Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa

Transkrypt

1 Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Janusz Mikoś Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Zbigniew Borowski Instytut Badawczy Leśnictwa VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

2 Wstęp W Europie, Ameryce Północnej i Nowej Zelandii w ostatnich trzech dekadach liczebność kopytnych bardzo wzrosła Wskazywano różne czynniki jako przyczyny tego wzrostu: Wzrost częstości łagodnych zim (Mysterud et al.2001), Zmiany w zasadach zarządzania (Milner et al., 2006), Zmiany w gospodarce leśnej (Bobek et al. 1984) Zmiany w krajobrazie rolniczym (Mysterud et al.2002) VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

3 Wstęp Wzrost liczny jeleniowatych skutkuje wzrostem presji tych zwierząt na ekosystem na wielu płaszczyznach: Negatywny wpływ na regenerację lasu Spadek liczby gatunków preferowanych Zmniejszenie zróżnicowania gatunkowego roślin drzewiastych i zielnych Spadek różnorodności zgrupowań ptaków śpiewających i drobnych ssaków Szkody na uprawach leśnych Nasilenie konfliktu pomiędzy leśnictwem a łowiectwem VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

4 Wstęp Co możemy zrobić? Zmniejszyć liczebność jeleniowatych Oszacować liczebność Wskazać realne plany pozyskania łowieckiego Duże drapieżniki Stosować alternatywne do grodzeń metody ochrony lasu Chemiczne, mechaniczne i biologiczne Określić poziom od którego można mówić o szkodzie Poprawić zasobności pokarmowej środowiska Redukcja niezależnych od pokarmu czynników sprzyjających powstawaniu szkód Gospodarka leśna (rodzaj rębni, promowanie naturalnego odnowienia) VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

5 Wpływ gospodarki leśnej na szerokość niszy pokarmowej jeleniowatych (Reimoser 1996) Naturalne odnowienie VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

6 VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

7 Zależność pomiędzy zagęszczeniem jelenia wirginijskiego a śmiertelnością sadzonek jodły balsamicznej VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

8 Znaczenie dużych drapieżników Powrót dużych drapieżników w Europie i Ameryce Północnej wywołał zainteresowanie rodzajami oddziaływań tych drapieżników na zachowania ssaków kopytnych VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

9 Zagęszczenie jeleniowatych jako funkcja produkcji pierwotnej i obecności dużych drapieżników Ripple & Beschta 2012 VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

10 Wierzba wzdłuż strumienia w Parku Narodowym Yellowstone w 1996 i 2002 roku - 7 lat po reintrodukcji wilka (Ripple and Beschta 2004 Bioscience) VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

11 Czy wilki pomogą nam chronić odnowienie lasu przed jeleniowatymi? VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

12 Wpływ obecności wilka na populacje jeleniowatych (Borowski w przygotowaniu) VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

13 Szkody w zależności od okresu obecności wilków w ekosystemie VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

14 Uprawy leśne Młodniki 0,6 Średnia powierzchnia szkód na uprawach leśnych ha/ km -1 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 Wilki od conajmniej 2000r Wilki od roku 2005 Bez wilka VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

15 Wnioski Rola dużych drapieżników jako regulatorów presji jeleniowatych na ekosystemy leśne w Europie wydaje się niejednoznaczna Należy wprowadzić obligatoryjną inwentaryzację zwierzyny met. pędzeń próbnych w kompleksach leśnych (rejonach hodowlanych) Konieczne jest urealnienie planów łowieckich Należy promować odnowienie naturalne Stosować alternatywne do grodzeń metody ochrony lasu przed zwierzyną Przesunąć okres ostatecznej oceny udatności upraw i zmodyfikować jej kryteria Zmodyfikować zabiegi hodowlane VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014 roku

16 Szkody łowieckie Myśliwi są zobowiązani zrekompensować szkody od zwierzyny, które wystąpiły na polach (wypłacone odszkodowania: w 2011/12 48 mln zł, 2012/13 68 mln zł), W lasach myśliwi nie odpowiadają za szkody, a koszty ochrony lasu przed zwierzyną obciążają gospodarkę leśną, 2011r. 137mln zł 2012r mln zł 2013r mln zł Lasy Państwowe tolerując wysokie stany zwierzyny współfinansują PZŁ, Konsekwencją obowiązującego prawa jest beztroskie podejście PZŁ do problemu szkód łowieckich w lasach. 16

17 mln złotych ochrona przed zwierzyną odszkodowania łowieckie / / / / / / /

18 Powierzchnia (ha) Powierzchnia uszkadzanych drzewostanów ogółem (powyżej 20%) Uprawy Młodniki D-stany starsze Ogółem pow. uszkadzana

