Weselsze życie gminnego seniora

Informator bezpłatny NR 1/2017 Marzec 2017 Weselsze życie gminnego seniora Mamy budżet str. 3 Reforma oświaty w Gminie Inowrocław str. 5 Tradycje wielkanocne na Kujawach str. 8-9

2 KURENDA - Wieści z Urzedu Gminy Szanowni Mieszkańcy Gminy Inowrocław, witamy na stronach gminnego biuletynu Kurenda, wydawanego przez Referat Promocji i Kultury Urzędu Gminy Inowrocław. Pismo ukazywać się będzie cyklicznie w odstępach dwumiesięcznych. Zamierzamy redagować je we współpracy z organizacjami pozarządowymi, gminnymi jednostkami organizacyjnymi i Radami Sołeckimi. Chcemy przekazywać Wam pełniejszą informację o istotnych sprawach i znaczących wydarzeniach. Na łamach czasopisma poruszać będziemy ważne, czasami nawet kontrowersyjne tematy. Chcemy, abyście poznali wiadomości z pierwszej ręki i z różnych punktów widzenia. Naszym zamierzeniem jest także popularyzowanie wiedzy o historii i działalności Gminy Inowrocław oraz wszystkich podmiotów, działających w jej obrębie. Napiszemy co słychać w sołectwach, świetlicach wiejskich, placówkach oświatowych, opiekuńczych, bibliotece i innych jednostkach gminnych. Naszym zdaniem jest wiele tematów godnych zaprezentowania wszystkim mieszkańcom. Informacje, które do Państwa dotrą, pozwolą na bliższe, wzajemne poznanie się i pogłębienie więzów sąsiedzkich. Uważamy to za wartość, którą należy wzmacniać, zwłaszcza, że aktywność mieszkańców, biorąc pod uwagę chociażby frekwencję na zebraniach wiejskich w ostatnich latach, zdecydowanie osłabła. Dlatego też jednym z ważniejszych działów pisma będzie rubryka dotycząca problemów sołectw, planowanych inwestycji gminnych na terenie wsi, wykorzystanie funduszu sołeckiego, planów budżetowych gminy, regulaminów porządkowych i wielu innych spraw. Zaprezentujemy nowe akty prawne - uchwały, zarządzenia, komunikaty, mające istotne znaczenie dla społeczności gminnej. Powiemy gdzie ich szukać w pełnym brzmieniu. W każdym numerze zamieścimy krzyżówkę związaną tematycznie z jednym z artykułów w biuletynie. Z kolejnych numerów pisma dowiecie się o planowanych wydarzeniach, które stały się już gminną tradycją. Wójt Gminy Inowrocław - Tadeusz Kacprzak Uchwały Rady Gminy Inowrocław podjęte w miesiącach styczniu i lutym 2017 roku: Uchwała NR XXIII/203/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 16 stycznia 2017 r. w sprawie odwołania radnego z funkcji Przewodniczącego Rady Gminy Inowrocław. Uchwała NR XXIII/204/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 16 stycznia 2017 r. w sprawie wyboru Przewodniczącego Rady Gminy Inowrocław. Uchwała NR XXIII/205/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustalenia składów osobowych Komisji Rady Gminy Inowrocław oraz określenia szczegółowego zakresu ich działalności. Uchwała NR XXIII/206/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie rozpatrzenia skargi na Wójta Gminy Inowrocław. Uchwała NR XXIII/207/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie rozpatrzenia skargi na Stowarzyszenie Sieć Obywatelską Wójta Gminy Inowrocław złożonej przez Watchdog Polska Warszawa. Uchwała NR XXIII/208/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie ustalenia wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych oraz warunków i trybu składania deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Uchwała NR XXIII/209/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie likwidacji Gminnego Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół Gminy Inowrocław i utworzenia Centrum Usług Oświatowych Gminy Inowrocław oraz nadania statutu. Uchwała NR XXIII/210/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie uchwalenia budżetu Gminy Inowrocław na rok 2017. Uchwała NR XXIII/211/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie Nowe akty prawne uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Inowrocław na lata 2017-2020. Uchwała NR XXIV/212/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie powołania doraźnej Komisji Statutowej. Uchwała NR XXIV/213/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustalenia składów osobowych Komisji Rady Gminy Inowrocław oraz określenia szczegółowego zakresu ich działalności. Uchwała NR XXIV/214/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie przyjęcia Programu usuwania azbestu dla Gminy Inowrocław na lata 2012-2032. Uchwała NR XXIV/215/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie przyjęcia Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Gminy Inowrocław. Uchwała NR XXIV/216/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na obszarze Gminy Inowrocław w części obrębów geodezyjnych Pławin, Turlejewo i Jaksiczki. Uchwała NR XXIV/217/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą - Prawo oświatowe. Uchwała NR XXIV/218/2017 Rady Gminy Inowrocław z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla działek nr 2/39 i 2/40 położnych w obrębie Góra, gmina Inowrocław. Zarządzenia Wójta Gminy Inowrocław wydane w miesiącach styczniu i lutym 2017 roku: Zarządzenie 239/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 2 stycznia 2017 w sprawie wyznaczenia podmiotu właściwego do realizacji zadań Gminy Inowrocław z zakresu ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem. Zarządzenie 240/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 2 stycznia 2017 zmieniające zarządzenie w sprawie scentralizowanych zasad rozliczeń podatku od towarów i usług w Gminie Inowrocław i jej jednostkach organizacyjnych i samorządowych zakładach budżetowych. Zarządzenie 241/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 2 stycznia 2017 w sprawie zidentyfikowanego ryzyka w Urzędzie Gminy Inowrocław. Zarządzenie 242/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 2 stycznia 2017 w sprawie zatwierdzenia planu kontroli wewnętrznych na rok 2017. Zarządzenie 243/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 2 stycznia 2017 zmieniające Zarządzenie w sprawie ustalenia normy zużycia paliwa w samochodzie służbowym. Zarządzenie 244/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 23 stycznia 2017 zmieniające zarządzenie w sprawie powołania komisji urbanistyczno-architektonicznej i ustalenia jej regulaminu. Zarządzenie 245/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 26 stycznia 2017 w sprawie kwartalnej informacji o wykonaniu budżetu Gminy Inowrocław za IV kwartał 2016 r. Zarządzenie 246/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 7 lutego 2017 zmieniające Zarządzenie w sprawie powołania Zespołu Interdyscyplinarnego w Gminie Inowrocław na lata 2015-2019. Zarządzenie 247/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 16 lutego 2017 w sprawie zasad sporządzania skonsolidowanego bilansu Gminy Inowrocław za 2016 rok. Zarządzenie 248/2017 Wójta Gminy Inowrocław z dnia 22 lutego 2017 r. w sprawie powołania Komisji Rekrutacyjnej do przeprowadzenia naboru nr 1/2017 na stanowisko Dyrektora Centrum Usług Oświatowych Gminy Inowrocław. W pełnym brzmieniu uchwały i zarządzenia w Biuletynie Informacji Publicznej Gminy Inowrocław pod adresem: http://www.bip.inowroclaw.ug.gov.pl/

