PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT IŁAWSKI GMINA MIEJSKA LUBAWA GMINA WIEJSKA LUBAWA

Transkrypt

1 PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT IŁAWSKI GMINA MIEJSKA LUBAWA GMINA WIEJSKA LUBAWA

2 Spis treści 1 Wstęp Ogólna charakterystyka gminy Położenie, wybrane dane o gminie Warunki naturalne Potencjalne możliwości magazynowania wód powierzchniowych na terenie gminy Uwarunkowania i ograniczenia w retencjonowaniu wód Zestawienie istniejących zbiorników wodnych Zestawienie istniejących budowli hydrotechnicznych Koncepcja budowy obiektów małej retencji

3 1. Wstęp Niniejszy załącznik jest częścią składową Programu Małej Retencji dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata i wchodzi w skład części II pt. Koncepcja rozwiązań technicznych budowy obiektów małej retencji. Załącznik zawiera ogólną charakterystykę miasta i gminy Lubawa, warunków naturalnych, budowli piętrzących, systemów melioracyjnych. W załączniku zawarto dane dotyczące potencjalnych możliwości retencjonowania wód na terenie miasta i gminy. Opracowanie jest aktualizacją wcześniejszych programów małej retencji. W opracowaniu ujęto, umieszczone w wyżej wymienionych programach, propozycje obiektów, które nie zostały zrealizowane oraz propozycje obiektów małej retencji wysunięte przez samorządy gminne, instytucje związane z gospodarką wodną gmin, lasy państwowe i osoby prywatne. Istniejące zbiorniki, w tym wykonane według wcześniejszego programu, zostały ujęte tabelarycznie. 2. Ogólna charakterystyka gminy 2.1 Położenie, wybrane dane o gminie Miasto i gmina Lubawa leży w południowej części powiatu Iławskiego. Gmina graniczy z gminami: Iława, Ostróda, Dąbrówno, Rybno, Grodziczno, Nowe Miasto Lubawskie. Połączenie gminy z siedzibą województwa zapewniają drogi nr 15, 16 i 536. Powierzchnia gminy miejskiej wynosi 17km 2, natomiast gminy wiejskiej 237km 2, co stanowi 1% powierzchni województwa. Gminę tworzy 27 sołectw w 37 miejscowościach. Mieszkańcy Teren gminy miejskiej zamieszkuje osób przy średnim zaludnieniu 600 osób na km 2. W gminie zamieszkuje wg stanu na 2014 r osób w wieku produkcyjnym, przy czym osób pracujących jest 5110, nie uwzględniając osób pracujących w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Działalność gospodarczą prowadzi 1364 osób. Teren gminy wiejskiej zamieszkuje osób przy średnim zaludnieniu 45 osób na km 2. W gminie zamieszkuje wg stanu na 2014 r osób w wieku produkcyjnym, przy czym osób pracujących jest 1680, nie uwzględniając osób pracujących w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Działalność gospodarczą prowadzi 831 osób. 3

4 Użytkowanie gruntów Użytki rolne w gminie miejskiej Lubawa zajmują ogólną powierzchnię 1684ha, w tym: grunty orne 1126ha sady 21ha łąki 68ha pastwiska 69ha lasy i grunty leśne 5ha pozostałe grunty i nieużytki 395ha Użytki rolne w gminie wiejskiej Lubawa zajmują ogólną powierzchnię ha, w tym: grunty orne 15528ha sady 97ha łąki 1185ha pastwiska 1536ha lasy i grunty leśne 3220ha pozostałe grunty i nieużytki 2079ha Infrastruktura Sieć wodociągowa na terenie gminy miejskiej ma łączną długość 24,2km.Sumaryczna długość istniejącej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy miejskiej wynosi 38,7km. Sieć wodociągowa na terenie gminy wiejskiej ma łączną długość 211,8 km. Sumaryczna długość istniejącej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wiejskiej wynosi 3,6 km. 2.2 Warunki naturalne Rzeźbę terenu gminy Lubawa ukształtowało ostatnie zlodowacenie, erozja wietrzna i wodna oraz działalność gospodarcza człowieka. Charakteryzuje się ona bardzo urozmaiconymi formami począwszy od terenów pagórkowatych, aż do obszarów równinnych. Gleby na terenie gminy są utworami polodowcowymi: gliny, piaski zwałowe i piaski wodno lodowe. Wśród nich występują płaty utworów holoceńskich, jak torfy oraz aluwia rzeczne. Surowce naturalne występujące na terenie gminy w postaci piasków i żwirów eksploatowanych metodą odkrywkową. Najbardziej urozmaicone pod względem rzeźby 4

