Marzenna Magda Analiza "Programu wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku klas 1-3" Jadwigi Hanisz. Nauczyciel i Szkoła 1-2 (18-19),

Podobne dokumenty
I etap edukacyjny: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna

Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o kulturze

Referat: Krytyczne czytanie w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej

Cele wychowawcze na lekcjach języka polskiego. Opracowanie: Teresa Kozioł LSCDN

ZASADY OCENIANIA W KLASACH I - III W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 50

Program zajęć artystycznych z edukacji teatralnej. realizowanych w klasach I a i I c w roku szkolnym 2011/2012

Rola i znaczenie biblioteki szkolnej w systemie oświaty. Sulejówek, 21 marca 2017 r.

KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH

,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 50 W BIELSKU-BIAŁEJ

WYMAGANIA EDUKACYJNE KLAS I III EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ OBOWIAZUJĄCE W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 32 IM. ARMII KRAJOWEJ W TORUNIU

INNOWACJA PEDAGOGICZNA KOLOROWE POPOŁUDNIA

1. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia

Zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów szczególnie uzdolnionych plastycznie

Legionowo, r. mgr Alicja Sitkowska-Warda

Przedmiotowy system oceniania w klasie III w roku szkolnym 2015/16.

KONCEPCJA PRACY. PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO im. Królewny Śnieżki. w Zakrzewie. Misja przedszkola

Przedmiotowy System Oceniania z informatyki dla. Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Specjalnego. Przy Specjalnym Ośrodku Szkolno - Wychowawczym w Lubsku

Program zajęć dodatkowych dla uczniów uzdolnionych realizowany na zajęciach koła teatralnego

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ-DYPLOMOWEJ

Widzenie Świata. między obrazem a informacją

PROGRAM MODUŁU SPECJANOŚCI. Geografia z wiedzą o społeczeństwie

More Sharing ServicesPodziel się Share on wykopshare on googleshare on facebookshare on print PROGRAM WYCHOWAWCZY.

Opracowanie: mgr Krystyna Wołosz mgr Anna Gawryluk

REFORMA OŚWIATY część ogólna

Biblioteki szkolne w nowym prawie oświatowym

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W KLASACH I-III

WYMAGANIA EDUKACYJNE I PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA. FIZYKA poziom podstawowy i rozszerzony

Innowacyjność w szkole

- praca zespołowa i prezentowanie jej wyników; - samodzielnie i zespołowo wykonywane zadania złożone (w tym projekty edukacyjne);

SZKOLNY SYSTEM OCENIANIA KLAS I III

Z matematyką i programowaniem za pan brat. Szkoła Podstawowa im. A. Fiedlera w Połajewie

PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO OD 1 IX 2017

PSO Edukacji Wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej im Marii Kotlarz w Tychnowach

PROGRAM NAUCZANIA PLANY PRACY PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

Przedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych oraz informatyki dla Szkoły Podstawowej w Żarkach 1. Cele oceniania:

Przedmiotowy System Oceniania z Edukacji Wczesnoszkolnej

Praktyka pedagogiczna dyplomowa w szkołach podstawowych integracyjnych (kl. I-III)

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA JĘZYK POLSKI

Kiedy wiosna przyjdzie do nas. Projekt edukacji przyrodniczej.

Efekty kształcenia dla kierunku Wzornictwo studia I stopnia

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W KOSEWIE

Głównym celem projektu, współfinansowanego przez Unię Europejską ze

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE I ORGANIZACYJNE PRAKTYK STUDENCKICH DLA STUDIÓW PODYPLOMOWYCH W ZAKRESIE EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ I PRZEDSZKOLNEJ

Raport z ewaluacji wewnętrznej za rok 2014/2015

KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 9 W SIEDLCACH

Osiągnięcia edukacyjne dla dzieci z oddziału przedszkolnego na rok szkolny 2014/2015 Oczekiwane efekty aktywności społecznej dziecka

OCENIAMY TO, CZEGO NAUCZYLIŚMY. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MATEMATYKI Klasy IV - VIII

Koncepcja pracy. Przedszkola Publicznego Nr 32. w Tarnowie. Promującego Zdrowie

Zadania nauczycieli Tabela. Przykładowe zadania nauczyciela

Grant Wielkopolskiego Kuratora Oświaty

Procedura dopuszczania do użytku programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania ogólnego

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA PIERWSZEGO ETAPU EDUKACYJNEGO. w Szkole Podstawowej w Ziminie

ZASADY OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ KLASA II

ZAJĘCIA NR 1 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO. Edukacja matematyczna z metodyką

Ocena zachowania zawiera informację dotyczącą rozwoju społecznego i emocjonalnego dziecka.

