Mariusz Próchniak Katedra Ekonomii II, SGH WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI PODEJMOWANIA DECYZJI GOSPODARCZYCH Ekonomia menedżerska 1 Ekonomia menedżerska zajmuje się analizą istotnych decyzji podejmowanych przez menedżerów przy użyciu narzędzi stosowanych przez ekonomię. Aby pomóc menedżerom w podjęciu trafnych decyzji, w ekonomii menedżerskiej wykorzystuje się wiele pojęć znanych z ekonomii, m.in.: popyt i koszty, monopol i konkurencja doskonała, alokacja zasobów i ekonomiczne dylematy decyzyjne. 2
Sześć etapów podejmowania decyzji 1. Zdefiniowanie problemu 2. Określenie celu 3. Zbadanie wariantów decyzji 4. Przewidzenie konsekwencji 5. Wybór optymalnego wariantu 6. Analiza wrażliwości 3 Etap 1: Zdefiniowanie problemu Na czym polega problem, przed którym stoi menedżer? Kto ma podjąć decyzję? Jakie jest tło lub kontekst problemu decyzyjnego i jaki ma on wpływ na cele lub warianty wyboru (decyzji) menedżera? 4
Etap 2: Określenie celu Co jest celem decydenta? Do czego on dąży? Jak powinien oceniać wyniki ze względu na ten cel? Jak zmienia się sytuacja, gdy dąży on do osiągnięcia kilku sprzecznych ze sobą celów? 5 Etap 3: Zbadanie wariantów decyzji Jakie są alternatywne kierunki działania? Jakie zmienne pozostają pod kontrolą decydenta? Co ogranicza wybór wariantów? 6
Etap 4: Przewidzenie konsekwencji Jakie są konsekwencje każdego wariantu działania? Jaki wpływ na wyniki różnych działań mogłaby mieć zmiana warunków? Jeżeli wyniki nie są pewne, to jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia każdego z nich? Czy można zdobyć pełniejsze informacje, aby móc przewidzieć rezultaty? Modele Model jest uproszczonym opisem pewnego procesu, związku lub zjawiska. Skupia się on na kilku najważniejszych cechach problemu, a pomija inne, mniej ważne czynniki. modele deterministyczne modele probabilistyczne 7 Etap 5: Wybór optymalnego wariantu Jaki jest preferowany wariant postępowania w świetle wyników przeprowadzonej analizy? 8
Etap 6: Analiza wrażliwości Jakie cechy problemu determinują wybór optymalnego wariantu decyzji? Jak zmieniłaby się optymalna decyzja w przypadku zmiany warunków? Czy na wybór wpływają kluczowe zmienne ekonomiczne, co do których podejmujący decyzję menedżer nie ma pewności. Analiza wrażliwości pozwala ocenić, jak zmieniłby się wybór optymalnej decyzji, gdyby uległy zmianie podstawowe wielkości ekonomiczne lub warunki działania. 9 Cele przedsiębiorstwa Ostatecznym celem zarządu jest maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa. Wartość przedsiębiorstwa zaktualizowana wartość oczekiwanych przez przedsiębiorstwo przyszłych zysków. 10
Cele przedsiębiorstwa (c.d.) Nawet jeżeli maksymalizacja wartości jest ostatecznym celem przedsiębiorstwa, to: Menedżerowie mogą mieć własne, autonomiczne cele (pewność zatrudnienia, kariera, budżet własnego wydziału, władza), które są sprzeczne z maksymalizacją wartości całego przedsiębiorstwa. Np. menedżerowie często koncentrują się na maksymalizacji wartości w krótkim okresie (zwiększaniu przyszłorocznych zysków) kosztem długookresowej wartości przedsiębiorstwa. Menedżerom może brakować informacji niezbędnych do podejmowania decyzji maksymalizujących wartość przedsiębiorstwa. Menedżerowie mogą formułować optymalne decyzje, ale nie mieć możliwości wprowadzenia ich w życie. 11 Inne modele decyzyjne Model postępowania zadowalającego przedsiębiorstwo dąży raczej do osiągnięcia satysfakcjonujących wyników swej działalności niż do maksymalizacji funkcji celu. Przedsiębiorstwo próbuje zmaksymalizować całkowitą wielkość sprzedaży przy założeniu osiągnięcia minimalnego poziomu zysku. Całkowita sprzedaż jest widoczną miarą sukcesu menedżerów. Trzeci model akcentuje społeczną odpowiedzialność biznesu (w nowoczesnych gospodarkach kapitalistycznych przedsiębiorstwa w znacznym stopniu przyczyniają się do wzrostu dobrobytu społecznego). 12
Cele publiczne W przypadku decyzji o charakterze publicznym cele rozważane są w znacznie szerszym kontekście. Większość politologów i ekonomistów zgodziłaby się z twierdzeniem, iż przy podejmowaniu decyzji publicznych celem jest wzrost dobrobytu społeczeństwa,, przy czym przez społeczeństwo rozumie się w tym przypadku wszystkie osoby, których interesy są brane pod uwagę i na które ma wpływ podjęcie określonej decyzji. 13 Dziękuję za uwagę!!! 14