej płynności. Oblicza się go poprzez iloraz ilości gotówki i wartości inwestycji krótkoterminowych do wartości zobowiązań. Informuje on o zdolnościach przedsiębiorstwa do regulowania bieżących wydatków. 2 2 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2049022, 5 marca 2014
Tabela 2. Wskaźnik natychmiastowy lata 2014-2015 (Immediate-Term Subscore) Weight 2014 2015 Cash Reserves Sufficiency Ratio 1,25 0,80 0,62 Modified Cash Ratio 12,5 0,18 0,17 Target Liquidity Lambda 0,85 6,14 8,51 Current Liquidity Index 0,5 0,82 0,86 IMMEDIATE SUBSCORE 8,82 10,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Podwskaźnik Zdolności do pokrycia wydatków pieniężnych pokazuje wykazuje tendencję spadkową w badanym okresie co w omawianym przypadku spowodowane jest wzrostem wydatków w roku 2015 w stosunku do poprzedniego, przy właściwie niezmienionym poziomie stanu gotówki. Wypłacalność finansowa przedsiębiorstwa również nieznacznie się zmniejsza. Tym razem wynika to jednak ze wzrostu sumy aktywów w 2015 roku w stosunku do 2014 przy niezmienionym poziomie posiadanych środków pieniężnych. Kolejny podwskaźnik jakim jest Docelowa płynność Lambda pokazuje wzrost zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania swoich zobowiązań. Jest to oczywiście sytuacja pożądana przez przedsiębiorstwo, gdyż daje ona możliwość zabezpieczenia gotówką w sytuacji nieprzewidzianych wydatków z działalności podstawowej. Indeks Bieżącej płynności nieznacznie wzrasta w badanym okresie. Tak mały przyrost nie będzie miał dużego wpływu na zdolność przedsiębiorstwa do regulowania bieżących wydatków. Wskaźnik natychmiastowy w latach 2014 2015 pokazuje, że w roku 2015 przedsiębiorstwo w znaczący sposób poprawi efektywność zarządzania płynnością bieżącą, osiągając dzięki temu maksymalną wartość wskaźnika w roku 2015.
Wskaźnik krótkookresowy (Short-Term) Aby go określić niezbędne jest policzenie następujących podwskaźników: Wskaźnik przepływów z działalności operacyjnej (Operating Cash Flow Ratio) Wskaźnik aktywów (Asset Ratio) Administracyjny współczynnik wydatków (Administrative Expense Ratio) Wskaźnik krótkookresowy mówi o wypłacalności podmiotu i pozwala określić, czy organizacja posiada wystarczające środki na utrzymanie kondycji finansowej na bezpiecznym poziomie. Wskazuje on na działania organizacji w krótkim okresie, gdyż od 3 do 12 miesięcy. Pierwszy podwskaźnik Przepływów z działalności operacyjnej określa zdolność przedsiębiorstwa do pokrywania własnych zobowiązań bieżących z przepływów wynikających z działalności podstawowej. Wskaźnik aktywów obrazuje stosunek aktywów bieżących do sumy aktywów. Struktura aktywów posiadanych przez podmiot jest istotną informacją dla analizy oceny stanu zdrowia finansowego, gdyż poszczególne składniki aktywów różnią się między sobą stopniem płynności. 3 Ostatnim elementem składającym się na Wskaźnik krótkookresowy jest Administracyjny współczynnik wydatków, który wskazuje na zdolność podmiotu do obniżania kosztów administracyjnych. Jego analiza pozwala na efektywne zarządzanie wydatkami, których zmniejszenie pozwoli na zwiększenie zdolności finansowych. 4 3 B. Pomykalska, M Wypych, Sprawozdania finansowe, jako źródło informacji o przedsiębiorstwie i podstawa podejmowania decyzji, 2000 4 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2049022, 5 marca 2014
Tabela 3. Wskaźnik krótkookresowy w latach 2014-2015 (Short-Term Subscore) Weight 2014 2015 Operating Cash Flow Ratio 0,75 0,39 0,29 Asset Ratio 6,6 0,20 0,26 Administrative Expense Ratio 8,33 0,62 0,53 SHORT-TERM SUBSCORE 10 10 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Pierwszy podwskaźnik Przepływów z działalności operacyjnej wykazuje tendencję spadkową w badanym okresie, co wskazuje, że zdolność przedsiębiorstwa do pokrywania własnych zobowiązań bieżących z przepływów wynikających z działalności podstawowej zmniejszy się. Wskaźnik aktywów w 2015 roku dla badanego przedsiębiorstwa powinien wzrosnąć. Co wskazuje na poprawę płynności jednostki w badanym okresie. Administracyjny współczynnik wydatków z kolei w 2015 roku powinien zmaleć co jest niekorzystnym zjawiskiem dla podmiotu. Wiąże się to bowiem ze zmniejszeniem zdolności do obniżania wydatków administracyjnych (których wartość dla omawianego przedsiębiorstwa ciągle wzrasta). W takim przypadku powinno się przeanalizować system zarządzania w tym zakresie, który jest za mało efektywny i obniża zdolności finansowe. 