Gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości.
Gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokojeniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie wód i środowiska związanego z tymi zasobami, a w rzeczywistości w zakresie: zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniami oraz niewłaściwej lub nadmiernej eksploatacji utrzymania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wód zależnych ochrony przed powodzią i suszą zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód
Organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami są: minister właściwy ds. gospodarki wodnej Prezes KZGW dyrektorzy RZGW wojewoda organy jednostek samorządu terytorialnego
Śródlądowe wody powierzchniowe lub ich części stanowiące własność publiczną Istotne dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej Istotne dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa
Kompetencje dotyczące gospodarki wodnej Prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa wykonują: minister właściwy do spraw gospodarki morskiej Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej dyrektor parku narodowego marszałek województwa
Władający wodami w województwie kujawsko-pomorskim Śródlądowe wody powierzchniowe istotne dla kształtowania zasobów wodnych i ochrony przeciwpowodziowej Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie (64 km): zbiornik włocławski o całkowitej długości 54,8 km (z tego w woj. kujawsko-pomorskim 21,7 km) w km rzeki Wisły 674+800 620+000 o powierzchni 70,4 km2 i objętości wody 408 mln m3, Odcinek rzeki Wisły Stopień wodny Włocławek Korabniki gm. Włocławek, km rzeki Wisły 674+800 684+000. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku (174 km): rzeka Wisła na odcinku od m. Korabniki gmina Włocławek do granic gm. Nowe (km 684+000 858+400), rzeka Drwęca, rzeka Brda wraz ze zbiornikiem Koronowskim o powierzchni 15,6 km2 i pojemności 80,6 mln m3 oraz zbiorniki wodne w Tryszczynie i Smukale, rzeka Wda wraz ze zbiornikiem Żur o pojemności 16,0 mln m3 oraz zbiornik Gródek o pojemności 5,5 mln m3. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu: rzeka Noteć wraz ze zbiornikiem Pakoskim powstałym w wyniku prac hydrotechnicznych na jeziorach Janikowskim, Tuląg i Bronisław, oraz zbiornik wodny jezioro Gopło o powierzchni 2094 ha.
Władający wodami w województwie kujawsko-pomorskim Marszałek Województwa wykonuje prawa właścicielskie w stosunku do wód: publicznych istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy pozostałych wód nie wymienionych w pkt 1-3 art. 11 ustawy Prawo wodne
Akty prawne Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.2015.469 j.t.) Dyrektywa 2000/60/WE z 2000 r. tzw. ramowa dyrektywa wodna - ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27.10.2007r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim - Dyrektywa Powodziowa
Planowanie w gospodarowaniu wodami wg ustawy Prawo wodne, RDW Służy programowaniu i koordynowaniu działań mających na celu: osiągnięcie lub utrzymanie co najmniej dobrego stanu wód oraz ekosystemów od wody zależnych poprawę stanu zasobów wodnych poprawę możliwości korzystania z wód zmniejszanie ilości wprowadzanych do wód lub do ziemi substancji i energii mogących negatywnie oddziaływać na wody poprawę ochrony przeciwpowodziowej
Planowanie w gospodarowaniu wodami Obejmuje następujące dokumenty planistyczne: plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza plan zarządzania ryzykiem powodziowym plan przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze dorzecza plan utrzymania wód warunki korzystania z wód regionu wodnego sporządzane w miarę potrzeby warunki korzystania z wód zlewni
Inwestycje 2007 2015 Nakłady w latach 2007 2015 w tys. zł 50 000,0 45 000,0 40 000,0 40 552,3 45 265,3 35 000,0 32 148,2 33 162,6 32 201,0 30 000,0 25 000,0 20 000,0 23 117,6 20 050,8 15 000,0 10 000,0 5 000,0 7 029,7 5 510,5 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Ochrona przeciwpowodziowa 2007 2015 Ogółem na lata 2007 2015 planowana jest modernizacja 50,135 km wałów przeciwpowodziowych o wartości 118 491,2 tys. zł, w tym: w trakcie realizacji 7,250 km zrealizowane 42,885 km