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 27 W BIELSKU-BIAŁEJ

WĘDRUJĄC RAZEM KU PRZYSZOŚCI

Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Wiechlicach z oddziałami gimnazjalnymi

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA W JĘZYKU ANGIELSKIM- Założenia programowe w klasach dwujęzycznych

MAMO, TATO, POBAWMY SIĘ RAZEM! innowacja pedagogiczna

Nauczyciele znają potrzeby uczniów i zgodnie z nimi modyfikują sposoby prowadzenia zajęć.

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ. W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 86 im. PROF. JERZEGO SAMPA W GDAŃSKU

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PLASTYCZNEJ IM. JACKA MALCZEWSKIEGO W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. JÓZEFA BRANDTA W RADOMIU

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MUZYKI W SZKOLE PODSTAWOWEJ W BOLECHOWICACH opracowała mgr Dorota Wojciechowska

Program wychowawczy w Szkole Podstawowej Nr 4 w Łowiczu w II półroczu roku szkolnego 2015/2016

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

Szanowni Państwo. Rodzice dzieci sześcioletnich.

Arkusz diagnozy potrzeb edukacyjnych nauczycieli województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2011/2012

H. MAREK, A. RESZEWICZ, A. RUSZCZYK

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z MUZYKI W SZKOLE PODSTAWOWEJ. im. Marii Konopnickiej w Starym Koźlu ROK SZKOLNY 2015/2016

Projekt Podkarpackie Szkolenie Informatyczno - Metodyczne Ramowy program szkolenia

Realizacja doradztwa zawodowego w roku szkolnym 2017/2018.

P R Z E D M I O T O W Y S Y S T E M O C E N I A N I A

Rozdział 3. Zasady Oceniania w edukacji wczesnoszkolnej

Praktyka pedagogiczna w nauczaniu zintegrowanym w szkole podstawowej dla uczniów słabo słyszących

Informacja DRODZY RODZICE! Zapraszamy do zapoznania si ę z nową podstawą programową wychowania przedszkolnego.

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ dla studentów II roku studiów drugiego stopnia stacjonarnych specjalność: PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZO-SOCJALNA

Koncepcja Artystycznego Niepublicznego Przedszkola z Oddziałem Integracyjnym Tygrysek Plus

Wykorzystanie programu Paint na lekcjach matematyki w nauczaniu zintegrowanym

KONCEPCJA PRACY ZESPOŁU NIEPUBLICZNYCH SZKÓŁ SPECJALNYCH KROK ZA KROKIEM W ZAMOŚCIU

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA

PROGRAM TURYSTYCZNO- KRAJOZNAWCZY NAUCZANIE I WYCHOWANIE PRZEZ PODRÓŻOWANIE

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ-DYPLOMOWEJ

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W BORKU WLKP.

PRZEDMIOTOWE OCENIANIE W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ (KLASY I III)

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ-DYPLOMOWEJ

EFEKTY KSZTAŁCENIA NA STUDIACH PODYPLOMOWYCH NAUCZANIE PRZYRODY W SZKOLE PODSTAWOWEJ

PRZEDMIOTOWY SYSTEM. OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH dla klas IV-VI

Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP Warszawa, ul. Smulikowskiego 6/8

Matematyka z angielskim po ogrodzie bryka

Przedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych w Szkole Podstawowej nr 18 im. Jana Matejki w Koszalinie.

Realizacja projektów etwinning a nowa podstawa programowa

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY W KLASACH IV VI

Poznajemy tajemnice lasu

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH. dla klas IV-VI. 2. Systematyczne dokumentowanie postępów uczenia się. 3. Motywowanie do rozwoju;

Alberta Einsteina: Wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Nasza wiedza jest zawsze ograniczona, podczas gdy wyobraźnią ogarniamy cały świat.

