Wymagania edukacyjne w technikum FIZYKA ROZSZERZONA kl. 3c Wymagania konieczne Temat (ocena dopuszczająca) Dział 5. Ruch drgający i fale mechaniczne. 5.1. Ruch harmoniczny pojęcia opisujące ruch drgający: położenie równowagi, wychylenie, amplitudę drgań, okres drgań, częstotliwość, fazę początkową, częstość kołową, zna jednostkę częstotliwości drgania gasnące ruch harmoniczny oraz oscylator harmoniczny silę sprężystości 5.2. Wychylenie, prędkość, zapisuje zależność Wymagania podstawowe (ocena dostateczne) podaje przykłady oscylatorów harmonicznych w życiu codziennym opisuje etapy ruchu harmonicznego z uwzględnieniem sił działających na ciało na poszczególnych etapach ruchu zapisuje wzór na silę sprężystości oblicza wartość siły sprężystości w odczytuje Wymagania rozszerzające (ocena dobra) opisuje analogie pomiędzy ruchem harmonicznym a ruchem po okręgu oblicza parametry ruchu harmonicznego w wyjaśnia zależność Wymagania (ocena bardzo dobra) oblicza parametry ruchu harmonicznego w oblicza Wymagania wykraczające (ocena celująca) doświadczenie obrazujące ruch harmoniczny wyprowadza 1
przyspieszenie i siła w ruchu harmonicznym 5.3. Energia w ruchu harmonicznym wychylenia od czasu w ruchu harmonicznym zapisuje zależność szybkości od czasu i przyspieszenia od czasu w ruchu harmonicznym zapisuje wzór na pracę siły sprężystości potencjalna sprężystości energie amplitudę, częstość kołową i fazę początkową z danego równania ruchu harmonicznego zapisuje zależność okresu od masy i współczynnika sprężystości dla masy na sprężynie opisuje zmiany kinetycznej oraz potencjalnej w ruchu harmonicznym zapisuje potencjalnej i kinetycznej od czasu wychylenia od czasu w ruchu harmonicznym przedstawia na wykresie wychylenia, szybkości i przyspieszenia od czasu w ruchu harmonicznym oblicza wychylenie, szybkość i przyspieszenie w dowolnej chwili czasu w ruchu harmonicznym opisuje zmiany siły w ruchu harmonicznym stosuje zasadę zachowania do obliczania całkowitej w ruchu harmonicznym w maksymalną szybkość i maksymalne przyspieszenie w ruchu harmonicznym zapisuje zależność siły w ruchu harmonicznym od czasu stosuje zasadę zachowania do obliczania całkowitej w ruchu harmonicznym w oblicza energię kinetyczną i zależność siły w ruchu harmonicznym od czasu wyprowadza zależność okresu od masy i współczynnika sprężystości dla masy na sprężynie wyprowadza potencjalnej i kinetycznej od czasu wyprowadza wzór na energie całkowitą w ruchu harmonicznym 2
5.4. Wahadło matematyczne i wahadło fizyczne model wahadła matematycznego wahało fizyczne długość zredukowana wahadła fizycznego opisuje model wahadła matematycznego, rozumie, że jest to obiekt teoretyczny zapisuje zależność okresu drgań wahadła matematycznego o jego długości oblicza okres drgań wahadła matematycznego w wyjaśnia izochronizmu wahadła matematycznego pojęcie opisuje moment siły działający na wahadło fizyczne oznacza graficznie siły działające na wahadło matematyczne stosuje zależność okresu drgań wahadła matematycznego o jego długości w stosuje izochronizmu wahadła matematycznego pojecie oblicza moment siły działający na wahadło fizyczne w oblicza częstość kołową oraz okres drgań wahadła fizycznego w potencjalną oscylatora harmonicznego w dowolnej chwili czasu stosuje zależność okresu drgań wahadła matematycznego o jego długości w oblicza parametry ruchu, moment oraz długość wahadła fizycznego w wyprowadza na okres drgań wahadła matematycznego i fizycznego 3