KURENDA - Wieści z Urzędu Gminy Mamy budżet 3 Budżet Gminy to roczny plan dochodów i realizacji wydatków przez Gminę w związku z wykonywaniem powierzonych jej zadań, przygotowywany każdego roku przez Skarbnika oraz Wójta i uchwalany przez Radnych Gminy. DOCHODY - są to środki finansowe, jakie planuje pozyskać Gmina Inowrocław. W 2017 roku jest to kwota 50 721 245,49 zł. WYDATKI - są to środki finansowe, z których Gmina Inowrocław utrzymuje gminę, a także w nią inwestuje. W 2017 roku jest to kwota 54 444 503,49 zł. PRZYCHODY - to przede wszystkim zaciągane kredyty i pożyczki. W 2017 roku jest to kwota 4 356 408 zł. ROZCHODY - są to spłaty zobowiązań z lat ubiegłych. W 2017 roku jest to kwota 633 150 zł. DOCHODY + PRZYCHODY = WYDATKI + ROZCHODY Z budżetu Państwa Gmina otrzymuje subwencję ogólną tylko w części oświatowej w kwocie 6 971 860 zł, co stanowi 13,74 % dochodu Gminy. Jest ona niewystarczająca na utrzymanie oświaty i Gmina musi do niej dokładać ze środków własnych. W 2017 roku Gmina Inowrocław zapłaci tzw. Janosikowe w kwocie 55 324 zł. Wpływy do budżetu Gminy zaplanowano na kwotę 28 667 816 zł. Składają się na to m.in.: Wpływy z podatku rolnego, leśnego, od czynności cywilnoprawnych od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych 11 297 724 zł, w tym podatek od nieruchomości - 11 012 474 zł, Wpływy z podatku rolnego, leśnego, od spadków i darowizn, od czynności cywilnoprawnych od osób fizycznych 4 387 370 zł, w tym podatek od nieruchomości - 2 115 374 zł oraz podatek rolny - 1 454 964 zł, Wpływy z opłat na podstawie ustaw - 3 437 000 zł, w tym opłata eksploatacyjna - 3 200 000 zł, Wpływy z udziału Gminy w podatkach stanowiących dochód państwa 9 536 756 zł. Wydawanie gminnych pieniędzy nie jest takie łatwe, każdy wydatek, a przede wszystkim jego celowość jest wnikliwie analizowana. W wydatkach na 2017 rok wydatki bieżące zaplanowano na kwotę 40 047 772,49 zł, co stanowi 77,01% planu, zaś wydatki majątkowe na kwotę 12 396 731 zł, co stanowi 23% planu. Składają się na to m.in.: Transport i łączność 5 450 284 zł, w tym lokalny transport zbiorowy - 1 350 000 zł, bieżące utrzymanie dróg gminnych oraz wydatki inwestycyjne - 3 623 100 zł, Gospodarka mieszkaniowa - 429 800 zł, Środki w dyspozycji sołectw 322 100 zł, Ochotnicze Straże Pożarne 508 340 zł, w tym inwestycje - 235 000 zł oraz dodatkowo - 150 000 zł na zakup samochodu wspólnie z Komendą Wojewódzką PSP, Oświata i wychowanie 12 092 836 zł, Pomoc społeczna 3 007 777 zł, Rodzina 11 663 310,40 zł, w tym świadczenia wychowawcze - 7 141 000 zł, świadczenia alimentacyjne 4 186 989 zł, Pozostała działalność, obejmująca m.in. bieżące utrzymanie i remonty obiektów komunalnych 2 653 200 zł, Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, obejmująca m.in. świetlice wiejskie, wydatki sołeckie, Bibliotekę Gminną 1 678 399 zł, Kultura fizyczna obejmująca m.in. dotacje do klubów sportowych oraz inwestycje w infrastrukturę sportową 1 099 150 zł. Główne zadania inwestycyjne na 2017 rok to m.in.: Budowa sieci kanalizacyjnej w Miechowicach - 1 200 000 zł, dofinansowanie PROW, Stacja podnoszenia ciśnienia w Latkowie - 150 000 zł, Stacja uzdatniania wody w Jaksicach - 250 000 zł, Przebudowa drogi w Tupadłach - 250 000 zł, Przebudowa drogi w Jarontach - 400 000 zł, dofinansowanie FOGR, Przebudowa drogi Sławęcinek Cieślin, I etap 600 000 zł, Przebudowa drogi w Popowicach - 200 000 zł, Przebudowa drogi w Jacewie - 150 000 zł, Przebudowa drogi w Borkowie - 300 000 zł, Budowa drogi w Słońsku - 250 000 zł, Budowa drogi w Dulsku - 330 000 zł, Rozbudowa oświetlenia gminnego - 336 500 zł, Budowa i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej - 250 000 zł, Budowa Przedszkola w Górze - 500 000 zł, dofinansowanie RPO WK-P, Budowa placu manewrowego w Turzanach - 100 000 zł, Termomodernizacja budynków GZK w Kruśliwcu - 490 000 zł, dofinansowanie RPO WK-P, Termomodernizacja budynku OSP w Gnojnie - 810 000 zł, Przygotowanie projektu OSIR w Łojewie - 426 000 zł, dofinansowanie PROW, Budowa zaplecza sportowego w Kruszy Zamkowej i Orłowie - 200 000 zł. Łącznie wydatki inwestycyjne na kwotę 12 396 731 zł, w tym spłata inwestycji z lat poprzednich - 2 061 231 zł. Podział wydatków w budżecie odzwierciedla najpilniejsze potrzeby Gminy. Mimo zdominowania gminnego budżetu przez wydatki na oświatę, priorytetem pozostaje zrównoważony rozwój gminy. Wdrożenie reformy oświaty będzie dla nas wyzwaniem organizacyjnym i finansowym. Tadeusz Kacprzak Zostawiasz swój podatek w Gminie Inowrocław? Zobacz, jak przyczyniasz się do rozwoju naszej gminy i na co idą Twoje podatki - Twoje pieniądze idą m.in. na budowę szkół, placów zabaw, dróg czy obiektów sportowych. Dzięki nim nasza gmina się rozwija. Pamiętaj: zamelduj się w gminie Inowrocław lub poinformuj Urząd Skarbowy o miejscu swojego zamieszkania składając druk ZAP-3. Niech pieniądze z Twoich podatków trafią tam, gdzie jesteś Ty! Wspólnie możemy więcej!

4 KURENDA - Oświata Spotkanie z przygodą Pierwszy tydzień ferii zimowych upłynął grupie 33 uczniów Szkoły Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Górze na półkoloniach zorganizowanych tradycyjnie przez Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły w Górze. Tegorocznym tematem przewodnim było spotkanie z przygodą oraz podróżami dalekimi (bardziej wirtualnymi) i bliskimi (w realu). Na zajęciach dzieci poznawały daleki kontynent Australię, a podsumowaniem tej części rozważań była gra w szukanie skarbu z zadaniami i zagadkami dotyczącymi właśnie australijskiej kultury, fauny i flory oraz spotkanie z panią Anną Beneturską, która po Australii podróżowała. Odbyły się również dwie wycieczki. Przygoda w Bydgoszczy rozpoczęła się od seansu Ostatni smok świata, następnie ścieżki Wyspy Młyńskiej poprowadziły nas do Spichrza na warsztaty plastyczne (młodsze dzieci) i historyczne (starsze dzieci). W Toruniu, po naukowej zabawie w Orbitarium, półkoloniści spotkali się z małym Mikołajem Kopernikiem podczas seansu Mój kumpel Niko. Następnym punktem było Muzeum Podróżników, w którym poznaliśmy pełne przygód życie znanego, polskiego podróżnika - Tony Halika. Na zakończenie uczestnicy, chwaląc się zdobytymi umiejętnościami oraz wiedzą, wzięli udział w Wielkim Turnieju Kolonijnym i szukaniu (znaleźli!) nagród każdy półkolonista otrzymał książeczkę o Australii. W imieniu dzieci oraz swoim, Organizator dziękuje serdecznie Panu Tadeuszowi Kacprzakowi Wójtowi Gminy Inowrocław za udostępnienie autokarów wycieczkowych, Inowrocławskim Kopalniom Soli Solino S.A. za wsparcie finansowe poprzez Fundację Orlen Dar Serca, Radzie Rodziców również za wsparcie finansowe, a także pani Ewie Koladzie za pyszne owoce przekazane dzieciom na drugie śniadania. Dzięki Wam oraz pomysłowości wychowawców - pań: Grażyny Sobeckiej, Małgorzaty Pawłowskiej i Beaty Baranowskiej, tydzień półkolonii, jeśli nawet nie był przygodą życia, to w radosny i twórczy sposób pozwolił dużej grupie dzieci spędzić połowę ferii. Dziękujemy! Tekst i zdjęcia - Joanna Spryszyńska Wizja Świata nieopowiedzianego w wierszach młodych mistrzów pióra 24 lutego 2017 roku, w Szkole Podstawowej w Jaksicach, odbyło się uroczyste podsumowanie XXIV Międzyszkolnego Konkursu Poezji im. Władysława Broniewskiego. Zadaniem uczestników było napisanie własnego wiersza. Tegorocznym hasłem towarzyszącym młodym