Transkrypt:

Marzenna Magda Analiza "Programu wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku klas 1-3" Jadwigi Hanisz Nauczyciel i Szkoła 1-2 (18-19), 418-425 2003

Marzenna Magda Analiza Programu wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku klas 1-3 Jadwigi Hanisz Wprowadzenie W swojej pracy pedagogicznej nauczyciel może wybrać odpowiedni program nauczania spośród zatwierdzonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Do I etapu kształcenia dopuszczono 19 program ów zintegrowanej edukacji oraz 23 innych, które dotyczą nauczania informatyki, języka angielskiego, niemieckiego, pracy wychowawczej itp. Przeprowadzone wywiady z nauczycielami donoszą, iż instynktownie wybierają oni programy, nie mając do niniejszego przygotowania i rozeznania. Po rocznej realizacji obranego programu gotowi są na jego zmianę, a tylko nieliczni chcą i um ieją go zm odyfikować, dostosowując do możliwości swoich uczniów. Chcąc przybliżyć nauczycielom możliwość ewaluacji programów, w niniejszym artykule dokonano analizy krytycznej wybranego programu zatwierdzonego przez MEN. Teoretyczne podstawy analizy program ów autorskich Zatwierdzone autorskie program y edukacji wczesnoszkolnej (i inne) - przypomnijmy - winny zawierać: szczegółowe cele edukacji (kształcenia i wychowania), m ateriał nauczania (związany z celami), procedurę osiągania celów, opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje m etod ich oceny. Zatem niniejszą analizę ograniczono do pow yższych zagadnień. Obejm uje ona również dane o autorze i recenzentach, opis programu, metod nauczania, wymagania programowe, warunki jego wdrażania. Jeśli w wybranym programie poprawnie sformułowano cele, które powinny być powiązane podrzędnie i nadrzędnie, to do jego analizy wykorzystano macierz zreo - jedynkową. W tworzonej m acierzy - dla wyjaśnienia - każdem u celowi odpow iada pierwszy górny wiersz i pierwsza lewa kolumna. Po przekątnej we wspólnym polu zaznaczone są numery danego celu. Zakreskowane pole wspólne dla dwóch różnych celów - co oznaczono jedynk ą - wskazuje istniejącą m iędzy nimi zależ-

ność. Brak zw iązku m iędzy celami zaznaczono zerem. Dla łatwiejszego odczytania macierzy są to pola puste. Natomiast złożoność i zależność logiczną i treściow ą m ateriału kształcenia przeanalizowano za pom ocą grafu podstawowych informacji. K ażdem u w ierzchołkowi grafu przyporządkowana jest cyfra, która odpowiada num erowi tematu. Zw iązki pomiędzy poszczególnymi tematami zaznacza się liniami, które łączą dane wierzchołki grafu. Informacje zależne od siebie zaznacza się liniami, kierującymi je w stronę inform acji podrzędnych w obec podstawowej. Inform acje zależne zaznaczone są strzałkami (np. 7------------- 8). Brak wektora między wierzchołkami oznacza brak zw iązku m iędzy tymi wiadom ościam i (np. 9 11). W skaźnikiem rangi poszczególnych tematów jest ilość linii wychodzących i wchodzących do odpowiadających im w ierzchołków grafu. Opis program u Program Jadwigi Hanisz Program zintegrowanej edukacji XXI wieku klas 1-3 jest zgodny z Podstawami Programowymi. Dopuszczono go do użytku szkolnego przez M inisterstwo Edukacji Narodowej i wpisano do wykazu program ów nauczania na poziomie I etapu kształcenia pod numerem DKW - 4014-267 / 99. Wydany został przez Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne w Warszawie. Nie podano jednak recenzentów programów. W programie wyodrębniono cele zintegrowanej edukacji, strukturę programu, treści nauczania, założone osiągnięcia ucznia, propozycje ich oceny i procedurę osiągania celów oraz zestaw lektur. Według założeń niniejszego programu jednostka ma nabyć podstawową wiedzę o sobie i o świecie oraz pakiet m etod um ożliwiających jej w przyszłości rozw ijanie własnej zdolności rozumowania i wyobraźni, własnego osadu i poczucia odpowiedzialności (J. Hanisz, 1999, s.3). Dzięki temu ma nastąpić u dziecka rozwój : jego predyspozycji i zdolności poznawczych, um iejętności czytania, pisania, m ó wienia i rachowania, pozytywnego stosunku do nauki, badania i rozum ienia świata. C ele p rogram u i sp osoby ich osiągania Naczelnym celem programu jest wspomaganie dziecka w jego całościowym rozwoju (fizycznym, intelektualnym, estetycznym, emocjonalnym i duchowym) tak, by było przygotowanie, na miarę swoich możliwości, do życia w zgodzie z ludźmi, z przyrodą i samym sobą (ibidem, s. 4). Przyjmując taksonomię celów za B. Bloomem (1956), K. Denka (1989, s. 66-, 69 i 1994) i B. Niemierko ( 1990 i 1997) należy wyodrębnić cel naczelny, pośred- nie i szczegółowe. Cele szczegółowe w inny być sform ułowane za pom ocą bez-

