Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych. Karnieszewice 12 września 2013r.

Transkrypt

1 Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych Karnieszewice 12 września 2013r.

2 Szkody łowieckie Na polach myśliwi są zobowiązani zrekompensować szkody ( wypłacone w 2011/12 odszkodowania 48,6 mln zł ), W lasach myśliwi nie odpowiadają za szkody, Koszty ochrony lasu przed zwierzyną obciążają gospodarkę leśną, 2011r. 137mln zł (82% kosztów ochrony lasu w tym nowe grodzenia 87mln, zabezpieczenia mechaniczne 10 mln, zabezpieczenia chemiczne 20 mln zł), 2012r mln zł (69% kosztów ochrony lasu w tym nowe grodzenia 94 mln, zabezpieczenia mechaniczne 11 mln, zabezpieczenia chemiczne 22 mln zł), Lasy Państwowe tolerując wysokie stany zwierzyny płowej współfinansują gospodarkę łowiecką prowadzoną przez PZŁ (czynsz dzierżawny 9,5mln zł -5% kosztów kół i tylko 6,3% nakładów na ochronę upraw leśnych przed zwierzyną), Konsekwencją obowiązującego prawa jest beztroskie podejście PZŁ do problemu szkód łowieckich w lasach. 2

3 Liczba obwodów dzierżawionych wg kategorii jakości w Polsce. bardzo dobry; 1% (26) dobry; 3% (150) średni; 13% (602) bardzo słaby; 48% (2272) słaby; 35% (1680) 3

4 mln złotych 160 ochrona przed zwierzyną odszkodowania łowieckie / / / / / /2012 4

5 Powierzchnia upraw, młodników i drzewostanów uszkodzonych przez zwierzynę w Lasach Państwowych ( ). 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 Przyczyny powstawania szkód łowieckich w lasach 1. Dynamiczny wzrost liczebności jeleniowatych, zaniżanie liczebności (inwentaryzacja oparta o całoroczne obserwacje), zaniżanie poziomu odstrzału - ograniczone możliwości wykonawcze, 2. Zachwianie struktury płci, niepełne wykonywanie planów odstrzału łań i kóz w dłuższej perspektywie czasowej, 3. Zmiany zachodzące w biotopach, przebudowa drzewostanów, ograniczenie przestrzeni życiowej zwierzyny (zabudowa enklaw i powstawanie barier, powszechne grodzenia upraw leśnych), zmniejszenie bazy pokarmowej, 4. Antropopresja, 5. Strategia gospodarowania zwierzyną łowną, polowania w lesie przy nęciskach i przy uprawach rolnych, powszechne dokarmianie zwierzyny karmą pochodzenia rolniczego. 10

11 11

12 Dynamika liczebności populacji jelenia w różnych regionach Polski. Podano zagęszczenie populacji (N/1000 ha lasu) ocenione przy pomocy tropień na liniowych transektach oraz bloków taksacyjnych (Bobek et al). Region Lata Lata Beskid Żywiecki 18,5 49,7 Bieszczady 25,8 68,4 Bory Stobrawskie 45,1 104,7 Lasy Gliwicko-Raciborskie 48,3 128,0 Puszcza Borecka 20,4 26,1 Puszcza Niepołomicka 20,4 56,9 Puszcza Piska 10,5 33,8 12

13 Liczebność i zagęszczenie populacji jelenia w Polsce. (Bobek et al.) Źródło informacji Rok Metoda Zagęszczenie N/1000 ha lasu Liczebność GUS 2012 Szacunki łowieckie 22,2 203 tys. Publikacje i dane nie publikowane z 47 nadleśnictw Tropienia na transektach Bloki taksacyjne 45,1 410 tys.? 13

14 Liczebność i odstrzał jelenia szlachetnego na terenie RDLP w Gdańsku w latach i sezonach łowieckich 2007/ /13 Liczebność Odstrzał wykonanie

