Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx) w Polsce (opracowany na podstawie aktualnego stanu wiedzy) Dr hab. Krzysztof Schmidt
Rozmieszczenie rysia eurazjatyckiego w świecie Nowell i Jackson 1996, zmodifyfikowane
Rozmieszczenie lasów i rysia w środkowej Europie Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Występowanie rysia w Polsce Źródło: IBS PAN
Zmiany zasięgu występowania rysia w Polsce w latach 1980-2001 Źródło: Bieniek i in. 1998, Jędrzejewski i in. 2002
Wielkość populacji rysia w Polsce Rok Minimum Maximum 2000/2001 196 207 2001/2002 136 157 2002/2003 140 209 2003/2004 178 217 2004/2005 120? 2005/2006 128? 2006/2007 128? 2007/2008 121? 2008/2009 115? Dane: ZBS PAN; Inwentaryzacja wilków i rysi w nadleśnictwach i Parkach Narodowych Polski
Liczba rysi Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Zmiany liczebności rysi w Puszczy Białowieskiej 35 30 25 20 15 10 5 Liczba rysi 0 1994/1995 2005/2006 2008/2009 Źródło: Schmidt i Kowalczyk, niepubl.
Monitoring rysia w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Dane ankietowe dotyczące rozmieszczenia rysia 2014 r. Dane Polskiego Związku Łowieckiego Dane Lasów Państwowych
Monitoring rysia w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Ocena stanu ochrony rysia Parametry stanu populacji Parametry stanu siedliska Liczba samic prowadzących młode Lesistość Baza pokarmowa Liczba młodych na samicę Fragmentacja Izolacja Zagęszczenie dróg
Niedziałkowska i in. 2006 Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Występowanie rysia w Polsce względem pokrywy leśnej 45 Ryś występuje na obszarach o pokrywie leśnej >40%
Zróżnicowanie genetyczne rysia w Europie: wpływ fragmentacji środowiska Ratkiewicz i in. 2014
Preferencje pokarmowe rysia 60 Zespół kopytnych Zając 11% Dzik 2% 40 20 0 Żubr Łoś Jeleń Sarna Dzik 100 Ofiary rysia 80 60 40 Jeleniowate 87% 20 0 Żubr Łoś Jeleń Sarna Dzik Jędrzejewski i in. 1993 Okarma i in. 1997 4 sarny/rysia/miesiąc (48/rok) Fot. S. Wąsik
Monitoring rysia w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Waloryzacja wskaźników dla parametrów stanu populacji i siedliska gatunku Populacja Siedlisko Parametr Wskaźnik Ocena FV U1 U2 Liczba samic >0,5 0,3-0,5 <0,3 prowadzących młode (N/100 km 2 ) Średnia liczba >2 1-2 <1 młodych na samicę (N)* Lesistość (%) >40 20-40 <20 Fragmentacja (%) <3 3-5 >5 Zagęszczenie dróg <0,1 0,1-0,2 >0,2 (km/km 2 ) Izolacja 1 2 3 Dostępność bazy >100 50-100 <50 pokarmowej (kg/ km 2 ) FV stan właściwy U1 - stan niezadowalający U2 - stan zły Wg: Jędrzejewski i in. 2010: Ryś europejski Lynx lynx. Przewodnik metodyczny. Monitoring gatunków zwierząt.
