Postrzeganie współpracy z organizacjami pozarządowymi przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne

Postrzeganie współpracy z organizacjami pozarządowymi przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne Raport z badania Marta Karwacka Data publikacji: 27.06.2013 r. Toruń STRONA 1 Z 46

Słowo wstępne W opublikowanym przez PwC raporcie pt. 2050 Wizja zrównoważonego rozwoju dla polskiego biznesu czytamy, że jednym z trzech kluczowych czynników determinujących powodzenie w dążeniu do zrównoważonego rozwoju - co leży w interesie nie tylko biznesu, ale wszystkich jego interesariuszy - jest współpraca pomiędzy podmiotami. Chodzi tu o współpracę, po pierwsze wielowymiarową polegającą na współdecydowaniu oraz ponoszeniu przez strony wspólnej odpowiedzialności za podejmowane działania, i po drugie czytamy o kooperacji realizowanej zarówno w przestrzeni jedno, jak i wielosektorowej. O ile zawiązywanie aliansów pomiędzy przedsiębiorstwami jest już dość powszechne, a w realizowaniu partnerstw publiczno-prywatnych mamy spore doświadczenie, to współpraca przedsiębiorstw z podmiotami trzeciego sektora wydaje się być nierozpoznana i wciąż wywołująca wiele kontrowersji. Trudno się zresztą temu dziwić, biorąc pod uwagę fakt, że polski trzeci sektor, choć wykazuje się coraz większym profesjonalizmem to jednak nadal posiada wiele słabych punktów. Poza tym na pierwszy rzut oka, organizacje pozarządowe nie mają nic wspólnego z biznesem, a wielu może sądzić, że nie powinny mieć! Przez lata przecież, obserwując działania organizacji społecznych (głównie w krajach rozwiniętych), przywykliśmy do tego, że NGO s zwalczają nieetyczne praktyki w sektorze gospodarczym pełniąc rolę swego rodzaju społecznego organu nadzorującego, stając jednocześnie w opozycji do biznesu i konfrontując się z nim. Z drugiej strony wiele organizacji pozarządowych chcąc wypełniać swoje cele statutowe decydowało się na pozyskiwanie pieniędzy z biznesu, co w praktyce sprowadzało się do kierowania próśb do przedsiębiorstw o wsparcie finansowe. Umacniana w ten sposób postawa NGO s wobec biznesu doprowadziła do ukształtowania się stereotypowego postrzegania relacji pomiędzy trzecim sektorem i przedsiębiorstwami, ustawiającego te ostatnie jako podmioty posiadające zasoby na których zależy organizacjom, silniejsze i posiadające władzę. Okazuje się jednak, że stosunek przedsiębiorstw do organizacji pozarządowych zaczyna się zmieniać. Podmioty trzeciego sektora również uczą się nowego sposobu kooperowania z biznesem. Jesteśmy świadkami sukcesywnie zapełniającej się przestrzeni pomiędzy tym co biznesowe i tym co społeczne.! Niezagospodarowaną do niedawna lukę pomiędzy biznesem i trzecim sektorem zaczęły wypełniać projekty bardziej zaangażowanej współpracy pomiędzy stronami i z większym wachlarzem zasobów podlegających wymianie. Kooperacyjne nastawienie zarówno po stronie przedsiębiorstw jak i podmiotów pozarządowych sprawia, że przestrzeń pomiędzy biznesem i trzecim sektorem nabiera zdecydowanie innego charakteru. Coraz częściej mówi się o konieczności współpracy międzysektorowej, coraz wyraźniej podkreśla się atuty NGOs oraz to, że dzięki połączeniu zasobów podmiotów z tych dwóch, tak odległych do niedawna, sektorów można w sposób innowacyjny i kompleksowy rozwiązywać problemy społeczne budując jednocześnie przewagę konkurencyjną firmy. STRONA 2 Z 46

Warto zatem zastanowić się co na temat współpracy z trzecim sektorem i samych organizacji pozarządowych sądzą przedsiębiorstwa wyróżniające się w Polsce zaangażowaniem społecznym. Zachęcam do zapoznania się z wynikami badania, które wskazują kierunek kształtowania się relacji pomiędzy biznesem i organizacjami pozarządowymi, i które - mam nadzieję - staną się podstawą do kolejnych, bardziej pogłębionych analiz w tym zakresie. STRONA 3 Z 46

Informacje o badaniu Projekt badawczy pt. Współpraca przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi jako przejaw społecznej odpowiedzialności biznesu został zrealizowany w okresie V 2011-IV 2012 roku w ramach realizacji grantu uzyskanego na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK w Toruniu pod patronatem branżowego magazynu CRNavigator 1 przy wsparciu Centrum Przywództwa i Społecznej Odpowiedzialności Biznesu UMK oraz firmy GoodBrand&Company Polska. Badaniem zostało objętych 150 przedsiębiorstw (w tym 119 dużych, 15 średnich, 15 małych, 1 mikro) wyróżnionych w Raporcie Odpowiedzialny Biznes w Polsce. Dobre Praktyki 2010, publikowanym cyklicznie przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu - uznaną w Polsce organizację promującą społeczną odpowiedzialność biznesu. Celem głównym badania była identyfikacja stanu, kierunków i sposobów współpracy biznesu z organizacjami pozarządowymi, któremu podporządkowano szereg celów szczegółowych tj: 1. identyfikację znaczenia współpracy z organizacjami pozarządowymi w działaniach przedsiębiorstw społecznie odpowiedzialnych; 2. identyfikację motywacji wpływających na podjęcie decyzji o współpracy z o r g a n i z a c j a m i pozarządowymi; 3. identyfikację czynników sprzyjających współpracy; 4. identyfikację czynników utrudniających współpracę; 5. identyfikację najbardziej wartościowych dla przedsiębiorstw sposobów współpracy; 6. opracowanie rekomendacji w zakresie współpracy przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych. Badanie składało się z kilku etapów:! Pierwszy etap badania obejmował pogłębione wywiady indywidualne, które zostały przeprowadzone z menedżerami ds. społecznej odpowiedzialności biznesu w 6 przedsiębiorstwach będących liderami w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu w Polsce. Scenariusz wywiadu zawierający kluczowe zagadnienia związane ze współpracą z organizacjami pozarządowymi pozwalał na dopracowanie terminologii i merytoryczne udoskonalenie kwestionariusza ankiety wykorzystanego w badaniu ilościowym. Kolejny etap stanowiło telefoniczne bądź (w przypadku braku kontaktu telefonicznego) mailowe ustalenie danych kontaktowych do osoby, która w przedsiębiorstwie odpowiada za 1 Na podstawie wyników badania opracowano część empiryczną rozprawy doktorskiej pt. Współpraca przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi jako przejaw społecznej odpowiedzialności biznesu ; Fragmenty niniejszego raportu zostały wykorzystane do napisania artykułu pt. Związek na długie lata w: CRNavigator; Zrównoważony dom ; nr 10/ jesień 2012,; wyd. GoodBrand&Company Polska, s. 62. STRONA 4 Z 46

działania związane z zaangażowaniem społecznym lub, szerzej - odpowiedzialnym biznesem i strategią CSR. W przypadku 95 podmiotów otrzymano zgodę na wzięcie udziału w badaniu udostępniając kontakt do osób, które w przedsiębiorstwie odpowiedzialne są za działania społeczne. Do wskazanych osób wysłano kwestionariusz ankiety z prośbą o jej uzupełnienie. Pozostałe firmy, nie wyraziły zgody na badanie bądź to ze względu na politykę nieuczestniczenia w jakichkolwiek badaniach naukowych, bądź na rozległe obciążenia zawodowe i brak czasu. Ostatecznie otrzymano 51 wypełnionych kwestionariuszy (wyłącznie z dużych przedsiębiorstw), co stanowiło 34%-tową stopę zwrotu. STRONA 5 Z 46

