Wilk podstawy biologii i problemy ochrony

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wilk podstawy biologii i problemy ochrony"

Transkrypt

1 Wilk podstawy biologii i problemy ochrony fot. Rafał Gawełda Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN

2 Występowanie: Populacje europejskie: - Europa północno-wschodnia??? - Karpaty G. Dynarskie-Pindos Półwysep Iberyjski Razem około ???

3 Organizacja populacji: Wilki żyją w grupach rodzinnych

4 Dyspersja młodych: Młode pozostają z rodzicami od 10 miesięcy do 4,5 roku. Powody dyspersji: Konkurencja o pokarm Konkurencja płciowa Zasięg: do 1000 km (?)

5 Wykorzystanie przestrzeni: Wilki są terytorialne, każda grupa (wataha) zajmuje określone terytorium, którego aktywnie broni.

6 Wielkość terytoriów Największe to km 2. Skandynawia, do km 2. Europa centralna góry: Słowacja, Polska, Chorwacja - do 250 km 2 niziny: Puszcza Białowieska, do 350 km 2.

7 Organizacja przestrzenna populacji: Każda grupa stara się utrzymać własne terytorium. Zwykle nakładanie się terytoriów jest minimalne (buffer zones, overlap zones). Źródło: Okarma i in. 1998

8 Organizacja przestrzenna populacji: Bywa jednak duże nakładanie się 1. Dostępność pokarmu 2. Pokrewieństwo Puszcza Białowieska, Źródło: Zub i in. 2003

9 Komunikowanie się: Znakowanie zapachowe

10 Przemieszczanie się: Wędrują całymi godzinami, z szybkością 8-9 km/h. W ciągu zimowej nocy, nawet do 50 km, zwykle około km.

11 Aktywność: Głównie nocna Osobnik oznakowany GPS (Finlandia, marzec-październik 2002) Źródło: Kojola 2004, Finnish Wolf Project

12 Pokarm: Ssaki kopytne, jeżeli tylko są dostępne. Generalnie, bardzo duża zmienność diety.

13 Pokarm: Selekcja gatunków zdobyczy (makroskala)

14 Pokarm: Selekcja z danego gatunku (mikroskala) Jeleń szlachetny płeć, wiek Źródło: Gula 2004 Źródło: Okarma 1992

15 Pokarm: Selekcja z danego gatunku (mikroskala) Jeleń szlachetny kondycja fizyczna

16 Sukces łowiecki Dla większości dużych gatunków ofiar, sukces łowiecki dużych drapieżników jest mniejszy niż 20%

17 Śmiertelność naturalna: Młode Źródło: Jędrzejewska et al. 1996

18 Śmiertelność naturalna: Dorosłe Agresja Choroby (wścieklizna, parch)

19 Śmiertelność powodowana przez człowieka: Człowiek

20 1. Status prawny Sytuacja wilka w Polsce 1927 r. - wilk uzyskał status gatunku łownego, jednocześnie uznany za szkodnika, którego można tępić wszelkimi sposobami r. - rząd Polski rozpoczyna program kontroli liczebności wilków (nagrody, trucizna) 1975 r. - wilk uzyskuje status gatunku łownego 1992 r. - województwo poznańskie obejmuje wilka ochroną 1995 r. - Minister Środowiska obejmuje wilka ochroną (z wyjątkiem województw suwalskiego, przemyskiego i krośnieńskiego) 1998 r. - ochrona wilka na terenie całego kraju.

21 1. Status prawny Gatunek ściśle chroniony (od 1998 r.), co reguluje Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r. oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. W rozporządzeniu ustalono również tzw. ochronę strefową, obejmującą 500 m strefy ochrony wokół nory lęgowej w okresie Dyrektywa Siedliskowa 1. Wilk znajduje się w załączniku II (gatunek wymagający wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony) i załączniku IV (gatunek wymagający ochrony ścisłej), jest też uznany za gatunek priorytetowy. Polska populacja wilka została wymieniona w derogacji do załącznika IV, co oznacza, że nie musi być objęta ścisłą ochroną. 2. (art. 11) - konieczność prowadzenia monitoringu m.in. gatunków z załączników II i IV, ich stanu zachowania oraz efektu prowadzonych działań ochronnych.

22 2. Występowanie Sytuacja wilka w Polsce

23 3. Liczebność Sytuacja wilka w Polsce osobników źródło: Jędrzejewski i in osobników źródło: Nowak i Mysłajek osobników źródło: własne oszacowanie

24 Jak ocenić liczebność wilków? Metoda tradycyjna 1. Inwentaryzacja łowiecka Metody alternatywne 2. Metoda "karpacka" (prof. B. Bobek) 3. Metoda "białowieska" (IBS PAN) - tropienia wielkoobszarowe, obserwacje całoroczne, telemetria 4. Metoda genetyczna" (IOP PAN, MiIZ PAN) - zbiór materiału do badań, analiza DNA

25 Ocena liczebności wilków 1. Subiektywizm (brak jednoznacznych kryteriów inwentaryzacja łowiecka) 2. Pracochłonność i subiektywizm (metoda "białowieska"), brak jednoznacznych kryteriów 3. Brak możliwości sprawdzenia (metoda "karpacka") 4. Obiektywna, ale droga (metoda genetyczna")

