WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

WOJEWODA MAZOWIECKI Warszawa, dnia 18 stycznia 2016 r. WPS-IX.431.2.17.2015.EST Pani Bożena Kaźmierczuk Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach ul. Kościuszki 1, 96-315 Wiskitki WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r., poz. 525) w związku z art. 6 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2011 r., Nr 185, poz. 1092) oraz zgodnie z Planem Kontroli Zewnętrznych MUW na rok 2015 kontrolerzy Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, w składzie: Agnieszka Strzelecka inspektor wojewódzki, przewodnicząca zespołu kontrolnego i Ewelina Starczewska inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 25-27, 30 listopada kontrolę problemową w trybie zwykłym w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Wiskitkach. Przedmiot kontroli obejmował sposób organizacji oraz realizacji przez gminę zadań zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 z późn. zm.) w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli, tj. do 25 listopada 2015 r. Niniejszym, przekazuję Pani wystąpienie pokontrolne. Adres do korespondencji: Wydział Polityki Społecznej Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie pl. Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa

2 W okresie objętym kontrolą, Wojewoda Mazowiecki ocenia pozytywnie z nieprawidłowościami działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach w zakresie organizacji realizacji zadań ustawy o świadczeniach rodzinnych, a także pozytywnie z nieprawidłowościami w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. 1. Organizacja realizacji zadania przez podmiot. W okresie objętym kontrolą zadania organu właściwego określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych wykonywali pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach: Pani Bożena Kaźmierczuk kierownik i Pani Beata Stępniewska inspektor do spraw świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego na podstawie udzielonych upoważnień przez Wójta Gminy Wiskitki, stosownie do art. 20 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Podczas nieobecności Kierownika Ośrodka, zadania z zakresu ustawy o świadczeniach rodzinnych wykonywała w zastępstwie Pani Marzena Sujkowska starszy pracownik socjalny. W związku z pełnionym zastępstwem, Wójt Gminy Wiskitki udzielił Pani Marzenie Sujkowskiej upoważnienia do realizacji zadań z zakresu świadczeń rodzinnych. Ustawowe zadania organu właściwego z zakresu świadczeń rodzinnych wykonywane były w Ośrodku stosownie do postanowień 2 pkt 2 Statutu Ośrodka, nadanego uchwałą Nr 27/XV/12 Rady Gminy Wiskitki z dnia 31 maja 2012 r. Jednakże realizowane były niezgodnie z zapisami 6 ust. 1 pkt. 2 Statutu Ośrodka i 4 Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka. W ww. regulacjach zapisano, że w Ośrodku wyodrębnia się Dział Świadczeń Rodzinnych w składzie dwóch pracowników: inspektor i podinspektor, co nie odnosiło się do faktycznego stanu zatrudnienia w Ośrodku. W okresie objętym kontrolą, zadania z zakresu świadczeń rodzinnych wykonywał 1 pracownik tj. inspektor ds. świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego. Dokumentacja z realizowanych w Ośrodku zadań z zakresu ustawy o świadczeniach rodzinnych prowadzona była w oparciu o instrukcję kancelaryjną wraz z jednolitym rzeczowym wykazem akt wprowadzoną Zarządzeniem Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach nr 3/2012 z dnia 31 grudnia 2012 r. Instrukcja wraz z jednolitym rzeczowym wykazem akt została pismem z dnia 21 maja 2012 r. nr VI 401-465/11 zatwierdzona przez Dyrektora Archiwum Państwowego w Warszawie. 2. Prawidłowość ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. Na podstawie rejestru i pisemnego oświadczenia Kierownika Ośrodka ustalono, że w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Wiskitkach wydano łącznie 24 decyzje administracyjne w sprawie świadczeń pielęgnacyjnych,

