INFORMACJA O SPOSOBIE POSTĘPOWANIA Z PRÓBKĄ PRZEZNACZONĄ DO BADAŃ W LABORATORIUM 1. Wielkość próbki: a. Przygotować reprezentatywną próbkę produktu tzn. taką, która odzwierciedla stan całego badanego produktu b. Próbki należy dostarczyć do laboratorium w opisanych, nieuszkodzonych opakowaniach jednostkowych lub opakowaniach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Opis powinien zawierać co najmniej pełną nazwę próbki c. Wielkość dostarczonych do badań uzależniona jest od rodzaju badanego materiału i zlecanych analiz i powinna wynosić: - dla stałych od 50,0 do 500,0 g - dla ciekłych od 50,0 do 500,0 ml 2. Przyjęcie mineralizatu do badań: a. W zależności od rodzaju próbki mineralizat należy przygotować zgodnie z Normą PN-EN 13804:2003 lub z PN-EN 13805:2003. b. Końcowe stężenie kwasu azotowego w próbce powinno wynosić ok. 2M. Mineralizat powinien być klarowny i nie zawierać niedopalonych cząstek. c. Objętość przekazanego do badań mineralizatu powinna zapewnić możliwość wykonania wszystkich oznaczeń. d. Próbki należy dostarczyć do laboratorium w opisanych, nieuszkodzonych, szczelnie zamkniętych opakowaniach. Opis powinien zawierać co najmniej pełną nazwę próbki. W przypadku wątpliwości o sposobie pobrania próbki lub przygotowania mineralizatu prosimy o kontakt telefoniczny pod numerem 71/3201003. 3. Warunki transportu: Zaleca się aby próbki dostarczone do Laboratorium były transportowane w następujących temperaturach: - produkty trwałe: temperatura pokojowa (poniżej 40 ºC) - produkty mrożone: poniżej -15 ºC - inne produkty (produkty nietrwałe w temperaturze pokojowej): 1-8ºC - mineralizaty: temperatura pokojowa (poniżej 40 ºC) 4. Próbki z dołączonym zleceniem badań (do pobrania ze strony internetowej) przyjmowane są w dni robocze w godzinach od 8.00 do 14.00 w siedzibie Laboratorium. Odpowiednio zabezpieczone próbki można też przesłać pocztą lub kurierem na adres: Katedra Żywienia Człowieka, Laboratorium Badań Żywności, ul. C.K. Norwida 25, 50-375 Wrocław
UZUPEŁNIENIE Opis pierwotnych i minimalna wielkość laboratoryjnych (na podstawie Dz. U. nr 207, poz. 1502 z dnia 9 listopada 2007 r.) Mięso i drób opis pierwotnych i minimalna wielkość laboratoryjnych Klasyfikacja produktu Przykłady Rodzaj pobieranej próbki pierwotnej 1 2 3 4 5 Pierwotne środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego 1. Mięso ssaków Minimalna wielkość każdej z laboratoryjnych 1.1. Duże ssaki, całe albo półtusze, zwykle s 10 Bydło, owce, świnie Cała przepona lub jej część, jeśli to konieczne, łącznie z mięśniami karku 1.2. Małe ssaki, całe tusze Króliki Całe tusze lub tylne ćwiartki 1.3. 1.4. Części mięsa ssaków, luzem (świeże, schłodzone, ), paczkowane lub inne Części mięsa ssaków w blokach Ćwiartki, kawałki, steki itp. Ćwiartki, kawałki 2. Tłuszcz ssaków, w tym tłuszcz mięsa 2.1. 2.2. Duże ssaki podczas uboju, całe lub półtusze, zwykle a 10 Małe ssaki podczas uboju, całe lub półtusze, <10 2.3. Części mięsa ssaków 2.4. Tkanka tłuszczowa ssaków luzem Bydło, owce, świnie Nogi, kawałki, steki Całe jednostki albo części większej jednostki Zamrożone przekroje wycięte z pojemnika albo całe (lub porcje) poszczególnych części mięsa Nerki, tłuszcz brzuszny lub podskórny pobrany od jednego zwierzęcia Tłuszcz brzuszny lub podskórny od jednego lub większej liczby zwierząt Widoczny tłuszcz, wycięty z jednostki(ek) Albo cała(e) jednostka(i) lub porcje całej jednostki lub jednostek w przypadkach, kiedy tłuszcz nie jest możliwy do wycięcia Jednostki pobrane przyrządem do z co najmniej trzech miejsc po po usunięciu po usunięciu 2