5 W badanym okresie Wskaźnik krótkookresowy będzie osiągał maksymalne wartości, jednak w perspektywie długookresowej nadal utrzymujących się spadkowych tendencji, wskaźnik może się obniżyć. Wskazuje się na większe zwrócenie uwagi na tę dziedzinę działalności podmiotu. 5 M. Piotrowska, Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe, Wocław 1997
Wskaźnik średniookresowy (Medium Term) Aby go określić niezbędne jest policzenie następujących podwskaźników: Zmiana aktywów netto (ang. Change in Net Assets) Wskaźnik wniesionego wkładu (ang. Contribution Ratio) Współczynnik samofinansowania (ang. Self-Financing Ratio) Wskaźnik zadłużenia finansowego (ang. Financial Debt Ratio) Wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy (ang. Fundraising Cost Ratio) Wskaźnik średniookresowy określa kondycję finansową przedsiębiorstwa w odniesieniu do okresu od 1 roku do 3 lat. Pierwszy podwskaźnik informuje o ile zmienił się poziom aktywów netto w stosunku do roku poprzedniego. Wskazane jest aby zmiany te miały miejsce w stałym tempie. Wskaźnik wniesionego wkładu określa stosunek całkowitych przychodów do wsparcia do przychodów i wsparcia wraz z dochodem. Następny parametr czyli Wskaźnik samofinansowania mierzony jest za pomocą stosunku operacyjnych przepływów pieniężnych z ostatnich trzech lat do inwestycyjnych przepływów pieniężnych. Miara ta pozwala określić, w jakiej części przedsięwzięcia rozwojowe są finansowane własnymi środkami. Podwskaźnik długu z kolei informuje jaki jest stopień zadłużenia przedsiębiorstwa w stosunku do struktury kapitałowej. Ostatni już podwskaźnik Kosztów pozyskania funduszy dotyczy wyłącznie organizacji non profit. Wskazuje on wielkość wydatków, jakie muszą być poniesione w celu pozyskania funduszy, do całkowitych przychodów. 6 6 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2049022, 5 marca 2014
Tabela 4. Wskaźnik średniookresowy w latach 2014-2015 (Medium-Term Subscore) Weight 2014 2015 Net Surplus 0,00001-300,00 836,72 Contribution Ratio -2 0,13 0,24 Self Financing Ratio 2 1,06 1,07 Financial Debt Ratio -2 0,43 0,46 Fundraising Cost Ratio -2 N/A N/A MEDIUM-TERM SUBSCORE 0,98 0,75 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Podwskaźnik dotyczący zmiany aktywów netto osiągnie prawdopodobnie w 2015 roku znaczący wzrost co jest sytuacją korzystną dla przedsiębiorstwa, bo oznacza wzrost kapitału własnego. Jeżeli chodzi o Podwskaźnik wniesionego wkładu to jego wartość zarówno w roku 2014, jak i 2015 jest stosunkowo niska co jest zjawiskiem korzystnym, gdyż najlepszą kondycją finansową charakteryzują się przedsiębiorstwa o jak najmniejszej wartości tego wskaźnika. Niepokojąca będzie jednak prognozowana wzrostowa tendencja rok do roku, której należałoby zapobiec. Kolejny Podwskaźnik czyli samofinansowania w badanym okresie będzie osiągał wartości powyżej 1. Wskazuje to na duże możliwości wykorzystania w tych latach kapitału pracującego. Parametr zadłużenia finansowego informuje o poziomie zaangażowania kapitału obcego w strukturze kapitałowej. W analizowanym przedsiębiorstwie w latach 2014 2015 można będzie zauważyć nieznaczny wzrost dźwigni finansowej, co związane będzie z większym nakładem finansowym potrzebnym do realizacji inwestycji. 7 Ostatnia miara dotyczy wyłącznie organizacji non profit i związanymi z jej specyfiką działalności kosztami ponoszonymi na pozyskiwanie funduszy. W związku z powyższym wskaźnik ten nie będzie analizowany dla przedsiębiorstwa produkcyjnego. 7 G. K. Świderska, Jak czytać sprawozdanie finansowe, Warszawa 2011