Wyniki badania Zrealizowane badanie pozwoliło zebrać dane prezentujące obraz zawiązywanej współpracy pomiędzy polskim sektorem prywatnym i społecznym, jednak należy podkreślić, że w badaniu wzięły udział tylko duże przedsiębiorstwa. Kwestionariusz ankiety został tak skonstruowany by uzyskać informacje ogólne, ale także dotyczące konkretnych zjawisk jak na przykład motywacje, bariery czy podejście do partnerstwa z organizacjami pozarządowymi. Jak pokazują wyniki badania zdecydowana większość, bo aż 98% badanych przedsiębiorstw podejmuje współpracę z zewnętrznymi organizacjami pozarządowymi. Tylko w jednym przypadku okazało się, że przedsiębiorstwo obecnie nie współpracuje, ale ma takie doświadczenia z przeszłości i wiedzę na temat współpracy z trzecim sektorem. Wykres 1. Czy przedsiębiorstwo współpracuje z NGO niebędącą fundacją korporacyjną firmy? 2% 98,0% tak nie, ale w przeszłości współpracowało Projektując badanie założono, że istotniejsze z punktu widzenia niniejszej pracy są relacje przedsiębiorstw z zewnętrznymi organizacjami pozarządowymi, a nie z tak zwanymi fundacjami korporacyjnymi, które powoływane są przez przedsiębiorstwa. W przypadku fundacji korporacyjnej należy bowiem założyć, że jest to organizacja z formalnego punktu widzenia pozarządowa, jednak w praktyce realizująca cele i działająca w imieniu przedsiębiorstwa, które ją powołało. Pomimo poczynionych założeń zapytano respondentów o STRONA 6 Z 46

funkcjonowanie przy firmie tzw. fundacji korporacyjnej. Zgodnie z odpowiedziami 31,4% przedsiębiorstw powołało już swoje fundacje korporacyjne, jednak swojej działalności społecznej nie opierają jedynie na nich. W dalszym ciągu podejmują współpracę z zewnętrznymi organizacjami pozarządowymi. Wykres 2. Czy przedsiębiorstwo posiada własną fundację korporacyjną? 31,4% 68,6% tak nie Zaskakujący jednak może wydawać się fakt, że przy tak dużym odsetku podmiotów deklarujących współpracę z organizacjami pozarządowymi niemal 63% przyznaje jednocześnie, że zauważa ryzyko związane z podejmowaniem współpracy z podmiotami trzeciego sektora (Wykres 3). Najczęściej jednak te obawy dotyczą ewentualnego obarczenia przez NGO większością działań związanych z realizacją projektu (15 wskazań) oraz nadszarpnięcia wizerunku przedsiębiorstwa (13 wskazań). 11 podmiotów łączy potencjalne ryzyko z nierozliczeniem przekazanych środków finansowych, a 9 przedsiębiorstw ma obawy, że odpowiedzialność za ewentualne niepowodzenia w realizacji projektu będzie leżała po stronie biznesu. STRONA 7 Z 46

Wykres 3. Czy przedsiębiorstwo zauważa jakiekolwiek ryzyko związane z podjęciem współpracy z NGO? 37,3% 62,7% tak nie Tabela 1. Jakie ryzyko przedsiębiorstwo dostrzega we współpracy organizacjami pozarządowymi? Jakie ryzyko dostrzega we współpracy z NGO? Dla N=31 Odpowiedzi N Procent Procent obserwacji Ryzyko Wizerunkiem przedsiębiorstwa 13 25,0% 41,9% związane z... a Nierozliczeniem przekazanych im środków finansowych 11 21,2% 35,5% Tym, że zostaniemy obarczeni większością działań przy realizacji projektu 15 28,8% 48,4% Tym, że to my będziemy musieli asekurować 9 17,3% 29,0% potencjalne niepowodzenie Inne 4 7,7% 12,9% Ogółem 52 100,0% 167,7% Obawy przed współpracą z organizacjami pozarządowymi potwierdza także fakt, że zdecydowana większość przedsiębiorstw - 91,8% - sprawdza organizację pozarządową zanim podejmie decyzję o podpisaniu z nią umowy kooperacyjnej. Wygląda więc na to, że przedsiębiorstwa wykazują się ograniczonym zaufaniem do podmiotów, z którymi zamierzają STRONA 8 Z 46

nawiązać jakąkolwiek formę współpracy. Tę wyraźną tendencję można interpretować jako przesłankę do traktowania współpracy z trzecim sektorem w sposób strategiczny. Wykres 4. Czy sprawdzacie organizację pozarządową, z którą po raz pierwszy będziecie współpracować? 8,2% 91,8% tak nie Najbardziej powszechne zachowanie mające na celu sprawdzenie wiarygodności organizacji z którą po raz pierwszy firma nawiązuje kontakt to wyszukiwanie informacji na jej temat w Internecie. Robi tak aż 82,6% przedsiębiorstw, ale należy podkreślić, że również bardzo dobrym źródłem informacji o potencjalnym partnerze jest wywiad środowiskowy. 65,2% przedsiębiorstw pozyskuje wiedzę na temat organizacji pozarządowej w środowisku biznesowym - od innych przedsiębiorstw, a 67,4% poszukuje informacji w środowisku trzeciego sektora. Najwięcej wskazań wykorzystania do tego celu Internetu wynikać może z łatwego i szybkiego dostępu do informacji. Można przypuszczać, że ów wywiad środowiskowy jest potwierdzaniem wiarygodności zdobytych w Internecie informacji. Zgodnie z tym co mówi Piotr Sztompka 2 dzięki kapitałowi zaufania, łatwiej nawiązuje się współpracę z organizacjami rekomendowanymi przez inne podmioty z dwóch powodów. Po pierwsze ze względu na minimalizowanie czasu na poszukiwanie partnera do współpracy, a po drugie z uwagi na zdobyte już doświadczenie w relacjach z biznesem i/lub uwiarygodnienia organizacji przez inne podmioty trzeciego sektora. 2 Por. P. Sztompka, Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Wyd. Znak, Kraków 2007, s. 246 STRONA 9 Z 46

Wykres 5. W jaki sposób przedsiębiorstwo sprawdza organizację pozarządową? 90% 68% 82,6% 45% 23% 0% 65,2% 67,4% Szukamy informacji w Internecie Dowiadujemy się na jej temat w środowisku biznesowym Dowiadujemy się na jej temat w środowisku NGO 10,9% W inny sposób W kontekście społecznej odpowiedzialności biznesu i zaangażowania społecznego przedsiębiorstw, istotne wydawało się rozpoznanie z jakiego typu organizacjami pozarządowymi współpracują przedsiębiorstwa. Najbardziej powszechne projekty, wspólnie realizowane z NGO s, to te dotyczące szeroko rozumianych problemów społecznych. Zgodnie z odpowiedziami badanych, powszechne wśród przedsiębiorstw jest podejmowanie współpracy właśnie z organizacjami, które zajmują się rozwiązywaniem konkretnych problemów społecznych. Deklarację taką złożyło, aż 80,4% badanych. Stosunkowo duży odsetek firm współpracuje z branżowymi organizacjami pozarządowymi (68,6%) i organizacjami promującymi społeczną odpowiedzialność biznesu (68,6%). Popularne wśród przedsiębiorstw są także organizacje działające w obszarze edukacji (66,7%) oraz te zajmujące się ochroną środowiska (58,8%). Zdecydowanie najmniejsze zainteresowanie przedsiębiorstwa wykazują wobec organizacji konsumenckich (25,5%) oraz fundacji korporacyjnych innych przedsiębiorstw (31,4%). Te wyniki pośrednio pokazują jakie tematy leżą w obszarze zainteresowań przedsiębiorstw odpowiedzialnych społecznie. STRONA 10 Z 46