5 terenowej, świata roślin i zwierząt są tereny położone w części północno wschodniej gminy, wchodzące w skład Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich. Najwyższe wzniesienie 278,5m n.p.m. jest położone w okolicach Lubstynka. Najniższe obniżenie terenu 86m n.p.m. występuje w okolicach wsi Łążek i Biała Góra Teren gminy leży w zlewniach rzek: Drwęcy, Biedasz, Elszki Lubawskiej, Sandeli, Prątniczki, Gizeli, Rumian, Świniarc i Wel. Łączna długość cieków podstawowych wynosi 88,8km. Na terenie gminy występuje 77 naturalnych zbiorników wodnych o zróżnicowanej powierzchni. Największym jest jezioro Zwiniarz o powierzchni 42,4ha; najmniejszym oczko wodne w obrębie wsi Pomierki o pow. 0,02ha. Łączna powierzchnia jezior wynosi 70,6ha. Na terenie gminy znajdują się obszary Natura 2000 pod nazwą Dolina Dolnej Drwęcy, rzeka Drwęca, Ostoja Dylewskie Wzgórza, Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich oraz Obszary chronionego krajobrazu: Dolina Drwęcy i Dolina rzeki Wel. Klimat gminy charakteryzowany jest przez jego główne przez opady i temperaturę oraz niedobory wilgotności. Średni opad roczny wynosi 617mm, w okresie wegetacyjnym 148mm. Średnie roczne temperatury wynoszą 6,8 C, w okresie wegetacyjnym 13,7 C. W okresie wegetacyjnym różnica między opadami a parowaniem wyraża się niedoborem wynoszącym średnio na terenie gminy 148mm. Występujące niedobory opadów w okresie wegetacyjnym mają negatywny wpływ na warunki produkcji rolniczej. Niedobory opadów i swobodny ich wpływ w okresie poza wegetacyjnym stopniowo doprowadzają do uszczupleń istniejących zasobów wód powierzchniowych i gruntowych. Jednym ze środków poprawy niekorzystnego bilansu jest retencjonowanie wód powierzchniowych w różnych formach zależnych od naturalnych warunków. 3. Potencjalne możliwości magazynowania wód powierzchniowych na terenie gminy Realizacja retencjonowania wody może przybierać rozmaite formy od wykorzystania naturalnych warunków gruntowo wodnych, szaty roślinnej, retencji glebowo gruntowej i retencji leśnej po retencje naturalnych zbiorników wodnych, koryt i dolin rzecznych, a także budowę obiektów inżynierskich i zbiorników. Najistotniejsza i możliwa do zastosowania pod kątem dysponowania zmagazynowanymi zasobami jest retencja koryt i dolin rzecznych oraz naturalnych zbiorników wodnych. Należy jednak zwrócić uwagę, iż możliwości wykorzystania tej formy retencji są niekiedy bardzo ograniczone. 5

