Szkolny konkurs chemiczny Grupa C Czas pracy 80 minut Piła 1 czerwca 2017 1
Zadanie 1. (0 3) Z konfiguracji elektronowej atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X wynika, że w tym atomie: elektrony rozmieszczone są w czterech powłokach elektronowych elektrony walencyjne rozmieszczone są w dwóch powłokach elektronowych liczba elektronów walencyjnych sparowanych jest dwa razy większa od liczby elektronów niesparowanych liczba elektronów niesparowanych jest większa niż jeden. a) Uzupełnij poniższą tabelę. Wpisz symbol pierwiastka X, dane dotyczące jego położenia w układzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego), do którego należy pierwiastek X. Symbol pierwiastka Numer okresu Numer grupy Symbol bloku b) Napisz fragment konfiguracji elektronowej atomu pierwiastka X opisujący rozmieszczenie elektronów walencyjnych w podpowłokach.... c) Dla jednego z niesparowanych elektronów walencyjnych podaj wartości dwóch charakteryzujących go liczb kwantowych: głównej i pobocznej. Ich wartości wpisz do tabeli. Liczba kwantowa Wartość liczb kwantowych Główna liczba kwantowa Poboczna liczba kwantowa Zadanie 2. (0 2) Do 41,00 cm3 wodnego roztworu wodorotlenku sodu o gęstości 1,22 g / cm 3, ale o nieznanym stężeniu, dodano nadmiar roztworu siarczanu(vi) miedzi(ii) (reakcja I). Po odsączeniu osad wyprażono do stałej masy, otrzymując 10,00 g tlenku miedzi(ii) (reakcja II). Opisane przemiany ilustrują poniższe równania. I CuSO 4 + 2NaOH Cu(OH) 2 + Na 2SO 4 II Cu(OH) 2 temp. CuO + H 2O Oblicz w procentach masowych stężenie roztworu wodorotlenku sodu użytego do przeprowadzenia reakcji I. 2
Zadanie 3. (0 1) Związek między mocą kwasu Brønsteda i sprzężonej z tym kwasem zasady w roztworach wodnych przedstawia zależność: K a K b = K w gdzie K a oznacza stałą dysocjacji kwasu, K b stałą dysocjacji sprzężonej zasady, a K w iloczyn jonowy wody. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Najsłabszą spośród następujących zasad: NO 2, CH 3 COO, I, HS jest : A. NO 2 B.CH 3 COO C. I D. HS Zadanie 4. (0 2) Próbkę stopu glinu z magnezem o masie 10,00 gramów roztworzono w kwasie solnym. Podczas tego procesu przebiegły reakcje opisane równaniami: 2Al + 6HCl 2AlCl 3 + 3H 2 Mg + 2HCl MgCl 2 + H 2 Wydzielony podczas reakcji wodór zajął objętość 11,85 dm3 (w przeliczeniu na warunki normalne). Oblicz skład tego stopu w procentach masowych. Informacja do zadań 5 6. W probówkach I, II i III przeprowadzono doświadczenie, w którym badano wpływ środowiska na redukcję jonów MnO 4. Dysponowano wodnymi roztworami: azotanu(iii) sodu siarczanu(vi) sodu kwasu siarkowego(vi) wodorotlenku sodu. Stwierdzono, że w probówce I nastąpiło odbarwienie fioletowego roztworu. W probówce III jon manganianowy(vii) zredukował się do związku, w którym mangan przyjmuje stopień utlenienia IV. 3
Zadanie 5. (0 1) Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując nazwy lub wzory użytych odczynników wybranych z podanej powyżej listy. Zadanie 6. (0 1) Napisz, co zaobserwowano podczas tego doświadczenia w probówkach II i III. Probówka II:........ Probówka III:....... Zadanie 7. (0 3) a) Napisz wzory jonów zawierających mangan, które powstały w wyniku redukcji jonów MnO 4 - w probówkach I i II. Probówka I:... Probówka II:... b) Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowoelektronowy) równanie reakcji redukcji i równanie reakcji utleniania zachodzących podczas reakcji przebiegającej w probówce III. Równanie reakcji redukcji:... Równanie reakcji utleniania:... Zadanie 8. (0 1) Uzupełnij poniższe zdanie, podkreślając właściwe określenie w każdym nawiasie. Manganian(VII) potasu wykazuje najsilniejsze właściwości utleniające w środowisku (obojętnym / zasadowym / kwasowym), a najsłabsze w środowisku (obojętnym / zasadowym / kwasowym). 4