Wykres 6. Z jakimi NGO s przedsiębiorstwo obecnie współpracuje lub współpracowało w przeszłości? 0% 15% 30% 45% 60% 75% 90% Branżowe NGO s 68,6% NGO s dbające o interesy konsumentów 25,5% NGO s promujące CSR 68,6% NGO s związane z rozwiązywaniem problemów społecznych 80,4% NGO s działające w obszarze ochrony środowiska 58,8% NGO s działające w obszarze kultury 41,2% NGO s działające w obszarze edukacji 66,7% NGO s działające w obszarze sportu i rekreacji 41,2% NGO s będące fundacjami korporacyjnymi innych przedsiębiorstw 31,4% Inne, (jakie?) 9,8% Decyzja o wyborze organizacji pozarządowej do współpracy praktycznie pokrywa się z działaniami jakie przedsiębiorstwa podejmują. Okazuje się, że za największym odsetkiem przedsiębiorstw, które współpracują z NGO s skoncentrowanymi na rozwiązywaniu problemów społecznych idą działania społeczne przedsiębiorstw - 80% z nich realizuje projekty związane z rozwiązywaniem problemów społecznych. Podobnie jest z innymi działaniami tj. 74% przedsiębiorstw realizuje działania w obszarze edukacji, 72% podejmuje działania promujące społeczną odpowiedzialność biznesu, a 66% realizuje działania związane z ochroną środowiska. Skojarzenie odpowiedzi z tych dwóch pytań pozwala postawić wniosek, że przedsiębiorstwa decydując się na zaangażowanie społeczne, na realizację projektu w konkretnym obszarze, biorą pod uwagę współpracę z organizacjami pozarządowymi specjalizującymi się w danej problematyce, stawiając na kompetencje i doświadczenie. STRONA 11 Z 46

Wykres 7. W jakich obszarach firma realizuje projekty społeczne? 0% 20% 40% 60% 80% Działania promujące społeczną odpowiedzialność biznesu 72,0% Działania związane z rozwiązywaniem problemów społecznych 80,0% Działania związane z ochroną środowiska 66,0% Działania zw. z kulturą 52,0% Działania w obszarze edukacji 74,0% Działania w obszarze sportu i rekreacji 48,0% inne 22,4% Ponadto, kiedy zapytano respondentów o to, czy poszczególne działania realizują samodzielnie czy z innymi podmiotami tj. z innymi przedsiębiorstwami, z organizacjami pozarządowymi czy z podmiotami z sektora publicznego, takimi jak na przykład szkoły, uczelnie, administracja, to okazuje się, że przedsięwzięcia z poszczególnych obszarów w zdecydowanej większości realizowane są we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wykres 8 prezentuje rozkład odpowiedzi tych podmiotów, które zadeklarowały swoją aktywność w poszczególnych działaniach, przy czym przedsięwzięcia związane z rozwiązywaniem problemów społecznych zostały rozbite na kategorie: bieda, bezrobocie, bezdomność, uzależnienia, inne. Dane przedstawione na Wykresie 8 pokazują, że organizacje pozarządowe są wyraźnie preferowane przez przedsiębiorstwa, nie tylko przy realizacji projektów społecznych, ale także przy przedsięwzięciach związanych z kulturą, edukacją czy sportem. Ciekawym wnioskiem, który się nasuwa jest taki, że przedsiębiorstwa realizując działania z obszaru społecznej odpowiedzialności zw zdecydowanej większości podejmują współpracę z innymi podmiotami. Rzadko współdziałają z innymi przedsiębiorstwami, nieco częściej z innymi podmiotami jak na przykład z uczelniami wyższymi, szkołami czy jednostkami administracji publicznej. Natomiast zdecydowanie najczęściej kooperują z organizacjami pozarządowymi. STRONA 12 Z 46

Wykres 8. Z kim przedsiębiorstwo realizuje działania wpisujące się w aktywność społeczną? Działania promujące CSR 0% 75% 150% 2,8% 75,0% 5,6% 16,7% Działania związane z rozw. probl. społ.: bieda 6,9% 3,4% 89,7% Działania związane z rozw. probl. społ.: bezrobocie 9,1% 81,8% 9,9% Działania związane z rozw. probl. społ.: bezdomność 100,0% Działania związane z rozw. probl. społ.: uzależnienia 80,0% 20,0% Działania związane z rozw. probl. społ.: inne 13,0% 87,0% Działania związane z ochroną środowiska 23,5% 76,5% Działania zw. z kulturą 20,0% 3,3% 73,3% 3,3% Działania w obszarze edukacji 5,0% 5,0% 75,0% 15,0% Działania w obszarze sportu i rekreacji 13,6% 4,5% 81,8% inne 9,1% 90,9% samodzielnie z organizacjami pozarządowymi z innymi przedsiębiorstwami z pozostałymi podmiotami Charakteryzując relacje przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi warto przyjrzeć się sytuacjom w jakich następuje nawiązanie kontaktu pomiędzy podmiotami. W badaniu zapytano więc respondentów o wskazanie sytuacji, które prowadzą do nawiązania relacji z organizacją pozarządową. Okazuje się, że organizacje pozarządowe najczęściej, bo w 95,7% zgłaszają chęć nawiązania współpracy z biznesem kiedy potrzebują środków finansowych na realizację własnych projektów lub kiedy potrzebują wsparcia rzeczowego (57,4%). Rosnąca tendencja wśród przedsiębiorstw do ignorowania próśb o środki finansowe skutkuje tym, że, organizacje coraz częściej odpowiadają na potrzeby firm i zgłaszają chęć zrealizowania pomysłu na wspólny projekt społeczny. W 52,9% wskazań dotyczy to sytuacji sporadycznych, a w 37,3% częstych, co zdaniem autorki badania, pozwala wyciągnąć wnioski, że coraz więcej NGO s potrafi dostosować się do zmieniających się warunków i odchodzi od roszczeniowego charakteru relacji w stronę bardziej zaangażowanej lub partnerskiej współpracy. Wśród badanych pojawiły się także firmy, do których NGO s nigdy nie zgłosiły się z propozycją wspólnej realizacji projektu (9,8%), ani z prośbą o wsparcie rzeczowe (6,4%). STRONA 13 Z 46

Wykres 9. Z jakich powodów NGO s zgłaszają chęć nawiązania współpracy z firmą? 0% 50% 100% Kiedy potrzebują pieniędzy na realizację własnych projektów 95,7% 4,3% Kiedy potrzebują wsparcia rzeczowego 57,4% 36,2% 6,4% Kiedy mają pomysł na zrealizowanie wspólnie z nami partnerskiego projektu 37,3% 52,9% 9,8% często sporadycznie nigdy Jeśli spojrzymy na kwestie inicjowania relacji z drugiej strony okazuje się, że najczęściej przedsiębiorstwa są zainteresowane nawiązaniem współpracy z podmiotami sektora społecznego kiedy planują zrealizować własny pomysł na projekt społeczny. Często robi tak 68,8% przedsiębiorstw, a sporadycznie 29,2%. Istnieją także sytuacje kiedy przedsiębiorstwa realizują zaangażowanie społeczne oddając inicjatywę samym organizacjom pozarządowym. Organizują wówczas konkursy grantowe dla organizacji pozarządowych, w ramach których NGO s mogą uzyskać dotacje na realizację swoich pomysłów. W tym przypadku 53,7% przedsiębiorstw wskazało, że takie sytuacje zdarzają się sporadycznie, a 39% uznało, że są to sytuacje częste. STRONA 14 Z 46