26 Metoda białowieska Wyniki inwentaryzacji (Jędrzejewski i in. 2002)

27 Metoda genetyczna Karpaty: wilków.

28 Sytuacja wilka w Polsce 4. Geopolityka Rosja polowanie cały rok Niemcy chroniony Polska chroniony Litwa polowanie 1 XI-15 III Białoruś polowanie cały rok, nagrody Republika Czeska chroniony Słowacja polowanie 1 XI - 15 I Ukraina polowanie cały rok

29 Najważniejsze zagrożenia (1) Fragmentacja siedlisk - kompleksów leśnych (budowa autostrad) k. Nowego Tomyśla

30 Najważniejsze zagrożenia (2) Brak koordynacji na poziomie populacyjnym Źródło: Okarma 2002

31 Najważniejsze zagrożenia (2) Brak koordynacji na poziomie populacyjnym

32 Najważniejsze zagrożenia (3) Tradycyjny brak akceptacji przez myśliwych na większości obszarów, gdzie wilk występuje Duże ssaki kopytne (zwłaszcza jelenie) to wartościowy zasób

33 Jak duże mogą być ubytki w zwierzostanie? Puszcza Białowieska Na powierzchni 100 km 2, wilki zabijały rocznie (średnio): 72 jelenie, 16 saren i 31 dzików. Wataha wilków (o średniej liczebności 4,4 osobników) zabijała średnio 1 dużą ofiarę co drugi dzień. Źródło: Jędrzejewski et al. 2002

34 Jakie mogą być straty finansowe? Potencjalna wartość strat finansowych (wartość sprzedaży tusz oraz przychody ze sprzedaży polowań) dzierżawców lub zarządców obwodów łowieckich z tytułu obecności wilków może wynosić, według różnych szacunków, od 35 tys. do 100 tys. zł rocznie na 100 km² powierzchni obwodu.

35 Ostatnie, najnowsze pole konfliktu Presja na ograniczenie polowań na obszarach, gdzie występują wilki Niektóre organizacje przyrodnicze postulują, aby na terenach występowania wilków ograniczyć (do poziomu 15-25% stanu inwentaryzacyjnego) lub wręcz wstrzymać pozyskanie jeleni, saren i dzików, w celu zabezpieczenie bazy pokarmowej wilka. Sugeruje się, że czynnikiem ograniczającym wzrost lokalnych populacji wilków jest właśnie pozyskiwanie przez myśliwych ssaków kopytnych (w nadmiarze lub w ogóle).

36 Najważniejsze zagrożenia (4) Konflikt z hodowlą zwierząt gospodarskich Wypłacone odszkodowania: r zł r zł r zł r zł r zł (dane GDOŚ).

37 Przypadek szczególny zabijanie psów

38 Sposoby zmniejszenia szkód

39 Sposoby zmniejszenia szkód

40 Czy mamy pomysł na wilka? fot. Krzysztof Błachowiak

41 Niestety, coraz większa polaryzacja stanowisk

42 Moja opinia

43 Krajowa strategia ochrony wilka Canis lupus warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce Henryk Okarma - Instytut Ochrony Przyrody PAN Roman Gula - Muzeum i Instytut Zoologii PAN Piotr Brewczyński - Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie fot. Adam Wajrak

44 Cel Krajowej strategii Głównym celem proponowanych działań jest zachowanie populacji wilków w obecnie zajmowanym przez nią areale występowania w Polsce oraz stworzenie warunków do ekspansji na dotychczas niezasiedlone tereny leśne i zapewnienie ciągłości między subpopulacjami tych drapieżników.

45 Punkty wyjścia do Strategii (1) System, w którym podmioty prowadzące gospodarkę łowiecką ponoszą straty powodowane przez wilki i są żywotnie zainteresowane ich eliminacją lub w najlepszym przypadku redukcją, a jednocześnie są jedyną siłą zdolną kontrolować to, co się dzieje z wilkami w terenie; jest fundamentalnym źródłem konfliktu i przyczyną, dla którego prawo nie jest egzekwowane.

46 Punkt wyjścia do Strategii (2) Oparliśmy się na stanowisku the Large Carnivore Initiative for Europe w sprawie europejskich wytycznych dla planów zarządzania dużymi ssakami drapieżnymi na poziomie populacyjnym (Guidelines for population level management plans for large carnivores ). Uznaje się w nich, że na niektórych obszarach i w niektórych sytuacjach pozyskanie łowieckie dużych ssaków drapieżnych może nie być sprzeczne z ich ochroną, a koegzystencja między ludźmi a nimi może zostać łatwiej osiągnięta, kiedy populacje dużych drapieżników będą utrzymywane na poziomie niższym niż teoretycznie możliwe dla danego obszaru (Linnell i in. 2008). Zdajemy sobie sprawę, że pozyskanie łowieckie/kontrola letalna dużych ssaków drapieżnych może być kontrowersyjne, jednak Podobnie LCIE wierzy, D. Mech że (1995) może ono stwierdził, być zgodne że [...] z ich liczebność ochroną wilków w wielu, ale powinna oczywiście być prawdopodobnie nie wszystkich, kontrolowana regionach i sytuacjach. niemal wszędzie Jest bardzo tam, gdzie ważne, ich populacja żeby pamiętać, jest odtwarzana iż ochrona [...]. drapieżników nie koniecznie oznacza ich ścisłą ochronę (Linnell i in. 2008).