okoliczników, dotyczących tego co dziecko zna, rozumie, um ie, stosuje w sytuacjach typowych i nietypowych. Autorka programu ze sformułowanego celu naczelnego wyprowadziła cztery cele pośrednie, które dokładniej precyzuje do 16 - według autorki - celów szczegółowych. Nie są to jednak cele szczegółowe (a nadal pośrednie) ponieważ nie precyzują co dziecko będzie umieć, znać rozumieć, stosować w działaniu. Jednak poddano je analizie macierzowej. Dlatego też ponumerowano je od 1 do 16, czego nie zrobił autor program u. Dokładniejsze cele programu: 1. (...) kształtow anie um iejętności posługiw ania się językiem ojczystym w zakresie m ówienia, pisania i czytania; 2. kształtowanie umiejętności matematycznego (ilościowego, schematycznego i relacyjnego) opisywania rzeczywistości: kształtowanie pojęcia liczby naturalnej w jej aspektach oraz umiejętność wykonywania czterech podstawowych działań na liczbach: dokonyw ania pom iaru; rozw iązyw ania zadań m atem a tycznych; rozpoznaw ania prostych figur geom etrycznych; 3. kształtowanie umiejętności wyrażania swoich przeżyć, nastrojów i emocji za pom ocą gestów, ruchów i mimiki. (...) 4. wdrażanie do aktywnego uczestnictw a w coraz szerszych kręgach społecznych (rodzina, szkoła, społeczność lokalna, Ojczyzna, Ziemia); 5. wdrażanie do odkryw ania INNEGO człow ieka, w czuw ania się w jego sytuację, rozum ienie jego reakcji. (...) 6. rozwijanie um iejętności posługiwania się bezpośrednimi (obserwacja, proste doświadczenia i eksperym enty) i pośrednim i (film, książki, fotografie, ilustracje) m etodam i poznaw ania przyrody; 7. rozwijanie um iejętności poszukiw ania, porządkow ania i w ykorzystyw ania informacji z różnych źródeł. (...) 8. rozbudzanie zainteresowań przyrodniczych i potrzeb bezpośredniego kontaktu z nią; 9. umożliwienie poznania piękna, różnorodności i współzależności składników przyrody ożywionej (człowiek, roślina, zwierzęta) i nieożywionej (ciała niebieskie, pow ietrze, w oda, skały, m inerały); 10. w yrabianie um iejętności korzystania z dóbr przyrody bez jej degradacji i bezmyślnego niszczenia; 11. stwarzanie sytuacji, w których dziecko stopniowo odkrywa i akceptuje siebie - poznaje swoje ciało i sposoby zaspokajania jego potrzeb; poznaje rolę swoich zmysłów i doskonali je odkrywa możliwości swojego umysłu i ćwiczy go; rozpoznaje swoje uczucia i pielęgnuje uczucia pozytywne; buduje swój świat w artości i ciągle wzbogaca go. (...) 12. wprow adzanie do kultury narodowej, europejskiej i światowej; 13.przygotowanie do odbioru dzieła literackiego, plastycznego, muzycznego;

14.rozbudzanie wrażliwości estetycznej i zachęcanie do twórczej ekspresji, rozw i janie uzdolnień indywidualnych. (...) 15. kształtowanie umiejętności bezpiecznego posługiwania się prostym i narzędziami i bezpiecznego korzystania z urządzeń technicznych; 16.wdrażanie do w łaściw ego planow ania i organizow ania procesu prow adzącego do powstawania nowego wytworu (ibidem, s. 4-5). M acierz celów pośrednich program u J. Hanisz 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 и 12 13 14 15 16 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 3 3 1 1 1 1 1 1 1 4 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5 5 1 1 1 1 6 6 I 1 1 1 1 1 1 1 7 1 1 1 1 1 I 1 1 8 8 1 1 9 9 l 1 1 1 10 10 11 11 12 12 1 1 13 13 l 14 14 15 15 1 16 16 Na postawie powyższej macierzy m ożna wyodrębnić cztery podstawowe obszary pojęciowe, tj. 1-6,7-10,11-14 i 15-16. Pierwszy obszar dotyczy kompetencji komunikacyjnych, współdziałania i współżycia oraz posługiwania się metodami poznania rzeczywistości. Cele 7-1 0 obejm ująswoim zasięgiem przede wszystkim kompetencje przyrodniczo-społeczne. Natomiast trzeci obszar dotyczy głównie kom petencji odbioru i tw orzenia sztuki. Ostatni zespół celów 15-16 m a kształtować kompetencje bezpiecznego użytkowania przedmiotów technicznych. Dla pełnej realizacji celu naczelnego, jak widać na macierzy, należy koncentrować się na 12 i 13 celu. Natomiast nie m ają związku cele 2,1 0,1 1,1 4 z pozostałymi. Dlatego też należy stworzyć sytuacje edukacyjne, które umożliwiają: odkrywanie i nabywanie