poetom był Świat nieopowiedziany. Różnorodna tematyka wierszy zaskoczyła i zachwyciła komisję oceniającą utwory, a także wszystkich uczestników, gdyż wiersze były prezentowane przez ich twórców na uroczystym wręczaniu nagród. W konkursie brali udział uczniowie ze szkół w Orłowie, Tupadłach, Jaksicach, Inowrocławiu oraz z zaprzyjaźnionej szkoły z Płocka, której patronem również jest Władysław Broniewski. Uczestnicy startowali w dwóch kategoriach wiekowych: z klas I - III wzięło udział 14 uczniów, a z klas: IV - VI - 11 uczestników. Komisja pracowała w składzie: B. Kołodziejska, K. Sowińska i H. Matusiak. Nad całością czuwała organizatorka konkursu H. Pierścieniak, natomiast wszelkie prace związane z przygotowaniem i drukowaniem dyplomów i tomiku wierszy wykonała p. E. Dalewska. Laureaci w kategorii klas I - III: I miejsce: Aniela Stopnicka (Jaksice), Maria Frankowska (Jaksice), II miejsce - Lena Wiatr (Tupadły), Hubert Błaszczyk (Orłowo), Michał Więcek (Orłowo), III miejsce - Julia Skowrońska (Orłowo), wyróżnienia - Martyna Kurzawa (Tupadły), Zuzanna Broniszewska (Tupadły), Julia Pigulska (Jaksice). W kategorii klas IV - VI: I miejsce - Mateusz Oźmina (Jaksice), II miejsce - Melania Łyczkowska (Jaksice), III miejsce - Zofia Głowacka (Inowrocław), Natalia Kubiak (Jaksice), wyróżnienia - Dominik Aniszewski (Płock), Anna Milewska (Płock), Michalina Dąbrowska (Jaksice), Andżelika Trybuła (Jaksice). Na tę okoliczność wydany został kolejny zbiorek zawierający nagrodzone wiersze pod tytułem Świat nieopowiedziany. Ciekawostką jest fakt, iż konkurs noszący imię patrona szkoły rozgrywany jest corocznie od 24 lat, natomiast obecna formuła, gdzie oceniana jest twórczość poetycka młodych uczniów-poetów, obchodzi w tym roku okrągły jubileusz 20 lat. Tekst i zdjęcia: Bernadeta Kołodziejska

KURENDA - Oświata Reforma oświaty w Gminie Inowrocław 5 Od 1 września 2017 r. na mocy dwóch ustaw: Prawo oświatowe i Przepisy wprowadzające Prawo oświatowe obecne 6-letnie szkoły podstawowe staną się 8-letnimi szkołami podstawowymi, podobnie 3-letnie licea ogólnokształcące staną się 4-letnimi liceami, a 4-letnie technika staną się 5-letnimi technikami. W systemie edukacji pojawią się dwustopniowe szkoły branżowe. W naszej Gminie Wójt zarządzeniem Nr 221/2016 z dnia 24 października 2016 r. powołał zespół do przygotowania projektu sieci szkół Gminy Inowrocław, w skład którego weszli m.in. dyrektorzy wszystkich szkół, przedszkola, pracownicy Urzędu Gminy oraz, na zaproszenie Przewodniczącej Zespołu, zainteresowani Radni Rady Gminy Inowrocław. Zespół, pracując w 3 grupach, wypracowywał koncepcje organizacji sieci szkół Gminy Inowrocław. Członkowie poszczególnych grup zapoznali się z danymi dotyczącymi liczby urodzeń w podziale na dotychczasowe obwody szkolne, z bazą szkół (wyposażenie w sprzęt i pomoce dydaktyczne, liczba pomieszczeń dydaktycznych, zaplecze sportowo rekreacyjne). Wybrano dwa projekty, które zostały przedstawione rodzicom uczniów naszych szkół oraz opracowano ankietę dla rodziców. Podczas spotkań zorganizowanych w każdej szkole (SP Jaksice - 5 grudnia 2016 r., SP Góra - 7 grudnia 2016 r., Gim. Sławęcinek - 7 grudnia 2016 r., SP Orłowo - 8 grudnia 2016 r., SP Turzany - 8 grudnia 2016 r., SP Tupadły - 12 grudnia 2016 r.) zaprezentowano wybrane koncepcje oraz przeprowadzono wśród rodziców ankietę. Po przeliczeniu wszystkich ankiet wybrano projekt, który przewiduje utworzenie 6 ośmioletnich szkół podstawowych, w tym przekształcenie dotychczasowego Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Sławęcinku w szkołę podstawową. Obwód nowopowstałej Szkoły Podstawowej z oddziałami integracyjnymi w Sławęcinku obejmowałby miejscowości - Batkowo, Cieślin, Kruśliwiec, Mimowola, Sławęcin, Sławęcinek, Sójkowo. Autorzy wybranej koncepcji podkreślali na wszystkich spotkaniach, że ma ona same zalety, między innymi: 1) szkoła blisko dziecka i rodzica krótki czas dojazdu do szkoły; 2) bliski i częsty kontakt rodziców z nauczycielami; 3) ciągłość procesów wychowawczych, znane i niezmienne środowisko szczególnie istotne w okresie dorastania; 4) stała, niezmienna kadra nauczycielska; 5) brak straty czasu na rozpoznanie możliwości dziecka w kolejnej szkole; 6) wyposażenie obecnych szkół w profesjonalne środki dydaktyczne jest dobre, szkoły posiadają tablice multimedialne wspomagające proces nauczania; 7) stabilna sytuacja szkoły w kolejnych latach dla dziecka, rodzica i nauczycieli pozwalająca skupić się na rozwoju uczniów. Obecni w szkołach, na spotkaniach z rodzicami, Radni Rady Gminy Inowrocław także poparli tę koncepcję. Zanim 1 września 2017 r. zabrzmi w sześciu szkołach podstawowych Gminy Inowrocław: 1) w Szkole Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Górze, 2) w Szkole Podstawowej im. Władysława Broniewskiego w Jaksicach, 3) w Szkole Podstawowej im. Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Orłowie, 4) w Szkole Podstawowej im. Rodu Piastów w Tupadłach, 5) w Szkole Podstawowej im. Orła Białego w Turzanach, 6) Szkole Podstawowej z oddziałami integracyjnymi w Sławęcinku dzwonek na lekcje, przed Gminą i szkołami jeszcze wiele zadań: Rada Gminy musi podjąć uchwałę w sprawie dostosowania sieci szkół do nowego ustroju, a wcześniej musi uzyskać pozytywną opinię kuratora oświaty oraz opinię nauczycielskich organizacji związkowych, które mają na to 21 dni. Uchwała w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą Prawo oświatowe została podjęta podczas sesji 23 lutego 2017 r., a uchwała w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą Prawo oświatowe, musi zostać podjęta do 31 marca 2017 r. Uchwała ta stanowi akt założycielski Szkoły Podstawowej z oddziałami integracyjnymi im. Mikołaja Kopernika w Sławęcinku, od 1 września 2017 r. będzie realizowana nowa podstawa programowa w klasach I, IV i VII szkół podstawowych, od 1 września 2017 r. w gimnazjach nie będzie naboru do klas I, wiosną 2019 r. ostatni egzamin gimnazjalny dla uczniów III klas gimnazjów oraz pierwszy egzamin ósmoklasisty (składać się na niego będą trzy obowiązkowe egzaminy z języka polskiego, języka obcego i matematyki), wyniki egzaminu gimnazjalnego i egzaminu ósmoklasisty będą miały wpływ na przyjęcie do szkół ponadpodstawowych. W 2019 r. równolegle ubiegać się będą dwa pełne roczniki uczniów: ostatni rocznik uczący się w gimnazjach i pierwszy kończący 8-letnią szkołę podstawową, od 1 września 2019 r. ruszają 4-letnie licea ogólnokształcące i 5-letnie technika (uczyć się w nich będą uczniowie po 8-letniej szkole podstawowej i w równoległych klasach będą uczniowie po gimnazjach ich liceum nadal będzie 3-letnie, a technikum 4-letnie), 1 września 2019 r. z systemu edukacji znikają gimnazja, wiosną 2022 r. pierwsze egzaminy ósmoklasisty w nowej formule (do trzech egzaminów z języka polskiego, języka obcego i matematyki dojdzie jeszcze jeden przedmiot do wyboru spośród: biologii, chemii, fizyki, geografii i historii). Każda zmiana, nawet najlepsza, budzi obawę i rodzi pytania. Reforma oświaty jest trudna, ale zdaniem pani Anny Zalewskiej Ministra Edukacji Narodowej, ważna i potrzebna. Wprowadzane zmiany mają zbudować dobrą szkołę podstawową, dobre liceum ogólnokształcące i branżową szkołę, które umożliwią uczniom przygotowanie do udziału w dynamicznym rynku pracy lub kontynuowaniu edukacji, zdawania matury, a potem realizacji marzeń na wybranych kierunkach studiów. Czy tak się stanie? czas pokaże. Małgorzata Makowiecka