6 4. Uwarunkowania i ograniczenia w retencjonowaniu wód Głównymi uwarunkowaniami retencjonowania wody są warunki naturalne, a szczególnie rzeźba terenu, zabudowa, stan użytkowania gruntów, własność terenów, zapotrzebowanie samorządów i właścicieli na gromadzenie wody. Ograniczenia w retencjonowaniu wód, szczególnie dla potrzeb gospodarczych mogą stanowić obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty, obszary specjalnej ochrony ptaków i specjalne obszary siedlisk Natura Poważnym ograniczeniem w retencjonowaniu wód mogą być również sprzeczne interesy właścicieli gruntów lub innych użytkowników wody sąsiadujących z planowanym obiektem retencji. 5. Zestawienie istniejących zbiorników wodnych na terenie gminy Lubawa Charakterystyka istniejących obiektów STAWY RAKOWICE 4/Zst/286/280705_2 STAW MORTĘGI 5/Zst/286/280705_2 STAWY MORTĘGI 6/Zst/286/280705_2 STAW FIJEWO 7/Zst/285/280705_2 Istniejący kompleks stawów rybnych położonych na prawym brzegu rzeki Wel w m. Rakowice. Pobór wody z rzeki Wel za pomocą agregatów pompowych, oraz pobór z rowów szczegółowych za pomocą przepusto-zastawek Powierzchnia lustra wody: 57,65ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący staw rybny położony w ciągu rowu szczegółowego. Pobór wody z rowu za pomocą przepusto-zastawki. Powierzchnia lustra wody: 1,9ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący kompleks stawów rybnych położonych w ciągu rowu szczegółowego. Pobór wody z rowu za pomocą przepusto-zastawek. Powierzchnia lustra wody: 3,47ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący kompleks stawów rybnych położonych w ciągu rowu szczegółowego. Pobór wody z rowu za pomocą przepusto-zastawek. Powierzchnia lustra wody: 2,47ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 6

7 WYROBISKA ŻWIRU 8/Z/285/280705_2 STAWY GIERŁOŻ 9/Zst/285/280705_2 ZBIORNIK KOŁODZIEJKI 10/Z/285/280705_2 OBIEKT ROŻENTAL 11/M/285/280705_2 Istniejący kompleks stawów rybnych powstałych w miejscu wydobytego żwiru na pograniczu wsi Kazanice i Byszwałd Powierzchnia lustra wody: 3,6ha Średnia głębokość: 3,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący kompleks stawów rybnych położonych na lewym brzegu rzeki Gizela w m. Gierłoż. Pobór wody z rzeki Gizela spiętrzonej za pomocą progu. Powierzchnia lustra wody: 4,14ha Średnia głębokość: 1,2m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący zbiornik wodny położony w ciągu rowu szczegółowego powstały w wyniku piętrzenia wody za pomocą jazu. Powierzchnia lustra wody: 1,23ha Średnia głębokość: 0,5m Pojemność retencyjna: 6 150m 3 Użytki zielone położone na wododziale rzeki Biedasz i Elszki Lubawskiej nawadniane przy pomocy przepusto-zastawek zlokalizowanych na obydwu ciekach. Powierzchnia lustra wody: 30ha Średnia głębokość: -m Pojemność retencyjna: m 3 7

8 Zestawienie istniejących obiektów na terenie gminy Lubawa Symbol obiektu Nazwa obiektu Lokalizacja obiektu Zlewnia Budowla Funkcja obiektu Koszty orientacyjne tys. zł Charakterystyka techniczna obiektu Dodatkowa pojemność ret. tys. m 3 Orientacyjna głębokość m Pow. zw. wody ha Właściciel 4/Zst/286/280705_2 stawy Rakowice obr. Rakowice rz. Wel mnich hodowla ryb - 864,8 1,5 57,65 5/Zst/286/280705_2 staw Mortęgi obr. Mortęgi rz. Wel mnich hodowla ryb - 28,5 1,5 1,9 Skarb Państwa ANR Skarb Państwa ANR 6/Zst/286/280705_2 stawy Mortęgi obr. Mortęgi rz. Wel przepustozastawka hodowla ryb - 52,05 1,5 3,47 osoba fizyczna 7/Zst/285/280705_2 staw Fijewo obr. Fijewo rz. Drwęca przepustozastawka hodowla ryb - 37,05 1,5 2,47 osoba fizyczna 8/Z/285/280705_2 wyrobiska żwiru obr. Kazanice, obr. Byszwałd rz. Drwęca zbiornik retencyjny retencja - 126,0 3,5 3,6 PZW Olsztyn 9/Zst/285/280705_2 stawy Gierłoż obr. Gierłoż rz. Drwęca mnich hodowla ryb - 49,68 1,2 4,14 10/Z/285/280705_2 zbiornik Kołodziejki obr. Kołodziejki rz. Drwęca jaz retencja - 6,15 0,5 1,23 osoba fizyczna osoba fizyczna 11/M/285/280705_2 obiekt Rożental obr. Rożental rz. Drwęca przepustozastawka nawadnianie - 76,0-30,0 osoba fizyczna 8

