Best for Biodiversity

Transkrypt

1 W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity

2 NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY WILKA Metody monitoringu populacji wilka

3 Wykładowcy Dr Sabina Pierużek-Nowak Prezes Zarządu Stowarzyszenia dla Natury Wilk Członkini Large Carnivore Initiative for Europe, Państwowej Rady Ochrony Przyrody i Kolegium Lasów Państwowych Dr inż. Robert W. Mysłajek Adiunkt w Instytucie Genetyki i Biotechnologii na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Wiceprezes Zarządu Stowarzyszenia dla Natury Wilk Członek Rady Naukowo-Społecznej LKP Lasy Beskidu Śląskiego Copyrights by authors, 2014

4 Monitoring a inwentaryzacja Inwentaryzacja jednorazowe zebranie danych w terenie o występowaniu gatunku i jego liczebności w danym roku Monitoring gatunku działanie wieloletnie w oparciu o dane zebrane tą samą metodą w trakcie kolejnych inwentaryzacji, pozwala na ocenę procesów zachodzących w populacji (wzrost lub spadek liczebności gatunku, zasięgu występowania, zagęszczeń, itp.), zdefiniowanie zagrożeń i metod zapobiegania

5 Metody zbierania danych o wilkach Tropienia Fot. R. Mysłajek

6 Tropy wilków w obrębie terytorium watahy Grupa 6 wilków Powierzchnia terytorium: 225 km 2 Średnia długość dobowej wędrówki wilków to 23 km (Jędrzejewski i in. 2002)

7 Tropy wilków w obrębie terytorium watahy 1 dzień po opadzie śniegu 23 km tropów 6 wilków

8 Tropy wilków w obrębie terytorium watahy 2 dzień po opadzie śniegu 46 km tropów 12

9 Tropy wilków w obrębie terytorium watahy 3 dzień po opadzie śniegu 69 km tropów 18 18

10 Tropy wilków w obrębie terytorium watahy 4 dzień po opadzie śniegu 92 km tropów

11 Tropy wilków w obrębie terytorium watahy 6 5 dzień po opadzie śniegu Każdy kolor przejścia grupy wilków jednym dniu km tropów 12 24

12 Trop dorosłego wilka (przednia łapa) na śniegu Długość (z pazurami) cm, szerokość 8-10 cm Tropy szczeniąt w zimie nie są mniejsze niż 10 cm (dł.) x 7 cm (szer.) Sabina Nowak Sabina Nowak

13 Różnice w wielkości tropów Tylna łapa Łapa przednia: dłuższa (0,5-1 cm) szersza (0,5 1 cm) tylna poduszka (piętkowa) o sercowatej podstawie Przednia łapa Łapa tylna: mniejsza węższa tylna poduszka zaokrąglona u podstawy Sabina Nowak

14 Trop dużego psa Zwykle jest szerszy i mniej regularny niż trop wilka. Pazury są słabiej odbite. Sabina Nowak Ważne: malamut, husky, owczarek niemiecki i podhalański oraz duże mieszańce mogą pozostawiać tropy bardzo podobne do wilków

15 Porównanie tropów dorosłego wilka i psa Wilk Pies Sabina Nowak Sabina Nowak

16 Ciąg tropów pojedynczego wilka odległość cm Robert W. Mysłajek Sabina Nowak

17 Sabina Nowak Nieliniowy ciąg tropów wilka (kłus)

18 Nieliniowy ciąg tropów wilka (kłus) Tylna łapa Kolejność odbić łap wilka w kłusie: z przodu - łapa tylna z tyłu - łapa przednia Przednia łapa Sabina Nowak

