Otoczenie społeczne i jego wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa na przykładzie instytucji non-profit świadczącej usługi opieki paliatywnej Social environment and its influence on economic health of the non-profit institution of palliative care N. Wabińska Wroclaw University of Economics Streszczenie: Głównym celem pracy jest ukazanie wpływu otoczenia społecznego na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa poprzez wygenerowanie wskaźnika PHI Zietlowa. Badanie wykonano dla instytucji pożytku publicznego i pozwala zapoznać się z otrzymanymi wynikami dla lat od 2006 do 2011. Wskaźniki opisane przez J. Zietlowa, w pracy A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability umożliwiają ocenę ekonomiczną przedsiębiorstwa w obrębie płynności, wypłacalności oraz elastyczności finansowej. Analiza ta ujawnia obszary mało stabilne wymagające poprawy. Słowa kluczowe: indeks kondycji finansowej, model Zietlowa, stabilność finansowa, analiza finansowa Abstarct: The main goal of this work is to show the influence of the social environment on the economic performance of the company by generating a ratio PHI Zietlowa. The test was performed for nonprofit and offers a view of the results obtained for the years 2006 to 2011. The indicators described by J. Zietlowa, in the work "A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability" allow an economic assessment of the company within the liquidity, solvency and financial flexibility. This analysis reveals few stable areas for improvement.
Key words: index of financial condition, Zietlow s model, financial stability, financial analysis JEL: L31, L39, C52, D57 Recenzent 1: A. Zarzycka http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_otoczenie_spo_eczne_i_jego_wp_yw_na _wyniki_ekonomiczne_przedsi_biorstwa_na_przyk_adzie_instytucji_non_profit_wiadcz_cej_us_ ugi_opieki_paliatywnej/887408 Recenzent 2: B. Wypchoł http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_otoczenie_spo_eczne_i_jego_wp_yw_na _wyniki_ekonomiczne_przedsi_biorstwa_na_przyk_adzie_instytucji_non_profit_wiadcz_cej_us_ ugi_opieki_paliatywnej/888516
Wstęp: W poniższej pracy dokonano analizy finansowej z użyciem wskaźników traktujących płynność, wypłacalność i stabilność przedsiębiorstwa. Celem jest wykazanie kondycji przedsiębiorstwa za pomocą wskaźnika PHI - financial health index value (Φ). Z wykorzystaniem pracy autora J. Zietlowa pod tytułem A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Analizę przeprowadzono na organizacji pożytku publicznego działającej na rynku polskim w ramach systemu opieki zdrowotnej. Instytucja zajmuje się wspieraniem i świadczeniem opieki paliatywnej nad dziećmi, młodzieżą i młodymi dorosłymi ze schorzeniami ograniczającymi życie i ich rodzinami. 1 Instytucja prowadzi działalność na terenie województwa opolskiego. Liczba ludności ma wpływ na działalność tego typu organizacji, a opolskie jest najmniej ludnym obszarem administracyjnym. 2 Stan na 30 czerwca 2013 to 1007 tys. mieszkańców. 3 Prowadzenie regularnych badań danych finansowych jest ważne i pomaga w podjęciu ważnych decyzji w strategiach finansowych. Regularność badań pozwala osobom zarządzającym instytucją na zdobycie potrzebnych informacji na temat sytuacji ekonomicznej. Dodatkowo cykliczne kontrole dają możliwość porównywania otrzymanych wyników z poprzednimi okresami. Można również sprawdzić jakie decyzje operacyjne, w jaki sposób wpłynęły na stan finansowy firmy. 4 1 Statut instytucji non-profit, str. 2 2 http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6106_plk_html.htm 3 http://www.stat.gov.pl/opole 4 P. Hadała, Indeks zdrowia finansowego dla osiągnięcia stabilności finansowej, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, 2013, s.2 http://figshare.com/articles/indeks_zdrowia_finansowego_dla_osi_gni_cia_stabilno_ci_finansowej_a_financial_ Health_Index_for_Achieving_Nonprofit_Financial_Sustainability_/871477 (ostatni dostęp 22 grudnia 2013)