9 6. Zestawienie istniejących budowli hydrotechnicznych na terenie gminy Lubawa Lp. Nazwa budowli Właściciel Użytkownik Administracyjna (wieś, miasto) Lokalizacja Hydrologiczna (zlewnia cieku podstawowego) Wysokość piętrzenia Przeznaczenie 1 Jaz ZMiUW Olsztyn Lubawa 2 Jaz ZMiUW Olsztyn Rodzone 3 Jaz ZMiUW Olsztyn Kołodziejki 4 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Byszwałd 5 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Byszwałd 6 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Byszwałd 7 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Rożental 8 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Zielkowo 9 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Zielkowo 10 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Rożental 11 Przepusto-zastawka ZMiUW Olsztyn Rożental Rzeka Sandela Rzeka Elszka Lubawska Rzeka Gizela km Rzeka Elszka Lubawska Rzeka Elszka Lubawska Rzeka Elszka Lubawska Rzeka Elszka Lubawska Rzeka Biedasz Rzeka Biedasz Rzeka Biedasz Rzeka Biedasz ,4 mała elektrownia, zbiornik retencyjny 1,5 staw młyński 4,0 zbiornik retencyjny 9

10 7. Koncepcja budowy obiektów małej retencji Proponowane w opracowanym w latach 90-tych programie obiekty na obecnym terenie województwa zostały zrealizowane w nikłym stopniu. Obecne powtarza się uzgodnione poprzednio propozycje uzupełnione o dodatkowe obiekty małej retencji zgłoszone przez gminę bądź też osoby prywatne i obiekty na terenie lasów państwowych. Obiekty zamieszczono w poniższym zestawieniu Charakterystyka projektowanych obiektów ZBIORNIK MŁYŃSKI LUBAWA 1/Z/285/280702_1 ZBIORNIK MŁYŃSKI RODZONE 2/Z/285/280705_2 JEZIORO RAKOWICE 3/Jp/286/280705_2 Uzyskanie pojemności retencyjnej w zbiorniku przez montaż zamknięć mechanicznych jazu na rzece Sandela oraz gruntu pod zalew w m. Lubawa. Zbiornik retencyjny może być wykorzystany do rekreacji. Powierzchnia lustra wody: 1,11ha Średnia głębokość: 1m Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 Budowla: jaz Koszt: zł Uzyskanie pojemności retencyjnej w zbiorniku przez odbudowę jazu na rzece Elszka Lubawska oraz gruntu pod zalew w m. Lubawa. Zbiornik retencyjny może być wykorzystany do rekreacji. Powierzchnia lustra wody: 0,41ha Średnia głębokość: 0,6m Dodatkowa pojemność retencyjna: 2 500m 3 Budowla: jaz Koszt: zł Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustu-zastawki na wypływie z jeziora w m. Rakowice. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne i użytki zielone przylegające jeziora oraz gospodarkę rybacką. Powierzchnia lustra wody: 27,18ha Średnia głębokość: 0,4m Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 Budowla: przepusto-zastawka Koszt: zł 10

11 Zestawienie proponowanych obiektów małej retencji na terenie gminy Lubawa Symbol obiektu Nazwa obiektu Lokalizacja obiektu Zlewnia Budowla Funkcja obiektu Koszty orientacyjne tys. zł Charakterystyka techniczna obiektu Dodatkowa pojemność ret. tys. m 3 Orientacyjna głębokość m Pow. zw. wody ha Właściciel 1/Z/285/280702_1 zb. młyński Lubawa obr. Lubawa rz. Drwęca jaz rekreacja 80 11,1 1 1,11 osoba fizyczna, gmina 2/Z/285/280705_2 zb. młyński Rodzone obr. Sampława rz. Drwęca jaz retencja 60 2,5 0,6 0,41 osoba fizyczna 3/Jp/286/280705_2 jez. Rakowice obr. Rakowice rz. Wel przepustozastawka hodowla ryb ,7 0,4 27,18 Skarb Państwa ANR 11