wiedzy, doświadczeń, przeżyć estetycznych, artystycznych, naukowych, rozw ijanie wyobraźni i kreatywności dzieci, pełnąjego ekspresję i zaangażowanie. A utorka wyróżnia pięć sposobów osiągania pow yższych celów poprzez projektowanie sytuacji, w których dzieci poznają rzeczywistość, zaspokajająciekawość, co prowadzi do zdziwienia, zaspokojenia ich poczucia bezpieczeństwa. Takie sytuacje pobudzają myślenie, procesy poznawcze, koncentrują uwagę i pamięć. Istotą są tutaj relacje dziecka z ludźmi, przyrodą i wytworami kultury, sztuki, techniki, które kształtują wcześniej podane kompetencje. Treści edukacyjne Poszczególne kom petencje zawarte są w treściach edukacyjnych, które nie podzielono na poszczególne klasy. Przedstawione one są w tabeli, która uwzględnia kompetencje szczegółowe (w danym zakresie) i odpowiadające im przewidywane osiągnięcia, tj. nabywane umiejętności, wiedza i kreowane cechy osobowości (ibidem, s.5). W prognozowanych osiągnięciach należałoby jednak posiąść (tj. poznać, zrozumieć i zastosować) określone informacje, a dopiero potem kształcić umiejętności. To m a z kolei prowadzić do kształtowania postaw i cech osobowości ale nie do ich tworzenia (jak podaje autorka). Nie podano tematów, podstaw ow ych inform acji, tematyki. Stąd też przeprow a dzono analizę grafow ą szczegółowych kom petencji zawartych w treściach edukacyjnych, których jest 19. Dla potrzeb niniejszej analizy ponumerowano je wg kolejności logicznej i poddano analizie grafowej. Oto one: 1. Kom unikowanie się w języku ojczystym. 2. Kom unikowanie się w języku pozawerbalnym. 3. Ilościowe, relacyjne, schem atyczne ujm owanie, opisywanie, przedstaw ianie rzeczywistości za pom ocą znaków i symboli matematycznych. 4. W rodzinie. 5. W społeczności szkolnej. 6. W społeczności lokalnej i narodowej. 7. M ieszkaniec planety Ziemi. 8. M etody bezpośredniego poznania przyrody. 9. M etody pośredniego poznania przyrody. 10. Dostrzeganie różnorodności i piękna żywych składników przyrody, ich współzależności i zw iązków przyczynowo - skutkowych. 11. Dostrzeganie związku i wpływu przyrody nieożywionej na życie ludzi, zwierząt i roślin. 12. Percepcja dział literackich i próby własnej ekspresji literackiej. 13. Percepcja w ytw orów plastycznych i podejm ow ania własnej ekspresji plastycznej.