6 KURENDA - Oświata Dnia 17 lutego w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Sławęcinku świętowaliśmy Dzień Patrona. Swoją obecnością zaszczycili nas zastępca wójta Gminy Inowrocław - pan Marek Karólewski, radny Gminy Inowrocław - pan Grzegorz Laskowski oraz uczniowie szkół podstawowych wraz z rodzicami. Po powitaniu przybyłych gości przez dyrektora pana Roberta Orczykowskiego, rozpoczęliśmy nasz program. Dzień obfitował w wiele ciekawych niespodzianek. Na początku uczniowie zaprezentowali przedstawienie, które wprowadziło wszystkich zebranych w dobry nastrój. Następnie byliśmy świadkami ciekawych, nieprzewidywalnych i bardzo efektownych doświadczeń chemicznych. Kolejnym punktem programu był konkurs recytatorski. Uczniowie prezentowali wiersze o Mikołaju Koperniku. Następnie jury, w skład którego weszli: zastępca wójta Gminy Inowrocław - pan Marek Karólewski oraz nauczyciele języka polskiego, wyłoniło zwycięzców. I miejsce zajęła Aleksandra Tomaszewska 3a, II miejsce Alicja Majewska 3d, III miejsce Kinga Balcerzak 1b. Rozstrzygnięto również konkurs plastyczny pt.: Odkrycia Mikołaja Kopernika. Nagrodzono autorów plakatów wykonanych przez uczniów z klasy II b oraz II c. Na zakończenie młodzież wysłuchała krótkiej prezentacji multimedialnej o Mikołaju Koperniku. Nasi goście otrzymali również słodki poczęstunek w postaci pierników w kształcie Mikołaja Kopernika. Tekst - Anna Piasecka Zdjęcia - Weronika Gotowała, Natalia Nalewajska Dzień z Mikołajem Kopernikiem Zapraszamy w nasze szkolne mury Po blisko 20 latach mamy niepowtarzalną szansę wspólnie reaktywować Szkołę Podstawową w Sławęcinku z oddziałami integracyjnymi oraz grupami przedszkolnymi - nie zaprzepaśćmy tej szansy. Drodzy rodzice to tylko dzięki Wam będziemy w stanie wspólnie stworzyć nowoczesną szkołę opartą na wzajemnym zaufaniu, współpracy, godności i poszanowaniu ucznia. Szkołę, która stanie się naszym wspólnym dobrem. Zachęcamy gorąco do składania już dzisiaj deklaracji zapisu dziecka do naszej szkoły podstawowej w klasach I - VII lub do oddziałów przedszkolnych. Więcej informacji na stronie: www.gimslawecinek.szkolnastrona.pl 15 stycznia odbył się coroczny bal karnawałowy, w tym roku wyjątkowy, ponieważ połączony ze szkolnym Finałem WOŚP. Odbyła się licytacja przyniesionych przez społeczność szkolną przedmiotów. Łączna kwota uzyskana przez szkołę w Orłowie to 852 zł i 7 gr, na którą złożyła się suma z licytacji i pieniędzy zebranych do puszek przez wolontariuszy. To dwukrotnie więcej niż w roku ubiegłym. Dziękujemy! Tydzień później dzieci z klas młodszych zaprezentowały się w programie przygotowanym specjalnie z myślą o najukochańszych Babciach i Dziadkach. Dzieci świetnie wcieliły się w swoje role i odważnie prezentowały swoje umiejętności muzyczne, ruchowe oraz recytatorskie, a dumni dziadkowie ze wzruszeniem podziwiali występy swoich milusińskich. Natępnym wydarzeniem była wycieczka grupy uczniów klas V VI ze szkoły do Centrum Pieniądza NBP w Warszawie. Dzieci wzięły udział w zajęciach na ekspozycji,,był sobie pieniądz. Zdobyły dużo wiadomości m.in. na temat skąd się wzięły pieniądze, jak powstały itp. Zajęcia były ciekawe i urozmaicone. Miejsce miał też Z życia orłowskiej szkoły spacer po Warszawie, gdzie uczniowie mieli okazję zobaczyć wiele zabytków. Atrakcją był także przejazd warszawskim metrem, co sprawiło dzieciom wielką frajdę. Pomimo tego, że zimowa aura nie przyniosła wymarzonego śniegu, to i tak na dzieci ze szkoły w Orłowie czekało wiele atrakcji i interesujących zajęć. Zimowisko zorganizowane zostało w pierwszym tygodniu ferii. Jak co roku, zaoferowano dzieciom ciekawą i bogatą ofertę zajęć. Każdy znalazł coś dla siebie. Dzieci pojechały do kina, były na pływalni Wodny Park oraz zwiedziły Centrum Dziedzictwa Kujaw Zachodnich w Łojewie. Również na terenie szkoły nasi podopieczni mogli bardzo aktywnie i twórczo spędzić czas. Dwa tygodnie po feriach, 27 lutego, w Szkole Podstawowej im. Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Orłowie, odbyły się eliminacje gminne Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy Pożarniczej. W szranki z trudną wiedzą pożarniczą stanęli tylko uczniowie orłowskiej podstawówki. Pierwsze miejsce zajęła Zuzanna Radzimińska, II Bartłomiej Przybylski, III Alan Lewandowski (wszyscy z klasy IV). Zwycięzcom serdecznie gratulujemy i życzymy powodzenia na eliminacjach powiatowych! Następny dzień w naszej szkole przyniósł wiele wrażeń. Dostarczyła ich,,koza z orszakiem przebierańców. Po harcach wśród społeczności uczniowskiej, barwny korowód ruszył do mieszkańców Orłowa. Odwiedzał zagrody, pozdrawiając i życząc szczęścia. Gospodarze bardzo chętnie przyjmowali gości i nie szczędzili różnych datków na,,sianko dla kozy. Było bardzo wesoło i przyjemnie. Informacje i zdjęcia do artykułu nadesłały: Joanna Teper, Ewa Przybyszewska, Agnieszka Matuszak-Stefaniak

KURENDA - Oświata, Kultura Bajkowy bal karnawałowy 7 Karnawał to wyjątkowy okres radości i wspólnych zabaw, cieszących zwłaszcza najmłodszych. Zgodnie z tradycją, w tym okresie organizowanych jest wiele karnawałowych imprez. Dzieci z Przedszkola Samorządowego również mogły poczuć radosną atmosferę tego szczególnego czasu. W piątek, 24 lutego, w Jaksicach odbył się wyjątkowy Bajkowy bal karnawałowy, w którym uczestniczyli także uczniowie klas I-III ze Szkoły Podstawowej w Jaksicach. Zgodnie z tematyką, dzieci były poprzebierane za różne postacie bajkowe. Wśród uczestników balu można było spotkać m.in. księżniczki, wróżki, żabki, misie, pszczółki, Spider-manów oraz innych superbohaterów. Przedszkolaki z dumą prezentowały swoje stroje, chętnie uczestnicząc w różnego rodzaju zabawach tanecznych, takich jak zumba karnawałowa czy taniec Lego. W programie imprezy były także konkursy, pokaz mody karnawałowej, wybór królowej i króla balu oraz słodki poczęstunek. Po skończonej zabawie, przedszkolaki we wspaniałych humorach wróciły do swoich placówek, a później podekscytowane dzieliły się wrażeniami ze swoimi rodzicami. Tekst: Irena Sobczak, zdjęcia: Karina Rynarzewska, Iwona Gorzkiewicz, Anna Sak Co słychać w bibliotece? Początek roku obfitował w szereg imprez organizowanych przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Jaksicach. Dużym zainteresowaniem cieszyły się karnawałowe Poranki Muzyczne z Filharmonią Pomorską. W rytmie muzyki uczestnicy spotkań poznawali tańce ludowe oraz mogli spróbować swoich zdolności tanecznych. Jak karnawał to i faworki, które piekliśmy z przepisu Cecylki Knedelek kulinarnej czarodziejki, której książki z przepisami znajdują się w księgozbiorze bibliotecznym. W trakcie ferii nie zabrakło tematów o bezpieczeństwie w sieci, na które zapraszał Necio bohater kreskówek dla dzieci. Dużą dawkę humoru dostarczono również czytelnikom podczas spektakli przedstawionych w formie kabaretowej, wykonanych przez profesjonalnych aktorów oraz na zajęciach z bibliotecznymi skrzatami. Na książkowym zlocie dinozaurów uczestnicy warsztatów pogłębili wiadomości na temat dinozaurów oraz prehistorii. Na systematycznych porankach czytelniczych spotykali się miłośnicy bajek i baśni, poznając tym samym książkowych bohaterów i ich niesamowite przygody. To tylko namiastka tego, co dzieje się w jaksickiej książnicy. Już w marcu bibliotekarze zapraszają na kolejne zajęcia i spotkania. Będą nowe przygody z bibliotecznymi skrzatami oraz Spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki. Zapraszamy także na wielki finał konkursu promującego zachowania proekologiczne Eko-Moda. Szczegółowe informacje w bibliotece. Tekst, zdjęcia: Gminna Biblioteka Publiczna w Jaksicach

