Sprawozdanie z realizacji Priorytetów komponentu regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 1
I. INFORMACJE OGÓLNE 1. Rodzaj sprawozdania A. Sprawozdanie okresowe x B. Sprawozdanie roczne C. Sprawozdanie końcowe 2. Okres sprawozdawczy 1.01.-30.06.2011 3. Numer Priorytetu PO KL VI-IX 4. Nazwa Instytucji Pośredniczącej Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Polityki Regionalnej Dane osoby sporządzającej sprawozdanie: w części rzeczowej w części finansowej VI Justyna Kołodziej-Kozub VI Justyna Kołodziej-Kozub Imię i nazwisko VII W. Salamon VII W. Salamon VIII Bernadetta Glonek VIII Bernadetta Glonek IX Anna Kolawa IX Anna Kolawa 5. Nr telefonu Adres poczty elektronicznej II. PRZEBIEG REALIZACJI PRIORYTETU J. Kołodziej-Kozub 12 29 90 685 W. Salamon 12 29 90 647 B. Glonek 12 29 90 635 A. Kolawa 12 29 90 609 jkolo@malopolska.mw.gov.pl wsal@malopolska.mw.gov.pl bzub@malopolska.mw.gov.pl alit@malopolska.mw.gov.pl J. Kołodziej-Kozub 12 29 90 685 W. Salamon 12 29 90 647 B. Glonek 12 29 90 635 A. Kolawa 12 29 90 609 jkolo@malopolska.mw.gov.pl wsal@malopolska.mw.gov.pl bzub@malopolska.mw.gov.pl alit@malopolska.mw.gov.pl 1. Analiza stopnia osiągnięcia oczekiwanych efektów oraz wartości docelowych wskaźników w podziale na cele szczegółowe Priorytet VI CEL SZCZEGÓŁOWY 1: Zwiększenie zasięgu oddziaływania Aktywnej Polityki Rynku Pracy Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie W ramach Celu szczegółowego 1 brak takich wskaźników. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej (ogółem/k/m) Problem z realizacją przedmiotowego wskaźnika dotyczy Działania 6.2 (o czym IP wielokrotnie informaowała IZ), gdzie liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej wynosi 1 356, co stanowi 41,43% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika, ustalonej na poziomie 3 273. Przyjęte wskaźniki zapisane w SZOP dla Działania 6.2 są zawyŝone w stosunku do załoŝonej alokacji. Wielość środków alokowanych na Działanie 6.2 dla województwa małopolskiego na lata 2007-2013 wynosi 33 335 466 Euro. Biorąc pod uwagę przewidzianą w SZOP liczbę osób, które powinny zakończyć udział we wsaprciu przewidzianym w ramach przedmiotowego Działania tj.-15 793 osób średnia wartość wsparcia przypadającego na 1 osobę wynosi 2 110 euro. Jest to kwota zdecydowanie za niska, biorąc pod uwagę fakt, iŝ głównym celem Działania 6.2 jest zakładanie własnej działalności gospodarczej (dotacja w wysokości 40 000 zł ok. 10 000 Euro). W sytuacji tak pozostawionych wskaźników wsparcie skoncentrować musiałoby się wyłącznie na szkoleniach z przedsiębiorczości (aby przeszkolić zakładane w SZOP -15 793 osoby). Zmieniłoby to całkowicie charakter Działania 6.2 i wpłynęło negatywnie na osiągnięcie realnego wpływu na sytuację na regionalnym rynku pracy. Z zestawienia środków alokowanych w Priorytecie VI na Działania generujące wskaźnik produktu Liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej z wartością tego wskaźnika dla poszczególnych województw wynika, Ŝe Małopolska otrzymała jedną z najwyŝszych wartości wskaźnika (w rankingu tym zajmujemy 2 miejsce zaraz za woj. śląskim), a jest to jedna z najdroŝszych form wsparcia. Zestawienie środków alokowanych na Działanie 6.2 z przydzielonymi na to Działanie wskaźnikami (liczba osób, które zakończą udział w projektach i liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej) wskazuje na podobne dysproporcje. Zarówno kwota na jedną osobę, która zakończy udział w projekcie, jak i średnia kwota w przeliczeniu na liczbę dotacji jakie powinny zostać udzielone jest w woj. mazowieckim prawie dwukrotnie wyŝsza niŝ w woj. małopolskim. 2
CEL SZCZEGÓŁOWY 2: Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób młodych Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie Liczba osób w wieku 15-24 lata, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach Priorytetu (ogółem/k/m), - w tym osoby z terenów wiejskich (ogółem/k/m). Od początku realizacji Priorytetu VI, udział w projektach zakończyło 12 487 takich osób, co stanowi 138,16% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, tj. 9 038. Przyczyną tego stanu rzeczy jest niedoszacowanie ogólnej wartości wskaźnika na poziomie krajowym. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba osób w wieku 15-24 lata, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej Od początku realizacji Priorytetu VI, liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w grupie młodych wynosi 1 224 osób, co stanowi 50,53% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, tj. 2 422. Poziom realizacji tego wskaźnika jest w duŝej mierze uwarunkowany faktem, Ŝe działalność gospodarczą załoŝyć moŝe tylko osoba, która ma ukończone 18 lat. Zatem część osób młodych z przedziału wiekowego określonego w przedmiotowym wskaźniku (15-24) - nie kwalifikuje się do udziału w projektach, których celem jest uzyskanie dotacji na rozpoczęcie takiej działalności. Z uwagi na konieczność realizacji wartości docelowej wskaźnika i w celu zwiększenia udziału osob w wieku 15-24 w projektach w ramach Działania 6.2, w konkursie realizowanym w 2010 r. wprowadzono kryteria strategiczne preferujące osoby młode. Dodatkowo w Planie Działania na rok 2012 wprowadzono kryterium dostępu w ramach Poddziałania 6.1.3 zapewniające 30% osób młodych otrzymanie jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. CEL SZCZEGÓŁOWY 3: Zmniejszenie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (kobiet, osób długotrwale bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, osób bezrobotnych zamieszkujących na obszarach wiejskich) Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie Liczba osób, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach Priorytetu: w tym: liczba osób długotrwale bezrobotnych Od początku realizacji Priorytetu VI, udział projektach zakończyło 13 641 osób o tym statusie, co stanowi 142,46% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, która wynosi 9 575. Przyczyną tak wysokiego wykonania jest niedoszacowanie jego ogólnej wartości w skali kraju. Wysokość wskaźnika oszacowana została na poziomie 10,8% ogółu osób, które zakończą udział w projektach. Tymczasem w populacji bezrobotnych zarejestrowanych w małopolskich PUP w I kwartale 2011 roku, grupa ta stanowi aŝ 44%. liczba osób z terenów wiejskich Od początku realizacji Priorytetu VI, udział w projektach zakończyło 25 560 takich osób, co stanowi 133,69 % realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, tj 19 118. Przyczyną wysokiego wykonania, jest niedoszacowanie jego ogólnej wartości w skali kraju. Wskaźnik: liczba osób z terenów wiejskich, został załoŝony na poziomie 21,5% ogółu osób, które zakończą udział w projektach realizowanych w Priorytecie VI, a w Małopolsce udział osób z terenów wiejskich w ogóle ludności kształtuje się na poziomie 50,8% (wg stanu na 31.12.2010 r.), a w populacji bezrobotnych na poziomie 54,5% (wg stanu z 30.06.2011 r.). Liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w tym: liczba osób długotrwale bezrobotnych Od początku realizacji Priorytetu VI, liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w grupie osób długotrwale bezrobotnych, wynosi 1 400 osób, co stanowi 146,29% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, określonej na poziomie 957. Uzasadnienie jak przy wskaźniku Liczba osób, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach Priorytetu w tej grupie. liczba osób z terenów wiejskich Od początku realizacji Priorytetu VI, liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w grupie osób z terenów wiejskich wynosi 3 106, co stanowi 162,44% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, tj. 1 912. Uzasadnienie jak przy wskaźniku Liczba osób, które zakończyły udział 3
w projektach realizowanych w ramach Priorytetu w tej grupie. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba osób, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach Priorytetu: w tym: liczba osób niepełnosprawnych Od początku realizacji Priorytetu VI, udział w projektach zakończyło 1 782 osoby niepełnosprawne, co stanowi 50,07 % realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, wynoszącej 3 559 osób. W województwie małopolskim, od początku realizacji Priorytetu VI podejmowano róŝnego rodzaju starania mające na celu zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w projektach. I tak w konkursie w 2008 r. w ramach Poddziałania 6.1.1, pomimo iŝ osoby niepełnosprawne wskazane zostały w kryterium strategicznym, jako jedna z grup preferowanych do objęcia wsparciem, Ŝaden z projektów przyjętych do realizacji nie był do nich kierowany. W 2009 r. w ramach konkursu ukierunkowanego na wsparcie osób w wieku 45+ wprowadzono dodatkowo kryterium strategiczne: Minimum 50% środków w ramach cross-financingu jest przeznaczona na adaptację infrastruktury ułatwiającej osobom niepełnosprawnym dostęp do udziału w projekcie, mające na celu ukierunkowanie wsparcia w ramach tych projektów równieŝ na osoby niepełnosprawne. Analiza umów podpisanych w ramach konkursu z 2009 r. wykazała, Ŝe projektodawcy przewidzieli uczestnictwo w projektach tylko 130 osób niepełnosprawnych (6% ogółu uczestników). Obrazuje to ostroŝność projektodawców w podejściu do tej grupy. W 2010 r. cały konkurs w ramach Poddziałania 6.1.1 ukierunkowany został na wsparcie osób niepełnosprawnych poprzez działania mające na celu zapewnienie kompleksowego i zindywidualizowanego wsparcia. W tym celu wyłoniono do realizacji 5 projektów kierowanych do osób niepełnosprawnych pozostających bez zatrudnienia. Osoby te zostaną objęte indywidualną diagnozą potrzeb, wsparciem psychologiczno-doradczym, zajęciami rehabilitacyjnymi, warsztatami z zakresu aktywnego poszukiwania pracy, szkoleniami zawodowymi i z zakresu kompetencji kluczowych, pośrednictwem pracy, staŝami, praktykami