Wykres 10. Z jakich powodów przedsiębiorstwo poszukuje/ło NGO do współpracy? 0% 75% 150% Kiedy chcemy wesprzeć NGO s w realizacji ich pomysłów 39,0% 53,7% 7,3% Kiedy chcemy zrealizować własny pomysł na projekt społeczny 68,8% 29,2% 2,1% często sporadycznie nigdy Na podstawie dwóch powyższych wykresów można wyciągnąć wniosek, że zarówno przedsiębiorstwa jak i organizacje pozarządowe najczęściej myślą o współpracy w kontekście realizacji własnych pomysłów i własnych celów. STRONA 15 Z 46

Motywacje i korzyści W idei zawiązywania aliansów pomiędzy sektorem prywatnym i społecznym bardzo istotne wydają się motywacje, które powodują, że przedsiębiorstwa coraz częściej kierują się w stronę trzeciego sektora. Okazuje się, że główną motywacją przedsiębiorstw w nawiązywaniu kontaktu z NGO s to dążenie do wzmocnienia pozytywnego wizerunku firmy. Wskazało tak ponad 70% respondentów. Kolejnym, bardzo istotnym powodem jest świadomość wysokich kompetencji pracowników NGO s, co również znajduje swoje odzwierciedlenie w typach organizacji z którymi firmy chcą współpracować. Najczęściej są to NGO s specjalizujące się w konkretnym obszarze jak na przykład przemoc, niedożywienie, niepełnosprawność itd. Można tym samym uznać, że dla tych 64,7% respondentów trzeci sektor jest coraz lepiej znany i, że wśród menedżerów jest stosunkowo duża świadomość wartościowych, z biznesowego punktu widzenia, kompetencji oraz doświadczenia pracowników organizacji społecznych. Niemal równie ważną motywacją, którą wskazuje 62,7% respondentów, jest uwiarygadnianie przez organizację pozarządową działań społecznych przedsiębiorstwa. Ciekawym spostrzeżeniem jest to, że dla ponad 9% badanych istotną motywacją jest to, że współpracy z organizacjami pozarządowymi wymagają od przedsiębiorstw kluczowi interesariusze. Być może jest to dowód na to, że w Polsce dostrzegane są już korzyści współpracy międzysektorowej i interesariusze zaczynają rozumieć sens kojarzenia podmiotów z różnych sektorów. Kiedy rozmawia się o działaniach społecznych biznesu często słyszane są głosy, które mówią o tym, że CSR i wszelkie działania związane z tą koncepcją to kwestia mody. Z badań natomiast wynika, że jeśli chodzi o współpracę z podmiotami trzeciego sektora to tylko jedno przedsiębiorstwo przyznaje, że jedną z motywacji (pozostałe to uwiarygodnienie działań społecznych przez NGO i dążenie do wzmocnienia wizerunku przedsiębiorstwa) jakie kierują je w stronę trzeciego sektora jest panująca moda na społeczną odpowiedzialność biznesu. Tabela 2. Motywacje podjęcia współpracy z NGO Współpracujemy z NGO, ponieważ... Odpowiedzi N Procent Procent obserwacji Panuje moda na społeczną odpowiedzialność biznesu, skoro inni to robią, 1 0,8% 2,0% to my też musimy Organizacja pozarządowa uwiarygadnia działania społeczne naszego 32 25,2% 62,7% przedsiębiorstwa Dążymy do wzmocnienia pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa 36 28,3% 70,6% Domagają się tego nasi kluczowi interesariusze 5 3,9% 9,8% Mamy świadomość, że pracownicy organizacji pozarządowych posiadają 33 26,0% 64,7% kompetencje i doświadczenie, którego nie mają pracownicy biznesu Organizacje pozarządowe się do nas zgłaszają 14 11,0% 27,5% Inne 6 4,7% 11,8% 127 100,0% 249,0% STRONA 16 Z 46

W ramach analizy tego zagadnienia poproszono również respondentów o wskazanie najważniejszej motywacji i zgodnie z odpowiedziami (N=26, 25 respondentów nie wskazało najważniejszej odpowiedzi) jest nią świadomość, że pracownicy organizacji pozarządowych posiadają kompetencje i doświadczenie, którego nie mają pracownicy biznesu (11 wskazań), 6 podmiotów podejmuje współpracę przede wszystkim ze względu na dążenie do wzmocnienia pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa, a kolejne 6 ze względu na uwiarygodnienie działań społecznych przez NGO s. Tabela 3. Najważniejsze motywacje podjęcia współpracy z organizacjami pozarządowymi Najważniejsze motywacje Procent Ważne Organizacja pozarządowa uwiarygadnia działania społeczne naszego przedsiębiorstwa Częstość Procent Procent ważnych skumulowany 6 11,8 23,1 23,1 Dążymy do wzmocnienia pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa 6 11,8 23,1 46,2 Mamy świadomość, że pracownicy organizacji pozarządowych posiadają kompetencje i doświadczenie, którego nie mają pracownicy biznesu 11 21,6 42,3 88,5 inne 3 5,9 11,5 100,0 Ogółem 26 51,0 100,0 Braki Systemowe braki danych 25 49,0 danych Ogółem 51 100,0 Motywacje, które powodują, że menedżerowie przychylnie spoglądają w stronę współpracy z podmiotami trzeciego sektora, pokrywają się z korzyściami, które firmy dzięki niej osiągają. Respondenci poproszeni zostali o wskazanie maksymalnie trzech korzyści, które osiągnęli dzięki współpracy, a następnie wybranie najważniejszej z nich. Aż 58% badanych twierdzi, że dzięki współpracy z NGO s wzmacniany jest pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa, 54% podkreśla, że jednym z profitów jest budowanie wartości społecznej marki, 48% respondentów przyznaje, że dzięki współpracy z pracownikami organizacji pozarządowych, pracownicy przedsiębiorstwa uczą się, rozwijają i podnoszą swoje kompetencje. Dla 44% przedsiębiorstw istotne jest także to, że przy realizowaniu projektów społecznych korzystają z kompetencji STRONA 17 Z 46

pracowników sektora społecznego. Dla ponad ⅓ badanych profity wynikające ze współpracy z organizacjami pozarządowymi dotyczą budowania dobrych relacji ze społecznością lokalną. Wykres 11. Korzyści osiągane dzięki współpracy z NGO 0% 30% 60% Zdobywamy przychylność klientów 14,0% Dzięki tej współpracy rozwijamy się i uczymy 48,0% Korzystamy z kompetencji pracowników NGO 44,0% Wzmacniamy pozytywny wizerunek firmy 58,0% Budujemy społeczną wartość marki 54,0% Gwarantujemy sobie lepsze warunki prowadzenia biznesu 8,0% Budujemy dobre relacje ze społecznością lokalną 36,0% Zwiększamy prawdopod. dobrze zainwestowanych pieniędzy 10,0% Ma to wpływ na satysfakcję pracowników zaangażowanych w proj. społ. 22,0% Inne 6,0% STRONA 18 Z 46