Ochrona przeciwpowodziowa 2007 2015 Obiekt Gmina Efekt rzeczowy [km] Wartość [tys. zł.] Modernizacja wałów przeciwpowodziowych 50,135 118 491,2 Wał Sartowice - Nowe Dragacz 12,755 45 623,0 Wał Miejskiej Niziny Chełmińskiej Wał Niziny Ciechocińskiej Chełmno Grudziądz 8,488 14 552,7 Aleksandrów Kuj. 8,350 w tym: 3,15 w trakcie 29 490,5 Wał Podmiejskiej Niziny Chełmińskiej gm. i m. Chełmno 4,970 6 572,8 Wał Niziny Nieszawskiej Wlk. Nieszawka 4,715 5 943,2 Wał Niziny Toruńskiej Zławieś Wielka 3,850 8 472,6 Wał wsteczny rzeki Wdy Świecie 1,357 4 205,9 Wał Wielki Wełcz Grudziądz 0,300 388,4 Wał Parski - Zakurzewo Grudziądz 1,250 470,4 Wał wsteczny lewy rzeki Osy Grudziądz 4,100 w trakcie 2771,7
Ochrona przeciwpowodziowa 2007 2015 Ogółem w latach 2007 2015 wykonano kształtowanie przekroju poprzecznego i podłużnego rzek na długości 167,0 km o wartości 60 943,2 tys. zł.
Regulacja stosunków wodnych 2007 2015 ha 400 Zmeliorowane grunty rolne w latach 2001 2015: ogółem 1 871,22 ha 382,19 382,21 350 300 250 200 198,25 277,66 248,43 150 100 50 103,92 103,05 65,53 69,38 40,60 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Utrzymanie i eksploatacja wód i urządzeń wodnych melioracji podstawowych w latach 2007 2014 Nakłady w latach 2001-2015 w tys. zł. 20000 18000 16000 14000 18 010 18 148 18 554 16 017 14 408 14 722 12000 10000 8000 6000 4000 5502 5330 3183 3713 4917 6775 6 748 7 207 7 701 2000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Charakterystyka województwa Region kujawsko-pomorski położony jest na obszarze najbardziej zagrożonym występowaniem suszy. Występujące tutaj susze są najczęstsze i najgłębsze, o skrajnie długich ciągach dni bezopadowych. Część południowo-zachodnia województwa jest cieplejsza i suchsza, o opadach należących do najniższych w kraju i najwyższych niedoborach wody w rolnictwie; część północno-wschodnia - chłodniejsza i bardziej wilgotna.
Susza Susza jest zjawiskiem ciągłym o zasięgu regionalnym i oznacza dostępność wody poniżej średniej w określonych warunkach naturalnych. Suszą nazywa się nie tylko zjawiska ekstremalne, ale wszystkie, które występują w warunkach mniejszej dostępności wody dla danego regionu.
Potrzeby w zakresie nawodnień Nawodnienia jako rodzaj melioracji, zaliczany do jednego ze środków technicznych mających wpływ na produkcję rolniczą, mają za zadanie złagodzenie, względnie wyeliminowanie braku wody niezbędnej do właściwego rozwoju uprawianych roślin. Najwyższe niedobory wody spowodowane trwałym deficytem wód opadowych w okresie wegetacyjnym występują głównie na terenie Kujaw (powiaty: włocławski, radziejowski, aleksandrowski, inowrocławski, mogileński i żniński) I strefa o największych potrzebach II strefa o średnich potrzebach III strefa o umiarkowanych potrzebach
Potrzeby w zakresie nawodnień
Ze względu na warunki meteorologiczne i klimatyczne, problemy rolnicze, warunki hydrologiczne i skutki gospodarcze wyróżnia się kolejne etapy rozwoju suszy: Źródło: IMGW
Najważniejsze i najbardziej efektywne metody przeciwdziałania szkodliwym skutkom susz w rolnictwie to przede wszystkim: Gromadzenie wody w okresach jej nadmiaru wiosną i po dużych opadach (budowa małych zbiorników retencyjnych i budowli melioracyjnych hamujących odpływ wody z pól i systemów melioracyjnych) Nawodnienia Dużą rolę w łagodzeniu szkodliwych skutków suszy dla plonowania roślin odgrywa drenowanie. Rola drenowania polega na obniżeniu zwierciadła wody gruntowej w okresie wiosennym, co umożliwia wczesne przeprowadzenie prac agrotechnicznych, a tym samym wcześniejsze rozpoczęcie wegetacji roślin i wcześniejszy rozwój systemów korzeniowych zdolnych do pobierania wody z głębszych warstw gleby w okresie suszy.