47 Cele szczegółowe Strategii 1. Zachowanie liczebności i areału populacji wilków na wschód od Wisły przy jednoczesnym ograniczeniu konfliktu z hodowlą zwierząt gospodarskich i gospodarką łowiecką. 2. Zapewnienie warunków do stabilizacji, a następnie wzrostu liczebności wilków w zasiedlonych kompleksach leśnych na zachód od Wisły, przy jednoczesnym ograniczeniu i zapobieganiu eskalacji konfliktu z gospodarka łowiecką oraz zapobieganiu szkodom wśród zwierząt gospodarskich. 3. Zwiększenie akceptacji wilka przez grupy społeczne o kluczowym znaczeniu dla ochrony gatunku: myśliwych, leśników i hodowców.

48 Środki realizacji celów 1. Proaktywny system zarządzania populacją wilków oparty o dwa głównie elementy: Grupę Roboczą ds. Zarządzania Populacją Wilka i krajowy system monitoringu wilka. 2. Strefowe zróżnicowania zarządzania populacją oparte o wyznaczone pojemności poszczególnych kompleksów leśnych. 3. Co najmniej stabilizacja lub ograniczenie liczby szkód w pogłowiu zwierząt gospodarskich wyrządzanych przez wilki. 4. Modyfikacja sposobu uwzględniania drapieżnictwa wilków w planowaniu łowieckim pozyskania ssaków kopytnych. 5. Działania na rzecz wdrożenia systemu ochrony korytarzy ekologicznych umożliwiających łączność pomiędzy populacjami dzikich zwierząt (w tym wilków) bytującymi w poszczególnych kompleksach Polski.

49 Działania niezbędne do realizacji celów Strategii Regionalne programy zarządzania lokalnymi populacjami wilków Generalnie można stwierdzić, że na wschód od Wisły populacje wilków w najważniejszych regionach ich występowania osiągnęły stan wysokiego zagęszczenia.

50 Działania niezbędne do realizacji celów Strategii Regionalne programy zarządzania lokalnymi populacjami wilków Karpaty 205 wilków wilków

51 Działania niezbędne do realizacji celów Strategii Regionalne programy zarządzania lokalnymi populacjami wilków Na wschód od Wisły Generalnie korzystny lub obojętny odbiór społeczny, bo od zawsze były tu wilki. Utrzymanie tego wymaga aktywnego zarządzania populacją tych drapieżników. Kontrola liczby wilków przez odstrzały (ale nie pozyskanie łowieckie w ramach rocznych planów łowieckich) powinna być dopuszczona wyłącznie w tych regionach, gdzie ich liczba przekracza pojemność środowiska wyznaczoną w oparciu o analizy jego parametrów. Grupa Robocza, w oparciu o analizy zagęszczenia wilków i dynamiki zajmowanego przez nie areału (dane pochodzące z monitoringu) oraz konfliktów powodowanych przez te drapieżniki, powinna przedkładać GDOŚ konkretne rekomendacje w celu ich sformalizowania w postaci decyzji administracyjnej.

52 Działania niezbędne do realizacji celów Strategii Regionalne programy zarządzania lokalnymi populacjami wilków Na zachód od Wisły Wilki występują tam w już dość licznych, ale znacznie rozproszonych lokalizacjach: w Puszczy Bydgoskiej, Borach Tucholskich, Lasach Wałeckich, Puszczy Noteckiej, w Borach Dolnośląskich i Puszczy Rzepińskiej. Liczba wilków w tej części naszego kraju określana jest jako niewielka. Dlatego populacja tego gatunku w zachodniej Polsce, wraz z wilkami bytującymi we wschodnich Niemczech została sklasyfikowana przez LCIE jako populacja krytycznie zagrożona (Linnell i in. 2008).

53 Działania niezbędne do realizacji celów Strategii Regionalne programy zarządzania lokalnymi populacjami wilków Na zachód od Wisły Myśliwi nie są przyzwyczajeni do uwzględniania tych drapieżników w prowadzeniu gospodarki łowieckiej. Straty ekonomiczne są dla nich bardziej widoczne i odczuwalne. Dlatego ich opinie na temat wilków są często skrajnie negatywne. Podwyższenie poziomu akceptacji społecznej ma zasadnicze znaczenie, gdyż właśnie bezpośrednia presja człowieka decyduje tam o utrzymaniu się lub zaniku lokalnych subpopulacji wilka. Aktywne działania powinny obejmować edukację kluczowych grup społecznych (leśników, myśliwych i hodowców), monitoring stopnia izolacji i wskaźników populacyjnych (zagęszczenia i liczby wilków) wystarczających do uznania stanu ochrony subpopulacji na wyodrębnionych obszarach za zadowalający, co pozwoliłoby docelowo na wprowadzenie zasad aktywnego zarządzania populacją wilków, podobnie jak na wschód od Wisły.