zawodowymi, zajęciami reintegracji zawodowej u pracodawców lub subsydiowanym zatrudnieniem. W ramach projektów stosowane i upowszechniane są równieŝ elastyczne i alternatywne formy zatrudnienia oraz metody organizacji pracy. Planowana liczba osób niepełnosprawnych, które zostaną objęte wsparciem wynosi 368 osób. Dodatkowo, w ramach projektów systemowych w Poddziałaniu 6.1.3 wprowadzono kryterium dostępu, które zapewniało 4% udział niepełnosprawnych w ogóle uczestników projektu. Kontynuując starania w obszarze aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych ze środków PO KL, w Planach Działań na rok 2011, w jedynym przewidzianym do ogłoszenia w ramach Priorytetu VI konkursie - tj. w Działaniu 6.3 - wprowadzono kryterium strategiczne, premiujące projekty, w których grupę docelową w 100% stanowić będą niepełnosprawni, a takŝe kryterium dostępu w projektach systemowych pup zapewniające 3% udział osób niepełnosprawnych w ogóle uczestników projektu. Zatem od czterech lat grupa ta wskazywana jest w Planach Działania jako priorytetowa z uwagi na trudności w funkcjonowaniu na rynku pracy. Pomimo tego, grupę nadal cechuje niska aktywność jeśli chodzi o uczestnictwo w projektach PO KL i utrwalona bierność zawodowa. PUP w dalszym ciągu zgłaszają trudności w rekrutacji osób niepełnosprawnych. Przyczynia się do tego moŝliwość korzystania ze wsparcia finansowanego z PFRON, które daje osobom niepełnosprawnym znacznie lepsze warunki przy otwieraniu działalności gospodarczej, a pracodawcom przy wyposaŝeniu stanowisk pracy pod potrzeby tych osób. Dodatkowo zdarzają się sytuacje, Ŝe osoby niepełnosprawne chcące uczestniczyć w projektach w Poddziałaniu 6.1.3 nie przechodzą pozytywnie badań lekarskich, na które są kierowane przed odbyciem szkolenia czy staŝu i w związku z tym ostatecznie muszą zrezygnować z udziału w projekcie. Ponadto osoby niepełnosprawne często obawiają się, Ŝe ich udział w działaniach dotyczących aktywności zawodowej będzie wiązał się z utratą otrzymywanych przez nich świadczeń, co wykazały wyniki, realizowanego wspólnie przez województwa: małopolskie (Lider), śląskie, opolskie, wielkopolskie i dolnośląskie w ramach Priorytetu X Pomoc Techniczna PO KL grantu: WraŜliwy klient (uczestnik) projektów PO KL. Celem realizacji grantu było przeprowadzenie głębokiej analizy przyczyn nikłego uczestnictwa osób, które charakteryzuje najniŝszy udział w projektach PO KL, a takŝe znalezienia najlepszych metod, które zachęciłyby te osoby do udziału w projektach PO KL oraz wyposaŝenia projektodawców w wiedzę dot. uwarunkowań ich aktywizacji i wskazówki odnoszące się do projektowania dedykowanego tym grupom wsparcia. Jak wynika z przeprowadzonej w toku realizacji grantu analizy inną przyczyną nikłego uczestnictwa w projektach PO KL jest równieŝ słaby stan zdrowia oraz szereg barier o charakterze psychologicznym, społecznym i fizyczno-przestrzennym, których doświadczają osoby niepełnosprawne. Efektem realizacji grantu jest Publikacja dla beneficjentów opracowana przez firmę CDS pt: WraŜliwy nie znaczy niemoŝliwy, czyli jak skutecznie realizować projekty aktywizujące osoby niepełnosprawne, powyŝej 50 roku Ŝycia, mieszkańców terenów wiejskich, osoby bezdomne i uzaleŝnione oraz z wykształceniem niepełnym średnim i niŝszym. Publikacja ta powstała by zachęcić i ułatwić potencjalnym projektodawcom podjęcie wyzwania wsparcia opisanych w niej wraŝliwych klientów w procesie rozpoczęcia lub 4
powrotu do aktywności społecznej i zawodowej. W projekcie Planu Działania na 2012 rok równieŝ przewidziano wsparcie tej grupy poprzez zastosowanie w Poddziałaniu 6.1.1 kryterium strategicznego dot. zapewniania udziału osób niepełnosprawnych na poziomie co najmniej 70%. Dodatkowo w ramach realizowanych przez PUP projektach systemowych przewiduje się zapewnienie udziału osób niepełnosprawnych proporcjonalnie do odsetka tej grupy w populacji bezrobotnych ogółem w danym PUP. W Raporcie PSDB z badania Ocena systemu monitorowania i wartości wskaźników PO KL 2007-2013 z kwietnia 2010 r. wskazano, Ŝe wskaźnik ten budzi wątpliwości i postulowano jego obniŝenie. Wskazywano przy tym m.in. na małe zainteresowanie ze strony potencjalnych uczestników w tej grupie, wynikające w znacznej mierze z wadliwych regulacji prawnych, skutecznie zniechęcających do okresowej aktywizacji. Podkreślano równieŝ fakt, Ŝe osoby niepełnosprawne są jedną z kluczowych grup wspieranych w ramach Priorytetu VII oraz I, co dodatkowo utrudnia osiągnięcie tak wysokich wskaźników w ramach Priorytetu VI. Nie bez znaczenia, dla poziomu realizacji tego wskaźnika jest fakt, Ŝe w przypadku Małopolski odsetek osób bezrobotnych niepełnosprawnych jakich naleŝałoby zaktywizować w celu osiągnięcia wskaźnika jest szczególnie wysoki i wynosi 64%, przy średniej dla kraju 35%. Jest to jedna z najtrudniejszych do aktywizacji grupa, szczególnie mając na uwadze liczbę osób w województwie, jakie naleŝy objąć wsparciem. Widoczne są duŝe dysproporcje w wysokości tych udziałów w poszczególnych województwach, co wynika z przyjętego przez Ministerstwo sposobu obliczania wskaźników, np. w przypadku województwa łódzkiego, czy województwa śląskiego załoŝony wskaźnik stanowi około 20% populacji niepełnosprawnych bezrobotnych. Liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w tym: liczba osób niepełnosprawnych Od początku realizacji Priorytetu VI, liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w grupie niepełnosprawnych wynosi 104, co stanowi 29,21% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, określonej na poziomie 356. IP PO KL przy okazji przeglądu śródokresowego wskaźników informowała IZ, Ŝe istnieje zagroŝenie realizacji przedmiotowego wskaźnika m.in. z uwagi na jego zawyŝoną wartość docelową w stosunku do wielkości środków finansowych przeznaczonych na udzielenie tej formy wsparcia. Docelowa liczba dotacji najdroŝszego instrumentu aktywizacji nie koreluje z poziomem przydzielonych Małopolsce środków finansowych w ramach Priorytetu VI. Analiza metodologii dezagregacji wskaźników wskazuje równieŝ, Ŝe w przypadku m.in. tej grupy zastosowano niewłaściwe załoŝenia, przyjmując za podstawę dezagregacji, ogólną liczbę osób niepełnosprawnych (dane ze Spisu Powszechnego z 2002 r.), nie uwzględniając faktu, Ŝe w ramach Priorytetu VI realizacja wskaźników wiąŝe się głównie z aktywizacją osób bezrobotnych. W Raporcie PSDB z badania Ocena systemu monitorowania i wartości wskaźników PO KL 2007-2013 z kwietnia 2010 r. wskazano, Ŝe wskaźnik ten jest trudny do osiągnięcia i postulowano jego obniŝenie. Dodatkowo jak wskazują wyniki wspomnianego wyŝej grantu niski poziom uczestnictwa niepełnosprawnych dotyczy w szczególności działań, których celem jest załoŝenie i prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Liczne bariery jakie napotykają te osoby sprawiają, Ŝe wyzwanie w postaci prowadzenia własnej firmy zdaje się być zbyt duŝą zmianą, dla osób z tzw. wyuczoną bezradnością, które dodatkowo boją się ryzyka. CEL SZCZEGÓŁOWY 4: Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób starszych. Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie W ramach celu szczegółowego 4 brak takich wskaźników. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba osób w wieku 50-64 lat, które zakończyły udział w projektach realizowanych w ramach Priorytetu Od początku realizacji Priorytetu VI, liczba osób, które zakończyły udział w projektach w tej grupie wiekowej wynosi 5 246 osób, co stanowi 39,78 % realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, tj 13 186. Analiza metodologii dezagregacji wskaźników wskazuje, Ŝe w przypadku m.in. tej grupy osób zastosowano niewłaściwe załoŝenia, przyjmując za podstawę dezagregacji ogólną liczbę osób w danej kategorii, nie biorąc pod uwagę faktu, Ŝe realizacja wskaźników w Priorytecie VI wiąŝe się z aktywizacją głównie osób bezrobotnych. Od początku realizacji Programu IP podejmowała starania mające na celu zwiększenie udziału osób 50+ w projektach w ramach Priorytetu VI. I tak, w Planie Działania dla Priorytetu VI na lata 2007 2008 wprowadzono kryterium mające na celu preferencję osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym m.in. osób w wieku 50+. W 2009 r. konkursy w ramach Poddziałania 6.1.1 ukierunkowane zostały na wsparcie wyłącznie osób w wieku 45+. Dla zapewnienia równego dostępu do usług wszystkim osobom w tym 5
