Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kopański Kraków 20.11.2013 r. Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Recenzja Pracy doktorskiej mgr Agnieszki Strzeleckiej PT. Możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów informatycznych w ochronie zdrowia Kraje Unii Europejskiej opracowując swe plany rozwojowe (krajowe, regionalne, branżowe,..), dążą do wzajemnego dopasowywania: procedur, stosowanych technologii, lokalnej mentalności społecznej i kompetencji w ochronie zdrowia do nowych warunków społecznych, stale rosnącej jakości usług oraz do nowych technologii informatycznych. Zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej dotyczącym e-zdrowia (kwiecień 2004), oczekiwano, że w krajach członkowskich do 2010 r. zostanie osiągnięty znaczący postęp w ochronie zdrowia, wynikający m. in. z zastosowania zaawansowanych nowych technologii informatycznych. Założenia te, znalazły swoje odzwierciedlenie w wytycznych zawartych w opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia dokumencie pt. Strategia e-zdrowie Polska na lata 2004-2006, a następnie w opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia dokumencie pt. Strategia rozwoju ochrony zdrowia w Polsce na lata 2007-2013, przyjętym przez RM dnia 21.06.2005. Ogromny wpływ na skuteczność, jakość, powszechność i akceptację społeczną tego projektu, mają technologie informatyczne które niemal codziennie docierają do pacjentów i do instytucji ochrony zdrowia. Realizacja zadań informatycznych przy wdrażaniu programu e-zdrowie powinna uwzględniać szereg elementów systemu, a więc: e-rejestrację e-podpis e-usługi; usługi świadczone zdalnie: telekonsultacje, telemonitoring, teleopieka e-rekordy; wymiana informacji między placówkami zdrowia, zdalny dostęp pacjentów do własnych danych e-karty zdrowia 1
e-recepty e-skierowania. Kształtowanie tak szerokiej bazy informatycznej powinno służyć przede wszystkim pacjentowi, stąd tak ważne jest wysłuchanie uwag i opinii osób chorych w celu stworzenia maksymalnie wysokiej satysfakcji z korzystania z tego systemu. Nic więc dziwnego, że dużą aktualność zachowują wszelkie badania podejmujące różne aspekty implementacji systemów informatycznych do sfery ochrony zdrowia w celu stworzenie wysokiej spójności programowej e-zdrowia. Właśnie tym zagadnieniom mgr Agnieszka Strzelecka poświęciła swe badania. Uwagi ogólne: Praca doktorska mgr Agnieszki Strzeleckiej ma typowy układ dla tego typu dysertacji, liczy 156 stron maszynopisu, a proporcje poszczególnych rozdziałów są dobrze wyważone. W tekście zamieszczono 59 rycin i 73 tabele ułatwiające lekturę wyników badań, a w dojrzałej dyskusji wykorzystano 57 pozycji światowego i polskiego piśmiennictwa. Uwagi odnośnie struktury pracy: Wstęp Ta część pracy, zredagowana na 31 stronach maszynopisu, zawiera wszystkie najważniejsze informacje dotyczące strategicznych projektów w obszarze e-zdrowia, systemów informatycznych wprowadzanych w ochronie zdrowia a także znaczenia satysfakcji pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej ze szczególnym uwzględnieniem genezy i definicji satysfakcji oraz modeli i sposobów pomiaru satysfakcji. Sposób wprowadzenia czytelnika do lektury pracy jest bardzo przejrzysty i zdaniem Recenzenta doskonale wdraża w tematykę dalszych rozdziałów dysertacji. Cele pracy Cele pracy zostały sformułowane prawidłowo w sposób logiczny, a za najważniejszy z nich uważam aspekty praktyczne badań pozwalające na: poznanie i zrozumienie czynników, które predysponują do zwiększenia satysfakcji pacjenta z usług medycznych, identyfikację potrzeb pacjentów w zakresie obszaru e-zdrowia, 2