Kategorie ogólne 5 : Tabela 1 Kategorie ogólne Organizacja non-profit Wskaźnik 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Natural Logarithm 0,69 1,1 1,39 1,61 1,79 1,95 of Age Natural Logarithm 13,48 13,83 14,28 14,12 14,01 14,0 of Size Asset Instability 17,83 18,03 49,97 31,74 25,94 20,19 Index General 5,7 5,43 6,08 6,39 6,63 6,86 Opracowano na podstawie: Zietlow, John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability; Sprawozdania finansowe organizacji non-profit dostępne na stronach internetowych (http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html) Pierwszy z analizowanych wskaźników to logarytm naturalny wieku, oceniający elastyczność finansową. Wskaźnik jest tym wyższy im dłuższa jest działalność instytucji. W przypadku badanej organizacji wartość ta nie jest wysoka, ponieważ założona ją w 2004 roku, pierwsze formalne dokumenty na stronie Departamentu Pożytku Publicznego są z 2005 r. 6 Dalszej analizie poddano obliczenia logarytmu naturalnego z całkowitych dochodów pomniejszonych o zrealizowane i niezrealizowane straty z inwestycji., co daje wartość wskaźnika: logarytm naturalny rozmiaru. Oczekiwany jest wzrost wartości tego wskaźnika, ponieważ oznacza poprawę stabilności i elastyczności aktywów. W przypadku analizowanej organizacji najlepiej rokowały lata 2006-2008, w latach 2008/2009 oraz 2009/2010 zanotowano największy spadek wskaźnika. 5 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012, s. 27-28 6 http://www.pozytek.gov.pl/
Trzeci wskaźnik informuje nas o zmienności aktywów 7 w przedsiębiorstwie i jest wyliczany poprzez odchylenie standardowe aktywów od równania trendu wyznaczanego poprzez wartości tych aktywów. Większe wartości to większe odchylenie i tym samym duża zmienność. Kategorie najbliższej perspektywy 8 Tabela 2 Kategorie najbliższej perspektywy Organizacja non-profit Wskaźnik 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Cash Reserve 0,38 0,69 1,7 1,84 1,97 1,35 Sufficiency Ratio Modified Cash 0,43 0,69 0,79 0,72 0,76 0,47 Ratio Target N/A N/A N/A N/A N/A N/A Liquidity Lambda Current N/A N/A N/A N/A N/A N/A Liquidity Index Immediate- Term 5,85 9,54 12,00 11,34 11,92 7,53 Opracowano na podstawie: Zietlow, John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability; Sprawozdania finansowe organizacji non-profit dostępne na stronach internetowych (http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html) Do drugiej kategorii wskaźników należy m.in. współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej. Wyższe wartości wskaźnika przypadają na lata od 2008-2010 i oznaczała coraz lepszą kondycję finansową organizacji, jedynie w roku 2011 odnotowano spadek jednakże jest od znacznie wyższy niż w latach początkowych. Trzeba dodać że charakter działalności wpływa na samą wartość indeksu, gdyż badana organizacja nie jest nastawiona na osiąganie zysku. Jak podaje art. 6 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Działalność pożytku publicznego nie jest, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1, działalnością gospodarczą, w rozumieniu 7 Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, PWN, Warszawa 2006 8 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012, s.19-22
przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, i może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna. 9 Dalej prezentowany jest zmodyfikowany wskaźnik gotówki, w którym zestawia się środki pieniężne netto 10 do sumy aktyw finansowych. Wzrost wartości wskaźnika oznacza, powiększanie się wypłacalności finansowej. Najlepiej wypadł rok 2008, niepokojące zmiany wystąpiły w 2011r. gdzie wskaźnik zbliżył się do wartości z początku działalności organizacji. Niestety dwa pozostałe wskaźniki badające płynność nie zostały przedstawione z powodu barku jakichkolwiek informacji na temat przepływów finansowych, brak informacji na temat planowanych inwestycji. Działalność instytucji jest uzależniona od