wieku Małopolskę podzielono na 6 subregionów, w ramach których ogłoszono odrębne konkursy. W kaŝdym subregionie wyłoniono 1 instytucję, która świadczy kompleksowe, ujednolicone usługi dla osób w wieku 45+. W 2010 r. w ramach projektów systemowych w 6.1.3 wprowadzono kryterium dostępu, które zapewniało 14% udział osób w wieku 50+ w ogóle uczestników projektu. Dodatkowo, w ramach Działania 6.2, w konkursie realizowanym w 2010 r. wprowadzono kryteria strategiczne preferujące m.in. tę grupę osób. Mimo systematycznie podejmowanych działań aktywizacyjnych, wciąŝ zbyt mało projektów konkursowych kierowanych jest do osób starszych. PUP nadal zgłaszają problemy z przekonaniem osób 50+ o skuteczności wsparcia proponowanego w projektach, a co za tym idzie pozyskaniem ich uczestnictwa. Osoby w wieku 50 64 lata charakteryzuje najniŝsza aktywność zawodowa i niska motywacja do podnoszenia raz zdobytych kwalifikacji zawodowych. Istniejące bariery psychiczne tych osób, które nie wierzą w swój dalszy rozwój zawodowy, wykazując niechęć do zmian w zakresie swojego wykształcenia i zawodu, powodują trudności w rekrutacji do projektów, co przekłada się tym samym na stopień realizacji wskaźnika. Kontynuując starania w zakresie kierunkowania wsparcia do osób 50+, w Planach Działań na rok 2011 grupa ta wskazana została w kryterium dostępu dla Poddziałania 6.1.3. KaŜdy z PUP, który realizuje projekt, zobowiązany został do ujęcia w nim min. 12 % osób tej kategorii wiekowej. Podobnie w projekcie Planu Działania na rok 2012 w ramach realizowanych przez PUP projektach systemowych przewiduje się zapewnienie udziału osób w wieku powyŝej 50 proporcjonalnie do odsetka tej grupy w populacji bezrobotnych. Aktywizacja zawodowa osób po 50 roku Ŝycia, pozostających bez zatrudnienia, stanowi jedno z podstawowych wyzwań dla polityki zatrudnieniowej województwa, dlatego teŝ kryteria powyŝsze stosowane od lat miały na celu zagwarantowanie odpowiedniej skuteczności projektów ukierunkowanych na aktywizację zawodową tych osób. Na konieczność szczególnego wsparcia osób po 50 roku Ŝycia wskazują równieŝ wyniki grantu WraŜliwy klient (uczestnik) projektów PO KL, który realizowany jest wspólnie przez województwa: małopolskie (Lider), śląskie, opolskie, wielkopolskie i dolnośląskie w ramach Priorytetu X Pomoc Techniczna PO KL. Jak wynika z przeprowadzonej w toku realizacji grantu analizy jedną z najczęściej wskazywanych przez grupę 50+ przyczyn ich nikłego uczestnictwa w działaniach mających na celu aktywizację społeczno zawodową jest brak widocznego, realnego efektu jaki moŝe przynieść uczestnictwo w projekcie w postaci zatrudnienia. Efektem realizacji grantu jest Publikacja dla beneficjentów opracowana przez firmę CDS pt: WraŜliwy nie znaczy niemoŝliwy, czyli jak skutecznie realizować projekty aktywizujące osoby niepełnosprawne, powyŝej 50 roku Ŝycia, mieszkańców terenów wiejskich, osoby bezdomne i uzaleŝnione oraz z wykształceniem niepełnym średnim i niŝszym. Publikacja ta powstała by zachęcić i ułatwić potencjalnym projektodawcom podjęcie wyzwania wsparcia opisanych w niej wraŝliwych klientów w procesie rozpoczęcia lub powrotu do aktywności społecznej i zawodowej. Liczba osób w wieku 50-64 lat, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej Od początku realizacji Priorytetu VI, liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej w grupie osób starszych wynosi 553 osób, co stanowi 59,91% realizacji wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, określonej na poziomie 923. IP PO KL przy okazji przeglądu śródokresowego wskaźników informowała IZ, Ŝe istnieje zagroŝenie realizacji przedmiotowego wskaźnika m.in. z uwagi na jego zawyŝoną wartość docelową w stosunku do środków przewidzianych na realizację tej formy wsparcia. Docelowa liczba dotacji najdroŝszego instrumentu aktywizacji nie koreluje z poziomem przydzielonych Małopolsce środków finansowych w ramach Priorytetu VI. Przyczyną takiego poziomu wykonania wskaźnika jest równieŝ przyjęcie za podstawę jego dezagregacji, danych dotyczących ogólnej liczby ludności w wybranych kategoriach (osoby w wieku 50+.), w poszczególnych województwach. Podczas gdy zdecydowaną większość wskaźników w Priorytecie VI generują projekty realizowane w Poddziałaniu 6.1.3, w przypadku których beneficjentami ostatecznymi są osoby bezrobotne. Przyjęcie za podstawę dezagregacji wskaźników liczby ludności w wybranych kategoriach, wydaje się więc nieprawidłowe i wpływa na zawyŝenie wysokości jego wartości docelowej. W toku realizacji grantu finansowanego z PT PO KL: WraŜliwy klient (uczestnik) projektów PO KL zdiagnozowano, Ŝe działania, których celem jest załoŝenie i prowadzenie własnej działalności gospodarczej nie cieszą się duŝym zainteresowaniem w tej grupie bowiem z upływem lat stają się oni niechętni do podejmowania nowych wyzwań i przeprowadzania radykalnych zmian w swoim Ŝyciu. Charakteryzuje ich raczej wybieranie sprawdzonych wariantów działania. Reasumując, naleŝy ponownie podkreślić, Ŝe podstawową przyczyną zagroŝenia dla realizacji niektórych wskaźników w Priorytecie VI jest przyjęcie danych dotyczących całej populacji ludności (w poszczególnych kategoriach), jako bazy do obliczenia wskaźników, podczas gdy wsparcie udzielane w tym Priorytecie wiąŝe się z aktywizacją przede wszystkim osób bezrobotnych. Skutkuje to niewątpliwie zawyŝeniem wysokości wskaźników, wobec czego w niektórych przypadkach, osiągnięcie ich zaplanowanych wartości docelowych moŝe 6
być w Małopolsce trudne. PoniewaŜ działania podejmowane w ramach Priorytetu VI ukierunkowane są w ponad 80% na osoby bezrobotne, dezagregacja wskaźników powinna się opierać przynajmniej w części o dane dotyczące tej populacji. Ponadto Małopolska naleŝy do województw o jednej z najniŝszych stóp bezrobocia w kraju, a co za tym idzie ma niŝszą, w stosunku do innych regionów, liczbę osób bezrobotnych, które moŝna objąć wsparciem (co pokazuje poniŝszy wykres). Z zestawienia wartości wskaźnika produktu liczba osób, które zakończyły udział w projektach ogółem i w poszczególnych kategoriach (do obliczeń przyjęto 86% wartości wskaźnika wartość generowaną przez projekty 6.1.3 PO KL) z liczbą bezrobotnych ogółem i w poszczególnych kategoriach (dane wg stanu na 31.12.2006 r. wg tego stanu ustalano wskaźniki) widać, Ŝe w przypadku Małopolski odsetek osób bezrobotnych jakich naleŝałoby zaktywizować w celu osiągnięcia wskaźników jest szczególnie duŝy. W grupie osób niepełnosprawnych 64% przy średniej dla kraju 35%, w grupie osób w wieku 50+ - 52%, przy średniej dla kraju 30%. Są to najtrudniejsze do aktywizacji grupy z ogółu wybranych do wskaźników, szczególnie mając na uwadze liczbę tych osób w województwie, jakie naleŝy objąć wsparciem. Widoczne są duŝe dysproporcje w wysokości tych udziałów w poszczególnych województwach, co wynika z przyjętego przez Ministerstwo sposobu obliczania wskaźników. Istotnym zagroŝeniem moŝliwości zrealizowania przez województwo małopolskie wskaźników załoŝonych w Priorytecie VI są teŝ ograniczenia w poziomie środków Funduszu Pracy, przeznaczonych na realizację programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, które stanowią źródło finansowania projektów systemowych powiatowych urzędów pracy realizowanych w Poddziałaniu 6.1.3. W 2011 r. nastąpiło istotne (o 66%) zmniejszenie poziomu tych środków. Spadek ten wpłynął na znaczne ograniczenie wartości realizowanych w Małopolsce projektów systemowych PUP. W sytuacji utrzymywania się w kolejnych latach limitu środków Funduszu Pracy na takim niskim poziomie niemoŝliwym stanie się wykorzystanie alokacji przeznaczonej na Poddziałanie 6.1.3 i tym samym realizacja wskaźników. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe nawet wprowadzenie moŝliwości przesunięcia niewykorzystanych środków z Poddziałania 6.1.3 na Poddziałanie 6.1.1 oraz Działanie 6.2 nie rozwiąŝe w pełni tego problemu, poniewaŝ koszt aktywizacji jednej osoby szczególnie w przypadku Działania 6.2. jest wielokrotnie wyŝszy, niŝ w przypadku Poddziałania 6.1.3. 7
Aktualną strukturę bezrobocia w Małopolsce w poszczególnych grupach, przedstawia poniŝszy wykres. Dostrzegany jest równieŝ brak korelacji pomiędzy poziomem przydzielonych poszczególnym województwom wartości wskaźników, a poziomem środków, dzięki którym jest moŝliwa ich realizacja. Z zestawienia środków alokowanych w Priorytecie VI na Działania i Poddziałania generujące wskaźnik produktu liczba osób, które zakończyły udział w projektach (zgodnie z Podręcznikiem wskaźników są to: Poddziałanie 6.1.1, Poddziałanie 6.1.3, Działanie 6.2, Działanie 6.3) z wartością tego wskaźnika dla poszczególnych województw wynika, Ŝe poziom środków na 1 osobę jest bardzo zróŝnicowany (dane do obliczeń przyjęto z SZOP PO KL). Średnio w skali całego kraju kwota na 1 osobę kształtuje się na poziomie 2 279,61 EURO. NajwyŜsze środki na osobę otrzymało województwo mazowieckie 3 779,95 EURO. Natomiast w Małopolsce dysponujemy kwotą 2 025,35 EURO na 1 osobę. Niejasna jest przyczyna takich dysproporcji. Domyślać się moŝna, Ŝe wynikają one z zastosowania innych zasad do podziału środków na województwa a innych do podziału wskaźników. W rezultacie w Małopolsce trudniej będzie wykonać wskaźniki mając do dyspozycji mniejsze środki na 1 osobę niŝ np. w woj. mazowieckim. Analogiczna sytuacja występuje w odniesieniu do Działania 6.2, o czym wspomniano szerzej przy opisywaniu wskaźnika: Liczba osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej (ogółem/k/m). Trudności w osiągnięciu niektórych wskaźników w Priorytecie VI wiąŝą się równieŝ ze wzrostem kosztów aktywizacji osób bezrobotnych, wynikającym z nowelizacji w lutym 2009 r. Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwaŝywszy na fakt, Ŝe projekty systemowe w Poddziałaniu 6.1.3. generują znakomitą większość wskaźników. Szacuje się, Ŝe w okresie 2009 2010 r. o około 50% zwiększył się koszt szkoleń, o ok. 30% wzrósł koszt dotacji na podjęcie działalności gospodarczej, a takŝe koszt refundacji dla pracodawców na utworzenie lub doposaŝenie miejsc pracy, a o ok. 24% zwiększył się koszt prac interwencyjnych. Priorytet VII CEL SZCZEGÓŁOWY 1: Poprawa dostępu do rynku pracy osób zagroŝonych wykluczeniem społecznym. Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie W ramach celu szczegółowego 1 brak takich wskaźników. 8
Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba klientów instytucji pomocy społecznej, którzy zakończyli udział w projektach dotyczących aktywnej integracji Od początku realizacji Priorytetu VII, udział w projektach dotyczących aktywnej integracji zakończyło 10 064 klientów instytucji pomocy społecznej, co stanowi 27,81% wartości docelowej w/w wskaźnika produktu, wynoszącej 36 192. Liczba osób z terenów wiejskich, które zakończyły udział w projektach dotyczących aktywnej integracji wynosi 5 674 osoby, co stanowi 21,54% wartości docelowej w/w podwskaźnika, określonej na poziomie 26 346. Dane wykazane w załączniku nr 1 do sprawozdania w kolumnach odnoszących się do wartości narastających zostały skorygowane przez Beneficjentów we wnioskach o płatność w okresie bieŝącym i nie są spójne z danymi z poprzedniego okresu sprawozdawczego. W porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym nastąpił prawie dwukrotny wzrost wartości tych wskaźników. Wynika to z faktu, Ŝe w pierwszym półroczu 2011 r. zatwierdzano wnioski o płatność dotyczące końca poprzedniego roku, kiedy to większość uczestników projektów kończy w nich udział. Mimo iŝ osiągnięte wartości mierników postępu rzeczowego realizacji Działania są proporcjonalne do ilości środków rozliczonych we wnioskach o płatność (do dnia 30.06.2011 w Poddziałaniach 7.1.1.i 7.1.2 rozliczono prawie 28% środków), istnieje niebezpieczeństwo nieosiągnięcia wartości docelowej przedmiotowego wskaźnika na koniec okresu programowania. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia zagroŝenia tego rodzaju, w województwie małopolskim podejmowane są róŝnego rodzaju działania mające na celu zwiększenie poziomu osiąganego wskaźnika. I tak, w odniesieniu do projektów realizowanych w latach 2010-2012 wskazano wymaganą minimalną liczbę osób, jaką poszczególni Beneficjenci powinni objąć wsparciem. W wyniku podjętego działania wsparciem objęto większą liczbę osób, co widać we wskaźniku Liczba klientów instytucji pomocy społecznej objętych kontraktami socjalnymi w ramach realizowanych projektów, który na dzień 30.06.2011 r. wynosi blisko 47% (11 341 osób). DuŜym sukcesem, jest równieŝ skuteczne zachęcenie wszystkich Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie do realizacji projektów systemowych w ramach Poddziałania 7.1.2 oraz prawie wszystkich Ośrodków Pomocy Społecznej (174 z 182) do realizacji projektów systemowych w ramach Poddziałania 7.1.1. Podjęte wysiłki i ich rezultaty z pewnością przyczyniły się do lepszej realizacji załoŝonego poziomu wskaźnika. W odniesieniu do aktualnego poziomu realizacji przedmiotowych wskaźników naleŝy równieŝ zwrócić uwagę, Ŝe aktualnie w Małopolsce w Poddziałaniach 7.1.1 i 7.1.2 realizowane są duŝe projekty trzyletnie (2010-2012), w których docelowo planuje się objąć wsparciem około 20 tys. osób korzystających z pomocy społecznej. Jest to istotna zmiana w stosunku do pierwszych lat realizacji Działania (2008-2009), w których realizowane projekty systemowe charakteryzowały się niską wartością i małą liczbą osób objętych wsparciem, co miało bezpośredni wpływ na obecną wartość wskaźnika. Istotną przyczyną zagroŝenia dla realizacji wartości docelowej przedmiotowego wskaźnika jest równieŝ wielokrotnie zgłaszany problem związany z błędną dezagregacją podwskaźnika w tym z terenów wiejskich. Wartość docelowa dot. klientów instytucji pomocy społecznej z terenów wiejskich została przeszacowana w woj. małopolskim. Zgodnie z danymi wynikającymi ze sprawozdań MPiPS liczba osób z terenów wiejskich korzystających z pomocy społecznej do liczby osób korzystających z pomocy społecznej ogółem zawsze oscylowała w granicach 50%. Na podstawie wartości docelowych określonych w SzOP PO KL udział klientów instytucji pomocy społecznej z terenów wiejskich wynosi 73% wartości docelowej wskaźnika Liczba klientów instytucji pomocy społecznej (...), w związku z czym jego wartość nie odzwierciedla stanu faktycznego. Jednocześnie naleŝy zauwaŝyć, Ŝe w efekcie ponownej dezagregacji tego podwskaźnika wartość docelowa dla woj. małopolskiego zostanie najprawdopodobniej obniŝona, a tym samym jego wykonanie stanie się bardziej realne. Wyniki, realizowanego wspólnie przez województwa: małopolskie (Lider), śląskie, opolskie, wielkopolskie i dolnośląskie w ramach Priorytetu X Pomoc Techniczna PO KL grantu: WraŜliwy klient (uczestnik) projektów PO KL wskazały równieŝ na problemy, z jakimi najczęściej borykają się osoby z terenów wiejskich w aspekcie społecznym i w obszarze rynku pracy, tj. wysoki odsetek gospodarstw domowych zagroŝonych ubóstwem, niski poziom wykształcenia i kwalifikacji, słaby dostęp do oferty i infrastruktury edukacyjnej, niewystarczający dostęp do usług i informacji dotyczących rynku pracy, edukacji, spraw administracyjnych, prawnych i finansowych, napiętnowanie społeczne (silny wpływ stereotypowych opinii generalizujących zachowania patologiczne na całą społeczność obszarów wykluczonych terytorialnie) i które stanowią barierę w uczestnictwie tej grupy w projektach PO KL. Efektem realizacji grantu jest Publikacja dla beneficjentów opracowana przez firmę CDS pt: WraŜliwy nie znaczy niemoŝliwy, czyli jak skutecznie realizować projekty aktywizujące osoby niepełnosprawne, powyŝej 50 roku Ŝycia, mieszkańców terenów wiejskich, osoby bezdomne i uzaleŝnione oraz z wykształceniem niepełnym średnim i niŝszym, która powstała by zachęcić i ułatwić potencjalnym 9
projektodawcom podjęcie wyzwania wsparcia opisanych w niej wraŝliwych klientów w procesie rozpoczęcia lub powrotu do aktywności społecznej i zawodowej. CEL SZCZEGÓŁOWY 2: Wzmocnienie i poszerzenie zakresu działań sektora ekonomii społecznej Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie Liczba instytucji wspierających ekonomię społeczną, które otrzymały wsparcie w ramach Priorytetu W przypadku tego wskaźnika produktu, odnotowano znaczne przekroczenie wartości docelowej zaplanowanej w perspektywie roku 2013. Wg stanu na koniec czerwca 2011 r. wskaźnik ten osiągnął wartość 8 instytucji, co stanowi 200% wartości docelowej, tj. 4 instytucji. MoŜe to oznaczać, Ŝe jego załoŝona wysokość została niedoszacowana. PowyŜszy wniosek znalazł potwierdzenie w Raporcie PSDB z badania Ocena systemu monitorowania i wartości wskaźników PO KL 2007-2013 z kwietnia 2010 r. Wskazano w nim, Ŝe w skali kraju docelową wartość wskaźnika ustalono na poziomie 40 instytucji, co zdaniem przedstawicieli IP jest wartością zdecydowanie zaniŝoną. Najlepszym dowodem na to jest fakt, iŝ wartość wskaźnika w połowie 2009 roku wyniosła 90. Nie bez znaczenia jest równieŝ fakt, podejmowania przez IP PO KL planowanych działań, mających na celu stworzenie na obszarze całego regionu, sieci instytucji (równomiernie rozłoŝonych obszarowo) udzielających wsparcia osobom zamierzającym załoŝyć spółdzielnie socjalne, jak równieŝ innym, działającym juŝ przedsiębiorstwom ekonomii społecznej. Stworzono w ten sposób system wsparcia podmiotów ES, w którym wiodącą rolę koordynacyjną ma realizowany przez ROPS projekt systemowy ARES. W związku z przekroczeniem wartości wskaźnika oraz koniecznością utrwalenia systemu wsparcia ekonomii społecznej w województwie małopolskim, w 2012 roku planowane są działania mające na celu zagwarantowanie długofalowego wsparcia juŝ funkcjonujących i posiadających największe doświadczenie instytucji otoczenia sektora ekonomii społecznej. Liczba inicjatyw z zakresu ekonomii społecznej wspartych z EFS Zgodnie ze stanem na koniec okresu sprawozdawczego, wsparcie z EFS uzyskały 582 inicjatywy, co stanowi 1763,64% wartości docelowej, określonej na poziomie 33. Dane wykazane w załączniku nr 1 do sprawozdania w kolumnach odnoszących się do wartości narastających zostały skorygowane przez Beneficjentów i nie są spójne z danymi z poprzedniego okresu sprawozdawczego. W Raporcie PSDB z badania Ocena systemu monitorowania i wartości wskaźników PO KL 2007-2013 z kwietnia 2010 r. wskazano, Ŝe wskaźnik ten nie spełnia kryterium adekwatności w odniesieniu do celu szczegółowego PO KL. Nie ma bowiem związku pomiędzy wsparciem danej liczby inicjatyw, a wzmocnieniem i poszerzeniem zakresu działań sektora ekonomii społecznej. Sam fakt udzielenia wsparcia, wcale nie musi prowadzić do wzmocnienia czy poszerzenia zakresu działań tego sektora. W związku z tym, w powyŝszym Raporcie postulowano eliminację w/w wskaźnika. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej W ramach celu szczegółowego 2 brak takich wskaźników. Priorytet VIII CEL SZCZEGÓŁOWY 1: Rozwój wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji siły roboczej Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie Liczba pracujących osób dorosłych, które zakończyły udział w projektach szkoleniowych (w tym liczba osób w wieku powyŝej 50. roku Ŝycia) Na dzień 30.06.2011 r. w/w wskaźnik produktu został osiągnięty na poziomie 131% wartości docelowej. Poziom wykonania wskaźnika jest analogiczny takŝe w przypadku podkategorii osób powyŝej 50 roku Ŝycia i wynosi 131,35%. W okresie sprawozdawczym wsparciem tego rodzaju, objętych zostało 26 133 osób (w tym 5 438 osób w wieku 50+), podczas gdy określona w SzOP wartość docelowa wynosi 19 949 (4 140 dla osób 50+). W związku z przekroczeniem wartości docelowej wskaźnika naleŝy zwrócić uwagę na wnioski z badania ewaluacyjnego zleconego przez Instytucję Pośredniczącą PO KL Ocena realizacji wskaźników monitorowania dla komponentu regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie małopolskim, w którym w odniesieniu do przedmiotowego wskaźnika wykazano jego niewielką kosztochłonność (s.232). Liczba osób, które były objęte wsparciem w zakresie rozpoczynania własnej działalności gospodarczej typu spin off lub spin out Wysokość wskaźnika osiągnięta do końca okresu sprawozdawczego, kształtuje się na poziomie 757,73% 10