budowanie modelu informacyjnego, który przyczyni się do dostępności świadczonych usług przez palcówki podstawowej opieki zdrowotnej i pozwoli pacjentom na wykorzystanie technik informatycznych w procesie leczenia. Materiał i metodyka W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, posługując się następującymi narzędziami badawczymi: Listą Oczekiwań Pacjenta PRF (Patient Request Form), Kwestionariuszem satysfakcji pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej z jakości usług medycznych oraz Kwestionariuszem własnej konstrukcji. Badania przeprowadzono w wybranych placówkach podstawowej opieki zdrowotnej województwa świętokrzyskiego w okresie od czerwca do grudnia 2011 roku. Zastosowano metodę losowania dwustopniowego na typ placówki. Ogółem w badaniach uczestniczyło 430 pacjentów z publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. Do końcowej analizy zakwalifikowano 422 ankiety: 216 z publicznych oraz 206 z niepublicznych placówek podstawowej opieki zdrowotnej. Przy opracowaniu statystycznym uzyskanych wyników posłużono się pakietem statystycznym Statistica 9.0 Wyniki badań Ten najobszerniejszy rozdział pracy doktorskiej, liczący 62 stron maszynopisu został zredagowany czytelnie. Tabele i ryciny, wkomponowane w tekst, istotnie ułatwiają lekturę wyników badań. Doktorantka analizowała zebrane wyniki w różnych płaszczyznach. Stwierdzała m.in. że badani pacjenci wobec systemu informatycznego oczekują jednoznacznej identyfikacji pacjenta, usprawnienia pracy w palcówkach podstawowej opieki zdrowotnej, wprowadzenia możliwości elektronicznej rezerwacji wizyt do lekarza, poprawy dostępu do historii choroby poprzez uruchomienie Internetowego Konta Pacjenta oraz uruchomienia systemu e-recepta. Pacjenci z miast, z wykształceniem wyższym, wskazujący swoje warunki materialne jako dobre i bardzo dobre, będący w związku oraz deklarujący swój stan zdrowia od dobrego do doskonałego mają większe oczekiwania wobec systemu informatycznego i widzą w nim możliwość na poprawę jakości usług medycznych, co wiąże się ze zwiększeniem satysfakcji badanych pacjentów. Podczas wizyty lekarskiej oczekują informacji i objaśnień na temat swojej 3
jednostki chorobowej i dalszego leczenia, a w zakresie oceny warunków leczenia w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej ze względu na typ placówki i obszar usług, badani pacjenci wyżej ocenili niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Dyskusja Dyskusja pracy została zredagowana w sposób znamionujący duże kompetencje doktorantki. Na podkreślenie zasługuje trafny dobór do dyskusji materiału bibliograficznego, w spisie którego znalazły się wszystkie niezbędne i co ważniejsze, aktualne pozycje światowego i polskiego piśmiennictwa. Podsumowanie Całość dysertacji doktorantka podsumowała 4 wnioskami, zbieżnymi z celami pracy, które stanowią syntetyczne ujęcie efektów badawczych i posiadają niewątpliwą wartość poznawczą. Za najważniejsze osiągnięcia badawcze mgr Agnieszki Strzeleckiej uważam stwierdzenia, że Badani pacjenci oczekują jednolitego systemu informatycznego i widzą w nim szansę na poprawienie jakości świadczonych usług medycznych. Takie rozwiązanie technologiczne pozwoli na zwiększenie satysfakcji pacjentów z usług medycznych świadczonych przez podstawową opiekę zdrowotną. Budowanie strategii e-zdrowie powinno rozpocząć się od poziomu podstawowej opieki zdrowotnej, w którym lekarz rodzinny jest pierwszym ogniwem kontaktu pacjenta z systemem ochrony zdrowia. Dane medyczne gromadzone w sposób uporządkowany i systematyczny wpłyną na zwiększenie jakości świadczonej opieki medycznej ponieważ uczestnik systemu będzie w nich traktowany indywidualnie, ze zwiększoną dbałością, jako jednostka, istotna część systemu. Wnioski końcowe Sumując przedstawione opinie i uwagi pragnę podkreślić, że mgr Agnieszka Strzelecka napisała swą pracę doktorską z dużym znawstwem problematyki i bardzo kompetentnie, a założone cele badawcze zostały w pełni zrealizowane. Zauważone w opracowaniu drobne usterki typu redakcyjnego nie mają większego wpływu na końcową wysoką ocenę wynikającą z solidnego merytorycznie i formalnie opracowania całości rozprawy. Po zapoznaniu się z dysertacją stwierdzam, że spełnia ona wszystkie warunki stawiane pracom doktorskim i pozwalam sobie przedłożyć Wysokiej Radzie Wydziału Nauk o 4
Zdrowiu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach wniosek o dopuszczenie mgr Agnieszki Strzeleckiej do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kopański 5