19 Przyczyny powstawania szkód łowieckich w lasach: 1. Dynamiczny wzrost liczebności jeleniowatych zaniżanie liczebności i poziomu odstrzału 2. Zachwianie struktury płci niewykonywanie planów odstrzału łań i kóz 3. Zmiany zachodzące w biotopach przebudowa drzewostanów, ograniczenie przestrzeni życiowej zwierzyny i bazy pokarmowej 4. Antropopresja 5. Strategia gospodarowania zwierzyną łowną 19

20 20

21 21

22 22

23 Bezpośrednie i pośrednie następstwa długotrwałej presji ssaków roślinożernych w lasach zagospodarowanych: Utrata stabilności drzewostanów, Bezpośrednie i pośrednie następstwa długotrwałej presji nadmiernej ilości ssaków roślinożernych w lasach zagospodarowanych, prowadzą do: Utraty stabilności drzewostanów, mogą prowadzić do utraty trwałości lasu, Wielu chorób drzew i drzewostanów, Zmniejszenia tępa wzrostu drzew i pogorszenia jakości drzewostanów, Utraty cennych domieszek, Niepożądanej zmiany składu gatunkowego drzewostanów, Przedłużenia okresu odnowienia, Ograniczenia funkcji pozaprodukcyjnych. Zmniejszenie tempa wzrostu i pogorszenie jakości drzewostanów, Utrata cennych domieszek, Wyhamowanie tempa regeneracji drzewostanów, Ograniczenie funkcji pozaprodukcyjnych.. 23

24 24

25 tyś. szt Liczebność wybranych gatunków zwierząt łownych w Polsce, w latach [dane GUS] 326,1 58,5 47,9 łosie daniel jeleń sarna dzik 402,2 85,1 57,1 72,7 74,4 5,8 3 3,9 4 4,1 476,5 4,4 560,8 514,9 597,1 691,6 173,5 118,3 79, ,5 92,2 99,8 140,7 2,1 5,4 5,4 7,5 3,1 9,1 13,1 3, ,9 180,2 255, ,9 282,2 217,2 23,1 8,4 27,2 11,7 28,2 13,7 25

26 tyś. szt Pozyskanie wybranych gatunków zwierząt łownych w Polsce, w latach 1995/ /13 [dane GUS] łosie daniele jelenie sarny dziki (29%) 158 (26%) 147 (21%) 161 (20%) 172 (20%) (49%) (35%) 41 (29%) 54 (30%) 69 (32%) 0 0,5 0,3 2,5 2,5 3,3 6,4 7,5 95/96 00/01 05/06 10/ /

27 Liczebność i zagęszczenie populacji jelenia w Polsce. (Bobek et al. 2013) Źródło informacji Rok Metoda Zagęszczenie N/1000 ha lasu Liczebność GUS 2012 Szacunki łowieckie 22,2 217 tys. Publikacje i dane nie publikowane z 47 nadleśnictw Tropienia na transektach Bloki taksacyjne 45,1 400 tys.? 27

28 28 Udział członków PZŁ według grup zawodowych

29 Wnioski 1. Należy pilnie przyjąć obiektywne metody inwentaryzacji zwierzyny i wykonać ogólnopolską ocenę liczebności zwierzyny grubej. 2. Konieczna jest redukcja liczebności jeleniowatych tam gdzie generują one wysokie koszty ochrony lasu i stopniowe odchodzenie od wielkopowierzchniowych grodzeń. 3. Prowadzenie gospodarki łowieckiej powinni koordynować nadleśniczowie, powołani na koordynatorów rejonów hodowlanych. 4. Należy znowelizować Wieloletnie Łowieckie Plany Hodowlane oraz wykonać ponowną waloryzację obwodów łowieckich. 5. Powinno się w pełni wykorzystać pośrednie metody ochrony lasu przed zwierzyną. 6. W perspektywie najbliższych lat należy przyjąć założenie las przed zwierzyną, regulujące zasady współdziałania gospodarki leśnej i łowieckiej 29

30 Wnioski szczegółowe a) Dzierżawców obwodów łowieckich powinno wyłaniać się w drodze przetargu przy urynkowieniu stawek tenuty dzierżawnej, b) Zmienić należy sposób naliczania tenuty dzierżawnej i jej dystrybucję, c) Zmienić trzeba sposób partycypacji dzierżawców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu z tytułu niewykonania planu odstrzału zwierzyny płowej, d) Należy wprowadzić odpowiedzialność finansową dzierżawców obwodów łowieckich za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne w lasach (podniesienie wskaźnika szkód gospodarczo znośnych do poziomu 25%). 30

31 Dziękujemy za uwagę 31