wartości docelowej. Do 30.06.2011 r. wsparciem tego rodzaju, objętych zostało 735 osób, podczas gdy określona w SzOP wartość docelowa wynosi 97. Niewątpliwy wpływ na tak wysoki poziom wykonania wskaźnika, miały przyjęte w Planach Działań na rok 2010, komplementarne kryteria szczegółowe dla Poddziałania 8.2.1 i Działania 6.2 PO KL. W odniesieniu do Poddziałania 8.2.1, na projektodawców realizujących szkolenia i doradztwo w zakresie zakładania firm spin off i spin out, nałoŝono obowiązek zakończenia wsparcia udzielanego w projekcie, przygotowaniem przez uczestników biznesplanu takiej działalności. Dokument ten był następnie uznawany i oceniany przez beneficjentów udzielających wsparcia w ramach Działania 6.2 PO KL. Uczestnicy szkoleń 8.2.1 byli równieŝ zwalniani z modułu szkoleniowo doradczego, realizowanego w projektach 6.2. W jednym i drugim konkursie wysoko premiowano działalności gospodarcze wpisujące się w RSI. Dodatkowo w konkursie 6.2, preferencje punkowe uzyskiwały projekty kierowane do osób młodych (do 25 r.ŝ). Powiązanie wsparcia szkoleniowo doradczego otrzymywanego w ramach 8.2.1 z moŝliwością uzyskania dotacji w 6.2, spowodowało bardzo wysoki poziom zainteresowania uczestników, a tym samym realizacji wskaźnika w regionie. W 2011 r. ten typ projektu był wyłączony z konkursu ogłaszanego w ramach Poddziałania 8.2.1, w którym szczególną preferencją cieszyły się projekty obejmujące staŝe i szkolenia praktyczne dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych, reprezentujących strategiczne dla regionu dziedziny określone w RSI.. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba przedsiębiorstw, które zostały objęte wsparciem w zakresie projektów szkoleniowych (projekty o charakterze regionalnym) Wartość w/w wskaźnika produktu, osiągnięta do końca okresu sprawozdawczego, kształtuje się na poziomie 3 783, co stanowi 29,64% wielkości docelowej wynoszącej 12 762. W stosunku do średniego poziomu wydatkowania środków dla Działania 8.1, wynoszącego 26,6% (w odniesieniu do Poddziałania 8.1.1-30,35%, zaś 8.1.2-16,01%) zadaje się on kształtować proporcjonalnie. Niemniej jednak, z uwagi na przeszacowanie wartości docelowej przedmiotowego wskaźnika istnieje zagroŝenie jego realizacji, na co wskazują badania ewaluacyjne przeprowadzane w skali kraju i regionu. Mimo to naleŝy zwrócić uwagę na dynamiczny przyrost wartości wskaźnika na przestrzeni okresu sprawozdawczego o ponad 13 punktów procentowych w stosunku do roku 2010. Jest to bezpośredni efekt działań zaradczych, w postaci ogłoszenia odrębnych konkursów na typ 1 operacji (szkolenia dla przedsiębiorstw) w Poddziałaniu 8.1.1 w latach 2009 i 2010. Dodatkowo, w roku 2010 środki finansowe niewykorzystane w ramach konkursu na doradztwo dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw (typ2), zostały przeznaczone do zakontraktowania w ramach konkursu na 1 typ operacji w ramach Poddziałania 8.1.1. Pozwoliło to na znaczące zwiększenie liczby projektów szkoleniowych kierowanych do przedsiębiorstw i ich pracowników, co znajduje odzwierciedlenie w wysokości wskaźnika w tym i kolejnych okresach sprawozdawczych. W 2011 r. przeprowadzono odrębny konkurs w Poddziałaniu 8.1.1 na 1 typ operacji, przeznaczając na niego najwyŝszą dotychczas pulę środków w wysokości 70 mln zł. Istotny wpływ na kształtowanie się poziomu wskaźnika, powinno mieć wysokopunktowane kryterium strategiczne, premiujące zamknięte projekty szkoleniowe dla firm, które do tej pory nie były objęte wsparciem. W Poddziałaniu 8.1.2 w pierwszej połowie 2011 r. nie ogłoszono konkursu, a zatem nie ma nowych projektów generujących przedmiotowy wskaźnik. Konkurs w ramach tego Poddziałania planowany jest na III kwartał bieŝącego roku. W 2012 r kontynuowane będzie wsparcie w zakresie wsparcia szkoleniowego dla przedsiębiorstw. We wstępnym projekcie Planu Działania dla Priorytetu VIII na rok 2012 przewidziano organizację konkursu na 1 typ operacji z wysoką alokacją wynoszącą 45 mln zł. W związku z niską wartością wskaźnika naleŝy podkreślić, iŝ w wyniku badania ewaluacyjnego Ocena realizacji wskaźników monitorowania dla komponentu regionalnego w ramach PO KL w województwie małopolskim przedmiotowy wskaźnik został uznany za przeszacowany (s. 296 raportu). CEL SZCZEGÓŁOWY 2: Poprawa funkcjonowania systemu przewidywania i zarządzania zmianą gospodarczą Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie W celu szczegółowym 2 brak takich wskaźników. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba pracowników zagroŝonych negatywnymi skutkami procesów restrukturyzacji w przedsiębiorstwach, którzy zostali objęci działaniami szybkiego reagowania Wysokość wskaźnika osiągnięta do końca okresu sprawozdawczego, kształtuje się na poziomie 17,3% wartości docelowej, przy ponad 16% poziomie realizacji wydatków w Poddziałaniu 8.1.2 PO KL. Do 30.06.2011 r. 11
wsparciem tego rodzaju, objętych zostało 369 osób, podczas gdy określona w SzOP wartość docelowa wynosi 2 133. Dodatkowo nastąpiło obniŝenie poziomu osiągnięcia przedmiotowego wskaźnika w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego. Jest to spowodowane błędnym wykazywaniem osiągniętej jego wysokości przez jednego z Beneficjentów, co zostało skorygowane w bieŝącym okresie sprawozdawczym. Mimo względnie proporcjonalnej realizacji załoŝonego produktu wobec postępu finansowego, prognozowana wartość wskaźnika, moŝliwa do osiągnięcia w wyniku realizacji projektów wyłonionych do dofinansowania w konkursach 2008-2010, kształtuje się na poziomie 50% wartości docelowej dla województwa małopolskiego. Sygnalizując zagroŝenie dla osiągnięcia przedmiotowego wskaźnika naleŝy zwrócić uwagę, Ŝe w ramach działań szybkiego reagowania wsparciem mogą być objęci takŝe pracownicy pracodawców innych niŝ przedsiębiorcy i osoby, które utraciły zatrudnienie a zatem ta grupa uczestników, która nie jest wykazana w wartości przedmiotowego wskaźnika. Włączenie tej grupy osób do obliczania wartości wskaźnika, dawałoby szansę jego realizacji na wskazanym dla Małopolski poziomie. W ramach działań szybkiego reagowania w Małopolsce dotychczas udział we wsparciu rozpoczęło bowiem 1950 osób, w tym 890 pracowników przedsiębiorstw, 756 pracowników pracodawców innych niŝ przedsiębiorstwa oraz 304 osoby, które utraciły zatrudnienie. Priorytet IX CEL SZCZEGÓŁOWY 1: Zmniejszenie nierówności w upowszechnianiu edukacji, szczególnie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie Liczba oddolnych inicjatyw społecznych podejmowanych w ramach Działania Na dzień 30.06.2011 r. wskaźnik produktu został osiągnięty na poziomie 201,20%. W ramach projektów dofinansowanych w Działaniu 9.5 PO KL w województwie małopolskim zrealizowano 334 oddolne inicjatywy społeczne, przy wartości docelowej określonej na poziomie 166 inicjatyw. Osiągnięty wynik naleŝy uznać za bardzo dobry. Podkreślić jednak naleŝy, Ŝe ww. wskaźnik cechuje nadwykonanie wynikające z niedoszacowania jego wartości docelowej w stosunku do alokacji. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba osób dorosłych w wieku 25-64 lata, które uczestniczyły w formalnym kształceniu ustawicznym w ramach Działania Na dzień 30.06.2011 r. wskaźnik został osiągnięty na poziomie 1,44%. W ramach projektów dofinansowanych z Działania 9.3 PO KL w województwie małopolskim od początku realizacji 188 osób wzięło udział w formalnym kształceniu ustawicznym. Aktualnie osiągnięty poziom wskaźnika w stosunku do załoŝonej wartości docelowej (13 059 osób) jest wprawdzie niewielki, jednak naleŝy zauwaŝyć, iŝ w I półroczu 2011 r. odnotowano znaczący wzrost wartości ww. wskaźnika. Liczba osób biorących udział w kształceniu ustawicznym w I półroczu 2011 r. wyniosła 171, co jest najlepszym wynikiem od początku wdraŝania ww. Działania. NaleŜy równieŝ zwrócić uwagę na niski stopień kontraktacji alokacji dla Działania 9.3 wynoszący ok. 20 % oraz wydatkowania osiągający ok. 5%. Dotychczasowe doświadczenia związane z realizacją formy wsparcia monitorowanej za pomocą ww. wskaźnika, wskazują jednoznacznie, Ŝe edukacja w formach szkolnych nie cieszy się zainteresowaniem projektodawców. Pomimo podejmowanych przez samorząd województwa działań aktywizacyjnych, zarówno projektodawcy, jak i uczestnicy projektów wykazują niewielkie zainteresowanie wsparciem moŝliwym do uzyskania w ramch Działania 9.3. W celu zdiagnozowania m.in. przyczyn nikłego zainteresowania formalnym kształceniem ustawicznym realizowanym w formach szkolnych oraz podjęcia działań mających na celu zachęcenie osób dorosłych do udziału w tej formie wsparcia, IP PO KL w Małopolsce we współpracy z województwami: śląskim, opolskim, wielkopolskim i dolnośląskim, podjęła decyzję o realizacji grantu WraŜliwy klient (uczestnik) projektów PO KL w ramach Priorytetu X Pomoc Techniczna PO KL. Wyniki wskazanej analizy zostały zebrane w szeregu opracowań zawierających rekomendacje dla instytucji uczestniczących w systemie wdraŝania programu, jak i publikacji dla beneficjentów, obejmującej wskazówki w zakresie właściwego przygotowania i realizacji projektu kierowanego do tej grupy osób. W kontekście niskiego poziomu realizacji załoŝonego wskaźnika warto teŝ zwrócić równieŝ uwagę na wnioski wynikające z Raportu PSDB z badania Ocena systemu monitorowania i wartości wskaźników PO KL 2007-2013 z kwietnia 2010 r. Wskazują one, Ŝe w skali kraju docelową wartość wskaźnika ustalono na poziomie 140 000 osób, z czego do końca 2009 r. udało się osiągnąć wartość nieco ponad 7.5 tys.(!). Jednoznacznie wydaje się to wskazywać na przeszacowanie wartości docelowej. W cytowanym raporcie wskazuje się takŝe na niski poziom zainteresowania projektami ze strony potencjalnych uczestników. 12