8 Z Beatą Szafrańską, prezesem Stowarzyszenia Kobiet Wiejskich Gminy Inowrocław rozmawiała Małgorzata Znyk. KURENDA - Wywiad niezmiennie ogromnym zainteresowaniem wśród mieszkańców miasta i gminy oraz wszelkich przebywających To był znakomity pomysł, który spotkał się z naszą aprobatą. A cel, to oczywiście promowanie organizacji działających w Gminie Inowrocław, propagowanie kultury i tradycyjnej kuchni kujawskiej. Oczywiście tradycyjne, czyli wszelkie baby wielkanocne, mazurki, baranki z masła i ciasta babkowego, jaja faszerowane, pasztety z zająca i królika, galarty i wiele, wiele innych. Długo mogłabym tak jeszcze wymieniać A jak długo trwają przygotowania? Plus minus trzeba przyjąć, że około dwóch tygodni. Najpierw ustalamy menu, potem robimy spis produktów do przygotowania potraw. Kolejnym etapem są oczywiście zakupy, przygotowanie marynat do mięs, a ostatnim - pieczenie, gotowanie i zdobienie. Czym udało się czymś zaskoczyć gości kiermaszu? Przede wszystkim różnorodnością potraw i smaków, wysoką jakością produktów, tradycyjnymi recepturami, ale także pięknym wystrojem stanowisk. Co najbardziej smakowało turystom z innych regionów kraju? Trudno odpowiedzieć jednoznacznie, bo tak naprawdę ilu ludzi tyle smaków. Ale z całą pewnością bardzo smakowały turystom nasze baby wielkanocne, w których się specjalizujemy i których przygotowujemy wiele rodzajów: gotowaną, piaskową, muślinową no i oczywiście drożdżową. Jej rozmiary potrafiły niejednokrotnie zaskoczyć gości. W ubiegłym roku klienci chwalili ozdobne mazurki i galarciki w kształcie świnek. A wielu gości odwiedza Wasze stanowiska? Pani Beato, zorganizowany przez Panią w Palmową Niedzielę wiele lat temu festyn wielkanocny Tradycje wielkanocne na Kujawach, cieszy się KURENDA - Wywiad Tradycje wielkanocne na Kujawach Jakie potrawy królowały i królują na stołach wielkanocnych? Zmartwychwstanie Pańskie to najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie. To czas radości, miłości i pojednania. Kujawy, podobnie jak każdy region naszego kraju, ma charakterystyczne zwyczaje, obrzędowość, a przede wszystkim tradycję, która jest kultywowana także i w naszej Gminie Inowrocław. Od dekady organizowany jest w Niedzielę Palmową festyn pn. Tradycje wielkanocne na Kujawach, którego organizatorką była Beata Szafrańska, prezes Stowarzyszenia Kobiet Wiejskich Gminy Inowrocław. tu gości: turystów i kuracjuszy, i co tu dużo mówić, stał się już piękną, gminną tradycją. Proszę powiedzieć skąd pomysł na zorganizowanie tego typu imprezy? Jaki cel przyświecał temu przedsięwzięciu? To prawda, festyn cieszy się ogromną popularnością od pierwszej edycji. Jako Stowarzyszenie po raz pierwszy wzięłyśmy w nim udział w 2008 roku. Pamiętam dokładnie, było to 16 marca, przed gmachem Urzędu Gminy Inowrocław. Pomysł zorganizowania kiermaszu podsunęła nam pani Teresa Kwiatkowska, pełniąca wówczas funkcję zastępcy wójta, której sprawy kobiet oraz kultury kujawskiej zawsze były bardzo bliskie. O tak, na brak klientów nie możemy narzekać. I choć w sklepach można kupić dosłownie wszystko to nasze domowe potrawy cieszą się ogromnym wzięciem. Z roku na rok przygotowujemy ich więcej i więcej No właśnie, formuła tej wielkanocnej imprezy, na przestrzeni lat, znacznie się rozrosła. Dawniej kiermasz organizowany był w jednym punkcie przed Urzędem Gminy, a obecnie także w Galerii Solnej. Z roku na rok zgłasza się coraz więcej wystawców gminnych, chętnych do zaoferowania swoich produktów. Obserwuje się coraz większe zainteresowanie tradycyjnymi potrawami kujawskimi. To prawda. W pierwszych latach festyn odbywał się przed Urzędem Gminy, najpierw było jedno stoisko, potem kilka, ale zainteresowanie było tak duże, że władze gminne postanowiły, aby zorga- nizować jeszcze jeden punkt. Postawiono na Galerię Solną w Inowrocławiu. I to był strzał w dziesiątkę. Właśnie tam organizuje swoje stanowiska większość kół naszego Stowarzyszenia. Zainteresowanie jest ogromne. Ludzie chętnie kupują nasze produkty. Bardzo im smakują, często proszą o przepisy. także pięknymi, kolorowymi kwiatami wykonanymi z bibuły i ten zwyczaj praktykowany jest w wielu domach kujawskich, także na naszych stoiskach. Podczas jednej z pierwszych edycji festynu zorganizowałam taki pokazowy kujawski stół wielkanocny dla odwiedzających gości, tradycyjnie udekorowany, z tradycyjnymi potrawami do degustacji. Wiem, że zwracacie uwagę także na wystrój stanowisk, na elementy dekoracyjne? Proszę powiedzieć, jak powinien się prezentować tradycyjny wielkanocny stół? Czego absolutnie nie powinno na nim zabraknąć? Czy uważa Pani, że tradycja wielkanocna zmieniła się na przestrzeni lat? Jakie Pani zdaniem zaszły najistotniejsze zmiany? Jakie zwyczaje zanikły, a jakie przetrwały? Zdecydowanie białego, lnianego obrusu, bukszpanu i wiosennych kwiatów. Mile widziane są oczywiście własnoręcznie przygotowane stroiki z naturalnych produktów: gałęzi, wikliny, piór, wydmuszek itp. Na Kujawach stoły ozdabiano Zmiany są podobno nieodłącznym elementem rozwoju w każdej sferze życia, a więc nie ominęły i tradycji wielkanocnych. Tak na gorąco przychodzi mi na myśl zwyczaj święcenia pokarmów. Dawniej, w Wielką Sobotę, do każdego domu przychodził ksiądz i święcił. Teraz to zdarza się rzadko, przeważnie ludzie zanoszą w niewielkim koszyczku produkty do świecenia, do kościoła. Czasami bywa tak, jak chociażby w Turzanach, że mieszkańcy przynoszą koszyki do świetlicy wiejskiej i tam zostają poświęcone przez księdza. Ale w Olszewicach, gdzie obecnie mieszkam, do wielu domów, w tym także do mojego (na zaproszenie), przyjeżdża duchowny. Jest to nie tylko święcenie, ale także sympatyczna rozmowa. Bardzo się cieszę, że ten zwyczaj przetrwał w mojej wsi. I już na zakończenie cofnijmy się nieco w czasie. Jak wyglądały przygotowania do świąt w Pani domu rodzinnym. Poproszę o jakieś kulinarne wspomnienie. Z okresu mojego dzieciństwa za- 9 pamiętałam ogromną szynkę, którą ważyła tyle co ja wówczas 15 kg, miałam wtedy 6-7 lat. Do dzisiaj pamiętam jej wyborny smak. Była krucha i delikatna. W naszym domu jadało się ją z chrzanem, oczywiście własnej roboty. Teraz sama taką robię, korzystając z przepisu babci, która prowadziła kursy gotowania i pieczenia w różnych miejscowościach i w Praktycznej Pani w Inowrocławiu. Dzisiaj ja jestem babcią i uczę moje wnuczki jak piec i gotować, sprawia mi to ogromną przyjemność. Już nie mogę doczekać się świąt i całego tego zamieszania, zarówno gminnego, podczas kiermaszu wielkanocnego jak, i tego domowego, w gronie najbliższych osób. Dziękuję za rozmowę i życzę pogodnych, tradycyjnych Świąt.