3. Podroby 3.1. 3.2. 3.3 3.4. Wątroby ssaków, świeże, schłodzone, Nerki ssaków, świeże, schłodzone, Serca ssaków, świeże, schłodzone, Inne części ssaków, świeże, schłodzone, 4. Mięso drobiu 4.1. Duże ptaki > 2 4.2. Ptaki średniej wiel 500 g 2 Indyki, gęsi, koguty, kapłony i kaczki Kury, perliczki, małe kurczaki 4.3. Małe ptaki < 500 g Przepiórki, gołębie 4.4. Części ptaków świeże, schłodzone,, pakowane w hurcie lub detalu 5. Tłuszcz drobiu, w tym tłuszcz mięsa 5.1. Ptaki podczas uboju, całe albo części tuszy 5.2. Części mięsa ptaków 5.3. Tkanka tłuszczowa ptaków luzem 6. Podroby ptaków Nogi, ćwiartki, piersi i skrzydełka Kurczaki, indyki Nogi, piersi, mięśnie Cała(e) wątroba(y) lub części wątroby Jedna lub obie nerki od jednego lub większej liczby zwierząt Całe serce(a) lub, jeśli duże, część komory Część albo cała jednostka od jednego lub większej liczby zwierząt albo przekroje pobrane z go produktu Uda, nogi i inne ciemne mięso Uda, nogi i inne ciemne mięso od co najmniej trzech ptaków Tusze od co najmniej sześciu ptaków Opakowane jednostki lub poszczególne jednostki Jednostki pobrane z tłuszczu brzusznego od co najmniej 3 ptaków Widoczny tłuszcz, wycięty z jednostki(ek) Albo cała(e) jednostka(i) lub porcje całej jednostki lub jednostek w przypadkach, kiedy tłuszcz nie jest możliwy do wycięcia Jednostki pobrane przyrządem do pobierania z co najmniej trzech miejsc 0,4 0,2 0,4 po po 0,2 tkanki mięśniowej po 2
6.1. 6.2. Jadalne podroby ptaków, z wyjątkiem tłuszczu wątrób kaczek, gęsi i podobnych produktów o znacznej wartości Tłuszcz wątroby gęsi i kaczek oraz podobne produkty o znacznej wartości Jednostki pobrane od co najmniej sześciu ptaków lub przekrój pobrany z opakowania Jednostki pobrane od jednego ptaka lub opakowania 0,2 0,05 Przetworzone środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego Przetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego, mięso suszone. Jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, przetworzony tłuszcz zwierząt, w tym tłuszcz oddzielony lub wyekstrahowany. 7. Żywność przetworzona (jeden składnik) pochodzenia zwierzęcego, zwykle wstępnie pakowana i gotowa do spożycia po gotowaniu lub bez gotowania, zawierająca (lub niezawierająca) składniki dodawane w małych ilościach, takie jak substancje aromatyzujące, przyprawy itp. Żywność przetworzona (wieloskładnikowa) pochodzenia zwierzęcego, wieloskładnikowa żywność zawierająca składniki zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego, o ile składnik(i) pochodzenia zwierzęcego przeważa(ją). 7.1. Ssaki lub ptaki, rozdrobnione, gotowane, puszkowane, suszone, oddzielone lub produkty przetwarzane w inny sposób, włączając produkty wieloskładnikowe Szynka, kiełbasa, mielona wołowina, pasta z kurcząt Opakowane jednostki albo reprezentatywny przekrój z opakowania albo jednostki (w tym soki, jeśli występują) pobrane za pomocą przyrządu do lub 2, jeśli zawartość tłuszczu < 5 % Produkty pochodzenia roślinnego Klasyfikacja produktu Przykłady Rodzaj pobieranej próbki pierwotnej 1 2 3 4 5 Pierwotne środki spożywcze pochodzenia roślinnego 1. 1.1. 1.2. Minimalna wielkość każdej z laboratoryjnych Wszystkie świeże owoce Wszystkie świeże warzywa, w tym ziemniaki i buraki cukrowe, z wyłączeniem ziół Świeże produkty o małych rozmiarach, jednostki < 25 g Świeże produkty o średnich rozmiarach, Jagody, groszek, oliwki Jabłka, pomarańcze Całe jednostki lub opakowania albo jednostki pobrane za pomocą przyrządu do pobierania Całe jednostki 1 1 (co najmniej 10 jednostek)
1.3. 2. 3. jednostki na ogół od 25 g do 250 g Świeże produkty o dużych rozmiarach, jednostki na ogół >250g Strączkowe Kapusta, ogórki, winogrona (w gronach) Fasola, suszona; groch, suszony Cała(e) jednostka(i) 2 (co najmniej 5 jednostek) 1 Ziarno zbóż Ryż, pszenica 1 Orzechy z drzew Nasiona roślin oleistych Nasiona do napojów i słodyczy Zioła Z wyjątkiem orzechów kokosowych Orzechy kokosowe Orzechy arachidowe Nasiona kawy Świeża nać pietruszki Inne, świeże (W przypadku ziół suszonych, patrz pkt 4) Przyprawy Suszone Żywność przetworzona pochodzenia roślinnego Całe jednostki Cała jednostka lub pobrane za pomocą przyrządu do 1 5 jednostek 0,2 0,1 Przetworzone środki spożywcze pochodzenia roślinnego, suszone owoce, warzywa, zioła, chmiel, zmielone produkty zbożowe. Produkty pochodzenia roślinnego, herbaty, herbaty ziołowe, oleje roślinne, soki i różnorodne produkty, np. przetwarzane oliwki i pulpa z owoców cytrusowych. 