15 Liczebność i odstrzał sarny na terenie RDLP w Gdańsku w latach i sezonach łowieckich 2007/ /13 Liczebność Odstrzał wykonanie

16 Liczebność i odstrzał danieli na terenie RDLP w Gdańsku w latach i sezonach łowieckich 2007/ /13 Liczebność Odstrzał wykonanie

17 Przestrzenne rozmieszczenie grodzonych i niegrodzonych odnowień leśnych (wiek do 10 lat) na terenie Puszczy Niepołomickiej. (B. Bobek) 17

18 Przestrzenne rozmieszczenie upraw grodzonych i nie grodzonych w Nadleśnictwie Wejherowo 18

19 19 Nadleśnictwo ANALIZA ZABEZPIECZENIA UPRAW PRZED ZWIERZYNĄ W TYM UPRAWY ZABEZPIECZONE POWIERZCHNIA PRZED ODNOWIEŃ ZWIERZYNĄ SZTUCZNYCH HA POPRZEZ GRODZENIE W HA % UPRAWY ZABEZPIECZONE POPRZEZ GRODZENIE - HA REPELENTY - HA POZOSTAŁE METODY - HA 1 Choczewo 835,79 188,68 23% 188, ,19 109,69 2 Elbląg 1 097,50 369,00 34% 369,00 494,00 132,00 3 Gdańsk 911,26 377,27 41% 377,27 101,60 6,62 4 Kaliska 780,81 570,18 73% 570,18 5 Kartuzy 719,16 160,21 22% 160,21 136,40 31,68 6 Kolbudy 1 317,19 376,25 29% 376, ,50 139,20 7 Kościerzyna 1 629,20 187,03 11% 187, ,70 13,89 8 Kwidzyn 1 880,02 512,06 27% 512, ,93 9 Lębork 1 935,21 521,00 27% 521, ,00 339,02 10 Lipusz 1 250,35 234,88 19% 234,88 290,12 19,02 11 Lubichowo 2 123,31 472,91 22% 472, ,54 557,73 12 Starogard 1 681,42 579,02 34% 579, ,87 319,95 13 Strzebielino 1 325,61 385,16 29% 385,16 626,77 144,07 14 Wejherowo 949,94 408,06 43% 408,06 793,86 58,23 15 Cewice 1 452,14 408,62 28% 408, ,81 21,23 Razem ,33 29%

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 Struktura zawodowa i wiekowa myśliwych w Polsce. Cudzoziemcy - członkowie PZŁ; 1% Bezrobotni; 1% Właściciele firm; 14% Emeryci i renciści; 25% Rolnicy posiadający własne gospodarstwa; 10% Pozostałe zawody; 18% Zatrudnieni w sektorze prywatnym; 14% Młodzież kształcąca się w szkołach stacjonarnych; 1% Wojsko i policja; 5% Pracownicy Lasów Państwowych; 10% Pracownicy naukowi; 1% 25

26 Przykłady rozwiązań w niektórych landach niemieckich. 1. W Bawarii problem szkód w lasach i powszechnych ogrodzeń zaczęto rozwiązywać już od lat 70-tych. Uchwalono Bawarską Ustawę Leśną ( las przed zwierzyną ), Zredukowano poważnie liczebność jeleniowatych, Wprowadzono odszkodowania za szkody w lasach, 2. Zrezygnowano z selekcji osobniczej samców zwierzyny płowej, Strzela się 10-krotnie więcej sarny niż u nas, Jelenie są hodowane na większych obszarach leśnych zwanych obszarami hodowlanymi, 3. Zamiast inwentaryzacji zwierzyny prowadzi się monitoring odnowień leśnych w odstępach 3 letnich. Wyniki monitoringu determinują wielkość odstrzału zwierzyny płowej, 4. Obecnie nie grodzi się upraw leśnych, a ewentualne zabezpieczenia dotyczą wyłącznie gatunków wybitnie preferowanych przez jeleniowate. 26