10 Od 6 marca, w miejscowości Żalinowo, na terenie naszej gminy funkcjonuje Dzienny Dom Senior+. Przebywający tu, przez osiem godzin dziennie, seniorzy nie mają czasu na nudę czy smutek. Nie grozi im samotność ani bezczynność. Dzień wypełniony mają przeróżnymi zajęciami w zależności od indywidualnych potrzeb i zainteresowań. Panów spotkaliśmy na hali sportowej. Kilku kopało piłkę, a pozostali trenowali rzuty do kosza. Panie zastaliśmy przy zajęciach wymagających większej precyzji, przy wykonywaniu pięknych kwiatów z bibuły. Wszyscy uczestnicy codziennie rozgrywają partyjkę w bingo, przy której jest sporo śmiechu i wesołej zabawy. Seniorzy, w trosce o dobrą kondycję fizyczną, ćwiczą na rowerach stacjonarnych. Zgodnie mówią, że dobrze im w tym domu, że dobrze się tu czują i tak też wyglądają radośni i uśmiechnięci. Powoli się poznają, docierają, nawiązują pierwsze przyjaźnie. Przyzwyczajają się do funkcjonowania w większej grupie. Podczas swobodnej rozmowy podzielili się swoimi spostrzeżeniami z tych pierwszych dni pobytu. Opowiadali o zorganizowanej imprezie z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet. Były życzenia, słodkie upominki, tradycyjne Sto lat. Było miło, sympatycznie i rodzinnie. Cieszą się, że powstał w gminie Dom Dziennego Pobytu Senior+, że zdecydowali się uczestniczyć w tym projekcie, że wraz z nadchodzącą wiosną zmieniło się ich życie - na ciekawsze, bogatsze i atrakcyjniejsze. Zgodnie podkreślali, że nie żałują swojej decyzji i chętnie powitaliby w swoim gronie kolejne osoby. Chwalili smaczne posiłki i dobrą, fachową opiekę. Są pełni energii do działania. Czekają z utęsknieniem na wiosnę, na słońce i lepszą pogodę, by spędzać więcej czasu na świeżym powietrzu, pośród zieleni. Do dyspozycji mają ławy, stoliki pod zadaszeniem, gdzie mogą urządzać imprezy w plenerze, czy choćby wypić popołudniową kawę. Podobają im się gustownie urządzone sale, przestronny pokój klubowy, pokój do odpoczynku itp. Widać, że dobrze się tu czują, uśmiech nie schodzi z ich pogodnych twarzy. Dzienny Dom Senior+ w Żalinowie powstał przy wsparciu finansowym Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu KURENDA - Aktualności wieloletniego Senior Wigor na lata 2015-2020. Założeniem projektu jest zapewnienie seniorom, w szczególności samotnym i nieaktywnym zawodowo, pomocy w codziennych czynnościach oraz pokazanie, że jesień życia ma swoje barwne oblicze, że w każdym wieku można cieszyć się życiem, radować się obecnością drugiego człowieka, który często bywa motywacją naszych działań, fizycznej aktywności, odnajdywania w nas nowych pasji i zdolności. Dla seniorów przygotowano wiele przestronnych, nowocześnie wyposażonych pomieszczeń m.in. pokój klubowy, salki: do ćwiczeń, terapii Weselsze życie gminnego seniora indywidualnej i odpoczynku. W obiekcie znajduje się także gabinet pielęgniarki, pomieszczenie biurowe oraz kuchnia z wyposażeniem i szatnia. Przebywający w Senior+ mają zapewnioną fachową opiekę, smaczne posiłki w formie śniadania, obiadu i podwieczorku, aktywne uczestnictwo w wszelkiego rodzaju zajęciach ruchowych, sportowo-rekreacyjnych i kulturalno-oświatowych, a także opiekę pielęgniarki (2 godziny tygodniowo) i rehabilitanta (3 godziny tygodniowo). Placówką kieruje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Inowrocławiu. Kadrę opiekuńczą tworzą panie: Karolina Gajewska - instruktor ds. kulturalno-oświatowych oraz Magdalena Grodziska - opiekun. Dzienny Dom,,Senior+ w Żalinowie czynny jest od poniedziałku do piątku w godz. 7:30-15:30. Z jego świadczeń mogą korzystać osoby nieaktywne zawodowo w wieku 60+, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, będący mieszkańcami Gminy Inowrocław. Osoby zainteresowane udziałem w zajęciach realizowanych w Dziennym Domu,,Senior + w Żalinowie proszone są o zgłoszenie się do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Inowrocławiu ul. Królowej Jadwigi 43 od poniedziałku do piątku w godz. od 7:30-15:30 lub telefonicznie 52 35-55-857. Odpłatność za pobyt reguluje Uchwała Nr XXII /198/2016 Rady Gminy Inowrocław z dnia 21 grudnia 2016 r. Tekst - Ewa Słowik, Małgorzata Znyk Zdjęcia - Bartosz Jaworski

KURENDA - Gminne Jednostki Organizacyjne Działalność Centrum Integracji Społecznej w Łojewie 11 Centrum Integracji Społecznej w Łojewie działa od 2013 roku i może się pochwalić wieloma osiągnięciami. Najważniejszym z nich jest przede wszystkim to, że absolwenci CIS usamodzielniają się, znajdują pracę i zmieniają swoje życie. Podejmując wyzwanie stawiane przez Centrum robią pierwszy krok do osiągnięcia życiowego sukcesu. Dla jednych osób sukcesem jest to, że wyszedłem z domu, zmieniłem swoje codzienne życie, dla innych sukcesem jest to, że mam własne zapracowane pieniądze, znowu dla kolejnych sukcesem jest to, że ukończyłem Program i znalazłem pracę. Centrum to nie tylko reintegracja zawodowa i społeczna czyli wsparcie dla naszych uczestników. Centrum to także nasza wspólna firma, bo dajemy pracę, bo oferujemy usługi, bo promujemy naszą gminę. Na terenie Gminy Inowrocław pojawi się nowy sposób odczytu wodomierzy poprzez zastosowanie systemu radiowego, który będzie sukcesywnie wdrażany. Pozwoli to na szybsze dotarcie do osób, które są nieobecne na posesjach, w trakcie odczytów wodomierzy dokonywanych przez inkasenta. W tym roku, prawdopodobnie na wszystkich wodomierzach, zostaną zamontowane naklejki antymagnetyczne. Więcej informacji w biurze Gminnego Zakładu Komunalnego z siedzibą w Kruśliwcu lub pod nr telefonu 52-355-57-44 i 52-355-57-47. Centrum oferuje przede wszystkim usługi gastronomiczno-cateringowe, z których skorzystać może każdy mieszkaniec naszej gminy, powiatu i nie tylko. Obsługujemy imprezy wyjazdowe nawet na 300 osób. Przygotowujemy przyjęcia okolicznościowe wesela, komunie, 18-stki i inne na naszej sali bankietowej w Łojewie. Dowozimy naszym klientom zamówiony catering do domu. Przygotowujemy też posiłki dla przedszkolaków z terenu Gminy Inowrocław. Wyroby i usługi gastronomiczno-cateringowe zostały wyróżnione certyfikatem Zakup prospołeczny za ich wysoką jakość. Centrum świadczy też usługi porządkowe kosimy, sprzątamy, odśnieżamy, pierzemy i prasujemy. Zapraszamy również grupy zorganizowane szkolne, pracownicze i nie tylko na integrację do Łojewa. Wspólnie z naszymi partnerami oferujemy pakiet usług integracyjno-zabawowych w ramach wspólnego działania pod nazwą Przystanek Łojewo. Możesz poczuć się jak Prasłowianin, pojeździć konno, skosztować tradycyjnego masła i sera z łojewskiego mleka, zjeść smaczny obiad w CIS-ie oraz zapoznać się z historią tego terenu w Centrum Dziedzictwa Kujaw Zachodnich. Chcesz przyjechać do nas na dłużej? W Łojewie skorzystasz też z noclegów. A my zapewnimy wiele atrakcji. Centrum Integracji Społecznej w Łojewie realizuje też projekty dofinansowywane przez podmioty zewnętrzne, by zwiększać i uatrakcyjniać swoją ofertę. CIS czynnie bierze też udział we wszelkich imprezach promocyjnych jesteśmy na Festynie Wielkanocnym w Galerii Solnej, spotkacie nas na każdej imprezie w Łojewie, wspomagamy WOŚP, często jesteśmy też w inowrocławskich Solankach. Dzięki tym wszystkim działaniom wspieramy naszych uczestników w budowaniu swojej samooceny. Udowodniamy, że ich praca jest potrzebna, że jest bardzo dobrze oceniana i doceniana, że zadowolenie klienta jest dla nas najlepszą nagrodą. Nawiązujemy też współpracę z przedsiębiorcami, którzy są zainteresowani zatrudnieniem naszych absolwentów na korzystnych warunkach z dofinansowaniem z Powiatowego Urzędu Pracy w Inowrocławiu. Absolwenci Centrum to osoby sprawdzone, gotowe do podjęcia pracy. Zapraszamy Państwa do współpracy: Centrum Integracji Społecznej w Łojewie, Łojewo 21, 88-100 Inowrocław, tel. 52 3537317 Tekst i zdjęcia: Magdalena Dąbrowska Gminny Zakład Komunalny informuje!