hojności darczyńców i zbiórek pieniężnych na organizowanych akcjach. Skorygowany wskaźnik płynności jest niemożliwy do policzenia, również ze względu na brak obligacji krótkoterminowych, dzierżawy lub płatności, które pochodzą z tytułu obligacji. Kategorie krótkoterminowe 11 : Tabela 3 Kategorie krótkoterminowe Organizacja non-profit Wskaźnik 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Operating N/A N/A N/A N/A N/A N/A Cash Flow Ratio Asset Ratio 0,81 0,79 0,87 0,80 0,84 0,87 Administration 0,38 0,45 0,57 0,58 0,55 0,03 Expense Ratio Short-Term 8,5 8,94 10,45 10,06 10,18 6,03 Opracowano na podstawie: Zietlow, John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability; Sprawozdania finansowe organizacji non-profit dostępne na stronach internetowych (http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html) 9 Ustawa z dn. 24 kw. 2003,o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, dz.ii, art. 6 10 W. Pluty (pod red.), Finanse małych i średnich przedsiębiorstw), PWE, Warszawa 2004 11 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012, s. 22-23
Z tych samych powodów jak w poprze dej grupie wskaźników, przejdziemy do analizy wskaźnika drugiego z grupy krótkoterminowych, mianowicie wskaźnika aktywów. Na przestrzeni analizowanych 6 lat nie zachodzi oczekiwana równomierna tendencja wzrostowa. Okres ten można podzielić na dwie części o tendencji wzrostowej (od 2006-2008, spadek i od 2009-2011). Kolejny wskaźnik dotyczy kosztów administracyjnych. Do 2009 zanotowano ich wzrost, a najniższą wartość w 2011 r. Jak podaje Alan West, współczynnik kosztów administracyjnych w miarę rozwoju przedsiębiorstwa powinien systematycznie maleć. W innym wypadku oznacza to że przedsiębiorstwo pochłania zbyt dużą część zasobów przedsiębiorstwa. 12 Już w 1991 badano kondycje organizacji non-profit, Tuckman and Chang wskazywali na finansową podatność tego typu instytucji. W wypadku pogorszenia się sytuacji finansowania działalności, wskazali cztery księgowe wskaźniki, by lukę finansową można wykazać. Przykłądowo poprzez niektóre źródła przychodów, niewystarczające aktywa netto, niskie koszty administracyjne i niskie dochody z działalności. 13 12 A. West, Zaplanuj swój biznes., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s.111, ISBN: 83-01-12499-7 13 E. Keating, M. Fisher, T. Gordon T., J. Greenlee, Assessing Financial Vulnerability in the Nonprofit Sector, 2005, s.8
Kategorie średnioterminowe 14 : Tabela 4 Kategorie średnioterminowe Organizacja non-profit Wskaźnik 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Net Surplus 0 0,39 0,37 0,69 0,94 0,95 Contribution 0,56 0,62 0,80 0,73 0,60 0,38 Ratio Self-Financing N/A N/A N/A N/A N/A N/A Ratio Financial Debt 0 0 0 0 0 0 Ratio Fundraising Cost Ratio 0,44 0,38 0,20 0,27 0,53 0,83 Mid-Term -2,0-2,0-2,0-2,0-2,26-2,43 Opracowano na podstawie: Zietlow, John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability; Sprawozdania finansowe organizacji non-profit dostępne na stronach internetowych (http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html) Pierwszy ze wskaźników średnioterminowych dotyczy zmiany aktywów netto 15 i zanotowano w badanym okresie systematyczny jego wzrost. W przypadku wskaźnika wniesionego wkładu, charakterystycznego dla organizacji nonprofit wyniósł on od 60% do 70% w uśrednieniu, najgorzej wypadł rok 2011 dużo poniżej 50%. W organizacja non-profit przychód stanowi drugorzędny element, który jednak musi być zarządzany zaspakajając potrzeby klientów oraz przyciągając uwagę darczyńców. 16 Wskaźnik samofinansowania nie dotyczy, a zadłużenia organizacja nie ma, więc przejdziemy do wskaźnika piątego ukazującego koszty pozyskiwania funduszy. Jak podaje Waśniewski wysoka wartość wskaźnika według oznacza wyższe koszty działalności statutowej 17 14 J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012, s. 23-26 15 Ustawa o Rachunkowości, Art.3 ust.1 pkt 29 16 A. Limański, Marketing w organizacjach non-profit., Difin, Warszawa 2007 17 T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2004