Urządzenia melioracyjne na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jako element mający wpływ na polepszenie zdolności produkcyjnej gleby Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, którego użytki rolne stanowią 1.042.770 ha, w tym grunty orne 931.640 ha, a użytki zielone 100.896 ha. Zmeliorowane użytki rolne ogółem: 468 570 ha Zmeliorowane grunty orne: w tym nawadniane: 4 221 ha Zmeliorowane użytki zielone: w tym nawadniane: 8 018 ha 393 063 ha 75 507 ha z tego urządzenia deszczowniane stanowią 4 449 ha
Urządzenia melioracyjne na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jako element mający wpływ na polepszenie zdolności produkcyjnej gleby Oprócz tego inne urządzenia wodne i melioracyjne związane z gospodarką wodną i administrowane przez KPZMiUW we Włocławku stanowią: cieki naturalne 3 256 km kanały wały przeciwpowodziowe stacje pomp odwadniające 25 km 179 km / 40948 ha 29 szt./ 41 596 ha zbiorniki wodne 11szt./13690 tys. m 3 obiekty hydrotechniczne jeziora ogółem w tym w ewidencji KPZMIUW 525 szt. 1003 szt. 381 szt./19 468,9 ha
Retencja wodna (Retentio - z łac. powstrzymanie) - w pojęciu geograficznym to zdolność dorzecza do zatrzymania wody. W dużej mierze zależy ona od ukształtowania powierzchni i pokrycia szatą roślinną. Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ działalności człowieka. Retencja naturalna uwarunkowana naturalnymi czynnikami przyrodniczymi Retencja sztuczna tworzona w wyniku działalności człowieka
Mała retencja Polega na gromadzeniu wody w niewielkich zbiornikach, zarówno naturalnych, jak i sztucznych. To także spiętrzanie wody w korytach małych rzek, potoków, kanałów i rowów, w celu gromadzenia wody i uniemożliwienia jej szybkiego spływu powierzchniowego. Mała retencja jest jedną z form magazynowania wody i może być wykorzystywana jako narzędzie do zapobiegania powodzią i suszą.
Retencja wodna Retencję w zlewni rzecznej możemy podzielić na 5 grup: retencja krajobrazowa retencja glebowa retencja wód gruntowych i podziemnych retencja wód powierzchniowych retencja śnieżna i lodowa
Mała retencja Podstawowe formy małej retencji wód powierzchniowych: Małe zbiorniki wodne naturalnie podpiętrzone lub sztuczne Melioracyjne systemy dolinowe retencja w kanałach i rowach Budowle piętrzące na ciekach
Obiekty małej retencji ich rola i zadanie w regulacji stosunków wodnych Okresowe niedobory opadów atmosferycznych w stosunku do potrzeb wodnych różnych użytkowników wody w zlewni, a szczególnie rolnictwa, stwarzają konieczność gromadzenia wody w okresach jej nadmiaru i wykorzystania w okresach niedoboru. W związku z tym niezwykle istotne i pilne są działania zmierzające do zwiększenia zasobów dyspozycyjnych wody w zlewni poprzez podejmowanie i realizowanie różnorakich przedsięwzięć z zakresu retencji.