12 KURENDA - Turystyka, Środowisko Poznaj swój region. Przeczytaj, zainteresuj się, przyjedź! W tym dziale prezentujemy miejsca, które warto odwiedzić ze względu na walory historyczne, przyrodnicze, rekreacyjne. Naszą wędrówkę po ciekawych miejscach, znajdujących się w obrębie gminy Inowrocław czy Kujaw Zachodnich, rozpoczynamy od obiektu, który powstał stosunkowo niedawno (wrzesień 2014), ale sama historia tego niezwykłego miejsca sięga czasów starożytności. Mowa oczywiście o obiekcie archeologicznym pn. Askaukalis zlokalizowanym w Kruszy Zamkowej. Archeolodzy, prowadzący badania wykopaliskowe w latach 1973 1977 pod kierunkiem prof. Aleksandry Cofty-Broniewskiej, ówczesne Askaukalis lokalizują właśnie w Kruszy Zamkowej, co oznacza, że ta niewielka miejscowość uznana została za najstarszą polską wieś, mająca tak samo długą historię, jak polskie miasto Kalisz, zapisane na mapie słynnego geografa i astronoma Klaudiusza Ptolemeusza około roku 150 naszej ery. Do sformułowania tej śmiałej tezy skłoniło panią prof. Aleksandrę Coftę-Broniewską odsłonięcie pozostałości rozległej, unikalnej osady z przełomu starej i nowej ery, kiedy to w wyniku ingerencji rzymskiej doszło do podziału starego kontynentu na dwa światy - cywilizacji antycznej i Barbaricum. Optymalne usytuowanie Askaukalis u przeprawy noteckiej, a także wzmożona współpraca z sąsiednimi ośrodkami, które składały się na duże centrum rzemieślniczo-handlowe (warsztaty obróbki soli, warsztaty obróbki bursztynu) tudzież bogactwa naturalne, jak żyzne gleby i pokłady soli, uczyniły z Askaukalis potężne centrum handlowe, które stało się swoistą bramą prowadzącą z południa i zachodu Europy nad Bałtyk. Osada w Kruszy Zamkowej była bazowym ośrodkiem rozległej aglomeracji Askaukalis. To tutaj znajdowało się centrum władzy regionu Kujaw, główny ośrodek religijny i ośrodki wyspecjalizowanej wytwórczości działające przez blisko 600 lat (II w. p. n. e. V w. n. e.). Osada umiejscowiona była na wzniesieniu, u zbiegu dolin Noteci i Smyrni, w obszarze najdogodniejszej przeprawy przez rozległą, tworzącą liczne rozlewiska dolinę Noteci. W obrębie części mieszkalnej znajdowały się siedziby arystokracji plemiennej, domy rzemieślników parających się obróbką bursztynu, poroża, jubilerstwem, garncarstwem, tkactwem. Świadczą o tym odkryte relikty budynków, piwniczek, licznych urządzeń gospodarczych, pokaźna kolekcja naczyń ceramicznych, przeróżne narzędzia i przedmioty z żelaza, brązu, srebra, bursztynu, kości, poroża. W wydzielonej części osady odkryto relikty rozległego sanktuarium, które w zdecydowany sposób wyróżnia się na tle zarejestrowanych kujawskich miejsc sakralnych. Centralnym punktem była mała świątynia, w której odbywały się obrzędy religijne, w czasie których składano bóstwom ofiary. O tych rytualnych praktykach świadczą odkryte liczne szkielety zwierząt: psów, świń, kóz, fragmenty rozbitych naczyń i kamienne rozcieracze. Pierwszym tropem świadczącym o przebiegającym przez Kruszę Zamkową Szlaku Bursztynowym okazało się niezwykłe znalezisko srebrna moneta, wykopana przez Juliana Patera w latach sześćdziesiątych XX wieku. To właśnie ów srebrny denar, dał zielone światło do badań zainicjowanych przez naukowców z Katedry Archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. To sensacyjne odkrycie zaowocowało powstaniem obiektu archeologicznego pn. Askaukalis - Krusza Zamkowa. Na terenie dawnego emporium powstała zrekonstruowana budowla świątynia z II w. p. n. e. I w. n. e. Z zamieszczonych na tablicach informacyjnych treści, ujętych w cztery bloki tematyczne: Askaukalis na mapie Ptolemeusza, Askaukalis aglomeracja osadnicza, Krusza Zamkowa osada centralna, Krusza Zamkowa sanktuarium, turysta dowie się o arcyciekawej historii najstarszej polskiej wsi. Dla odwiedzających obiekt gości przygotowano miejsce parkingowe oraz piękne stylowe ławeczki, by mogli chwilkę odpocząć i podumać o odległych czasach, o dziejach praprzodków, o pasjonującej historii naszej kujawskiej ziemi. To magiczne miejsce odwiedziło już kilka tysięcy turystów z regionu, kraju i zagranicy. Zaglądają tu goście indywidualni, grupy turystyczne, klasy szkolne, studenci archeologii, miłośnicy historii. Wita ich, trzymający straż przy obiekcie, Rzymianin (rzeźba powstała podczas I edycji Międzynarodowych Mistrzostw Polski w Rzeźbieniu w Drewnie). Kustoszem obiektu jest Krzysztof Pater, nazwany przez środowisko naukowe Strażnikiem Askaukalis, który interesująco i z pasją opowiada turystom o niezwykłej historii tej ziemi. Obiekt archeologiczny współfinansowany ze środków unijnych w ramach PROW 2007-2013 projekt pn. Zachowanie i promocja dziedzictwa historyczno-kulturowego Gminy Inowrocław poprzez budowę obiektu archeologicznego Askaukalis w Kruszy Zamkowej w ramach działania Odnowa i rozwój wsi. Tekst - Małgorzata Znyk Zdjęcia - Waldemar Zieliński

KURENDA - Pamiętamy Rok Stanisława Przybyszewskiego 13 Okrągła, 90. rocznica śmierci Stanisława Przybyszewskiego przypadająca w bieżącym roku, skłania nas do zorganizowania wielu imprez mających na celu propagowanie zarówno samej postaci tego charyzmatycznego twórcy, jego skomplikowanego, nietuzinkowego, pełnego ekspresji życia oraz bogatej spuścizny literackiej. Zarówno postać Stanisława Przybyszewskiego, jak i jego twórczość, są nieco zapomniane choć przecież dzieła tego literata stanowią znaczący fragment dorobku kulturalnego nie tylko Kujaw, Polski, ale i Europy. Kultywowanie pamięci o Stanisławie Przybyszewskim urodzonym w Łojewie, to nasz gminny obowiązek. Stanisław Przybyszewski, choć przez cały czas zmieniał adresy pobytu, był niespokojnym duchem, to jednak swoje życie rozpoczął i zakończył na ukochanych Kujawach. Urodził się w Łojewie, zmarł w Jarontach, a pochowany został na cmentarzu w Górze. Na początek chcemy przybliżyć czytelnikom sylwetkę Europejczyka z Łojewa. Poeta, pisarz, dramaturg, eseista, publicysta, tłumacz literatury obcej, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli Młodej Polski, genialny Polak, wirtuoz fortepianu i wielki podróżnik przyszedł na świat 7 maja 1868 roku w Łojewie. Po ukończeniu gimnazjum wągrowieckiego rozpoczął studia w Berlinie, początkowo na architekturze, by po roku przenieść się na medycynę. Żadnego z tych kierunków nie ukończył - bez reszty pochłonęła go literatura i pisanie. Jednak zdobyta wiedza z zakresu psychofizjologii oraz fascynacja Nitzschem, Chopinem i Hannsonem przyczyniła się do powstania pierwszych oryginalnych esejów zatytułowanych Przyczynek do jaźni jednostki twórczej czyli genialnej, które ukazały się drukiem w 1882 roku. Dzięki tym rozprawom, które zyskały uznanie wśród sfer krytyczno-literackich moderny berlińskiej, Przybyszewski okrzyknięty został genialnym Polakiem. Jednak prawdziwą sławę przyniosły mu m.in. poematy Requeim aeternam, Vigilien, De profundis, Nad morzem, artykuł programowy modernizmu Confiteor, dramaty - Dla szczęścia, Złote runo, Śnieg oraz powieści Dzieci szatana, Synowie ziemi, Wśród swoich. Przybyszewski był niespokojnym duchem, ciągnęło go w świat, podróżował po Europie, często zmieniał miejsca pobytu. Mieszkał w Berlinie, Krakowie, Poznaniu, Gdańsku, Monachium, Warszawie. U schyłku życia powrócił jednak w rodzinne strony, na ukochane Kujawy. Zmarł w wieku 59 lat, w Jarontach, w 1927 roku. Pochowany w Górze, miejscowości oddalonej o 4 km od Łojewa - miejsca urodzenia. Za wybitną twórczość literacką, dekretem z dnia 30 kwietnia 1927 roku, Stanisław Przybyszewski został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Warto nadmienić, że to polskie odznaczenie państwowe nadawane jest między innymi za wybitne osiągnięcia na polu oświaty, nauki, sportu, kultury, sztuki. Ustanowione zostało przez Sejm Rzeczypospolitej jako najwyższe odznaczenie po Orderze Orła Białego. Od wielu lat, w Łojewie, odbywają się spotkania poświęcone Stanisławowi Przybyszewskiemu zapoczątkowane przez Towarzystwo Rozwoju Łojewa im. Stanisława Przybyszewskiego, a kontynuowane przez Referat Promocji i Kultury Urzędu Gminy Inowrocław. Rok 2017, ze względu na przypadającą okrągłą 90. rocznicę śmierci łojewskiego literata, nazwany jest Rokiem