Zadanie 9. (0 2) Po zmieszaniu 140,00 cm 3 wodnego roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu 0,54 mol dm -3 z 60,00 cm 3 kwasu solnego o stężeniu 2,06 mol dm-3 przebiegła reakcja opisana równaniem NaOH + HCl NaCl + H 2O a objętość powstałego roztworu była sumą objętości roztworów wyjściowych. Oblicz ph otrzymanego roztworu. W obliczeniach pośrednich nie należy zaokrąglać uzyskanych wartości liczbowych. Wynik końcowy zaokrąglij do drugiego miejsca po przecinku. Informacja do zadań 5 6. Typowym sposobem określania ph roztworu jest wykorzystanie wskaźników kwasowo zasadowych (alkacymetrycznych), które zmieniają barwę w zależności od stężenia jonów wodorowych w roztworze. W przypadku wskaźników wielobarwnych należy pamiętać, że barwa przejściowa wskaźnika nie musi odpowiadać bynajmniej odczynowi obojętnemu roztworu. Dla danego wskaźnika odczyn obojętny jest wtedy, gdy ph roztworu jest równe ujemnemu logarytmowi ze stałej dysocjacji wskaźnika (pk wskaźnika). Obszar zmienności barwy wskaźnika jest zazwyczaj zawarty w granicach dwu jednostek ph. Jednak bardziej czułe wskaźniki mają węższy zakres zmiany barwy a mniej czułe szerszy. Jeśli mówimy o kwasowej lub zasadowej barwie wskaźnika, to nie w odniesieniu do obojętnego odczynu roztworu (ph = 7) lecz do stałej dysocjacji wskaźnika (pk wskaźnika): 5
Zadanie10 (0-1) Na podstawie podanej informacji wstępnej określ, który ze wskaźników może być wykorzystany do rozróżnienia dwu roztworów kwasu solnego o stężeniach 10 2 mol/dm 3 i 10 5 mol/dm 3 znajdujących się w dwu oddzielnych zlewkach. Decyzję uzasadnij odpowiednimi obliczeniami. Zadanie 11 (0-1) Uszereguj kwasy RCOOH, R 1COOH i R 2COOH od najsłabszego do najmocniejszego wiedząc, że w roztworze wodnym o stężeniu 0,1 mol/dm 3 : I. RCOONH - 4 - żółcień metylowa barwi się na czerwono zaś błękit bromotymolowy na żółto II. R 1COONH 4 - lakmus barwi się na czerwono a żółcień metylowa na żółto III. R 1COONa - błękit bromotymolowy barwi się na niebiesko a błękit tymolowy na żółto IV. R 2COONa - czerwień metylowa barwi się na żółto a czerwień fenolowa na czerwono W rozważaniach przyjmij, że ph roztworu badanego jest równe maksymalnej wartości ph z zakresu wyznaczanego przez wskaźniki dla każdego z roztworów. Zadanie 12. (0 2) Dla reakcji chemicznej: 2NO (g) + Cl 2(g) 2NOCl stężenia początkowe substratów wynosiły: [NO] = 0,04 mol dm3 o, [Cl2] = 0,03mol dm3. Równanie kinetyczne tej reakcji ma postać: v = k [NO] 2 [Cl 2], gdzie k to stała szybkości reakcji chemicznej. Oblicz, ile razy zmieni się szybkość 6
reakcji w chwili, gdy przereaguje połowa tlenku azotu(ii), w stosunku do początkowej szybkości reakcji. Oceń, czy nastąpi wzrost, czy spadek szybkości reakcji. Informacja do zadań 13-14. W skali przemysłowej amoniak otrzymujemy metodą bezpośredniej syntezy z pierwiastków, tzw. metoda Habera - Boscha. Proces ten przedstawia równanie: N 2(g) + 3H 2(g) Fe 2NH 3 ΔH = - 92 kj Związek ten uczestniczy w różnych reakcjach. Zadanie 13(0-1) Dokończ zdania wpisując w miejsce kropek wyrażenia : zwiększy, zmniejszy lub nie zmieni. Zdanie 1 : Wydajność tworzenia amoniaku... się po podwyższeniu temperatury układu przy p=const. ; w wyniku obniżenia ciśnienia w układzie przy T=const. ilość azotu i wodoru... się. Zdanie 2 : Żelazo, które jest katalizatorem... energię aktywacji co spowoduje,że czas osiągnięcia stanu równowagi... się a wydajność tej reakcji... się. Zadanie 14(0-2) Sporządzono mieszaninę azotu i wodoru i zainicjowano reakcję. W mieszaninie poreakcyjnej znajduje się 3,5 dm 3 amoniaku i 0,5 dm 3 wodoru.objętości gazów mierzono w tych samych warunkach ciśnienia i temperatury. Oblicz procentowy skład objętościowy mieszaniny przedreakcyjnej, wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. 7
Informacja do zadań 15 16. Poniżej przedstawiono kilka właściwości wodorosoli kwasów wieloprotonowych wodorosole litowców rozpuszczone w wodzie mogą ulegać procesowi dysocjacji i hydrolizy (w roztworach wodnych ustalają się odpowiednie równowagi ). Odczyn ich wodnych roztworów może być kwaśny lub zasadowy, zależy od tego czy dominuje proces dysocjacji czy hydrolizy. Zbadano odczyn wodnych roztworów : NaHCO 3, NaHSO 3, NaHSO 4 i stwierdzono, że pierwszy z nich jest zasadowy a drugi i trzeci kwasowy. wodorowęglany charakteryzują się najmniejszą trwałością pod względem temperatury, ogrzane powyżej 60 o C ulegają rozkładowi. ''Soda oczyszczona'', która zawiera NaHCO 3 wykorzystywana jest jako substancja lecznicza eliminująca objawy choroby np. neutralizuje nadmiar kwasów w soku żołądkowym. Zadanie 15(0-2) Zapisz równania reakcji w formie jonowej świadczące o odczynie wodnych roztworów : NaHCO 3 :... NaHSO 3 :... NaHSO 4 :... Zadanie 16(0-2) a)zapisz równanie w formie cząsteczkowej rozkładu wodorowęglanu wapnia zawartego w wodzie podczas gotowania wody.... b) zapisz równanie reakcji w formie jonowej skróconej zobojętniania kwasu zawartego w soku żołądkowym za pomocą sody oczyszczonej.... BRUDNOPIS 8