Zachowania pomocne wśród uczniów jako istotny element budowania bezpieczeństwa lokalnego Grzegorz Wierzbicki Uniwersytet Przyrodniczo - Humanistyczny w Siedlcach Instytut Pedagogiki Katedra Edukacji dla Bezpieczeństwa
Dlaczego pomagamy innym? Kiedy pomagamy bliźnim? Kształtowanie postaw pomocnych
Zachowanie pomocne- to działanie ukierunkowane na spowodowanie jakiejś korzyści innego człowieka (Bogdan Wojciszke) Zachowania prospołeczne działania ukierunkowane na korzyści pozaosobiste dobro innych ludzi, społeczności lub ogółu, np. troska o środowisko naturalne (Bogdan Wojciszke) Sytuacja (w sensie psychologicznym) - to dynamiczny, najczęściej gwałtownie zmieniający się układ wzajemnych stosunków człowieka z innymi elementami jego otoczenia. Względnie stabilny układ tych stosunków to środowisko, czyli normalne warunki codziennego życia np. środowisko szkolne, czyli względnie stały harmonogram zajęć, znani dobrze nauczyciele, uczniowie, rutynowe czynności (Agnieszka Rucińska-Cyran) Kryzys- stan, który wiąże się z utratą dotychczasowej równowagi psychicznej, emocjonalnej, fizjologicznej (Włodzimierz Szewczuk)
Tradycyjne wyjaśnienia zachowań Wyjaśnienia biologiczne pomocnych Teoria społecznego uczenia się wg. której zachowania prospołeczne są wyuczalne tak samo jak pozostałe. Np. można to osiągnąć: - gdy rodzice chwalą i inne osoby chwalą zachowania prospołeczne; - gdy rodzice stanowią przykład, sami zachowując się prospołecznie; - gdy rodzice mogą obserwować inne osoby -modele roli - zachowujące się prospołeczne.
PSYCHOSPOŁECZNE TEORIE ZACHOWAŃ POMOCNYCH Teorie poznawcze wyjaśniające zachowania prospołeczne Teorie norm Empatia i pobudzenie w zachowaniach prospołecznych
Decyzyjny model interwencji kryzysowej
Teoria zysków i kosztów Rodin i Piliavin w ogólnym zarysie przedstawili zyski i koszty ponoszone w przypadku udzielenia pomocy oraz zyski i koszty w przypadku nieudzielenia pomocy. Zgodnie z teorią wymiany społecznej tylko wtedy zdecydujemy się na udzielenie pomocy, gdy oczekiwane zyski będą przewyższać oczekiwane koszty. K o s z t y Z y s k i Udzielenie pomocy - krótkotrwała strata czasu (np. spóźnienie na spotkanie) - długotrwała strata czasu (np. konieczność stawienia się do sądu) - bezpośrednie zagrożenie dla własnego zdrowia i życia (np. interwencja w przypadku napadu) - prawna odpowiedzialność w przypadku, gdy spowodujemy pogorszenie stanu rannego - osoba, której udzieliliśmy pomocy, staje się zależna od nas - odroczone zagrożenie dla własnego zdrowia i życia (np. szukanie zemsty przez napastnika, któremu pokrzyżowaliśmy plany) - poprawa samooceny - uznanie ze strony pozostałych świadków - uniknięcie prawnej odpowiedzialności za nieudzielenie pomocy - umacnianie zachowań prospołecznych - nagroda pieniężna wypłacana w niektórych miastach - czasami rozgłos i sława Nieudzielenie pomocy - obniżenie samooceny - dezaprobata ze strony pozostałych świadków, którzy pośpieszyli z pomocą - prawna odpowiedzialność (w niektórych stanach obywatela nie udzielając pierwszej pomocy, ryzykują proces sądowy) - uniknięcie krótkotrwałej starty czasu - uniknięcie długotrwałej starty czas - uniknięcie bezpośredniego zagrożenia dla własnego życia i zdrowia - uniknięcie dalszej zależności ofiary od naszej osoby - uniknięcie odpowiedzialności prawnej za przyczynienie się do pogorszenia stanu zdrowia rannej
Teoria empatii-altruizmu Batsona
TEORIA NORM - Normy osobiste - Normy odpowiedzialności społecznej to oczekiwanie i nakaz pomagania tym osobom, których losy zależą od naszych działań - Normy wzajemności oczekiwanie i nakaz pomagania osobom, które nam pomagały w przeszłości
TY POMOŻESZ MI, A JA POMOGĘ TOBIE Odwzajemniona pomoc zdarza się często i może przybierać różne formy. Taka współpraca przynosi korzyść wszystkim uczestnikom interakcji.
Osobowościowe i środowiskowe wyjaśnienia zachowań pomocnych
Determinanty osobowościowe i sytuacyjne Różnice płciowe i kulturowe w zachowaniach prospołecznych Determinanty sytuacyjne zachowań pomocnych (przyjemny zapach, temperatura, hałas, zagęszczenie i zatłoczenie)
Jesteś do mnie podobny, możesz liczyć na moją pomoc!
Główne wyznaczniki pomagania Obecność i postępowanie innych Właściwości biorcy pomocy Relacje między dawcą a biorcą pomocy Stan emocjonalny osoby pomagającej
Efekt obojętnego przechodnia Lęk przed społeczną ekspozycją Rozproszenie odpowiedzialności Zbiorowa niewiedza
Zarówno mężczyźni, jak i kobiety zadają kłam swej naturze, gdy nie okazują innym dobroci. Gamaliel Bailey (1807-1859)
Jedną z największych nagród za trud pomagania innym jest to, że jednocześnie pomagamy sobie. Charles Dudley Warner, 1873
Gotowośd mieszkaoców Siedlec do udzielania pomocy w sytuacjach kryzysowych- wnioski z badao 12 10 8 6 4 2 Kolumna 1 Kolumna 2 Kolumna 3 0 Wiersz 1 Wiersz 2 Wiersz 3 Wiersz 4
Kształtowanie postaw pomocnych
Dziękuję za uwagę