Zakończenie: Końcowa wartość wskaźnika FHI obrazuje ogólną kondycję finansowa przedsiębiorstwa oraz jej stabilność. Wyniki osiągnięte przez wybrane przedsiębiorstwo branży wydobywczej zostały pokazane w poniższej tabeli. Tabela 5. Indeks kondycji finansowej (FHI) w latach 2014-2015 FINANCIAL HEALTH INDEX 2014 2015 Wartość wskaźnika 74,07 78,40 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Maksymalna wartość jaką może osiągnąć Indeks kondycji finansowej J. Zietlowa wynosi 100. Wybrane do analizy przedsiębiorstwo będzie charakteryzowało się stosunkowo wysokim wskaźnikiem w badanym okresie. Ponadto podmiot w 2015 będzie cieszył się jeszcze większym zdrowiem finansowym niż w roku poprzednim. Planowana bardzo dobra kondycja finansowa jednostki na przyszłe lata pokazuje właściwy kierunek zarządzania posiadanymi aktywami, których przeważającą część stanowią aktywa o szybkiej możliwości upłynnienia. Ponadto przedsiębiorstwo potrafi ukształtować strukturę zadłużenia we właściwych proporcjach co oczywiście podnosi efektywność jej działalności. Przedsiębiorstwo w latach 2014 2015 będzie się charakteryzowało zrównoważonym rozwojem, stabilną sytuacją finansową oraz wzrostem zainteresowania inwestorów, a co z tym związane wzrośnie jej pozycja i znaczenie na rynku. Wskaźnik PHI J. Zietlowa jest ciekawym ujęciem problematyki sytuacji finansowej organizacji na najbliższe lata. Pozwala on na zaplanowanie nadchodzących przedsięwzięć oraz sposobu ich finansowania. Daje on również możliwość szybszego reagowania na niepokojące zmiany, które mogą nastąpić w przedsiębiorstwie, co niewątpliwie ułatwia oraz zwiększa efektywność organizacji, zarządzania, finansowania prowadzonej działalności.
Bibliografia 1. Bień W. (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. 2. Brigham E.F., J.F.Houston (2005) Podstawy zarządzania finansami. Warszawa: PWE. 3. Kopa M., D'Ecclesia, R., & Tichy, T. (2012). Financial Modelling. Finance a Uver-Czech Journal of Economics and Finance, 62(2), str. 104-105 4. Michalski, Grzegorz M. (2004). Leksykon zarządzania finansami (Encyclopaedia of Financial Management in Polish). Warsaw: Verlag C. H. Beck. ISBN 83-7387-276-0. 5. Michalski, G.M. (2004). Podstawy finansów przedsiębiorstw Wrocław: WSZ EDUKACJA 6. Michalski, G.M. (2004), Wartość płynności w bieżącym zarządzaniu finansami, Warszawa: CeDeWu 7. Michalski, G.M., (2009) Strategie finansowe przedsiębiorstw (Business Financial Strategies in Polish). Gdansk: ODDK. ISBN 978-83-7426-567-6. 8. Michalski, G.M., (2010) Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstwa (Introduction to Business Financial Management in Polish). Warsaw: Verlag C. H. Beck. ISBN 978-83-255-1509-6. 9. Michalski G., & Mercik A. (2011). Liquid assets strategies in Silesian non-profit organizations. Financial Management of Firms and Financial Institutions, str. 258-270 10. Michalski, G. (2012c). Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish firms case. Quantitative Methods in Economics, 141-160. 11. Michalski, G. M., (2013) Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem Warszawa: C. H. Beck 12. Nowak E. (2008), Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. 13. Polak P. (2009). The centre holds - from the decentralised treasury towards fully centralised cash and treasury management. Journal of Corporate Treasury Management, 3(2), str. 109-112. 14. Sierpińska M., Jachna T., (2007) Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Warszawa; PWN 15. Suski-Borek G. (2001) Ocena płynności finansowej przedsiębiorstwa. Rachunkowość, nr 16. Świderska G. K. (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin 17. Walczak M., (2003) Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Warszawa: Difin 18. Zaleska M. (2005): Ocena ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa przez analityka bankowego. Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa
19. Zietlow, John, (2012) A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability. Dostęp SSRN: http://ssrn.com/abstract=2049022 (ostatni dostęp: 5.03.2014r.) 20. Zietlow, J. & Michalski, G. (2012), Nonprofit Solvency Measures: Polish Evidence. Paper presented at the annual meeting of the ARNOVA Annual Conference, Indianapolis, Unpublished Manuscript.