Waldemar Mioduszewski

Transkrypt

1 PROBLEMY WDRAśANIA RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ NA OBSZARACH WIEJSKICH Waldemar Mioduszewski Zakład Zasobów Wodnych Instytut Melioracji i UŜytków Zielonych Falenty, Raszyn w.mioduszewski@imuz.edu.pl

2 1. Wprowadzenie 2. Woda a rolnictwo 3. RDW - Wspólna Polityka Rolna 4. Obszary konfliktowe 5. Podejmowanie i planowanie działań 6. Podsumowanie

3 Ramowa Dyrektywa Wodna precyzuje podstawowe załoŝenia polityki wodnej Unii Europejskiej i kierunki działań dla ochrony zasobów wodnych. Podstawowe działania odnoszące się do rolnictwa obejmują: A. zapobieganie zanieczyszczeniom wód z rolniczych źródeł obszarowych, ochrona wody pitnej, w tym zbiorników wód podziemnych (strefy ochronne ujęć, ochrona obszarów infiltracyjnych), zapewnienie odpowiedniego stanu hydromorfologicznego wód (dobry stan ekologiczny wód powierzchniowych), B. C. ochrona ekosystemów od wód zaleŝnych (mokradła, trwałe uŝytki zielone - łąki i pastwiska), promocja efektywnego i zrównowaŝonego korzystania z wody (uprawy nawadniany i nienawaniane), zapewnienie zwrotu usług wodnych.

4 Podstawowa infrastruktura melioracyjna (dane MRiRW) Wyszczególnienie Jednostki Ilość jednostek A. Obszary wyposaŝone w systemy odwadniające drenaŝ zakryty (grunty orne) rowy (uŝytki zielone) B. Rzeki i kanały wykorzystywane dla potrzeb rolnictwa rzeki nieuregulowane o szerokości w dnie powyŝej 2,0 m rzeki uregulowane i kanały cieki i rowy o szerokości w dnie poniŝej 2,0 m C. Grunty rolne nawadniane, 1991 rok / 2002 rok całkowity obszar objęty nawodnieniem nawodnienie gruntów ornych i sadów D. Zbiorniki wodne liczba zbiorników pojemność retencyjna km km km / / 5 szt. 185 mln m l/dobę/m woda wirtualna [mm] ,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, zuŝycie w ody, przy załoŝeniu stałych jednostkow ych potrzeb w odnych roślin upraw nych oraz stałej struktury spoŝycia, jak dla 1990 r. załoŝenie, Ŝe postęp biologiczny oraz zmiana diety pow oduje obniŝenie potrzeb w odnych Zmiany zuŝycia wody wirtualnej w 15 krajach Unii Europejskiej (Renault 2002) bez uwzględnienia postępu biologicznego współczynnik poprawkowy 1.65 współczynnik poprawkowy 3.30 ZuŜycie wody wirtualnej w zlewni górnej Narwi lata lata

5 parowanie i ewapotranspiracja z powierzchni nierolniczych odpływ rzeczny pobór wody (bezzwrotny) rolnictwo - 0.5% pozostali uŝytkownicy - 0.5% ZuŜycie wody przez róŝnych uŝytkowników roślinność - pobór bezzwrotny (ewapotranspiracja, parowanie) ECOSTATUS - WdraŜanie Ramowej Dyrektywy Wodnej produkcja roślinna lasy przemysł, gospodarka komunalna - zrzut oczyszczonych lub (nieoczyszczonych) ścieków (90-95% objętości wód pobranych) ZUśYCIE WODY PRZEZ 1-GO CZŁOWIEKA DZIENNIE - woda pitna 2-3 l/m/dobę - potrzeby komunalne -Ŝywność (produkty spoŝywcze) 30 (Etiopia) (USA) 1500 (wegetarianizm) (dieta mięsna)

6 Jeśli chcemy mieć rzeki w dobrym stanie ekologicznym w których płynie czysta woda, niezbędne jest wprowadzenie istotnych zmian w gospodarce rolnej, ale takŝe w zwyczajach i aspiracjach homo sapiens. A. normalna działalność rolnicza stosowanie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych ograniczenia w uŝytkowaniu rolniczym (np. ograniczenie nawoŝenia, terminy wykaszania łąk, obsada zwierząt) zmiana systemu uŝytkowania gruntów rolnych (np. uŝytki zielone w miejsce gruntów ornych, strefy buforowe) zaprzestanie rolniczego uŝytkowania (np. tworzenie meandrów, terenów zalewowych)

7 B. C. zrównowaŝone korzystanie z zasobów wodnych hamowanie odpływu wód wiosennych w małych zlewniach rzecznych (mała retencja) eksploatacja i modernizacja istniejących urządzeń melioracyjnych pobór wody do nawodnień retencjonowanie wód w profilu glebowym ograniczenie ewapotranspiracji przez rośliny uprawne zwrot usług wodnych grunty orne, sady, warzywa trwałe uŝytki zielone (ekosystemy od wód zaleŝne)

8 PODJĘTE DZIAŁANIA podział na jednolite części wód wyznaczenie presji (zanieczyszczenia obszarowe ze źródeł rolniczych) wdroŝenie Dyrektywy Azotanowej - obszary wraŝliwe program rolnośrodowiskowy na lata stosowanie międzyplonów (ochrona gleb i wód) strefy buforowe (2-3 m na granicy wody powierzchniowe - grunty rolne) mała retencja podwyŝszenie poziomu wód powierzchniowych i gruntowych

9 PODSUMOWANIE Dotychczasowe wdroŝenia RDW obejmują się głównie ochronę jakości wód. Działalność ta powinna być kontynuowana i rozszerzona ochrona obszarów infiltracyjnych, upowszechnianie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych. Konieczne jest ustalenie priorytetów i zakresu działań niezbędnych dla doprowadzenia wód do dobrego stanu ekologicznego oraz ochrony (renaturyzacji) ekosystemów od wód zaleŝnych (wody administrowane przez RZGW, marszałków województw (wody istotne dla rolnictwa), dyrektorów parków narodowych). WdraŜanie RDW powinno być uwzględnione w Programie Operacyjnym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , ale równieŝ w SPO -Środowisko i innych działaniach związanych z gospodarką wodną. Konieczne jest stymulowanie i wspieranie działań dla ochrony zasobów wodnych i biologicznej róŝnorodności obszarów wiejskich, które mogą być podejmowane przez rolników i właścicieli gruntów rolnych oraz organizacje pozarządowe.