4. Żywność przetworzona (jeden składnik) pochodzenia roślinnego, zwykle wstępnie pakowana i przeznaczona do spożycia po lub bez obróbki termicznej, zawierająca (lub niezawierająca) składniki dodawane w małych ilościach, takie jak substancje aromatyzujące, przyprawy itp. Żywność przetworzona (wieloskładnikowa) pochodzenia roślinnego, w tym wieloskładnikowa żywność zawierająca składniki pochodzenia zwierzęcego, o ile składnik(i) pochodzenia roślinnego przeważa(ją), pieczywo i inne gotowane produkty zbożowe. 4.1. Produkty o znacznej wartości materialnej Opakowania lub jednostki pobrane za pomocą przyrządu do pobierania 0,1 * 4.2. Starte produkty w małych ilościach luzem lub w Chmiel, herbata, herbata ziołowa Pakowane jednostki albo jednostki pobrane za 0,2
niedużych opakowaniach zbiorczych 4.3. Inne stałe produkty 4.4. Produkty płynne Pieczywo, mąka, suszone owoce Oleje roślinne, soki pomocą przyrządu do Opakowania lub inne całe jednostki albo jednostki pobrane za pomocą przyrządu do pobierania Pakowane jednostki albo jednostki pobrane za pomocą przyrządu do 0,5 I lub W przypadku produktów o wyjątkowo dużej wartości materialnej dopuszcza się pobranie mniejszej próbki. Jaja i przetwory mleczne Klasyfikacja produktu Przykłady Rodzaj pobieranej próbki pierwotnej 1 2 3 4 5 Pierwotne środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego 1. Jaja drobiu 1.1. 1.2. Jaja, z wyjątkiem jaj przepiórek i podobnych Jaja przepiórek i podobne 2. Wyroby mleczne Przetwarzane środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego Całe jaja Całe jaja Całe jednostki albo jednostki pobrane za pomocą przyrządu do Minimalna wielkość każdej z laboratoryjnych 12 całych jaj kurzych, 6 całych jaj gęsi lub kaczek 24 całe jaja Przetworzone środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego, przetworzone przetwory mleczne, np. mleko odtłuszczone, mleko odparowane, mleko w proszku. 0,5 I 3. Jadalne produkty pochodzenia zwierzęcego, tłuszcz mleka, produkty pochodne, np. masło, tłuszcz masła, śmietana, śmietana sproszkowana, kazeina itp. Żywność przetworzona pochodzenia zwierzęcego (jeden składnik), przetwarzane produkty mleczne, np. jogurt, sery. Żywność przetworzona pochodzenia zwierzęcego (wieloskładnikowa), przetwarzane przetwory mleczne zawierające składniki pochodzenia roślinnego, w których przeważa(ją) składnik(i)
pochodzenia zwierzęcego, np. przetwarzane wyroby z sera, jogurt z dodatkami, mleko zagęszczone słodzone. Płynne mleko, mleko w proszku, mleko i śmietana odparowane, lody zawierające produkty mleczne, śmietana, jogurty Opakowane jednostki albo jednostki pobrane za pomocą przyrządu do 0,5 l (płynne) lub (stałe) 3.1. a) przed pobraniem próbki odparowane mleko i odparowaną śmietanę w opakowaniach zbiorczych należy dokładnie wymieszać, zeskrobując materiał przylegający do ścian i dna pojemnika, dobrze mieszając całość; należy pobrać 2 3 litry płynu i ponownie zamieszać przed wyodrębnieniem próbki laboratoryjnej, b) mleko w proszku w opakowaniach zbiorczych należy pobierać z zachowaniem warunków aseptycznych, równomiernie przemieszczając suchą sondę do w produkcie, c) śmietanę w opakowaniach zbiorczych należy dokładnie wymieszać tłokiem przed pobraniem próbki, unikając jej ubijania. 3.2. Masło i tłuszcz masła Masło, niskotłuszczowe produkty do smarowania zawierające bezwodny tłuszcz masła, tłuszcz mleka, bezwodny tłuszcz mleka Całe jednostki lub ich części w opakowaniach albo jednostki pobrane za pomocą przyrządu do 0,2 lub 0,2 I Sery, w tym sery przetwarzane dojrzewające 3.3. Jednostki 0,3 lub większe Jednostki < 0,3 Całe jednostki albo części jednostek odcięte za pomocą przyrządu do 0,5 0,3 Uwaga: Próbki z serów o podstawie w kształcie koła należy pobierać, dokonując dwóch cięć od środka wzdłuż promienia. Próbkę serów o podstawie w kształcie prostokąta należy pobierać, dokonując dwóch cięć równoległych do krawędzi. 3.4. Płynne, lub suszone produkty z jaj Jednostki należy pobierać w sposób aseptyczny za pomocą przyrządu do 0,5