3 z tego 5 decyzji przyznających świadczenia oraz 19 decyzji zmieniających wysokość świadczeń. Natomiast w okresie od 1 stycznia 2015 r. do dnia kontroli tj. 25 listopada 2015 r. wydano 15 decyzji administracyjnych w sprawach świadczeń pielęgnacyjnych, z tego 14 decyzji przyznających świadczenia pielęgnacyjne oraz 1 decyzję zmieniającą wysokość świadczeń. Na dzień kontroli prawo do świadczeń pielęgnacyjnych przysługiwało 22 osobom sprawującym opiekę, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Kontroli poddano 20 spraw, które zostały zakończone decyzją administracyjną przyznającą świadczenie pielęgnacyjne osobom, które zrezygnowały z podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, bądź zrezygnowały z prowadzenia gospodarstwa rolnego albo wykonywania w nim pracy. W sprawach tych wydano łącznie 32 decyzje, w tym 20 decyzji przyznających prawo do świadczeń pielęgnacyjnych oraz 12 decyzji zmieniających wysokość pobieranych świadczeń pielęgnacyjnych. Decyzje w imieniu Organu wydała Pani Bożena Kaźmierczuk. Ustalono, że decyzje zmieniające wysokość przyznanych świadczeń pielęgnacyjnych były realizacją zapisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 559). Na podstawie analizy dokumentów ustalono, że postępowanie w sprawach o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego każdorazowo zostało wszczęte na wniosek, którego wzór określa załącznik nr 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2013 r., poz. 3). Do wniosków o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dołączone były orzeczenia o niepełnosprawności oraz o znacznym stopniu niepełnosprawności, wymagane na podstawie 8 ust 2 pkt 1 w/w rozporządzenia. Ponadto, w aktach spraw znajdowały się oświadczenia osób, którym przyznano świadczenie pielęgnacyjne o ich rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bądź nie podejmowaniu zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Zaś, w odniesieniu do rolników lub małżonków rolników stosowne oświadczenia o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego lub zaprzestaniu wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 17 b ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Wszystkie wnioski zawierały potwierdzenie ich przyjęcia wraz z datą i podpisem pracownika. W wyniku kontroli nie stwierdzono nienależnie przyznanych bądź wypłaconych świadczeń pielęgnacyjnych. We wszystkich sprawdzonych przypadkach, prawidłowo ustalono wysokość przyznanych świadczeń oraz termin i formę ich wypłaty. Ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nastąpiło w miesięcznym terminie, zgodnie z art. 35 3 ustawy z dnia 14 czerwca

4 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.). Ustalono, że wszystkie skontrolowane decyzje zostały wydane zgodnie z art. 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego. Wydane decyzje administracyjne zawierały podstawę prawną, uzasadnienie prawne i faktyczne, pouczenie zawierające informację o terminie i sposobie wniesienia odwołania jak również informację w przedmiocie konieczności informowania przez stronę o wszelkich zmianach w sytuacji rodzinnej mających wpływ na prawo do świadczeń. W pouczeniu znalazła się również informacja dla strony, że nienależne świadczenia podlegają zwrotowi. W toku kontroli ustalono również, że wszystkie decyzje zawierały potwierdzenie ich odbioru przez strony ze wskazaniem daty odbioru (osobiście na decyzji lub za zwrotnym potwierdzeniem odbioru), stosownie do art. 46 1 kpa. Jednocześnie kontrolujący stwierdzili nieprawidłowości i uchybienia w prowadzonych postępowaniach dotyczących przyznania świadczeń pielęgnacyjnych. W trzech sprawach zakończonych wydaniem decyzji prawo do świadczeń pielęgnacyjnych przyznano na podstawie nieprawidłowo wypełnionego wniosku. tj. brak podpisu osoby uprawnionej pod pouczeniem wniosku (decyzje nr GOPS.4702.844.2013, GOPS.4702.929.2013) oraz pod pouczeniem dotyczącym zmian mających wpływ na prawo do świadczeń pielęgnacyjnych (decyzje nr GOPS.4702.426.2014, GOPS.4702.844.2013). Zgodnie z art.24 a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku podmiot realizujący świadczenia wzywa pisemnie osobę ubiegającą się o świadczenia do uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. W czterech sprawach, w decyzjach administracyjnych przyznających świadczenie pielęgnacyjne od dnia 1 lipca 2013 r., orzeczono jednocześnie o odmowie prawa do świadczenia na okres od 1 czerwca 2013 r. do 30 czerwca 2013 r., mimo że w tych sprawach obowiązywały wcześniejsze decyzje ostateczne, w których rozstrzygnięto o przyznaniu świadczeń na wymieniony okres. Dotyczyło to następujących decyzji: GOPS.4702.834.2013 z dnia 03.07.2013 r., GOPS.4702.848.2013 z dnia 03.07.2013 r., GOPS.4702.785.2013 z dnia 02.07.2013 r., GOPS.4702.844.2013 z dnia 02.07.2013 r. Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1548 z późn. zm.), która w art. 11 wskazywała że wydane na podstawie dotychczasowych przepisów decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasały z mocy prawa po dniu 30 czerwca 2013 r. Organ właściwy w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie noweli z dnia 7 grudnia 2012 r. miał obowiązek poinformowania osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne o wygaśnięciu z mocy prawa decyzji o przyznaniu prawa