54 Podsumowanie Zaproponowany system wdrażający rozwiązania stosowane w innych krajach Unii Europejskiej, gdzie bytują liczne populacje wilków: (1) jest realistyczny i możliwy do wdrożenia, (2) nie wymaga nadmiernych nakładów finansowych, (3) przyczyni się powiększenia areału bytowania wilków i zapewni trwałość populacji tego gatunku w naszym kraju, przy jednoczesnym zminimalizowaniu konfliktów, jakie niesie ze sobą koegzystencja wilka z człowiekiem.

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN fot. Andrzej Adamczewski Status prawny gatunku Dyrektywa Siedliskowa 1. Wilk znajduje się w załączniku II

Bardziej szczegółowo

Krajowa strategia ochrony wilka Canis lupus warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce

Krajowa strategia ochrony wilka Canis lupus warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce Krajowa strategia ochrony wilka Canis lupus warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce Henryk Okarma - Instytut Ochrony Przyrody PAN Roman Gula - Muzeum i Instytut Zoologii PAN Piotr Brewczyński -

Bardziej szczegółowo

Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody

Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody Fot. Cezary Korkosz Fot. Patryk Sacharewicz Fot. Cezary Korkosz Fot. Janusz Kopik Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN/Uniwersytet Jagielloński

Bardziej szczegółowo

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.

Bardziej szczegółowo

Załącznik Program ochrony wilka Canis lupus w Polsce (wybrane zagadnienia)

Załącznik Program ochrony wilka Canis lupus w Polsce (wybrane zagadnienia) Załącznik Program ochrony wilka Canis lupus w Polsce (wybrane zagadnienia) Krajowa strategia ochrony wilka warunkująca trwałość populacji gatunku w Polsce Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Roman

Bardziej szczegółowo

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE

PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE Member of IUCN The World Conservation Union Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa, e-mail:

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx) w Polsce (opracowany

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku

Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku Seminarium Planowanie przestrzenne a ochrona ciągłości ekologicznej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku wpływ inwestycji na duże ssaki drapieżne Robert Mysłajek Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku. Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku

Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku. Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku 2 Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Polsce RDLP w Gdańsku jest położona na terenie:

Bardziej szczegółowo

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Piotr Wawrzyniak Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku RDLP Białystok w zasięgu terytorialnym ma 2 632 747ha, gdzie zarządza powierzchnią

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie populacją wilka Canis lupus w Polsce

Zarządzanie populacją wilka Canis lupus w Polsce Zarządzanie populacją wilka Canis lupus w Polsce Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody Polska Akademia Nauk Abstract: Management of the wolf Canis lupus population in Poland The wolf is a protected species

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Terytoria wilczych watah w Puszczy Białowieskiej (jesień-zima 1997/98) Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Prowadzący dr inż. Tomasz Kałamarz Hoczew 17-18.10.2013 r. Wilk (Canis lupus L. 1758) Fot. E. Marszałek Portret bohatera SGGW w Warszawie;

Bardziej szczegółowo

Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce

Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Departament Ochrony Przyrody Ochrona prawna - bóbr europejski Konwencja Berneńska - umieszczony w III załączniku,

Bardziej szczegółowo

Dyspersja wybranych gatunków dużych ssaków RYŚ, WILK i ŁOŚ uwarunkowania środowiskowe i behawioralne

Dyspersja wybranych gatunków dużych ssaków RYŚ, WILK i ŁOŚ uwarunkowania środowiskowe i behawioralne Dyspersja wybranych gatunków dużych ssaków RYŚ, WILK i ŁOŚ uwarunkowania środowiskowe i behawioralne mgr MARCIN GÓRNY 1, mgr WOJCIECH LEWANDOWSKI 2, dr hab. RAFAŁ KOWALCZYK 1 1 INSTYTUT BIOLOGII SSAKÓW

Bardziej szczegółowo

Ile zjadają duże drapieżniki?

Ile zjadają duże drapieżniki? Ile zjadają duże drapieżniki? Krzysztof Schmidt 1, Rafał Kowalczyk 1,Włodzimierz Jędrzejewski 1, Henryk Okarma 2 1 Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży 2 Instytut Ochrony Przyrody PAN Ustalanie planu

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r.

Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r. Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r. Dane o występowaniu gatunku wilku Kto posiada informację o występowaniu gatunku? Tu jestem! RDLP (Nadleśnictwa)

Bardziej szczegółowo

Wilk w Polsce ekologia, zagrożenia, działania ochronne

Wilk w Polsce ekologia, zagrożenia, działania ochronne Wilk w Polsce ekologia, zagrożenia, działania ochronne Sabina Nowak i Robert W. Mysłajek Stowarzyszenie dla Natury Wilk Fot. W. Bena STATUS PRAWNY Od 1998 r. wilk jest gatunkiem ściśle chronionym w całej

Bardziej szczegółowo

Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe

Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Kajetan Perzanowski, Wanda Olech, Krzysztof Bozik, Bogdan Kolenda, Mirosław Sienkiewicz, Waldemar P. Sieradzki Augustów, 7

Bardziej szczegółowo

Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia

Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia Jakub Borkowski Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Warszawa, 28 czerwca 2017 r. Fot. Jolanta Jurkiewicz Zdjęcie z fotopułapki,

Bardziej szczegółowo

AKTUALNOŚCI. Opinia na temat Planu zarządzania populacją wilka w Republice Białorusi