Równocześnie naleŝy mieć na uwadze, Ŝe w związku z ograniczonym oddziaływaniem interwencji EFS w obszarze formalnego kształcenia ustawicznego, w trakcie prowadzonego przeglądu śródokresowego PO KL podjęto decyzję o zaprzestaniu realizacji nowych operacji odnoszących się do usług kształcenia ustawicznego realizowanego wyłącznie w formach szkolnych. Planowane jest wprowadzenie do PO KL Działania 9.6 Upowszechnianie uczenia się dorosłych, które będzie ukierunkowane na wsparcie osób dorosłych w wieku 25-64 lata, uczestniczących w kształceniu ustawicznym (bez zawęŝania go jedynie do jedynie do form szkolnych). Kierując się doświadczeniem w zakresie wdraŝania Priorytetu VIII PO KL, a w szczególności działań ukierunkowanych na kształcenie ustawiczne, naleŝy przypuszczać, Ŝe Działanie 9.6 PO KL będzie cieszyć się znacznie większym powodzeniem, niŝ dotychczasowe Działanie 9.3 PO KL. Mając na uwadze powyŝsze trudno oceniać dotychczasowe wykonanie ww. wskaźnika. MoŜna zauwaŝyć jedynie, Ŝe niski stopień osiągniętej wartości docelowej moŝe być wyznacznikiem niewielkiego zainteresowania dorosłych Małopolan formalnym kształceniem ustawicznym. Liczba ośrodków wychowania przedszkolnego, które uzyskały wsparcie w ramach Priorytetu Na dzień 30.06.2011 r. ww. wskaźnik produktu został osiągnięty na poziomie 47,64%. ZauwaŜyć naleŝy, Ŝe wskaźnik rezultatu ustalony dla Poddziałania 9.1.1 Odsetek dzieci w wieku 3 5 lat uczestniczących w róŝnych formach edukacji przedszkolnej w ramach Priorytetu na obszarach wiejskich w stosunku do ogólnej liczby dzieci w tej grupie na dzień 30.06.2011 r. został osiągnięty na poziomie 6,51% (dziewczynki 6,75%, chłopcy 6,29%), co w odniesieniu do wartości docelowej określonej na poziomie 6% naleŝy uznać za zadowalający. Wysoki stopień realizacji wskaźnika rezultatu przy niŝszym wykonaniu wskaźnika produktu świadczy o braku korelacji pomiędzy wartością wskaźnika rezultatu a produktu. Od początku wdraŝania Poddziałania 9.1.1, wsparcie uzyskało 111 ośrodków wychowania przedszkolnego (załoŝona wartość docelowa to 233). W okresie sprawozdawczym dofinansowanie otrzymało zaś 8 z nich. Niewielki przyrost nowych ośrodków objętych wsparciem w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego wynika z faktu, Ŝe w 2011 r. nie był ogłaszany konkurs w ramach Poddziałania 9.1.1. Podkreślić naleŝy, Ŝe wśród wspartych ośrodków wychowania przedszkolnego ponad 90 % to ośrodki nowe, powstałe dzięki interwencji EFS w regionie. Wsparcie istniejących ośrodków jest formą znacznie rzadziej występującą w wyłonionych do dofinansowania projektach. Taka struktura wsparcia wynika z wprost sytuacji demograficznej występującej w Małopolsce i poziomu zaaspokojenia potrzeb z zakresu edukacji przedszkolnej. W skali kraju, tylko województwo mazowieckie, charakteryzuje się większą liczbą dzieci w wieku 3-5 lat zamieszkujących obszary wiejskie, do których w większości kierowane jest wsparcie. Biorąc pod uwagę bardzo duŝą liczbę dzieci, a tym samym duŝe potrzeby w zakresie edukacji przedszkolnej, aby osiągnąć znaczące efekty w tym obszarze trzeba dysponować odpowiednio wysokimi środkami finansowymi. Jak juŝ sygnalizowano w poprzednich sprawozdaniach alokacja dostępna w ramach Działania 9.1 dla Małopolski jest niewystarczająca (jest to 4 wysokość alokacji w skali kraju co jest nieadekwatne do liczby dzieci w wieku 3-5 lat), aby zrealizować wskaźnik w oczekiwanej wartości docelowej. Podkreślić naleŝy równieŝ, Ŝe w związku z duŝymi potrzebami w zakresie edukacji przedszkolnej samorząd województwa małopolskiego jako priorytet uznał zapewnienie funkcjonowania przedszkoli na obszarach o najniŝszym stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej, przede wszystkim na obszarach wiejskich (są to formy bardziej kosztochłonne). Głównym celem samorządu było bowiem, objęcie podstawową opieką przedszkolną jak największej liczby dzieci, zaś liczba placówek otrzymujących dofinansowanie miała przy tym drugorzędne znaczenie. Wspierane były przede wszystkim placówki, których funkcjonowanie w sposób istotny wpływało na poziom upowszechnienia edukacji przedszkolnej na danym terenie. Dostępna kwota alokacji, jest co prawda niewystarczająca, aby zrealizować docelową wartość wskaźnika dot. liczby ośrodków uzyskujących wsparcie, jednak pozwoli objąć realną pomocą ok. 4000 dzieci, co z naddatkiem realizować będzie załoŝony dla regionu poziom wartości docelowej wskaźnika rezultatu. CEL SZCZEGÓŁOWY 2: Zmniejszenie nierówności w jakości usług edukacyjnych, szczególnie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi (w zakresie kształcenia ogólnego) Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie W ramach Celu szczegółowego 2 brak takich wskaźników. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba szkół (podstawowych, gimnazjów i ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie ogólne), które zrealizowały projekty rozwojowe w ramach Działania: - w tym na obszarach miejskich - w tym na obszarach wiejskich 13
Do dnia 30.06.2011 r. liczba szkół, które zrealizowały projekty rozwojowe w ramach Poddziałania 9.1.2 wyniosła 932, co stanowi 49,34% wartości docelowej wskaźnika produktu określonej na poziomie 1 889 (w tym na obszarach miejskich 385, co stanowi 87,30% oraz na obszarach wiejskich 547, co stanowi 37,78% wartości docelowej). W stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego naleŝy zauwaŝyć znaczący wzrost ww. wskaźnika. Jest to m.in. zasługą zastosowania odpowiednich kryteriów wyboru projektów w konkursie w ramach Poddziałania 9.1.2 ogłoszonym na mocy PD 2010 (kryterium strategiczne przyznające punkty za realizację projektów w szkołach zlokalizowanych na terenach wiejskich oraz kryterium dostępu mające na celu uniknięcie powtarzalności szkół objętych projektem, polegające na wyłączeniu z moŝliwości aplikowania o środki tych szkół, które juŝ realizowały programy rozwojowe w ramach Poddziałania 9.1.2 PO KL w województwie małopolskim). W związku z powyŝszym w I półroczu 2011 r. wskaźnik został zasilony przez znaczną część projektów wyłonionych do dofinansowania w ramach konkursu z 2010 r. Szacuje się jednak, Ŝe w przyszłości liczba szkół wzrośnie juŝ tylko nieznacznie. Niemniej jednak naleŝy podkreślić, Ŝe załoŝona na poziomie 1 889 (w tym 441 w miastach, a 1 448 na obszarach wiejskich) wartość docelowa wskaźnika dla Małopolski, jest zbyt wysoka i wręcz niemoŝliwa do realizacji. Biorąc pod uwagę, Ŝe w 2010 r. w regionie działały 2 451 szkoły (w tym 826 w miastach, a 1 625 na obszarach wiejskich) /źródło:bdl/, oznaczałoby to, Ŝe aŝ 77 % szkół (w tym 53% w miastach, a 89% na obszarach wiejskich) musiałoby zrealizować programy rozwojowe w ramach Poddziałania. Warto zauwaŝyć, iŝ zgodnie z PO KL, opisywany wskaźnik rezultatu ma być wykonany na poziomie 60% (w tym 42% w miastach, a 80% na obszarach wiejskich). Wobec tak wysokiego poziomu i faktu, iŝ konkurs ogłoszony w 2010 r. był ostatnim ogłoszonym w Poddziałaniu 9.1.2 w Małopolsce ze względu na wyczerpanie alokacji, rzeczywista liczba szkół objętych wsparciem będzie róŝnić się od załoŝonej wartości docelowej. W tym kontekście naleŝy jednak zwrócić uwagę, Ŝe właściwszym wymiarem interwencji PO KL w zakresie niwelowania róŝnic edukacyjnych, nie jest liczba placówek realizujących programy rozwojowe a liczba uczniów, którzy faktycznie zostali nimi objęci. Takie teŝ załoŝenie przyjął samorząd województwa, odpowiednio kierunkując wsparcie. Wielkością nadrzędną w tym obszarze powinna być liczba uczniów, którzy uzyskają realną pomoc, a nie liczba placówek oświatowych realizujących projekty. Z uwagi na uwarunkowania demograficzne regionu, małopolskie szkoły naleŝą do najliczniejszych w kraju. Stąd teŝ w województwie małopolskim czynione są starania, aby projekty realizowane w ramach Poddziałania 9.1.2 były projektami duŝymi, kompleksowymi, obejmującymi wsparciem odpowiednio większą populację uczniów. Biorąc pod uwagę powyŝsze, naleŝy zaznaczyć, iŝ mimo, iŝ liczba szkół realizujących programy rozwojowe jest mniejsza, niŝ wartość docelowa wskaźnika, skala interwencji Programu - w wymiarze osobowym w Małopolsce będzie wysoka. Ponadto IP po raz kolejny zwraca uwagę, Ŝe ww. wskaźnik powinien być rozszerzony o placówki oświatowe, w celu uspójnienia z zapisów obowiązujących w SZOP, zgodnie z którymi programy rozwojowe mogą być realizowane nie tylko przez szkoły, ale i przez placówki oświatowe. Gminy, uczestniczące w realizacji projektów rozwojowych szkół w Małopolsce (w układzie terytorialnym) przedstawiono na mapie poniŝej. Gminy uczestniczące w realizacji projektów rozwojowych szkół prowadzących kształcenie ogólne w ramach poddziałania 9.1.2 - nabory 2008/9 - nabór 2010 CEL SZCZEGÓŁOWY 3: Podniesienie atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie Liczba szkół i placówek kształcenia zawodowego, które wdroŝyły programy rozwojowe Na dzień 30.06.2011 r. wskaźnik produktu został osiągnięty na poziomie 115,12%. Wsparcie w ramach Działania 9.2 uzyskało 297 szkół zawodowych, podczas gdy wartość docelowa wskaźnika załoŝona została na poziomie 258. NaleŜy podkreślić, Ŝe na znaczne zwiększenie wykonania wskaźnika miała wpływ realizacja projektu 14
systemowego Modernizacja kształcenia zawodowego w Małopolsce. Co prawda, w poprzednim sprawozdaniu wskazywano, Ŝe na 31.12.2010 r. ww. wskaźnik został osiągnięty na poziomie 144% wartości docelowej, jednak konieczne było zweryfikowanie ww. wartości i pomniejszenie jej o 77 placówek, które były juŝ wykazane w ramach projektów konkursowych we wcześniejszych sprawozdaniach, a które wdroŝyły równieŝ programy rozwojowe w ramach projektu systemowego Modernizacja kształcenia zawodowego w Małopolsce. Kolejne korekty liczby szkół i placówek moŝliwe są równieŝ w przyszłości, kiedy beneficjenci projektów konkursowych wyszczególnią, które szkoły wchodzące w skład zespołów szkół były objęte wsparciem. Niemniej jednak moŝna przewidywać, Ŝe poziom wykonania opisywanego wskaźnika zbliŝy się do wartości docelowej. Liczba szkół i placówek kształcenia zawodowego, które współpracowały z przedsiębiorstwami w zakresie wdraŝania programów rozwojowych. Na koniec okresu sprawozdawczego liczba szkół i placówek współpracujących z przedsiębiorstwami wyniosła 152, co daje 78,76% załoŝonej wartości docelowej, tj.193. Podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym wskaźnik ten charakteryzuje się zrównowaŝonym poziomem osiąganej wartości aktualnego wykonania. Niemniej jednak naleŝy zauwaŝyć, Ŝe podobnie jak w przypadku wskaźnika odnoszącego się do szkół prowadzących kształcenie ogólne, w przypadku tego wskaźnika błędnie skorelowano wartości docelowe wskaźnika produktu i rezultatu. Z analizy poszczególnych wartości wynika, Ŝe załoŝona wartość docelową wskaźnika produktu (193) jest zawyŝona. Biorąc pod uwagę, Ŝe w 2010 r. w województwie małopolskim działały 420 szkoły /źródło: BDL/, a wsparciem ma być objęte docelowo 193 z nich, oznacza to, Ŝe aŝ 46 % szkół musiałoby współpracować z