5 do świadczenia pielęgnacyjnego i warunkach nabywania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego od 1 lipca 2013 r. już na podstawie nowych przepisów. Tak więc bezzasadne było orzekanie w decyzjach jednocześnie o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego od 1 lipca 2013 r. i jego odmowie za miesiąc czerwiec 2013 r., podczas gdy w sprawie obowiązywała decyzja ostateczna wygaszająca z mocy prawa po 30 czerwca 2013 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Ponadto, zwrócono uwagę na powoływanie w podstawie prawnej skontrolowanych decyzji przepisów niemających zastosowania w sprawie bądź takich, które nie precyzowały jej rozstrzygnięcia, w szczególności art. 3, art. 20, art. 23 ustawy o świadczeniach rodzinnych, art. 6 ust. 2a, art. 16 ust. 6b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt. 28 w związku z art. 75 ust. 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z powołanej podstawy prawnej decyzji powinny wynikać przede wszystkim ustalone dla strony uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego, które określa art. 17 ust. 1 pkt 1-4, ust 1b i ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Spośród 20 skontrolowanych spraw przyznających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, Organ w 15 opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2015 r., poz. 121), ponieważ świadczeniobiorcy nie posiadali 25-letniego okresu ubezpieczenia. Okres za jaki powinien opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe Organ ustalił na podstawie informacji z ZUS w sprawie ustalenia niezbędnego okresu ubezpieczenia. W 5 pozostałych sprawach Organ nie opłacał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ponieważ świadczeniobiorcy podlegali obowiązkowi ubezpieczenia społecznego rolników bądź posiadali już 25-letni okres ubezpieczenia. W 13 spośród 15 spraw, w których Organ opłacał składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, decyzje przyznające prawo do świadczenia pielęgnacyjnego zawierały informację o odprowadzaniu od wypłaconego świadczenia składek na ubezpieczenie społeczne. Natomiast, w 2 sprawach wydano decyzje nr GOPS.4702.1690.2014 i nr GOPS.4702.1691.2014, w których Organ ustalił uprawnienia do przyznania składki na ubezpieczenie emerytalno rentowe, podczas gdy stosownie do art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) wójt/burmistrz/prezydent jedynie opłaca ww. składkę od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego. Zatem, należy wskazać na brak podstaw prawnych do wydania ww. decyzji administracyjnych i konieczność wycofania ich z obrotu prawnego.

6 Za 1 osobę Wójt Gminy Wiskitki opłacał składkę na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 28a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.). W pozostałych 19 sprawach nie zachodziła konieczność opłacania składek zdrowotnych, gdyż świadczeniobiorcy podlegali ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. Za stwierdzone nieprawidłowości odpowiedzialność ponoszą pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach: Pani Bożena Kaźmierczuk kierownik, Pani Beata Stępniewska inspektor ds. świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego i Pani Marzena Sujkowska starszy pracownik socjalny. Przedstawiając powyższe ustalenia zobowiązuję Panią Bożenę Kaźmierczuk kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach do podjęcia następujących działań: 1. Podjąć działania zmierzające do uzyskania stanu zatrudnienia dotyczącego kontrolowanego zadania w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Wiskitkach zgodnego z ustaleniami zawartymi w Statucie i Regulaminie Organizacyjnym Ośrodka. 2. Uzupełnić wnioski, na podstawie których wydano decyzje przyznające prawo do świadczeń pielęgnacyjnych o podpis osoby ubiegającej się pod pouczeniem wniosku (decyzje nr GOPS.4702.844.2013, GOPS.4702.929.2013) oraz pod pouczeniem dotyczącym zmian mających wpływ na prawo do świadczeń pielęgnacyjnych (decyzje nr GOPS.4702.426.2014, GOPS.4702.844.2013) oraz każdorazowo rzetelnie prowadzić dokumentację wnioskodawców. 3. W przypadku wygaszenia z mocy prawa decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne nie orzekać o odmowie przyznania świadczeń w sprawach poprzednio rozstrzygniętych decyzją administracyjną. 4. Wycofać z obrotu prawnego decyzje nr GOPS.4702.1690.2014 i nr GOPS.4702.1691.2014, którymi organ ustalił uprawnienia do przyznania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne. 5. Wskazywać w podstawie prawnej decyzji przyznającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego precyzyjnie przepisy prawa, mające zastosowanie w przedmiotowej sprawie, które odnoszą się bezpośrednio do sytuacji osoby uprawnionej i przyznanej formy świadczenia zgodnie z przepisem art. 107 1 Kodeksu postępowania administracyjnego.

7 Jednocześnie informuję, że na podstawie art. 48 ustawy o kontroli w administracji rządowej od wystąpienia pokontrolnego nie przysługują środki odwoławcze oraz zobowiązuję Panią do przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń i wniosków pokontrolnych. Z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Wiesława Kacperek Biegańska Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Pan Grzegorz Franciszek Miastowski Wójt Gminy Wiskitki