Obiekty małej retencji ich rola i zadanie w regulacji stosunków wodnych Programy małej retencji wodnej na terenie województwa kujawsko - pomorskiego realizowano od roku 1994. Do końca 2006r. wykonano na terenie woj. kujawsko-pomorskiego: Budowle piętrzące na ciekach w ilości 51 sztuk przyrost retencji 2676 tys. m 3, Podpiętrzenie jezior w ilości 116 sztuk przyrost retencji 24608 tys. m 3, Zbiorniki sztuczne w ilości 4 sztuk przyrost retencji 120 tys. m 3, Razem wykonano: 171 sztuk budowli piętrzących przyrost retencji 27 404 tys. m 3,
Uchwałą Nr 60/793/07 Zarządu Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 18 września 2007 roku przyjęto RPO pn. Program gospodarowania rolniczymi zasobami wodnymi na lata 2007 2015 w województwie kujawsko pomorskim
Program realizowany jest w ramach trzech integralnych części, z których jedną stanowi: Aktualizacja programu retencjonowania wód powierzchniowych województwa kujawsko - pomorskiego Program koncentruje się na obiektach położonych na ciekach i urządzeniach melioracji podstawowych będących własnością Skarbu Państwa.
Planowane obiekty małej retencji do wykonania do roku 2015 W ramach zatwierdzonego programu na lata 2007 2015 do realizacji ujęto: W zlewni rzeki Noteci: podpiętrzenie 6 szt. jezior przyrost retencji 11.140 tys. m 3, wykonanie 15 szt. budowli hydrotechnicznych piętrzących wodę wraz z regulacją rzek i kanałów, umożliwiających nawodnienia podsiąkowe 2 379 ha użytków rolnych. W zlewni rzeki Wisły: podpiętrzenie 52 szt. jezior przyrost retencji 6.396 tys. m 3, wykonanie 67 szt. budowli hydrotechnicznych piętrzących wodę z regulacją rzek i kanałów umożliwiających nawodnienia podsiąkowe na obszarze 1 591 ha użytków rolnych, planowany przyrost retencji wodnej 3.939 tys. m 3. Ogółem planowany przyrost retencji wodnej inwestycji ujętych w programie wynosi 21.475 tys. m 3 wody.
Realizacja obiektów małej retencji w latach 2007-2015 W LATACH 2007 2015 WYKONANO: 138 szt. budowli hydrotechnicznych i komunikacyjnych, wraz z regulacją rzek na dł. 73,6 km które zapewnią: rezerwy wody do nawodnień 2.360 ha użytków rolnych dodatkową retencję wodną 713 tys. m 3 wody. środki PROW 32% PONIESIONE NAKŁADY 40 504,5tys. zł.: budżet państwa 1 659,2 tys. zł. Program dla Odry-2006 19 911,9 tys. zł. WFOŚIGW 3 545,9 tys. zł. środki SPO 2 583,8 tys. zł. środki PROW 12 803,7 tys. zł. budżet państwa 4% środki SPO 6% WFOŚiGW 9% ODRA - 2006 49%
Realizacja obiektów małej retencji w latach 2007-2015 Ten kierunek działań przyczynił się do poprawy gospodarki wodnej na wielu obszarach użytków rolnych województwa kujawsko-pomorskiego. Z tego też względu kontynuowanie tego kierunku w następnych latach jest konieczne i uzasadnione. Dalsze działanie w tym zakresie należy ukierunkować również w zakresie retencji użytkowej dla potrzeb obiektów nawadnianych.
Najważniejszym obiektem hydrotechnicznym dorzecza Wisły jest stopień wodny we Włocławku. W ramach projektu kaskady Dolnej Wisły, który powstał na przełomie lat 50-tych i 60-tych ubiegłego wieku, przewidziano budowę ośmiu wielozadaniowych stopni wodnych na odcinku Wisły od Wyszogrodu do Tczewa.
Koncepcja Kaskady Dolnej Wisły Idea budowy kaskady Dolnej Wisły powstała w okresie międzywojennym XX wieku. Pierwszym i jedynym obiektem kaskady, jaki został zrealizowany w latach 1963 1970 jest stopień wodny we Włocławku.
Ponad czterdziestoletnia eksploatacja stopnia zrealizowanego prawidłowo pod względem technicznym, jednak nie przystosowanego do samodzielnej pracy ujawniła bardzo wiele poważnych zagrożeń i problemów związanych z zagrożeniem stateczności zapory, intensywną erozją na stanowisku dolnym. Utrata stateczności zapory grozi katastrofą powodziową na całym odcinku Dolnej Wisły.