19 Typowe nieregularne tropy psa Robert W. Mysłajek Sabina Nowak

20 Tropy grupy wilków na śniegu 2 wilki 3 wilki 5 wilków

21 Tropy grupy wilków w głębszym śniegu Patrycja Tomczak

22 Tropienia wilków na piasku lub błocie

23 Trop dorosłego wilka na piasku (przednia łapa) długość cm szerokość 8-10 cm Sabina Nowak Sabina Nowak

24 Porównanie tropów dorosłego wilka i dużego psa Wilk Pies Sabina Nowak Sabina Nowak

25 Trop wilka (sznurowanie)

26 Nieliniowy ciąg tropów pojedynczego wilka (kłus) Robert W. Mysłajek Sabina Nowak

27 Tropy samicy i szczeniaka (sierpień)

28 Tropom psa często towarzyszą tropy człowieka Sabina Nowak

29 Tropy grupy wilków na piasku

30 Pomiary tropów wilków Długość i szerokość pojedynczego tropu Odległość pomiędzy tyłami dwóch kolejnych tropów

31 Sposób dokumentowania tropów Sabina Nowak Należy położyć wzdłuż tropów miarkę, by po powiększeniu zdjęcia widoczna była wielkość tropu i odległość między tropami

32 Znakowanie i inne ślady

33 Znakowanie moczem przez samca

34 Znakowanie moczem przez samca

35 Drapanie

36 Znakowanie moczem przez samicę Podczas rui ( połowa lutego) pojawia się w moczu samicy krew

37 Znakowanie moczem przez samicę Podczas rui ( połowa lutego) pojawia się w moczu samicy krew krople krwi na tropach samicy

38 Ruja - liczne miejsca kopulacji

39 Miejsca odpoczynku

40 Odchody wilków

41 Odchody wilków

42 Lokalizacja odchodów

43 Sposób dokumentowania odchodów

44 Pozostałości ofiar wilków

45 Świeża ofiara wilków (jeleń)

46 Stara ofiara wilków (jeleń)

47 Świeża ofiara wilków (sarna)

48 Nory wilków

49 Nory wilków

50 Nory wilków

51 Nory wilków

52 Wnętrze wilczej nory

53 Rejestracja i weryfikacja informacji o obserwacjach bezpośrednich wilków

54 Rejestracja informacji o śmiertelności wilków

55 Inne metody monitoringu i badań foto- i wideopułapki Fot. R. Mysłajek

56 Fotopułapki Fot. S. Nowak & R. Mysłajek, Z. Skibiński, S. Mendel

57 Telemetria Fot. J. Kusak

58 Telemetria Zastosowanie organizacja przestrzenna aktywność dyspersja drapieżnictwo Fot. J. Kusak

59 1. Radiotelemetria Fot. S. Nowak

60 2. Telemetria satelitarna

61 3. Telemetria GPS GSM

62 3. Telemetria GPS GSM Wędrówka wilka Alana przez Polskę, Białoruś i Litwę, kwiecień - wrzesień 2009 r. ponad 1400 km Projekt Federalnej Agencji Ochrony Środowiska Niemiec BfN Prowadzą: Gesa Kluth Ilka Reinhardt

63 Fot. R. Mysłajek Metody molekularne

64 liczebności populacji dyspersja różnorodność genetyczna pokrewieństwo Metody molekularne Zastosowanie rozrodczość i śmiertelność Fot. R. Mysłajek

65 Metody molekularne Możliwość wykorzystania różnorodnych źródeł DNA inwazyjne: tkanki, krew nieinwazyjne: odchody, mocz, sierść, krew z rui Fot. S. Nowak & R. Mysłajek

66 Struktura genetyczna populacji wilka w Polsce w oparciu o frekwencję haplotypów mtdna Czarnomska i in. 2013

67 Rozkład przestrzenny filogenetycznych haplotypów mtdna europejskich wilków Pilot i in. 2009

68 Systemy informacji przestrzennej (GIS) Fot. R. Mysłajek

69 Bazy danych

70 Analiza GIS danych z monitoringu

71 Rozmieszczenie watah wilków w Polsce w 2000/2001 według Inwentaryzacji wilka i rysia w Polsce Liczba watah: 33 2? 2? ? 3? ? 4? ? 33 2? Liczba wilków: (~570) ? 3? (~120) Zagęszczenie wilków: osobników na 100 km W. Jędrzejewski, S. Nowak, K. Schmidt, B. Jędrzejewska, ? ? Średnia wielkość watah: lasy watahy wilków 4,5 osobnika (zakres 2-10)

72 Wyniki inwentaryzacji wilka i rysia Rozmieszczenie i liczebność populacji wilka w sezonie 2003/2004 Rozmieszczenie i liczebność populacji wilka w sezonie 2006/2007 Instytut Biologii Ssaków PAN i Stowarzyszenie dla Natury Wilk