Współpraca krótkofalowa i długofalowa Przedsiębiorstwa postrzegane w Polsce jako społecznie odpowiedzialne podejmują z organizacjami pozarządowymi zarówno współpracę krótkookresową (okazjonalną) jak również długofalową. Porównując jednak przedsięwzięcia, jakie są realizowane wspólnie z podmiotami sektora społecznego warto zaznaczyć, że przy projektach okazjonalnych i jednorazowych największą popularnością cieszy się wsparcie rzeczowe - robi tak 72,3% przedsiębiorstw - i wsparcie finansowe (63,8%). Z kolei, w ramach działań długookresowych najbardziej popularne jest wsparcie finansowe, ponieważ aż 63% przedsiębiorstw udziela wsparcia finansowego podmiotom trzeciego sektora, konsultacje merytoryczne (47,8%) oraz zaangażowanie w kampanie społeczne (43,5%) i wolontariat pracowniczy polegający na fizycznej pracy pracowników firmy na rzecz organizacji pozarządowej (39,1%). Tabela 4. Przedsięwzięcia wspólnie realizowane z organizacjami pozarządowymi Przy jakich przedsięwzięciach przedsiębiorstwo współpracuje/współpracowało z organizacjami pozarządowymi? działania krótkoterminowe działania długofalowe Konsultacje merytoryczne 27,70% 47,80% Organizacja seminariów, konferencji 29,80% 28,30% Realizacja badań 17% 10,90% Wsparcie rzeczowe 72,30% 37% Wsparcie finansowe 63,80% 63% Konkursy na projekty grantowe skierowane bezpośrednio do organizacji pozarządowych 12,80% 21,70% Konkursy na projekty pracowników mające na celu wsparcie organizacji pozarządowych 14,90% 23,90% Wolontariat kompetencyjny np. bezpłatne świadczenie usług, bezpłatne fachowe doradztwo dla organizacji pozarządowych 19,10% 21,70% Wolontariat pracowniczy polegający na fizycznej pracy na rzecz danej organizacji np. remonty, spędzanie czasu z podopiecznymi danej organizacji 36,20% 39,10% Marketing społecznie zaangażowany - projekt polegający na tym, że część wpływów ze sprzedaży jest przekazana na cele organizacji 12,80% 23,90% Zaangażowanie w kampanie społeczne 21,30% 43,50% Inne 6,4 2,20% Warto podkreślić, że porównując działania krótkookresowe i długofalowe, można wskazać takie, które są bardziej powszechne w perspektywie krótkofalowej i takie, które cieszą się większym zainteresowaniem w perspektywie długofalowej. Przedsiębiorstwa zdecydowanie częściej udzielają wsparcia rzeczowego organizacjom pozarządowym przy okazji jednorazowych, krótkotrwałych kontaktów z NGO s (72,3%), aniżeli w przypadku współpracy długofalowej (37%). Jest to najwyższa przewaga działań krótkofalowych nad długofalowymi, ale nie jedyna. Do kolejnych należą realizacja badań (stosunek 17% do 10,9%), organizowanie seminariów i konferencji (stosunek 29,8% do 28,3%) oraz wsparcie finansowe, choć w tym przypadku różnice są niewielkie (stosunek 63,8% do 63%). Pozostałe przedsięwzięcia chętniej realizowane są w ramach współpracy długofalowej. Należą do nich na pewno: zaangażowanie w kampanie społeczne (stosunek 43,5% do 21,3%), działania związane z marketingiem społecznie zaangażowanym (stosunek 23,9% do 12,8%), STRONA 19 Z 46

konsultacje merytoryczne (stosunek 47,8% do 27,7%) oraz konkursy grantowe dla pracowników mające na celu wsparcie konkretnych organizacji pozarządowych (stosunek 23,9% do 14,9%). Pozostałe działania, takie jak wolontariat pracowniczy polegający na fizycznej pracy, wolontariat kompetencyjny czy konkursy na projekty grantowe skierowane bezpośrednio do organizacji pozarządowych także są chętniej podejmowane przy współpracy długofalowej, choć w tych przypadkach różnice we wskazaniach nie są duże. Wykres 12. Przedsięwzięcia realizowane wspólnie z NGO s - perspektywa krótko - i długofalowa 0% 38% 75% 113% 150% Konsultacje merytoryczne 27,7% 47,8% Organizacja seminariów, konferencji 29,8% 28,3% Realizacja badań 17,0% 10,9% Wsparcie rzeczowe 72,3% 37,0% Wsparcie finansowe 63,8% 63,0% Konkursy na projekty grantowe skierowane bezpośrednio do NGO s 12,8% 21,7% Konkursy na projekty pracowników mające na celu wsparcie NGO s 14,9% 23,9% Wolontariat kompetencyjny np. bezpłatne fachowe doradztwo dla NGO s 19,1% 21,7% Wolontariat pracowniczy polegający na fizycznej pracy na rzecz danej NGO s 36,2% 39,1% Marketing społecznie zaangażowany 12,8% 23,9% Zaangażowanie w kampanie społeczne 21,3% 43,5% Inne 6,4% 2,2% działania okazjonalne działania długofalowe STRONA 20 Z 46

Odpowiedzi te sugerują, że przy realizacji bardziej złożonych projektów przedsiębiorstwa preferują związanie się z organizacją pozarządową na dłuższy okres czasu. Na szczególną uwagę zasługuje jednak fakt, że w dalszym ciągu w zdecydowanej większości przeważają działania związane ze wsparciem rzeczowym i finansowym. Można przypuszczać, że są to na tyle sprawdzone formy współpracy przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi, że w dalszym ciągu są one popularne. Natomiast w związku z tym, że inne przedsięwzięcia takie jak na przykład wolontariat pracowniczy czy projekty oparte na działaniach związanych z marketingiem społecznie zaangażowanym są stosunkowo nowe to przede wszystkim ich realizacja, a tym bardziej upowszechnienie wymaga doświadczenia i czasu. Na etapie projektowania badania postanowiono sprawdzić, które cechy organizacji pozarządowych są istotne przy podejmowaniu działań krótko i długookresowych. Okazuje się, że przy przedsięwzięciach krótkookresowych bardzo istotne (dla 64,7% badanych) i istotne (33,3%) są dla przedsiębiorstw kompetencje merytoryczne. Wysoki odsetek wskazań na odpowiedzi bardzo istotne (54%) i istotne (36%) przypisano także gotowości do wypracowania wspólnych celów przy realizacji przedsięwzięć, co sugerowałoby, że nawet przy okazjonalnych projektach przedsiębiorstwa zwracają uwagę na ich strategiczny charakter. Stosunkowo ważne (bardzo istotne 50% i istotne 42%) jest także posiadanie przez NGO s jasno wyznaczonych celów, misji i strategii działania. Bardzo istotna (37,5%) i istotna (52,1%) okazuje się także wiarygodność organizacji pozarządowej w środowisku biznesowym. Dla 50% przedsiębiorstw istotny jest także staż organizacji pozarządowej natomiast podobny odsetek bo 41,3% uznaje tę cechę za mało istotną. W przypadku krótkookresowej współpracy mało istotna (67,4%) okazuje się także wielkość organizacji oraz krajowy lub międzynarodowy zasięg działania (54,3%). Niemal dla 30% przedsiębiorstw niewielkie znaczenie ma rozpoznawalność NGO na rynku, podczas gdy niemal 66% przedsiębiorstw twierdzi, że jest to ważna cecha (19,1% bardzo istotne i 46,8% istotne). Tabela 5. Istotność cech NGO przy podejmowaniu z nią współpracy krótkofalowej Cechy organizacji pozarządowej W ogóle nie istotne Mało istotne Istotne Bardzo istotne Rozpoznawalność organizacji na rynku 4,3% 29,8% 46,8% 19,1% Wielkość organizacji - rozbudowane struktury organizacyjne 17,4% 67,4% 13,0% 2,2% Krajowy lub międzynarodowy zasięg działania organizacji 15,2% 54,3% 23,9% 6,5% Wiarygodność w środowisku biznesowym 4,2% 6,3% 52,1% 37,5% Staż organizacji pozarządowej 4,3% 41,3% 50,0% 4,3% Kompetencje merytoryczne 0,0% 2,0% 33,3% 64,7% Posiadanie jasno wyznaczonych celów, strategii i / lub wizji działania 2,0% 6,0% 42,0% 50,0% Skłonność do inwestowania we własny rozwój 2,2% 30,4% 54,3% 13,0% Gotowość do wypracowania wspólnych celów 2,0% 8,0% 36,0% 54,0% Inne 14,3% 0,0% 0,0% 85,7% STRONA 21 Z 46