27 Opłaty za uszkodzenie siewek i sadzonek przez zwierzynę łowną, stosowane w Bawarii. Zgryziony paczek wierzchołkowy Zgryziony paczek wierzchołkowy i boczne świerk i sosna świerk i sosna Wysokość < 0,5 m 0,25 / za sztukę 0,50 / za sztukę 0,5 m 1,0 m 0,5 / za sztukę >1,0 m 1,0 / za sztukę 1,0 / za sztukę 1,5 / za sztukę W przypadku gatunków liściastych opłaty zwiększa się o 100%. 27

28 Wnioski 1. Należy pilnie wypracować wspólnie z PZŁ, oficjalnie obowiązujące, obiektywne metody inwentaryzacji zwierzyny i wykonać ogólnopolską ocenę liczebności zwierzyny grubej oraz zrezygnować z szacunków opartych o całoroczne obserwacje. Obserwacje okresowe (VII-XII) winny być obligatoryjnie prowadzone przez myśliwych, celem określenia rzeczywistych parametrów populacyjnych, takich jak; przyrost zrealizowany oraz struktura płci i wieku. 2. Rozpocząć regulację liczebności tam gdzie zagęszczenie osobników na 1000 ha lasu przekracza 35 jeleni i 150 saren. W przypadku jelenia, ze względu na niewłaściwą strukturę płci, pozyskanie samic winno być zwiększone o 20-25%, w stosunku do samców. Będzie to możliwe jeżeli obligatoryjnie zastosowane zostaną wiarygodne metody oceny liczebności populacji, nastąpi dostosowanie uproszczonych kryteriów selekcji do regionalnych warunków oraz wydłużenie sezonu polowań na jelenie (lipiec sierpień odstrzał łań bez potomstwa). 28

29 Wnioski 3. Obecne zarządzanie i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych w Polsce ma charakter ekstensywny i cechuje się niskim poziomem profesjonalizmu. Jest to wynik niedostatecznego nadzoru administracji państwowej, co powoduje negatywne konsekwencje ekonomiczne, socjologiczne i ekologiczne. 4. Wydaje się logiczne i potrzebne by prowadzenie gospodarki łowieckiej koordynowali nadleśniczowie, powołani przez dyrektorów RDLP w porozumieniu z PZŁ na koordynatorów rejonów hodowlanych. Dlatego należy znowelizować ustawę łowiecką i nałożyć obowiązek inwentaryzacji oraz planowania pozyskania zwierzyny na Lasy Państwowe, które posiadają profesjonalną kadrę do wykonania takich zadań. 5. Należy znowelizować Wieloletnie Łowieckie Plany Hodowlane, które budowane w oparciu o zaniżone liczebności zwierzyny, straciły już na aktualności. Przy okazji należałoby wykonać ponowną waloryzację obwodów łowieckich w oparciu o rzeczywiste liczebności zwierzyny łownej. 29

30 Wnioski 6. Wraz z regulacją liczebności jeleniowatych należy stopniowo odchodzić od wielko powierzchniowych ogrodzeń, a program redukcji rozłożyć na lata. 7. W okresie przejściowym, odchodzenia od wielko powierzchniowych ogrodzeń i dochodzenia do liczebności zgodnej ze zweryfikowanymi docelowymi zagęszczeniami jeleniowatych, wskaźnik szkód gospodarczo znośnych mógłby być podniesiony do poziomu 25%. 8. Należy ograniczyć wysiedlanie danieli. 9. Niezbędna jest zmiana strategii gospodarowania populacjami zwierzyny łownej: Zrezygnowanie z dokarmiania zwierzyny karmą pochodzenia rolniczego, a w tym likwidacja nęcisk, Intensyfikacja polowań na jeleniowate przy uprawach leśnych. 30

31 Dziękuję za uwagę Janusz Mikoś Zdjęcia: J. Mikoś, B. Bobek 31