Wskaźnik kondycji finansowej Tabela 5 Wskaźnik kondycji finansowej Organizacja non-profit Wskaźnik 2006 2007 2008 2009 2010 2011 General 5,7 5,43 6,08 6,39 6,63 6,86 Immediate- 5,85 9,54 10,0 10,0 10,0 7,53 Term Short- 8,5 8,94 10,0 10,0 10,0 6,03 Term Midterm -2,0-2,0-2,0-2,0 2,43-2,43 Financial health index (φ) 50,58 66,43 72,08 72,39 72,11 50,19 Opracowano na podstawie: Zietlow, John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability; Sprawozdania finansowe organizacji non-profit dostępne na stronach internetowych (http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html) Zakończenie: Wykorzystany model Zietlowa do analizy danych finansowych przedsiębiorstwa składa się z 15 wskaźników pogrupowanych na według czasu i reprezentujące wypłacalność, płynność, elastyczność finansową. Organizacja non profit nie należy do instytucji dużej ani dojrzałej, dlatego nie otrzymano wysokich wartości wskaźnika ogólnego. Jednak bardzo dobrze że zachowany jest trend wzrostowy 18. Wskaźnik najbliższej perspektywy opiera się w dużej na przepływach pieniężnych, ze względu na brak danych wartość ta nie jest do końca pełna. Dla lat 2008-2010 wartość wskaźnika najbliższej perspektywy osiągnęła wartość powyżej przyjętego maksimum. Podobnie wygląda to w przypadku wskaźnika krótkoterminowego. Wskaźnik 18 G. Świderska, Jak czytać sprawozdanie finansowe, Difin, Warszawa 2011, s. 112,
średnioterminowy pokazuje brak stabilności organizacji na tym pułapie, co warto poprawić, szczególnie, by nie powtórzyła się sytuacja z 2011 r. Najlepszym rokiem pod względem kondycji finansowej wypadł 2009, nie gorzej 2008 oraz 2010. Wskaźnik FHI wykazuje duże zachwianie finansów po 2010, do 2009 bardzo dobrą tendencja wzrostowa wskaźnika. Sytuacja z 2010 na 2011 r. była najgorsza, zmian na poziomie 100% co świadczyć o przejściowych problemach płynnościowych organizacji, należałoby poprawić kondycję finansową organizacji np. wskaźniki krótkoterminowe. Model Zietlowa jest bardzo użyteczny i pozwala na badanie całościowe organizacji o różnym profilu działalności.
Bibliografia: 1) Hadała, Przemysław, Indeks zdrowia finansowego dla osiągnięcia stabilności finansowej, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, 2013 http://figshare.com/articles/indeks_zdrowia_finansowego_dla_osi_gni_cia_stabilno_ci _Finansowej_A_Financial_Health_Index_for_Achieving_Nonprofit_Financial_Sustainabi lity_/871477 (ostatni dostęp 22 grudnia 2013) 2) http://www.*******.pl/pliki_do_pobrania/statut.pdf 3) http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6106_plk_html.htm 4) http://www.stat.gov.pl/opole 5) Jajuga Krzysztof, Jajuga Teresa, Inwestycje, PWN, Warszawa 2006, ISBN 978-83-01-14957-4 6) Keating Elizabeth, Fisher Mary, Gordon Teresa, Greenlee Janet, Assessing Financial Vulnerability in the Nonprofit Sector,( January 2005), Available at SSRN http://ssrn.com/abstract=647662, (ostatni dostęp 22 grudnia 2013) 7) Limański Andrzej, Marketing w organizacjach non-profit., Difin, Warszawa 2007, ISBN: 978-83-7251-717-3 8) Pluty Wiesław (pod red.), Finanse małych i średnich przedsiębiorstw), PWE, Warszawa 2004, ISBN 83-208-1511-8 9) Statut instytucji non-profit 10) Świderska Grażyna, Jak czytać sprawozdanie finansowe,, Difin, Warszawa 2011ISBN: 85-1251-983-3 11) Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.)
12) Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) 13) Waśniewski Tadeusz, Skoczylas Wanda, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Warszawa, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, 2004 ISBN: 83-86543-69-8 14) West, Alan, Zaplanuj swój biznes., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, ISBN: 83-01-12499-7 15) Zietlow John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability (September 26, 2012). Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2049022 (ostatni dostęp: 23 grudnia 2013)