Wykres 13. Istotność cech NGO, które mogą decydować o podjęciu z nią okazjonalnej współpracy 0% 38% 75% 113% 150% Rozpoznawalność organizacji na rynku 4,3% 29,8% 46,8% 19,1% Wielkość organizacji - rozbudowane struktury organizacyjne 17,4% 67,4% 13,0% 2,2% Krajowy lub międzynarodowy zasięg działania organizacji 15,2% 54,3% 23,9% 6,5% Wiarygodność w środowisku biznesowym4,2% 6,3% 52,1% 37,5% Staż organizacji pozarządowej 4,3% 41,3% 50,0% 4,3% Kompetencje merytoryczne 2,0% 33,3% 64,7% Posiadanie jasno wyznaczonych celów, strategii i / lub wizji działania 2,0% 6,0% 42,0% 50,0% Skłonność do inwestowania we własny rozwój 2,2% 30,4% 54,3% 13,0% Gotowość do wypracowania wspólnych celów 2,0% 8,0% 36,0% 54,0% Inne 14,3% 85,7% w ogóle nie istotne mało istotne istotne bardzo istotne W celu bardziej przejrzystego przedstawienia istotności poszczególnych cech przy podejmowaniu współpracy okazjonalnej, rozkład odpowiedzi został zaprezentowany także Wykresie 13. Ciekawą obserwacją w przypadku niektórych cech NGO s, które mogą decydować o podjęciu z nią długofalowej współpracy jest fakt, że respondenci całkowicie pominęli odpowiedzi w ogóle nie istotne i mało istotne. Było tak w przypadku kompetencji merytorycznych, gdzie aż 87,2% badanych twierdzi, że jest to cecha bardzo istotna, a 12,8% że jest to cecha istotna. Podobny rozkład dotyczył gotowości do wypracowania wspólnych celów, gdzie aż 77,1% badanych uznało, że przy długofalowej współpracy jest to cecha bardzo istotna, a 22,9%, że jest to cecha istotna. W perspektywie długofalowej współpracy równie ważne jest posiadanie jasno wyznaczonych celów, strategii i wizji działania - bardzo istotne (72,3%) i istotne (27,7%). Przy podejmowaniu długofalowej współpracy z NGO s bardzo ważna, zdaniem respondentów, jest także skłonność do inwestowania we własny rozwój - STRONA 22 Z 46

44,4% badanych traktuje tę cechę jako bardzo istotną, a 46,7% jako istotną. Jest tu wyraźne dążenie do wiązania się z perspektywicznym i rozwojowym partnerem. Tabela 6. Istotność cech NGO przy podejmowaniu z nią współpracy długofalowej Cechy organizacji pozarządowej W ogóle nie istotne Mało istotne Istotne Bardzo istotne Rozpoznawalność organizacji na rynku 2,2% 6,5% 69,6% 21,7% Wielkość organizacji - rozbudowane 4,5% 52,3% 34,1% 9,1% struktury organizacyjne Krajowy lub międzynarodowy zasięg działania organizacji 6,8% 27,3% 50,0% 15,9% Wiarygodność w środowisku 2,2% 6,5% 45,7% 45,7% biznesowym Staż organizacji pozarządowej 4,4% 26,7% 57,8% 11,1% Kompetencje merytoryczne 0,0% 0,0% 12,8% 87,2% Posiadanie jasno wyznaczonych celów, strategii i / lub wizji działania 0,0% 0,0% 27,7% 72,3% Skłonność do inwestowania we własny 0,0% 8,9% 46,7% 44,4% rozwój Gotowość do wypracowania wspólnych 0,0% 0,0% 22,9% 77,1% celów Inne 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% W porównaniu z działaniami krótkookresowymi zdecydowanie większe znaczenie w przypadku działań długookresowych (Wykres 14) mają takie cechy jak rozpoznawalność NGO na rynku - 21,7% respondentów wskazało tę cechę jako bardzo istotną i aż 69,6% twierdzi, że jest to cecha istotna. W odróżnieniu od działań okazjonalnych istotny tu okazuje się krajowy lub międzynarodowy zasięg działania organizacji (15,9% - bardzo istotna; 50% - istotna), co pośrednio wiąże się także z rozpoznawalnością organizacji na rynku. Podobnie jak przy działaniach krótkookresowych bardzo ważną cechą jest także wiarygodność organizacji na rynku - warto jednak zaznaczyć, że zmienił się tu nieco rozkład odpowiedzi. STRONA 23 Z 46

Wykres 14. Istotność cech NGO, które mogą decydować o podjęciu z nią długofalowej współpracy 0% 38% 75% 113% 150% Rozpoznawalność organizacji na rynku 2,2% 6,5% 69,6% 21,7% Wielkość organizacji - rozbudowane struktury organizacyjne 4,5% 52,3% 34,1% 9,1% Krajowy lub międzynarodowy zasięg działania organizacji 6,8% 27,3% 50,0% 15,9% Wiarygodność w środowisku biznesowym 2,2% 6,5% 45,7% 45,7% Staż organizacji pozarządowej 4,4% 26,7% 57,8% 11,1% Kompetencje merytoryczne 12,8% 87,2% Posiadanie jasno wyznaczonych celów, strategii i wizji działania 27,7% 72,3% Skłonność do inwestowania we własny rozwój 8,9% 46,7% 44,4% Gotowość do wypracowania wspólnych celów 22,9% 77,1% w ogóle nie istotna mało istotna istotna bardzo istotna Zwiększył się odsetek respondentów, którzy uznali, że jest to cecha bardzo istotna (45,7%) a zmniejszyła tych, którzy twierdzą, że jest istotna (45,7%). Odsetek respondentów, którzy uznali tę cechę jako mało istotną (6,5%) jest porównywalny ze wskazaniami przy projektach krótkofalowych. Zdecydowanie mniej respondentów - bo 26,7% - niż w przypadku działań krótkookresowych, wskazało, że staż organizacji pozarządowej jest mało istotną cechą. Dla 57,8% respondentów jest to cecha istotna, a dla 11,1% bardzo istotna. Wielkość organizacji podobnie, jak w przypadku działań okazjonalnych, jest cechą mało istotną - wskazało tak 52,3% respondentów. Okazuje się jednak, że ta cecha odgrywa większe znaczenie w przypadku działań długofalowych, ponieważ 34,1% badanych twierdzi, że wielkość i rozbudowana struktura organizacji jest cechą istotną a dla 9,1% bardzo istotną. W kontekście rosnącego znaczenia współpracy międzysektorowej sprawdzono także która forma współpracy jest dla respondentów najbardziej wartościowa. Okazuje się, że przy STRONA 24 Z 46