AKTUALNOŚCI. Opinia na temat Planu zarządzania populacją wilka w Republice Białorusi AKTUALNOŚCI Chrońmy Przyr. Ojcz. 66 (5): 323 327, 2010 Słowo wstępne Zarządzanie populacjami gatunków rzadkich i zagrożonych, mających tak ogromne wymagania przestrzenne jak duże ssaki drapieżne, wymaga

Bardziej szczegółowo

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Rozmieszczenie, zagrożenia, perspektywy ochrony Grzegorz Górecki Stacja Terenowa Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Urwitałt 2013 Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

SSAKI. projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006. FPP Consulting

SSAKI. projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006. FPP Consulting SSAKI projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006 dr Karol Zub Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży FPP Consulting Przedmioty ochrony Mopek zachodni Barbastella

Bardziej szczegółowo

Teledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków

Teledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków Teledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków Założenia techniczne: (1) Rejestracja zwierząt w świetle dziennym

Bardziej szczegółowo

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10. Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.2014 Projekt realizowany przy wsparciu ze środków Norweskiego

Bardziej szczegółowo

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Warszawa, 2011 rok Poniższy raport został opracowany

Bardziej szczegółowo

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Prowadzący dr inż. Tomasz Kałamarz Hoczew 17-18.10.2013 r. Ryś (Felis lynx L. 1758) Fot. R. Maczyszyn Ryś jest gatunkiem, który stanowi

Bardziej szczegółowo

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI Maciej Januszczak Stacja Badawcza Fauny Karpat MiIZ PAN Ustrzyki Dolne Warsztaty realizowane są w ramach projektu Ochrona żubrów in situ w województwie zachodniopomorskim

Bardziej szczegółowo

Canis. Krajowa strategia ochrony wilka warunkująca trwałość gatunku w Polsce. Henryk Okarma Roman Gula Piotr Brewczyński

Canis. Krajowa strategia ochrony wilka warunkująca trwałość gatunku w Polsce. Henryk Okarma Roman Gula Piotr Brewczyński Program ochrony wilka C Canis lupus w P olsce Projekt Krajowa strategia ochrony wilka warunkująca trwałość gatunku w Polsce Henryk Okarma Roman Gula Piotr Brewczyński Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Bardziej szczegółowo

Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa

Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Janusz Mikoś Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Zbigniew Borowski Instytut Badawczy Leśnictwa VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014

Bardziej szczegółowo

Czarna magia oceny habitatowej w łowiectwie

Czarna magia oceny habitatowej w łowiectwie Czarna magia oceny habitatowej w łowiectwie W pracy na rzecz ochrony przyrody przyzwyczailiśmy się już do sytuacji, w której wąskie grupy społeczne forsują swoje pomysły, przedkładając prywatne interesy

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych [Dz.U. 2007 Nr 221 poz.1646] [Dz.U. 2013 poz.95] (weszło

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych (tekst ujednolicony 2) ) Na podstawie art. 8 ust. 4 ustawy

Bardziej szczegółowo

Programy łowieckie w zakresie regulacji i zarzadzania populacją dzika. Bartłomiej Popczyk

Programy łowieckie w zakresie regulacji i zarzadzania populacją dzika. Bartłomiej Popczyk Programy łowieckie w zakresie regulacji i zarzadzania populacją dzika Bartłomiej Popczyk Populacja dzika w Europie i Polsce od szeregu lat nieustannie wzrasta obecnie krajowa populacja dzika przekroczyła

Bardziej szczegółowo

Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta

Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta Metody, doświadczenia i problemy Rafał T. Kurek fot. Krzysztof Czechowski 1 Oddziaływanie infrastruktury liniowej Formy negatywnego

Bardziej szczegółowo

Liczebność i monitoring populacji wilka

Liczebność i monitoring populacji wilka Liczebność i monitoring populacji wilka FORUM DYSKUSYJNE O WILKU MOWA 18 czerwca 2019 r. Centrum Konferencyjno-Wystawiennicze IBL w Sękocinie Starym Wojciech Śmietana Koordynator Główny Monitoringu Wilka

Bardziej szczegółowo

Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce

Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce Dariusz Zalewski Katedra Hodowli Zwierząt Futerkowych i Łowiectwa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Bardziej szczegółowo

Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie

Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Ustrzyki Górne, 23.01.2015 Przedmioty monitoringu Kopytne baza żerowa drapieżników: Drapieżniki: - żubr - jeleń

Bardziej szczegółowo

ZałoŜenia dla wyznaczenia ostoi Ŝubra w Bieszczadach

ZałoŜenia dla wyznaczenia ostoi Ŝubra w Bieszczadach Kajetan Perzanowski Aleksandra Wołoszyn Gałęza Maciej Januszczak Stacja Badawcza Fauny Karpat Muzeum i Instytut Zoologii PAN ZałoŜenia dla wyznaczenia ostoi Ŝubra w Bieszczadach W Bieszczadach bytują dwie

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki

Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki Wielkie wymierania Konwencja Różnorodności Biologicznej 2002: zobowiązanie do ograniczenia tempa spadku bioróżnorodności do roku 2010 podpisane

Bardziej szczegółowo

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bardziej szczegółowo

PRZYGOTOWANO W RAMACH KAMPANII

PRZYGOTOWANO W RAMACH KAMPANII PRZYGOTOWANO W RAMACH KAMPANII PROMUJĄCEJ SIEĆ NATURA 2000 POD HASŁEM NATURA SIĘ O(D)PŁACA. PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO, FINANSOWANY ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM. z dnia 2015 r.

ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM. z dnia 2015 r. Projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2015 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Lasy

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA OBNIŻANIA POPULACJI DZIKÓW

STRATEGIA OBNIŻANIA POPULACJI DZIKÓW STRATEGIA OBNIŻANIA POPULACJI DZIKÓW Zagadnienia: Aktualna sytuacja epizootyczna ASF w Polsce Zagrożenie rozprzestrzeniania się wirusa ASF wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych Strategia obniżania populacji

Bardziej szczegółowo

Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych. Karnieszewice 12 września 2013r.

Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych. Karnieszewice 12 września 2013r. Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych Karnieszewice 12 września 2013r. Szkody łowieckie Na polach myśliwi są zobowiązani zrekompensować szkody ( wypłacone w 2011/12

Bardziej szczegółowo

The influence of habitat isolation on space use and genetic structure of stone marten Martes foina population

The influence of habitat isolation on space use and genetic structure of stone marten Martes foina population The influence of habitat isolation on space use and genetic structure of stone marten Martes foina population Wpływ izolacji środowiska na użytkowanie przestrzeni i strukturę genetyczną populacji kuny

Bardziej szczegółowo

Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach

Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach Ryś (Lynx lynx) został objęty ochroną gatunkową na terenie całego kraju w 1995 roku, a wilk (Canis lupus) w 1998 r. Szczególnie dużo

Bardziej szczegółowo

Drapieżnictwo II. (John Stuart Mill 1874, tłum. własne)

Drapieżnictwo II. (John Stuart Mill 1874, tłum. własne) Drapieżnictwo II Jeżeli w ogóle są jakikolwiek świadectwa celowego projektu w stworzeniu (świata), jedną z rzeczy ewidentnie zaprojektowanych jest to, by duża część wszystkich zwierząt spędzała swoje istnienie

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych [Dz.U. 2007 Nr 221 poz.1646] Na podstawie art. 8 ust. 4

Bardziej szczegółowo

Drapieżnictwo. Ochrona populacji zwierząt

Drapieżnictwo. Ochrona populacji zwierząt Drapieżnictwo Ochrona populacji zwierząt Ochrona populacji zwierząt Czy drapieżniki ograniczają liczebność ofiar? Kontrola z góry czy z dołu? Spektakularne przykłady wpływu drapieżnictwa na populacje:

Bardziej szczegółowo

Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1

Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1 Wilki w Bieszczadach Wilki zamieszkujące Bieszczady należą do populacji karpackiej, która oprócz Polski obejmuje swoim zasięgiem obszar Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy oraz Rumunii. Cała karpacka populacja

Bardziej szczegółowo

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,

Bardziej szczegółowo

Metody oceny liczebności ci kopytnych w środowisku leśnym

Metody oceny liczebności ci kopytnych w środowisku leśnym Metody oceny liczebności ci kopytnych w środowisku leśnym Jakub Borkowski Zakład ad Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Tropienia na śniegu Trudności w określaniu liczebności ci grupy, zwłaszcza

Bardziej szczegółowo

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,

Bardziej szczegółowo

Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych (Dz. U. z dnia 27 listopada 2007 r.) Na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Projekt wsiedlenia żubrów do Puszczy Augustowskiej. Piotr Wawrzyniak

Projekt wsiedlenia żubrów do Puszczy Augustowskiej. Piotr Wawrzyniak Projekt wsiedlenia żubrów do Puszczy Augustowskiej Piotr Wawrzyniak Czy krajowa populacja żubrów wymaga działań ochronnych? Wśród zagrożeń, określonych w European bison Status Survey and Conservation Action

Bardziej szczegółowo

Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków. Polskie Ostoje Ptaków

Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków. Polskie Ostoje Ptaków NARODOWY SŁOWIŃSKI PARK Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków Polskie Ostoje Ptaków Władysław Jankow Dzień Informacyjny

Bardziej szczegółowo

Badania genetyczne nad populacją jelenia w północno-wschodniej Polsce

Badania genetyczne nad populacją jelenia w północno-wschodniej Polsce Badania genetyczne nad populacją jelenia w północno-wschodniej Polsce Magdalena Niedziałkowska, Bogumiła Jędrzejewska, Jan Marek Wójcik Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży Cele badań 1) Poznanie

Bardziej szczegółowo

Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt

Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt Antoni Łabaj 1, Henryk Okarma 2 1. SmallGIS, ul. Wadowicka 8a, 30-415 Kraków 2. Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków labaj@smallgis.pl,

Bardziej szczegółowo

Raport z monitoringu wilka na pogórzu świętokrzyskim

Raport z monitoringu wilka na pogórzu świętokrzyskim Raport z monitoringu wilka na pogórzu świętokrzyskim Roman Gula, Artur Milanowski, Fundacja SAVE, 7 marca 2013 Krzysztof Ptak Wstęp Historia wilków w regionie świętokrzyskim Historia występowania wilków