Stanowiska monitoringu rysia w Polsce w r. 2014 Region kontynentalny Region Popula Siedlis kontynentalny cja ko Puszcza Augustowska + + Puszcza Białowieska + + Puszcza Knyszyńska + + Puszcza Piska + + Puszcza Solska i Roztocze - + Region alpejski Region alpejski Popula Siedlis cja ko Bieszczady - + Beskid Sądecki - + Beskid Śląski i Żywiecki - + Schmidt i Borowik 2014
Wskaźniki stanu populacji rysia na stanowiskach monitoringu Region kontynentalny Stanowisko Populacja Siedlisko Ocena Liczba samic* Liczba młodych* Lesistość Fragme ntacja Zagęszcze nie dróg Izolacja Baza pokarmowa** ogólna Puszcza Augustowska Puszcza Białowieska Puszcza Knyszyńska Puszcza Piska Puszcza Solska i Roztocze 0,2 1 68 1,6 0,10 1 60 U2 U2 U1 FV FV U1 FV U1 0,2 2 81 1,6 0,07 1 34 U2 U2 U1 FV FV FV FV U2 0,3 1,7 64 1,9 0,10 1 134 U1 U1 U1 FV FV U1 FV FV 0 0 65 1,6 0,13 2 - U2 U2 U2 FV FV U1 U1 - - - 65 2,2 0,11 2 - U1 - - FV FV U1 U1 - Schmidt i Borowik 2014 Dane: * - WWF Polska i IBS PAN; ** - RDLP Białystok
Wskaźniki stanu populacji rysia na stanowiskach monitoringu Region alpejski Stanowisko Populacja Siedlisko Ocena Liczba samic Liczba młodych Lesistość Fragme ntacja Zagęszcze nie dróg Izolacja Baza pokarmowa ogólna Bieszczady - - 84 0,6 0,12 1 - FV Beskid Sądecki Beskid Śląski i Żywiecki - - FV FV U1 FV - - - 69 5,2 0,17 1 - U1 - - FV U2 U1 FV - - - 65 6,9 0,10 1 - U1 - - FV U2 U1 FV - Schmidt i Borowik 2014
Porównanie stanu ochrony rysia w roku 2008 oraz 2014 Region kontynentalny Stanowisko Puszcza Augustowska Puszcza Białowieska Oceny na stanowiskach Populacja Siedlisko Ocena ogólna 2008 2014 2008 2014 2008 2014 U1 U2 U1 U1 U1 U2 FV U2 FV U2 FV U2 Puszcza U1 U1 U1 U1 U1 U1 Knyszyńska Puszcza Piska - U2 - U1 - U2 Puszcza Solska i Roztocze - - - U1 - U1 Schmidt i Borowik 2014
Porównanie stanu ochrony rysia w roku 2008 oraz 2014 Region alpejski Stanowisko Oceny na stanowiskach Populacja Siedlisko Ocena ogólna 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Bieszczady - - - U1 - FV Beskid Sądecki Beskid Śląski i Żywiecki - - - U2 - U1 - - - U2 - U1 Schmidt i Borowik 2014
Podsumowanie stanu ochrony rysia Region kontynentalny 2008 2014 Populacja Siedlisko Ocena ogólna
Podsumowanie stanu ochrony rysia Region alpejski 2008 2014 Populacja Siedlisko Ocena ogólna
Inwentaryzacja rysia w północno-wschodniej Polsce 2013 2013 i 2015 2013 i 2015 2013 2015 2013 i 2015
Inwentaryzacja rysia w północno-wschodniej Polsce 2013 i 2015 Obszar 2013 2015 Łączna liczba Samice (i młode) Łączna liczba Samice (i młode) Puszcza Augustowska 6 2 (2) 6 1 (1) Puszcza Borecka 2 0 - - Puszcza Piska 2 0 - - Puszcza Romincka 3 1 (1) - - Puszcza Knyszyńska 13 2 (1) 1 (2) 14 1 (1) 1 (2) Puszcza Białowieska 4 0 9 1 (1) 1 (2) Kotlina Biebrzańska - - 1 0
Konkluzje Dostępne dane wskazują na pogorszenie się stanu ochrony populacji rysia w Polsce Ocena stanu populacji rysia w regionie kontynentalnym w oparciu o wyniki przeprowadzonych inwentaryzacji wskazuje na pogorszenie się parametrów populacyjnych i siedliskowych Przeprowadzenie właściwej oceny stanu populacji rysia w regionie alpejskim uniemożliwia brak danych dotyczących ważnych parametrów populacyjnych i siedliskowych
Dziękuję za uwagę