współpracy krótkookresowej respondenci za najbardziej wartościową uznali projekty związane z wolontariatem pracowniczym (40,8%) i zaangażowanie w kampanie społeczne (26,5%) oraz konkursy na projekty grantowe 21,7%. Większość respondentów pomijało jednak odpowiedź bardzo wartościowa na rzecz odpowiedzi wartościowa. Zdaniem badanych, przy realizacji działań okazjonalnych wartościowa jest wspólna realizacja badań - wskazało tak aż 65,2% respondentów, konsultacje merytoryczne - 60% wskazań, a dla 59,6% badanych wartościowe jest także organizowanie seminariów i konferencji, a także zaangażowanie w kampanie społeczne (55,1%). Stosunkowo duży odsetek, bo 41,3% respondentów twierdzi, że wartościowe są projekty opierające się na idei marketingu społecznie zaangażowanego, gdzie część wpływów ze sprzedaży przekazywana jest na cele społeczne. Tę formę współpracy krótkookresowej 13% respondentów wskazuje jako bardzo wartościową, jednak nieco więcej bo 15,2% badanych twierdzi, że w przypadku działań okazjonalnych jest to forma niewartościowa i aż 30,4% badanych uznaje ją za mało wartościową (w sumie 45,6% wskazań na odpowiedzi mało wartościowa i niewartościowa). W perspektywie krótkookresowej, aż 41,7% respondentów uznaje, że mało wartościowe dla przedsiębiorstwa jest wsparcie rzeczowe i/lub finansowe. Jest to o tyle zadziwiające, że jak wskazano w poprzednich pytaniach, wsparcie rzeczowe w działaniach krótkookresowych realizuje aż 66,7% przedsiębiorstw, a wsparcie finansowe 58,8%. Może to wynikać stąd, że dotąd była to najbardziej znana forma współpracy w ramach tzw. filantropii rozproszonej, w którą przedsiębiorstwo się angażowało, jednak coraz więcej istnieje dowodów na to, że strony nie osiągają z tego tytułu zbyt wielu korzyści. Stosunkowo duży odsetek respondentów uznaje, że na poziomie jednorazowej, okazjonalnej współpracy, mało wartościowe są także konkursy na projekty grantowe (39,1%), a 6,5% twierdzi, że są to działania dla firmy niewartościowe. Być może jest to sygnał, że również w tego typu działaniach przedsiębiorstwom zaczyna zależeć na dłuższym związaniu się z organizacją aniżeli inwestowaniu w przypadkowe NGO s. Wielu respondentów twierdzi także, że niewielką wartość dla przedsiębiorstwa mają takie działania jak organizacja seminariów i konferencji - według 21,3% badanych są to działania mało wartościowe, a 10,6% określa je jako niewartościowe. W sumie niemal 32% ocenia, że nie przynoszą korzyści przedsiębiorstwu Tabela 7. Ocena różnych form współpracy z perspektywy działań krótkofalowych Jaka forma współpracy jest zdaniem, najbardziej wartościowa? Niewartościowa Mało wartościowa Wartościowa Bardzo wartościow a Organizacja seminariów, konferencji 10,6% 21,3% 59,6% 8,5% Realizacja badań 8,7% 19,6% 65,2% 6,5% Konsultacje merytoryczne 2,2% 13,3% 60,0% 24,4% Wsparcie rzeczowe i/lub finansowe 2,1% 41,7% 47,9% 8,3% Konkursy na projekty grantowe 6,5% 39,1% 32,6% 21,7% Zaangażowanie w kampanie społeczne 2,0% 16,3% 55,1% 26,5% Projekty związane z wolontariatem 2,0% 18,4% 38,8% 40,8% pracowniczym Projekty opierające się na idei marketingu społecznie zaangażowanego - tj. część wpływów ze sprzedaży jest przekazana na cele/ społeczne i/lub organizacji 15,2% 30,4% 41,3% 13,0% STRONA 25 Z 46

Nieco inaczej sytuacja rysuje się w przypadku działań długofalowych, ponieważ zdecydowanie więcej respondentów ocenia niektóre formy współpracy jako bardzo wartościowe. Jest tak w przypadku zaangażowania w kampanie społeczne - aż 61,2% wskazań, projektów związanych z wolontariatem pracowniczym - 57,1% i projektów opierających się na idei marketingu społecznie zaangażowanego - 41,7%. Te formy współpracy licznie doceniają także respondenci, którzy uznali je za wartościowe: projekty opierające się na idei marketingu społecznie zaangażowanego uzyskały 39,6% wskazań, projekty związane z wolontariatem pracowniczym - 34,7% i zaangażowanie w kampanie społeczne - 32,7%. Jak już wyżej wspomniano, w odniesieniu do działań długofalowych respondenci chętniej niż w przypadku działań okazjonalnych przyznają różnym formom status działań wartościowych. Według 58,3% respondentów wsparcie rzeczowe i/lub finansowe organizacji pozarządowej w ramach długofalowej współpracy jest wartościowe (a dla 16,7% bardzo wartościowe). Również wysoko ocenione zostały konsultacje merytoryczne, które jako wartościowe oceniło 45,7%, a 41,3% twierdzi, że są to działania bardzo wartościowe. Jeśli chodzi o niską wartość wspólnych działań przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych, to największy odsetek respondentów - 25% wskazał, że mało wartościowe w perspektywie długofalowej jest wsparcie rzeczowe i/lub finansowe. Ponad 29% respondentów nisko oceniło organizację seminariów i konferencji (20,8% wskazań na mało wartościowe, 8,3% niewartościowe). Tabela 8. Ocena różnych form współpracy z perspektywy działań długofalowych Jaka forma współpracy jest zdaniem, najbardziej wartościowa? Niewartościowa Mało wartościowa Wartościowa Bardzo wartościowa Organizacja seminariów, konferencji 8,3% 20,8% 47,9% 22,9% Realizacja badań 4,3% 10,9% 54,3% 30,4% Konsultacje merytoryczne 4,3% 8,7% 45,7% 41,3% Wsparcie rzeczowe i/lub finansowe 0,0% 25,0% 58,3% 16,7% Konkursy na projekty grantowe 4,2% 16,7% 47,9% 31,3% Zaangażowanie w kampanie społeczne 0,0% 6,1% 32,7% 61,2% Projekty związane z wolontariatem 2,0% 6,1% 34,7% 57,1% pracowniczym Projekty opierające się na idei marketingu społecznie zaangażowanego - tj. część wpływów ze sprzedaży jest przekazana na cele/ społeczne i/lub organizacji 10,4% 8,3% 39,6% 41,7% W ramach analizy, porównano najbardziej wartościowe (scalone odpowiedzi bardzo wartościowa i wartościowa) formy współpracy z organizacjami pozarządowymi w perspektywie długofalowej i krótkofalowej (Wykres 15). Okazuje się, że badani oceniają na podobnym poziomie większość form współpracy. Warto jednak podkreślić, że wszystkie działania w perspektywie długofalowej są oceniane przez respondentów lepiej aniżeli działania krótkofalowe. Największe rozbieżności w ocenie wartości form współpracy w perspektywie długofalowej i krótkofalowej dotyczą projektów opierających się na idei marketingu społecznie STRONA 26 Z 46

zaangażowanego, gdzie w ramach działań długofalowych jako bardzo pozytywnie oceniło 81,3% respondentów, natomiast w perspektywie krótkofalowej tylko 54,3% badanych. Wykres 15. Najbardziej wartościowe formy współpracy w działaniach krótko i długofalowych (scalone odpowiedzi wartościowa i bardzo wartościowa ) 0% 25% 50% 75% 100% Organizacja seminariów, konferencji 68,1% 70,8% Realizacja badań 71,7% 84,7% Konsultacje merytoryczne 84,4% 87,0% Wspracie rzeczowe i/lub finansowe 56,2% 75,0% Konkursy na projekty grantowe 54,3% 79,2% Zaangażowanie w kampanie społeczne 81,6% 93,9% Projekty zw. z wolontariatem pracowniczym 79,6% 91,8% Projekty opierające się na idei marketingu społ. zaang. 54,3% 81,3% działania krótkofalowe działania długofalowe STRONA 27 Z 46