Bardziej szczegółowo

Aspekty prawne ochrony wilka

Aspekty prawne ochrony wilka Aspekty prawne ochrony wilka Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Warszawa, dnia 31 października 2018 r. Warsztaty dotyczące potencjalnych sytuacji konfliktowych

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW Populacja żyjąca w Polsce północno-zachodniej o liczebności 110 osobników - to wielkość minimalna, uznawana za gwarantującą stabilne funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach

Bardziej szczegółowo

DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania

Bardziej szczegółowo

Dzikie koty w Polsce: ryś

Dzikie koty w Polsce: ryś Dzikie koty w Polsce: ryś Ryś eurazjatycki (Lynx lynx) należy do ssaków drapieżnych, do rodziny kotowatych. Jest dużym drapieżnikiem o masie ciała sięgającej u dorosłych osobników od 15 do 35 kg. W Polsce

Bardziej szczegółowo

Wilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie

Wilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie ubarwienie bardzo zróżnicowane od białego, przez żółto-pomarańczowe, brązowe, szare do czarnego puszysty ogon stanowi prawie 1/3 długości ciała (pełni istotną rolę w komunikacji i utrzymaniu równowagi)

Bardziej szczegółowo

Sytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie

Sytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie Procedura postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk Załącznik nr 2 (opracowane na podstawie: Nowak S., Mysłajek R. W., Okarma H., Śmietana W, 2005, Analiza dotychczasowych rodzajów i rozmiaru

Bardziej szczegółowo

Klub Przyrodników. Świebodzin, 14 lutego 2012 r.

Klub Przyrodników. Świebodzin, 14 lutego 2012 r. Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 14 lutego

Bardziej szczegółowo

Przepisy o ochronie przyrody

Przepisy o ochronie przyrody Przepisy o ochronie przyrody Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum. sala wyposażona w rzutnik multimedialny, ekran i komputer lub odtwarzacz multimedialny,

Gimnazjum. sala wyposażona w rzutnik multimedialny, ekran i komputer lub odtwarzacz multimedialny, Scenariusz 18 autor: Karolina Dobrowolska temat: Ochrona wilka w Polsce. Cele ogólne: zapoznanie z formami ochrony gatunków, zapoznanie z problemami ochrony wilka w Polsce, wskazanie sposobów i możliwości

Bardziej szczegółowo

Populacja dzika a problem szkód wyrządzanych w uprawach rolnych woj. pomorskiego. Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku

Populacja dzika a problem szkód wyrządzanych w uprawach rolnych woj. pomorskiego. Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku Populacja dzika a problem szkód wyrządzanych w uprawach rolnych woj. pomorskiego Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku 2 3 4 Aspekt społeczny RDLP w Gdańsku jest położona na terenie: 3 województw 21 powiatów

Bardziej szczegółowo

Monitoring przejść dla zwierząt

Monitoring przejść dla zwierząt Monitoring przejść dla zwierząt Rafał T. Kurek Zakres, metodyka oraz harmonogram realizacji 2 Podstawy prawne W obowiązującym prawie krajowym a także europejskim, brak szczegółowych zapisów odnoszących

Bardziej szczegółowo

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

Zielona infrastruktura w Polsce. Anna Liro Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

Zielona infrastruktura w Polsce. Anna Liro Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Zielona infrastruktura w Polsce Anna Liro Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Zielona infrastruktura priorytet nowej strategii Realizacja Strategii UE ochrony różnorodności biologicznej na lata 2020

Bardziej szczegółowo

Projekt Rozwój metapopulacji żubra w północno-wschodniej Polsce

Projekt Rozwój metapopulacji żubra w północno-wschodniej Polsce Projekt Rozwój metapopulacji żubra w północno-wschodniej Polsce maj 2014 kwiecień 2016 http://projekteog.sggw.pl Teren realizacji Projektu Struktura Projektu Zadanie 1 Ochrona żubra w Puszczy Białowieskiej

Bardziej szczegółowo

Sezon łowiecki na dziki

Sezon łowiecki na dziki Sezon łowiecki na dziki Autor: Mariusz Drożdż Data: 25 stycznia 2019 https://www. Polowanie na dziki stało się w tym roku niezwykle gorącym tematem. Jak przebiega? Plan został w 90 procentach wykonany

Bardziej szczegółowo

Wpływ drapieżników na populacje zwierzyny. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków fot. Zenon Wojtas

Wpływ drapieżników na populacje zwierzyny. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków fot. Zenon Wojtas Wpływ drapieżników na populacje zwierzyny Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Kraków fot. Zenon Wojtas DuŜe drapieŝniki DuŜe drapieŝniki DuŜe drapieŝniki oddziaływają bezpośrednio na populacje

Bardziej szczegółowo

1354 Niedźwiedź Ursus arctos

1354 Niedźwiedź Ursus arctos 1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity Badania genetyczne

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne Projekt z dnia 19 kwietnia 2006 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia. 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne Na podstawie art. 44 ust. 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im

Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Jakub Romanowski Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Zarządzania Zasobami Przyrody FORUM DYSKUSYJNE O WILKU MOWA Sękocin Stary, 18.06.2019