Uchwałą Nr 76/965/07 Zarządu Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 15 listopada 2007 roku przyjęto RPO pn. Program nawodnień rolniczych w województwie kujawsko - pomorskim
Potrzeby w zakresie nawodnień Nawodnienia jako rodzaj melioracji, zaliczany do jednego ze środków technicznych mających wpływ na produkcję rolniczą, mają za zadanie złagodzenie, względnie wyeliminowanie braku wody niezbędnej do właściwego rozwoju uprawianych roślin. Najwyższe niedobory wody spowodowane trwałym deficytem wód opadowych w okresie wegetacyjnym występują głównie na terenie Kujaw (powiaty: włocławski, radziejowski, aleksandrowski, inowrocławski, mogileński i żniński) I strefa o największych potrzebach II strefa o średnich potrzebach III strefa o umiarkowanych potrzebach
Zestawienie obiektów ujętych W Programie nawodnień rolniczych województwa kujawsko-pomorskiego Lp. Wyszczególnienie Grupa obiektów Powierzchnia nawadniana Ilość w szt. w ha ogółem grawitacyjne deszczowniane ogółem grawitacyjne deszczowniane Orientacyjny koszt w tys.zł 1 2 3 4 5 6 7 8 9 I Obiekty nawadniane wymagające inwestycyjnej odbudowy 35 32 3 5953,0 5062,0 891,0 23627,0 II III IV Obiekty związane z poprawą gospodarowania wodą poprzez regulowanie odpływu na wodach płynących Obiekty związane z poprawą gospodarowania wodą poprzez regulowanie odpływu na urządzeniach melioracji szczegółowych Budowa nowych obiektów nawadniających objętych programem 76 76-2629,0 2629,0-5081,0 19 19-1812,0 1812,0-1748,0 410 86 324 13399,0 2011,0 11388,0 72269,0 RAZEM 540 213 327 23793,0 11514,0 12279,0 102725,0 Aneks 47 3 44 612,0 22,0 590,0 3399,2 RAZEM program zasadniczy + aneks 587 216 371 24405,0 11536,0 12869,0 106124,2
Na podstawie art. 88s ustawy Prawo wodne (Dz.U.2015.469 -j.t.) za sporządzanie Planów przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych odpowiadają dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Natomiast Plany przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy przygotowuje Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej i ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi.
Dla województwa kujawsko pomorskiego podjęto działania mające na celu weryfikację pozostających do realizacji inwestycji celem ujęcia ich w programach opracowywanych dla regionów i dorzeczy wodnych. Podstawą zapewnienia finansowania i możliwości realizacji inwestycji w zakresie retencji wód jest ich ujęcie w programach, które są opracowywane przez KZGW i RZGW.
Kanał Węgornia - próg korekcyjny
Piętrzenie na rzece Zielona Struga w miejscowości Dybowo
Zbiornik na rzece Kotomierzyca
Piętrzenie na rzece Wełna
Budowle na rzece Kcynka
Budowla piętrząca na rzece Młynówka
Jaz na Starej Noteci w m. TUR
Stara Noteć - Jaz w m. Szkocja
Piętrzenie na Wielkim Kanale Brdy
Próg na rzece Lutrynie
Zastawka na Kanale Świeckim
Zastawka na Kanale Dolnym Niziny Toruńskiej
Zastawki na Kanale Jeleń
Zbiornik rumowiska i retencji w Raciążku
Budowle piętrzące na Kanale Przyłęki
Piętrzenie na Kanale Kruszyńskim
Gąsawka - jaz Sobiejuchy
Gąsawka - jaz Folusz
Gąsawka - jaz w miejscowości Szubin
Gąsawka - jaz Kornelin
Gąsawka jaz w miejscowości Szubin (Zamek)
Próg na rzece Gąsawce
Budowle piętrzące na rzece Orla
Jaz na rzece Zgłowiączce w miejscowości Nowy Młyn
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