Stanisława Przybyszewskiego. Jego obchody zainaugurujemy w dniu 9 maja br. konferencją o charakterze popularno-naukowym pn. Tu się wszystko zaczęło.... Przybliżymy postać wybitnego Syna Ziemi Kujawskiej, życie oraz twórczość czołowego przedstawiciela okresu Młodej Polski. Na przełomie maja/czerwca zamierzamy zorganizować Bieg w melonikach zakończony imprezą o charakterze rekreacyjno-rozrywkowym adresowaną do społeczności gminnej oraz wszelkich miłośników literatury, sympatyków Stanisława Przybyszewskiego, Młodej Polski oraz cyganerii. Będzie obozowisko, potrawy z grilla, konkursy, a na finał koncert. W listopadzie, zgodnie z wieloletnią tradycją, zorganizujemy spotkanie z cyklu Za duszę Stacha. W programie widowisko poetycko-muzyczne oraz koncert. Odbędą się także rajdy piesze, rowerowe, motocyklowe i automobilowe z przystankiem/ postojem w Łojewie. Dla dzieci i młodzieży zorganizujemy konkursy: literacki i fotograficzny. Planujemy wydanie okolicznościowych publikacji w formie ulotek, folderów oraz innych gadżetów. W roku 2017 odrestaurowany zostanie pomnik Stanisława Przybyszewskiego znajdujący się na głównej alei cmentarza w Górze. U schyłku roku 2017 odwiedzimy miejsca związane ze Stanisławem Przybyszewskim. Część uroczystości odbędzie się w roku 2018, w którym przypada 150. rocznica urodzin literata. Tekst - Małgorzata Znyk Zdjęcia - Waldemar Zieliński

14 05.02.2017 r., w świetlicy wiejskiej w Orłowie, odbył się turniej tenisa stołowego. Uczestnicy brali udział w dwóch kategoriach wiekowych: juniorzy od 20 do 35 lat i seniorzy od 36 wzwyż. Wyłoniono w obu grupach zwycięzców. Tabela wyników przedstawia się następująco: Grupa Juniorów: I miejsce - S. Kaczmarek II miejsce - P. Janasinski III miejsce - R. Stelmaszyk IV miejsce - A. Mazur KURENDA - Sport w Gminie, wieści z Sołectw 15.02.2017 r., w hali KUJAWIANKA, odbyły się Drużynowe Mistrzostwa Powiatu Inowrocławskiego gimnazjów w tenisie stołowym. Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Sławęcinku reprezentowały Aleksandra Cieślak i Oliwia Bujak. W fazie grupowej pokonały Gniewkowo 3:0 oraz Dąbrowę Biskupią 3:1. Kolejny wygrany mecz 3:0 z gimnazjalistkami ze Złotnik zapewnił awans do finału. W pojedynku o pierwsze miejsce Oliwia i Ola pokonały Gimnazjum nr 3 z Inowrocławia 3:1 zdobywając tytuł Mistrzyń Powiatu Inowrocławskiego. Turnieje tenisowe i piłki halowej zawodników to pani Justyna Dreliszak - dziewczęta i pan Piotr Nijak - chłopcy. Tekst i zdjęcia Justyna Dreliszak Turniej piłki halowej 25.02.2017 r., w sali gimnastycznej Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Sławęcinku, rozegrany został XV Turniej Piłki Nożnej Halowej. W zawodach uczestniczyło 6 zespołów reprezentujących szkoły podstawowe z terenu Gminy Inowrocław oraz drużyna z Kołodziejewa. Zwycięzcą rozgrywek została drużyna z Turzan. Grupa Seniorów: I miejsce - J. Kaczmarek II miejsce - W. Jargiło III miejsce - R. Kaczmarek IV miejsce T. Giemza Tekst i zdjęcia: Edyta Kaczmarek W Łojewie zimowe wakacje rozpoczęły się pieczeniem pysznych gofrów, które potem znikały w mgnieniu oka. Kolejne warsztaty kulinarne zaliczone na piątkę. 1 lutego grupa wraz z opiekunem p. Joanną Wesołowską wyjechała do pobliskiego Inowrocławia. W stolicy Kujaw Zachodnich dzieci zaliczyły wizytę w Parku Wodnym, gdzie miały zarezerwowane dwugodzinne pływanie. Na posiłek udały się do McDonalda. Noc z 3 na 4 lutego spędziły w świetlicy. Po zjedzeniu wspólnie przygotowanej kolacji, społeczność świetlicowa spędziła wieczór na grach, zabawach i oglądaniu filmów. Było miło, sympatycznie i wesoło. Po sobotnim, smacznym śniadaniu zadowolone i szczęśliwe dzieci wróciły do domów. Już nie mogą się doczekać kolejnej świetlicowej nocki. W zawodach brali udział również chłopcy z naszej szkoły: Kacper Duda i Kacper Janiak. Ostatecznie uplasowali się na V pozycji. Opiekunowie Ferie w świetlicach wiejskich Trampolin w Toruniu. Po wyczerpującej, ale fajnej przygodzie na trampolinach, pojechaliśmy doładować akumulatory do McDonalda. Poszliśmy pod pomnik Kopernika, spacer wszystkim dobrze zrobił i zadowoleni wróciliśmy do domów. Dla chętnych była noc w świetlicy. Podczas tego spotkania były tańce, oglądanie filmów na dużym ekranie, konkursy i zabawy do późna. Ferie zakończyliśmy na słodko. Tradycyjnie były to chruściki i pączki babcinego wypieku. Kolejne miejsca zajęły ekipy z Kołodziejewa, Góry, Orłowa, Tupadeł i Jaksic. Nagrody wręczali: zastępca wójta Gminy Inowrocław pan Marek Karólewski i dyrektor gimnazjum pan Robert Orczykowski. Tekst Piotr Nijak, Zdjęcia Joanna Orczykowska Tekst i zdjęcia - Edyta Kaczmarek W Latkowie zorganizowano wiele zajęć zarówno w świetlicy jak i poza nią. Były to zajęcia dla dzieci jak i kobiet, które w każdy wtorek spotykają się, aby wykonywać rozmaite prace. Obecnie tworzą serca i anioły z papierowej wikliny. Dzieci i młodzież oprócz zajęć świetlicowych tj.: grania w gry planszowe, komputerowe, wspólne śpiewanie piosenek w wersji karaoke, dwa razy wybrały się na basen Wodny Park do Inowrocławia. Tekst i zdjęcia: Joanna Wesołowska W Sławęcinku od zawsze lubimy gotować, piec i smakować. Tak też i w tym roku zaczęły się ferie w naszej świetlicy. W drugim tygodniu, wraz z dziećmi ze świetlicy w Gnojnie, byliśmy w Parku Tekst i zdjęcia - Małgorzata Tomaszewska W Orłowie w ostatni feryjny piątek, 10 lutego, w świetlicy wiejskiej odbył się bal przebierańców dla dzieci i młodzieży. Świetlica wyglądała bajecznie i kolorowo. Przepięknie przebrane dzieci i młodzież z dumą prezentowały wymyślone stroje. Bal odbył się w cudownej atmosferze, wypełnionej uśmiechami. Podczas zabawy rodzice wybrali króla i królową balu. Na głowach zwycięzców lśniły piękne korony. Nie zabrakło także różnych nagród i konkursów, w których dzieci bardzo chętnie brały udział. Tekst i zdjęcia: Rafał Owczarek

Kalendarium KURENDA 15 Przepisy naszych gospodyń KWIECIEŃ 1 - Prima Aprilis, 1282 - nadanie przez Ziemomysła prawa magdeburskiego Łojewu 2 2005 - w Watykanie zmarł papież Jan Paweł II, 1997 uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez Zgromadzenie Narodowe 5-1364 zwolnienie przez Kazimierza III Wielkiego mieszkańców Łojewa od ciężarów stacyjnych 6 - Międzynarodowy Dzień Sportu 7 - Światowy Dzień Zdrowia 9 Kiermasz Wielkanocny pn. Tradycje wielkanocne na Kujawach 11 - Dzień Radia 13 - Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej 16 - Święto Sapera, Wielkanoc 17 Poniedziałek Wielkanocny 22 - Międzynarodowy Dzień Ziemi 23-1228 nadanie przez Konrada Mazowieckiego Orłowa Krzyżakom, Święto Bożego Miłosierdzia 27-2014 Kanonizacja Jana Pawła II 29 - Międzynarodowy Dzień Tańca Zapowiedzi kulturalne Pyszną babę na Wielkanoc poleca Beata Szafrańska, prezes Stowarzyszenia Kobiet Wiejskich Gminy Inowrocław Baba drożdżowa Składniki: 50 dag mąki tortowej, 8 dag świeżych drożdży, 8 żółtek, 15 dag cukru,15 dag masła, 1/3 laski wanilii,1 szklanka śmietany słodkiej, 1/2 szklanki mleka, 5 dag rodzynek. Wykonanie. Drewnianą łyżką rozmieszać drożdże z ½ szklanką letniego mleka, łyżką mąki, cukru i odstawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia. Śmietankę zagotować, wymieszać z 1/3 częścią mąki. Żółtka utrzeć z cukrem. Wyrośnięte drożdże dodać do wystudzonego, zaparzonego ciasta. Wymieszać i po kilku minutach dołożyć do ciasta: żółtka, wanilię i wyrobić. Dodać stopione masło i rodzynki. Odstawić ponownie do wyrośnięcia. Masłem posmarować duże formy na babki, wyłożyć ciasto do ponownego wyrośnięcia. Gdy ciasto podwoi objętość, wstawić do piekarnika. Piec ok.40 minut. Po upieczeniu lekko przestudzić i wyjąć z formy. Można polukrować. Smacznego! Urząd Stanu Cywilnego Odeszli Władysław Stanisław Trawiński, lat 67, zam. Borkowo, zmarł 11 stycznia 2017 r. Anna Mierzyńska, lat 98, zam. Sławęcinek, zmarła 13 stycznia 2017 r. Władysław Juszczyński, lat 88, zam. Kłopot, zmarł 23 stycznia 2017 r. Zofia Sochańska, lat 70, zam. Sławęcin, zmarła 29 stycznia 2017 r. Stanisław Chruściel, lat 51, zam. Miechowice, zmarł 28 stycznia 2017 r. Tomasz Panfil, lat 57, zam. Piotrkowice, zmarł 8 lutego 2017 r. Maria Kostrzewa, lat. 54, zam. Tupadły, zmarła 10 lutego 2017 r.