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z DZIAŁALNOŚCI STOWARZYSZENIE DLA NATURY WILK ZA 2009 ROK

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z DZIAŁALNOŚCI STOWARZYSZENIE DLA NATURY WILK ZA 2009 ROK SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z DZIAŁALNOŚCI STOWARZYSZENIE DLA NATURY WILK ZA 2009 ROK 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI Nazwa: Stowarzyszenie dla Natury WILK Siedziba/adres: ul. Górska 69, 43-376 Godziszka

Bardziej szczegółowo

Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las

Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają

Bardziej szczegółowo

Opracowanie Programu Ochrony Północnego Korytarza Ekologicznego. mgr Wojciech Lewandowski

Opracowanie Programu Ochrony Północnego Korytarza Ekologicznego. mgr Wojciech Lewandowski Opracowanie Programu Ochrony Północnego Korytarza Ekologicznego mgr Wojciech Lewandowski Program ochrony północnego korytarza ekologicznego Projekt polega na opracowaniu Programu ochrony północnego korytarza

Bardziej szczegółowo

konferencja Planowanie przestrzenne a ochrona łączności ekologicznej w północnowschodniej Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku

konferencja Planowanie przestrzenne a ochrona łączności ekologicznej w północnowschodniej Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku konferencja Planowanie przestrzenne a ochrona łączności ekologicznej w północnowschodniej Polsce Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku Dorota Ławreszuk Instytut Biologii Ssaków PAN OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Tomasz Borowik, Bogumiła Jędrzejewska. Instytut Biologii Ssaków PAN. Piotr Wawrzyniak. Lipowy Most 14.06.2011

Tomasz Borowik, Bogumiła Jędrzejewska. Instytut Biologii Ssaków PAN. Piotr Wawrzyniak. Lipowy Most 14.06.2011 Seminarium Monitorowanie populacji zwierząt łownych i zrównoważone łowiectwo Doświadczenia z inwentaryzacji ssaków kopytnych metodą pędzeń próbnych w północno-wschodniej Polsce Tomasz Borowik, Bogumiła

Bardziej szczegółowo

Europejskie i polskie prawo ochrony

Europejskie i polskie prawo ochrony Europejskie i polskie prawo ochrony przyrody wobec lasów Warsztaty Udział społeczny w zarządzaniu cennymi przyrodniczo lasami Izabelin 20-21 lutego 2015 Wymagania dyrektywy siedliskowej Natura 2000 zakaz

Bardziej szczegółowo

Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych

Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych Wanda Olech, Maria Sobczuk Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt SGGW Olsztyn 24 listopada 2017 ŻUBR największy lądowy

Bardziej szczegółowo

Zasady gospodarowania populacjami zwierzyny grubej wraz z zasadami selekcji populacyjnej i osobniczej P R O J E KT

Zasady gospodarowania populacjami zwierzyny grubej wraz z zasadami selekcji populacyjnej i osobniczej P R O J E KT Zasady gospodarowania populacjami zwierzyny grubej wraz z zasadami selekcji populacyjnej i osobniczej P R O J E KT Projekt zasad gospodarowania populacjami zwierzyny grubej został opracowany przez zespół

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja wilków i rysi w nadleśnictwach i parkach narodowych Polski

Inwentaryzacja wilków i rysi w nadleśnictwach i parkach narodowych Polski Inwentaryzacja wilków i rysi w nadleśnictwach i parkach narodowych Polski Projekt koordynowany przez: Zakład Badania Ssaków PAN, 17-230 Białowieża, ul. Waszkiewicza 1c; prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski,

Bardziej szczegółowo

Wyciąg z WIELOLETNIEGO ŁOWIECKI PLAN HODOWLANY na lata dla REJONU HODOWLANEGO NR 4 Bydgoski

Wyciąg z WIELOLETNIEGO ŁOWIECKI PLAN HODOWLANY na lata dla REJONU HODOWLANEGO NR 4 Bydgoski Wyciąg z WIELOLETNIEGO ŁOWIECKI PLAN HODOWLANY na lata 2007-2017 dla REJONU HODOWLANEGO NR 4 Bydgoski 2. DANE DOTYCZĄCE REJONU HODOWLANEGO 2.1. Opis rejonu hodowlanego Nr 4 Bydgoski Lp Województwo Nadleśnictwo

Bardziej szczegółowo

Walka z ASF - nowe rozwiązania prawne i nowe działania

Walka z ASF - nowe rozwiązania prawne i nowe działania https://www. Walka z ASF - nowe rozwiązania prawne i nowe działania Autor: Ewa Ploplis Data: 14 grudnia 2017 Od dwóch tygodni obserwujemy pojawienie się wirusa ASF w centralnej Polsce. Walka z ASF wymaga

Bardziej szczegółowo

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha powierzchnia po wyłączeniach,

Bardziej szczegółowo

WIELOLETNI ŁOWIECKI PLAN HODOWLANY

WIELOLETNI ŁOWIECKI PLAN HODOWLANY WIELOLETNI ŁOWIECKI PLAN HODOWLANY dla REJONU HODOWLANEGO (numer, nazwa) Plan zatwierdził.. (data, podpis) I. CZĘŚĆ OGÓLNA DANE OGÓLNE 1. Data sporządzenia planu wieloletniego.. 2. Imię, nazwisko i podpis

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału z biologii do klasy III.

Rozkład materiału z biologii do klasy III. Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:

Bardziej szczegółowo