przedsiębiorcami w zakresie wdraŝania programów rozwojowych w ramach Priorytetu, a nie 38% jak załoŝono w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Liczba uczniów w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, którzy zakończyli udział w staŝach i praktykach w ramach Priorytetu Na dzień 30.06.2011 r. ww. wskaźnik rezultatu został osiągnięty na poziomie 381 osób, co stanowi 0,37% wartości docelowej określonej w SzOP PO KL. Uwagę zwraca fakt, iŝ wartość określona dla Małopolski (101 919 uczniów) jest najwyŝsza w skali kraju i stanowi 11% wartości docelowej dla całej Polski. Wartość ta jest niewspółmierna w stosunku do poziomu alokacji dostępnej na Działanie 9.2 dla województwa małopolskiego. Na przykład alokacja dostępna na Działanie 9.2 dla województwa mazowieckiego jest wyŝsza, podczas gdy wartość docelowa opisywanego powyŝej wskaźnika dla tego województwa jest niemal dwukrotnie niŝsza. (por. wykres poniŝej) 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 Alokacja na Działanie 9.2 i wskaźnik "liczba uczniów ( ), którzy zakończyli udział w stażach i praktykach" 120 100 80 60 40 20 0 Miliony EURO Wskaźnik - staŝe i praktyki Alokacja na Działanie 9.2 w EUR Narzucanie tak wysokiej wartości wskaźnika produktu w połowie okresu wdraŝania Działania 9.2, podczas gdy podjęto juŝ kluczowe decyzje i określono sposób rozdysponowania wszystkich środków, powoduje, Ŝe realizacja wskaźnika na poziomie wskazanym przez IZ jest nierealna. Zgodnie z zapisami Planu Działania dla Priorytetu IX, w województwie małopolskim począwszy od 2010 r. realizowany jest projekt systemowy w Działaniu 9.2, który obejmuje swoim wsparciem szkoły zawodowe funkcjonujące w Małopolsce, kształcące w 7 kluczowych dla województwa branŝach. W ramach opisywanego projektu planowane jest objęcie praktykami 20 000 uczniów. Opisywany projekt systemowy angaŝuje całą dostępną na Działanie 9.2 kwotę alokacji. Ze względu na dostępną kwotę alokacji na Działanie 9.2 dla województwa małopolskiego oraz fakt, iŝ kluczowe decyzje dotyczące wdraŝania tego Działania zostały juz podjęte, nie ma moŝliwości wykonania wskaźnika na poziomie określonym przez IZ. Dodatkowo w Raporcie PSDB z badania Ocena systemu monitorowania i wartości wskaźników PO KL 2007-15
2013 z kwietnia 2010 r. wskazano, Ŝe skoro w skali kraju wartość docelową wskaźnika ustalono na 950 000 osób, z czego do końca 2009 r. udało się osiągnąć jedynie 3 450, to jednoznacznie świadczy to o przeszacowaniu jego wartości docelowej. Działania podejmowane przez IZ w ramach przeglądu śródokresowego wskazują, Ŝe wartość ww. wskaźnika ulegnie znacznemu obniŝeniu, co pozwala mieć nadzieję, Ŝe nowa jego wartość będzie oszacowana bardziej adekwatnie w odniesieniu do realiów regionu, a wartość wskaźnika zostanie osiągnięta na akceptowalnym poziomie. Mając na uwadze wymienione powyŝej okoliczności, ocenianie poziomu wykonania omawianego wskaźnika w chwili obecnej nie daje właściwego oglądu sytuacji. CEL SZCZEGÓŁOWY 4: Wzmocnienie rozwoju zawodowego i podnoszenie kwalifikacji nauczycieli na obszarach wiejskich Wskaźniki, w przypadku których występuje nadwykonanie W ramach Celu szczegółowego 4 brak takich wskaźników. Wskaźniki, w przypadku których odnotowano niski stopień realizacji ich wartości docelowej Wskaźnik: Liczba nauczycieli, którzy uczestniczyli w doskonaleniu zawodowym w krótkich formach: - w tym nauczyciele na obszarach wiejskich - w tym nauczyciele kształcenia zawodowego Na koniec okresu sprawozdawczego wskaźnik produktu został osiągnięty na poziomie 44,87% wartości docelowej wynoszącej 9 657 osób (w tym 29,44 % nauczyciele na obszarach wiejskich oraz 35,45% - nauczyciele kształcenia zawodowego). Obecne wykonanie nie stanowi podstawy dla obaw o potencjalne trudności z osiągnięciem wartości docelowej wskaźnika w regionie. W Małopolsce od 2010 r. jest realizowany projekt systemowy ukierunkowany na wsparcie nauczycieli 200 szkół zawodowych, które z kolei zostały objęte wsparciem w ramach komplementarnego projektu w Działaniu 9.2. Projekt ten powinien znacząco wpłynąć na wykonanie zakładanych wartości docelowych wskaźników w Działaniu 9.4. Niemniej jednak, w odniesieniu do przedmiotowego wskaźnika naleŝy zwrócić uwagę na zastosowanie nieadekwatnych załoŝeń, co do wielkości wsparcia nauczycieli z terenów wiejskich. Zgodnie z danymi przekazanymi przez IZ, wygenerowanymi z SIO, 53% wszystkich nauczycieli stanowią nauczyciele z obszarów wiejskich. Natomiast załoŝona do osiągnięcia wartość docelowa podswskaźnika: liczba nauczycieli na obszarach wiejskich wskazuje, Ŝe ta grupa osób powinna wynieść aŝ 84% ogólnej populacji nauczycieli objętej wsparciem. 16
2. Analiza stanu realizacji Priorytetu w okresie objętym sprawozdaniem I. INFORMACJE OGÓLNE: 1. Postęp finansowy Przystępując do realizacji komponentu regionalnego POKL w województwie małopolskim, przyjęto szereg załoŝeń strategicznych, które miały istotny wpływ m.in. na aktualny postęp finansowy wdraŝania Programu, tj: 1) Środki w ramach operacji przewidzianych do realizacji w ramach Programu powinny być dostępne, mniej więcej na podobnym poziomie, przez cały okres programowania, tj. od 2007 do 2013 roku. Prawidłowość powyŝszych załoŝeń potwierdził fakt, który ujawnił się podczas ostatniego kryzysu gospodarczego, Ŝe załamanie gospodarcze przychodzi gwałtownie i bez zapowiedzi. Oznacza to, Ŝe instytucje odpowiedzialne za rynek pracy, politykę społeczną i gospodarczą muszą być gotowe do podjęcia niezbędnych działań w kaŝdym momencie, tak jak miało to miejsce w roku 2009 dzięki pakietowi antykryzysowemu, finansowanemu w części ze środków POKL, udało się uniknąć powaŝnego załamania gospodarczego. 2) Projekty powinny być kompleksowe, zakładające nie tylko realizację szkoleń, lecz takŝe indywidualne doradztwo i element zatrudnienia. 3) Projekty powinny być wieloletnie, skierowane do grup najbardziej wymagających wsparcia (osób pozostających bez zatrudnienia w wieku powyŝej 45 roku Ŝycia, osób niepełnosprawnych), realizujące najbardziej efektywne formy wsparcia (premiowanie projektów szkoleniowych kończących się egzaminem, premiowanie projektów realizowanych w partnerstwie, wspieranie obszarów wskazanych w Regionalnej Strategii Innowacji, premiowanie projektów komplementarnych do inwestycji realizowanych w ramach innych źródeł Wspólnotowych) oraz skierowane do mieszkańców pochodzących z obszarów o niskim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego (promowanie obszarów o wysokim odsetku mieszkańców korzystających z pomocy społecznej, utworzenie subregionów, utworzenie system wsparcia dla podmiotów ekonomii społecznej) zgodnie z zapisami Strategii Rozwoju Województwa. Projekty te, dzięki długiemu okresowi realizacji, dostosowują się do potrzeb odbiorców i najskuteczniej realizują stawiane przed nimi załoŝenia i cele. 4) Równomierne rozłoŝenie na lata 2007-2013 alokacji tak, aby w kaŝdym roku wdraŝania programu były realizowane projekty w szczególności projekty Powiatowych Urzędów Pracy, finansowanych z środków Funduszu Pracy, przeznaczonych dla osób bezrobotnych. Stopień zakontraktowania oraz wydatkowania alokacji przedstawiono na wykresie poniŝej. Priorytet VI 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Priorytet IX 0% Priorytet VII Priorytet VIII % zakontraktowania alokacji na lata 2007-2013 % wydatkowania alokacji na lata 2007-2013 Na koniec okresu sprawozdawczego, województwo małopolskie zajmuje wysoką, drugą lokatę pod względem wartości podpisanych umów/wydanych decyzji, w ramach komponentu regionalnego PO KL. (źródło IM z realizacji PO KL 2007-2010 wg. stanu na 30.06.2011 r.). Od początku realizacji Priorytetów VI-IX, 17
w województwie małopolskim podpisano łącznie 1 493 umów/ decyzji, o wartości ogółem 1 722 266 917,85 zł (w tym krajowy wkład publiczny 1 697 661 440,10 zł). Poziom zakontraktowania alokacji na lata 2007-2013 wynosi ok. 72%. Wartość zawartych umów w podziale na Priorytety pokazuje wykres poniŝej. 1 000 000 000,00 900 000 000,00 800 000 000,00 Wartość zawartych umów na dzień 30.06.2011 r. w stosunku do alokacji na lata 2007-2013 (w zł) 750 523 644,52 959 368 442,77 700 000 000,00 600 000 000,00 500 000 000,00 400 000 000,00 516 406 409,35 528 236 111,45 300 000 000,00 200 000 000,00 100 000 000,00 0,00 548 295 992,23 339 653 245,63 306 313 915,79 Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Priorytet IX 503 398 286,45 Od początku realizacji komponentu regionalnego, w województwie małopolskim zatwierdzono wnioski o płatność, w których wartość wydatków kwalifikowanych wyniosła 878 227 071,30 zł; natomiast wartość wydatków kwalifikowanych pomniejszona o wydatki prywatne: 865 750 712,76 zł. Stopień wykorzystania alokacji na lata 2007-2013 wynosi ok. 36 %, natomiast zestawienie wartości zawartych umów i rozliczonych w ich ramach wydatków kwalifikowalnych przedstawiono na wykresie poniŝej. Wartość wydatków kwalifikowanlnych na dzień 30.06.2011 w stosunku do wartości zawartych umów (w zł) 600 000 000,00 548 295 992,23 503 398 286,45 500 000 000,00 400 000 000,00 339 653 245,63 306 313 915,79 300 000 000,00 200 000 000,00 100 000 000,00 0,00 368 442 795,28 160 798 722,78 132 711 592,19 Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Priorytet IX 203 797 602,51 18