14. Percepcja m uzyki, odtw arzania i prób tw orzenia jej fragmentów. 15. Percepcja filmów i sztuk teatralnych oraz uczestniczenie w różnych formach dramy. 16. Znajom ość podstawowych własności różnych materiałów. 17. Posługiwanie się prostym i narzędziami. 18. Bezpieczne korzystanie z urządzeń technicznych. 19. Planowanie i organizacja pracy przy m ontażu wytworu technicznego (ibidem, s. 6-37). G ra f szczegółow ych kom petencji P rogram u w czesnoszkolnej zintegrow anej edukacji X X I w ieku klas 1-3 Jak widać na grafie samorzutnie wyodrębniły się cztery obszary pojęciowe. Pierwszy obejmujący szczegółowe kompetencje 1-6, które dotyczą komunikowania się, współżycia, współpracy i współdziałania. Kompetencje przyrodniczo - społeczne przede wszystkim zawarte są w punktach 7-11. Numery 12-15 związane są z wytworem i odbiorem dział literackich i sztuki. Ostatni obszar związany jest z użytkowaniem przedm iotów technicznych i majsterkowaniem. W yodrębnione obszary w kom petencjach harm onizują z w cześniejszą klasyfikacją celów pośrednich. Zauważyć można, że przy pełnej i właściwej realizacji m ateriału edukacyjnego należy skoncentrować na treściach zawartych w punktach 1 i 15, które dotyczą językow ych kom petencji kom unikacyjnych oraz percepcji filmów, sztuki itp. Treści te można realizować w każdych warunkach i z każdym zespołem klasowym. Eksponowane jest naturalne środowisko i pobudzanie ciekawości dziecka.

Nie sprecyzowano jednak metod, form i środków pracy dydaktyczno-wychowawczej. Ocena ucznia Sform ułowano też projektow ane osiągnięcia ucznia i sposoby ich oceny. Pożądane efekty dotyczą tego, co uczeń pozna, zrozumie, zastosuje w tych sytuacjach, jakie ukształtuje umiejętności w obrębie poszczególnych kompetencji. Ocena jest opisowa bieżąca, okresowa i końcowa. Ocena bieżąca stanowi potwierdzenie poprawnie wykonywanych nauczonych (np.) czynności oraz wskazów ek ich poprawy, doskonalenia. Jest to jednocześnie instrukcja do pracy nauczyciela z określoną jednostką. Ocena okresowa m a charakter ogólny i informacyjny 0 aktywności, postępach, trudnościach wychowanka, tworząc jego dossier. Ma ona charakter diagnostyczno - inform acyjny przydatny rodzicom, nauczycielom 1motywacyjno - afirmacyjny same dziecko. Natomiast końcową ocenę przeprowadza się po zakończeniu I etapu edukacji. Dotyczy pozyskanych wiadomości, umiejętności, ukształtowanych kompetencji, zachowań i postaw. Taka ocena ma zapobiegać błędom w uczeniu się, sprzyjać rozwojowi jednostki, elim inow ać napięcia, rywalizację. Podsumowanie W program ie tym nie podano podręczników, z których należy korzystać, m ateriałów metodycznych dla nauczycieli, natomiast proponowane lektury do kl. I - III nie odbiegają od zestawu przedstawionego w obligatoryjnym programie MEN z 1979, 1982 i 1994 roku. Aby zrealizować ten program nauczyciel musi posiadać kom petencje m etodyczne, merytoryczne i komunikacyjne. W skazane byłoby również jego konsultacja z autorem programu lub zapoznanie się z adekwatnymi materiałami metodycznymi. Na lekcjach z tym programem istotna jest inicjatywa uczniów i nauczyciela z nimi. Program ten skoncentrowany jest na kom petencjach i um iejętnościach w y chowanków. Nie podano jednak, czy ów program był już realizowany i jaka była jego efektywność. W podsum owaniu niniejszego program u należy zauważyć, że przyjęto psychologiczne, w ychowawcze, społeczne i dydaktyczne kryterium doboru treści, których układ jest spiralny. Uwzględniono strategię m ateriałow ą i kom petencji. Dom inują wartości kulturowe, wychowawcze, społeczne i przyrodnicze. Dotyczy on nabywanych kom petencji i doświadczeń przez uczniów i łączy teorię z praktyką,

Program ten jest wykazem treści, służących kształtowaniu kompetencji uczniów, do realizacji przez nauczyciela. Zatem uwzględniono w nim koncepcję utylitaryzmu dydaktycznego, pajdocentryzmu oraz strukturalizmu w obrębie wyszczególnionych kompetencji. Omawiany program Jadwigi Hanisz m a charakter behawioralny, całościowy, zintegrowany i progresywny. Bibliografia: Denek Κ., Cele edukacyjne lekcji we współczesnej szkole, Poznań - Kalisz 1989. Denek Κ., Wartości i cele edukacji, Poznań - Toruń 1994. Półturzycki J., D ydaktyka dla nauczycieli, Toruń 1998. Niemierko B., M iędzy oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa 1997. Niemierko B., Pomiar sprawdzający w dydaktyce. Teoria i zastosowanie. Warszawa 1990.