Zauważalna różnica w ocenach dotyczy także konkursów na projekty grantowe, gdzie w ramach współpracy długofalowej wysoko ocenione zostały przez 79,2% respondentów, a w odczuciu 54,3% badanych są wartościowe w ramach działań okazjonalnych i krótkookresowych. Podobnie oceniono wsparcie rzeczowe i finansowe - w perspektywie długofalowej 75% badanych, w perspektywie krótkofalowej 56,2%. Pozostałe formy współpracy respondenci oceniają wysoko lecz na porównywalnym poziomie, co oznacza, że na przykład zaangażowanie w kampanie społeczne jest oceniane wysoko zarówno w perspektywie długookresowej (93,3%), jak również w krótkookresowej (81,6%); projekty związane z wolontariatem pracowniczym - 91,8% wskazuje na działania długofalowe, a 79,6% na działania krótkofalowe. 84,7% badanych twierdzi, że wartościowa dla firmy jest długofalowa współpraca z NGO przy realizacji badań, a 71,7%, że w ramach działań krótkofalowych. Inne formy współpracy zostały ocenione niemal identycznie bez względu na to czy są to działania krótko, czy długofalowe. Taka sytuacja dotyczy na przykład konsultacji merytorycznych, które są bardzo wysoko ocenione zarówno - w ramach działań długofalowych (87%), jak i w działaniach krótkofalowych 84,4%. Niżej oceniona przez respondentów, lecz również na podobnym poziomie jest współpraca przy organizacji seminariów i konferencji - w ramach działań długofalowych - 70,8%, a przy okazji działań krótkofalowych - 68,1%. Wiele analiz pokazuje, że bardzo często relacje pomiędzy przedsiębiorstwami i NGO s mają charakter krótkotrwały, jednak coraz częściej zdarza się, że zawiązywane są wieloletnie alianse. Autorkę badania interesowało, jakie cechy organizacji pozarządowych mogą decydować o zmianie relacji krótkookresowej na długofalową. Innymi słowy, co może przekonać przedsiębiorstwo do zawiązania z NGO strategicznej współpracy? Jak widać na Wykresie 16 aż 78% badanych uważa, że w takiej sytuacji bardzo ważna jest gotowość do wypracowania wspólnych celów, 66% twierdzi, że bardzo ważne przy podejmowaniu decyzji o długofalowej współpracy jest to czy organizacja pozarządowa ma określoną wizję i sprecyzowaną strategię, nieco mniej choć również bardzo wysoko (65,3%) zostały ocenione dwie inne cechy tj. bardzo ważne w odczuciu respondentów jest to czy organizacja pozarządowa jest godna zaufania oraz czy ma kompetentnych merytorycznie pracowników. Dla 62% badanych bardzo ważna jest także transparentność organizacji pozarządowej. Po 55,1% respondentów uważa, że bardzo ważne jest również jasne komunikowanie przez NGO swoich celów i profesjonalizm w zakresie przygotowywania dokumentacji. Nieco słabiej, jednak nadal w kategorii ważne, oceniono gotowość do inwestowania we własny rozwój (65,3%), ale trzeba zaznaczyć, że dla 18,4% badanych w dalszym ciągu jest to cecha bardzo ważna. Jest to jedna z dwóch cech, w której przeważały odpowiedzi ważna nad bardzo ważna. Drugą jest terminowość organizacji pozarządowych, którą 49% badanych ocenia jako ważną, a 44,9% jako bardzo ważną. Analizując rozkład odpowiedzi przedstawiony na Wykresie 16 należy podkreślić, że zdecydowanie dominujące są odpowiedzi ważna i bardzo ważna. Bardzo niewielu respondentów wskazywało, że przy podejmowaniu decyzji o przejściu ze współpracy krótkofalowej na długofalową, niektóre cechy są mało ważne lub w ogóle nie mają znaczenia. STRONA 28 Z 46

Jedynie 14,3% badanych uznało, że mało ważna w tej sytuacji jest gotowość do inwestowania we własny rozwój, a tylko 10,2% twierdzi, że mało ważny jest profesjonalizm w przygotowaniu dokumentacji. Pozostałe cechy jako mało ważne uznał znikomy odsetek badanych. Tylko w jednym przypadku uznano, za całkowicie nieważne to, że NGO jest godna zaufania. Wykres 16. Jak ważne są cechy NGO aby firma była skłonna dążyć do zmiany współpracy okazjonalnej na długofalową? Jest godna zaufania 0% 20% 40% 60% 80% 2,0% 2,0% 30,6% 65,3% Jest transparentna 38,0% 62,0% Jest profesjonalna w zakresie przygotowywania dokumentacji 10,2% 34,7% 55,1% Jest terminowa 6,1% 49,0% 44,9% Ma kompetentnych merytorycznie pracowników 2,0% 32,7% 65,3% Wykazuje gotowość do inwestowania we własny rozwój 2,0% 14,3% 18,4% 65,3% Prezentuje gotowość do wypracowania wspólnych celów 2,0% 20,0% 78,0% Jasno komunikuje swoje cele 2,0% 42,9% 55,1% Ma określoną wiezję i sprecyzowaną strategię 2,0% 32,0% 66,0% nieważna mało ważna ważna bardzo ważna STRONA 29 Z 46

Jak wyżej wspomniano, właściwie wszystkie cechy zostały wysoko ocenione jako te, które mogą zdecydować o przejściu na współpracę długofalową. W celu lepszego zobrazowania wysokich ocen respondentów na Wykresie 17 przedstawiono rozkład scalonych odpowiedzi ważna i bardzo ważna. Z wykresu można odczytać, że najważniejszą cechą jest transparentność organizacji pozarządowej, na co wskazało 100% respondentów. Kolejne cechy, na które wskazało po 98% badanych to kompetentni pracownicy, gotowość do wypracowania wspólnych celów, jasne komunikowanie swoich celów, posiadanie określonej wizji i sprecyzowanej strategii. Uwzględniając jednak rozkład odpowiedzi widoczny na poprzednim wykresie, trzeba podkreślić, że kolejność tych cech powinna być zmieniona w zależności od odsetka badanych, którzy uznali te cechy za bardzo ważne tj. gotowość do wypracowania wspólnych celów, określona wizja i sprecyzowana strategia, kompetencje merytoryczne pracowników i jasne komunikowanie celów. Według niemal 96% badanych, o tym czy w przedsiębiorstwie zostanie podjęta decyzja o współpracy długookresowej decyduje to, czy organizacja pozarządowa jest godna zaufania, a według 93,9% czy jest terminowa. Prawie 90% firm zwraca uwagę na to, czy NGO potrafi profesjonalnie przygotowywać dokumentację, a 83,7% twierdzi, że ważna jest gotowość do inwestowania we własny rozwój. Wykres 17. Najważniejsze cechy NGO które mogą decydować o zmianie współpracy z okazjonalnej na długofalową 70% 78% 85% 93% 100% Jest godna zaufania 95,9% Jest transparentna 100,0% Jest profesjonalna w zakresie przygotowywania dokumentacji 89,8% Jest terminowa 93,9% Ma kompetentnych merytorycznie pracowników 98,0% Wykazuje gotowość do inwestowania we własny rozwój 83,7% Prezentuje gotowość do wypracowania wspólnych celów 98,0% Jasno komunikuje swoje cele 98,0% Ma określoną wizję i sprecyzowaną strategię 98,0% STRONA 30 Z 46