Aby zachęcić potencjalnych beneficjentów do przygotowywania projektów w ramach PO KL oraz ułatwić im ich realizację, od początku wdraŝania komponentu regionalnego w Małopolsce, podejmowane są róŝnorodne działania wspierające. Niezwykle istotną rolę w aktywizowaniu projektodawców pełnią 4 Regionalne Ośrodki EFS (w Krakowie, Nowym Sączu, Tarnowie i Oświęcimiu), świadczące nieodpłatną pomoc szkoleniową w zakresie przygotowania wniosku o dofinansowanie i jego rozliczenia. Do ich podstawowej działalności naleŝy równieŝ animowanie inicjatyw projektowych oraz partnerstw, a takŝe indywidualne doradztwo zarówno na etapie aplikowania o środki, przygotowywania rozliczeń oraz realizacji zaplanowanych w projekcie działań. IP PO KL co roku wskazuje priorytetowe grupy wsparcia, na pomocy którym powinny skoncentrować się ośrodki. W 2011 r. naleŝą do nich: Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, uczelnie oraz jednostki badawczo - rozwojowe, organizacje pozarządowe, szczególnie te, zlokalizowane na obszarach wiejskich, Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, szkoły: podstawowe, gimnazjalne, ponadgimnazjalne, placówki edukacyjne w tym przedszkolne lub organy je prowadzące. Dodatkowo pomoc w ROEFS mogły uzyskać osoby poszkodowane przez powódź i osuwiska, które chcą załoŝyć własną firmę. Ośrodki pomogą im w przygotowaniu dokumentów rekrutacyjnych do projektów, w których prowadzony będzie nabór. Dodatkowo w roku 2011 ukierunkowano ROEFS na świadczenie usług doradczych zwłaszcza w zakresie przygotowywania wniosków o płatność. NaleŜy oczekiwać, Ŝe wpłynie to na poziom wydatkowania środków w ramach komponentu. Inną, kontynuowaną od kilku lat inicjatywą IP, mającą na celu zachęcanie beneficjentów do realizacji wysokiej jakości projektów w ramach PO KL, jest konkurs dobrych praktyk Kopalnia PO(KL)mysłów i wydawany w jego efekcie Podręcznik dobrych praktyk. W publikacji tej szeroko dystrybuowanej w regionie - ujmowanych jest kilkanaście najciekawszych projektów realizowanych w Małopolsce, w tym laureaci w/w konkursu. DuŜa część prezentowanych projektów to inicjatywy lokalne, realizowane z powodzeniem w Działaniach, które mogą stanowić inspirację dla kolejnych potencjalnych beneficjentów wsparcia tego typu. W 2011 r. planowana jest kolejna edycja Kopalni PO(KL)mysłów. Nie bez znaczenia, jeśli chodzi o animowanie środowisk lokalnych do aplikowania o środki, ma podjęta przez IP inicjatywa, stworzenia Regionalnej Sieci Ambasadorów EFS. W jej skład wchodzi juŝ prawie 130 przedstawicieli małopolskich gmin. Członkowie sieci z załoŝenia mają być ekspertami jeśli chodzi o wiedzę z zakresu pozyskiwania środków PO KL,a z drugiej strony animatorami inicjatyw lokalnych w swoich gminach. Odpowiedzią na problem niskiego uczestnictwa w projektach realizowanych w ramach POKL w Małopolsce, w szczególności przez osoby niepełnosprawne, po pięćdziesiątym roku Ŝycia oraz z terenów wiejskich stało się przystąpienie województwa Małopolskiego do konkursu na tworzenie sieci współpracy w ramach PO KL organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. W ramach przyznanego grantu WraŜliwy Klient (uczestnik) projektów POKL, którego głównym celem stało się dokonanie dogłębnej analizy przyczyn trudności z realizacją wskaźników dot. w/w grup oraz wprowadzenie mechanizmów zaradczych, moŝliwe stało się nawiązanie partnerstwa Małopolski z Instytucjami Pośredniczącymi (I i II stopnia) z województw: Dolnośląskiego, Opolskiego, Śląskiego oraz Wielkopolskiego. Ostatecznym i najwaŝniejszym produktem dwuletniej współpracy, na którą składały się w szczególności wizyty studyjne i prezentacje projektów uznanych za dobre praktyki w zakresie aktywizacji społeczno-zawodowej WraŜliwego klienta jest publikacja WraŜliwy nie znaczy NiemoŜliwy, czyli jak skutecznie realizować projekty aktywizujące osoby niepełnosprawne, powyŝej 50. roku Ŝycia, mieszkańców terenów wiejskich, osoby bezdomne i uzaleŝnione oraz z wykształceniem niepełnym średnim i niŝszym. Publikacja, która jest dokumentem skierowanym do Projektodawców oraz potencjalnych projektodawców PO KL z załoŝenia koncentruje się na procesie projektowym i zawiera szereg wskazówek, które uwraŝliwią projektodawcę na szczególne potrzeby wraŝliwego klienta. Porady w zakresie programowania kolejnych etapów ścieŝki projektowej, a takŝe przykłady dobrych praktyk staną się realną pomocą dla Projektodawców, którzy kierują lub planują skierować wsparcie m.in. do osób niepełnosprawnych czy po pięćdziesiątym roku Ŝycia. W efekcie przełoŝy się to na lepsze dostosowanie wsparcia projektowego do wymagań grupy do której jest kierowane, efektywniejszą realizację projektów oraz wzrost uczestnictwa w projektach POKL osób, które wymagają tak wyjątkowego podejścia. Priorytet VI Od początku realizacji Priorytetu VI PO KL, podpisano łącznie 175 umów (w tym przyjęto Uchwałą ZWM 6 projektów systemowych), o wartości ogółem 549 077 585,70 zł (w tym krajowy wkład publiczny 548 295 992,23zł). Stopień zakontraktowania alokacji na lata 2007-2013 wynosi 73%. W stosunku do roku 2010 nastąpił przyrost zakontraktowania alokacji dla całego Priorytetu VI z 63% do 73%. Największe zaawansowanie w kontraktowaniu występuje w ramach Działania 6.2 tj. 97%. Powodem jest 19
niezmiennie duŝe zainteresowanie konkursami ogłaszanymi w ramach tego Działania od początku jego realizacji, zarówno wśród beneficjentów jak i potencjalnych uczestników projektu. Do 30.06.2011 r. zostały podpisane wszystkie umowy z 2 konkursów ogłoszonych w 2010 roku. W I półroczu 2011 r. podpisano 5 takich umów na kwotę 27 170 166,87 zł. Po ich zawarciu, alokacja przeznaczona na to Działanie została praktycznie całkowicie wykorzystana. Wysoki poziom kontraktacji występuje równieŝ w ramach Działania 6.1 tj. 67%. Do końca czerwca 2011 r. w Działaniu 6.1 podpisano 93 umowy oraz przyjęto Uchwałą ZWM 6 projektów systemowych na łączną kwotę 384 420 600,32 zł. Poziom kontraktacji byłby zapewne wyŝszy gdyby nie ograniczenia w poziomie środków Funduszu Pracy przeznaczonych na aktywizację zawodową osób bezrobotnych w 2011 r. Spowodowały one, Ŝe niemoŝliwa była realizacja projektów systemowych PUP w ramach Poddziałania 6.1.3 na zakładanym i oczekiwanym poziomie. Jeśli poziom środków Funduszu Pracy przeznaczonych na działania aktywizacyjne będzie utrzymywał się w kolejnych latach nadal na tak niskim poziomie niemoŝliwym będzie w Małopolsce zakontraktowanie załoŝonej dla Poddziałania 6.1.3 alokacji. Jedną z przyczyn takiego poziomu kontraktacji w Działaniu 6.1 jest stosunkowo wysoka jakość składanych wniosków. Istotny wpływ na poziom kontraktacji ma równieŝ zawarcie 6 umów o dofinansowanie projektów systemowych realizowanych w tym Działaniu, na łączną wartość przekraczającą 46 mln zł. Pozostałe do zakontraktowania środki w ramach Działania 6.1, to wyłącznie Fundusz Pracy. Podobnie jak w latach ubiegłych, najmniejszą popularnością wśród beneficjentów i niską jakością składanych projektów charakteryzował się konkurs ogłoszony w ramach Działania 6.3. Do końca czerwca 2011 r. w Działaniu 6.3 podpisano 49 umów na łączną kwotę 2 357 112,32 zł. Stąd teŝ stopień zakontraktowania środków kształtuje się tutaj na poziomie 24%. Podejmowane środki zaradcze polegały przede wszystkim na organizowaniu spotkań informacyjno-promocyjnych dla projektodawców oraz Dni Otwartych Pomocna Dłoń dla potencjalnych beneficjentów, podczas których prezentowano takŝe Dobre Praktyki w ramach realizowanych projektów. Zamieszczano takŝe na stronie internetowej informacje przypominające o trwających naborach. Inną inicjatywą IP, mającą na celu zachęcanie beneficjentów do realizacji projektów w m.in. w ramach Działania 6.3 PO KL jest szeroko dystrybuowany Podręcznik dobrych praktyk. Wskazane w nim przykłady najlepszych projektów mogą stanowić swoiste źródło inspiracji i kopalnię sprawdzonych pomysłów, moŝliwych do adaptowania na gruncie lokalnym przez społeczności wiejskie. W bieŝącym okresie sprawozdawczym zorganizowano równieŝ spotkanie Regionalnej Sieci Ambasadorów EFS animatorów inicjatyw lokalnych w gminach, którym przedstawiono Plany Działań i harmonogram konkursów na rok 2011. Ukierunkowano równieŝ działania 4 Małopolskich ROEFS na wsparcie potencjalnych i rzeczywistych beneficjentów z gmin wiejskich, wiejsko-miejskich i miast do 25 tys. mieszkańców, w szczególności pod kątem przygotowania do aplikowania o tzw. małe granty w ramach Działań 6.3, 7.3 i 9.5 PO KL. Od początku realizacji Priorytetu VI, w województwie małopolskim zatwierdzono wnioski o płatność, w których wartość ogółem wydatków kwalifikowanych wyniosła 368 945 675,15 zł (w tym krajowy wkład publiczny 368 442795,28zł ). Stopień wydatkowania alokacji na lata 2007-2013 wynosi 49%. NajwyŜszy stopień wydatkowania alokacji występuje w ramach Działania 6.2 i wynosi według stanu na koniec czerwca 2011 r. - 53%, przy 97% kontraktacji. Znaczna róŝnica pomiędzy poziomem wartości umów w Działaniu 6.2 a wartością zatwierdzonych wydatków wynika z faktu, Ŝe w Działaniu tym realizowane są 2-3 letnie umowy, co rozkłada w czasie intensywność ponoszenia wydatków. Wysoki poziom wydatkowania alokacji występuje równieŝ w ramach Działania 6.1, głównie za przyczyną realizowanych w Poddziałaniu 6.1.3 projektów systemowych powiatowych urzędów pracy. Według stanu na koniec czerwca 2011 r., stopień wydatkowania alokacji wynosił 48%, przy 67% kontraktacji. Zatem wydatki stanowią ponad 70% wartości umów, co wynika ze specyfiki projektów systemowych PUP (projektów rocznych) oraz z konieczności wydatkowania środków FP do końca roku, na który zostały przydzielone. JednakŜe obserwowana w tym półroczu większa dysproporcja pomiędzy wartością umów, a poziomem wydatków w zatwierdzonych wnioskach o płatność wynika m.in. z faktu, Ŝe projekty konkusowe przyjęte do realizacji w 2010 roku, podobnie jak w latach ubiegłych to projekty wieloletnie, zakładające 2-3 letni okres realizacji oraz kompleksowe, oferujące kilka powiązanych ze sobą form wsparcia, które rozliczane będą stopniowo, adekwatnie do postępu rzeczowego zadań. Niezmiennie najniŝszym stopniem wydatkowania alokacji charakteryzuje się Działanie 6.3 Według stanu na koniec czerwca 2011 r. wyniósł on 17%. Niski stopień zakontraktowania środków w Działania 6.3 spowodowany jest przede wszystkim małym zainteresowaniem projektodawców składaniem wniosków w tym Działaniu oraz niską jakością projektów. 20