5.5. Wyznaczanie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła matematyczneg o 5.6. Drgania wymuszone. Rezonans mechaniczny przeprowadza pomiar długości i okresu drgań wahadła matematycznego notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej zapisuje końcowy wynik pomiaru bez uwzględnienia niepewności pomiarowych drgania własne oraz drgania wymuszone rezonans mechaniczny oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich zapisuje końcowy wynik pomiaru z uwzględnieniem niepewności pomiarowych wyjaśnia znaczenia częstości kołowej drgań własnych oraz zjawiska rezonansu mechanicznego w życiu codziennym oblicza długość zredukowana wahadła fizycznego w poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe stosuje zależność opisującą okres drgań wahadła matematycznego do wyznaczenia przyspieszenia ziemskiego formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami oblicza częstość kołową drgań własnych oscylatora harmonicznego w wyznacza niepewność pomiaru pośredniego przyspieszenia ziemskiego metodą najmniej korzystnego przypadku formułuje wnioski na temat oceny bledów pomiarowych sporządza sprawozdanie z przeprowadzonego oblicza częstość kołową drgań własnych oscylatora harmonicznego w przeprowadza doświadczenie i dokonuje obliczeń wyprowadza wzór na amplitudę drgań wymuszonych doświadczenie 4
5.7. Fale mechaniczne 5.8. Wielkości charakteryzując e fale fale mechaniczne ośrodek sprężysty szybkość i kierunek rozchodzenia się fali opisuje podział fal na poprzeczne i podłużne oraz na jednowymiarowe, powierzchniowe (płaskie i koliste) i przestrzenne linie jednakowej fazy i powierzchnie falową czoło fali zapisuje zależność siły wymuszającej drgania od czasu wyjaśnia pojęcia sprężystości objętości i kształtu wyjaśnia znaczenie ośrodka rozchodzenia się fali opisuje falę sinusoidalną: wskazuje dolinę i grzbiet fali wyjaśnia znaczenie impulsu falowego podaje przykłady różnych rodzajów fal w życiu codziennym wskazuje linie jednakowej fazy i powierzchnie falową wskazuje czoło fali wykreśla krzywą rezonansową określa warunki przekazywania drgań pomiędzy wahadłami mechanicznymi określa kierunek rozchodzenia się fali w określa, w których ośrodkach mogą rozchodzić się poszczególne typy fal oblicza natężenie fali w odczytuje i oblicza wielkości oblicza amplitudę drgań wymuszonych określa kierunek rozchodzenia się fali w wyjaśnia, dlaczego w niektórych ośrodkach niemożliwe jest rozchodzenie niektórych typów fal oblicza prędkość rozchodzenia się oraz długość fali w obrazujące zjawisko rezonansu doświadczenie obrazujące zjawisko fal mechanicznych wyprowadza wzór na natężenie fali dla różnych rodzajów fal 5
5.9. Zasada Huygensa. Odbicie załamanie fali i oraz promienie fali długość fali natężenie fali liczbę falową formułuje zasadę Huygensa opisuje odbicie fali: oznacza kat padania i odbicia formułuje prawo odbicia fali opisuje załamanie fali: oznacza kat padania i załamania oraz promienie fali wyjaśnia różnice pomiędzy szybkością rozchodzenia się fali i szybkością ruchu punktów ośrodka zapisuje wzór na natężenie fali dla różnych rodzajów fal zapisuje funkcję falową wyjaśnia znaczenie zasady Huygensa określa, które wielkości charakteryzujące fale zmieniają się po przejściu z jednego ośrodka do drugiego amplitudy, długości fali, okresu drgać, częstości kołowej oraz liczby falowej na podstawie funkcji falowej wykreśla zależność wychylenia od czasu i wychylenia od położenia dla fali sinusoidalnej oblicza prędkość rozchodzenia się oraz długość fali w oblicza energie przenoszoną przez fale w oblicza kąt padania i odbicia wykorzystuje prawo odbicia i prawo Snelliusa w oblicza energie przenoszoną przez fale w wykorzystuje prawo odbicia i prawo Snelliusa w obrazujące zjawiska odbicia i załamania fali mechanicznej 6
5.10. Ugięcie i interferencja fal 5.11. Fale dźwiękowe współczynnik załamania ośrodka drugiego względem pierwszego formułuje prawo Snelliusa opisuje ugięcie fali formułuje zasadę superpozycji opisuje interferencję fal fale spójne falę stojącą wyjaśnia, czym zajmuje się akustyka opisuje dźwięk jako falę mechaniczną trójwymiarową podaje wartość szybkości fal formułuje warunki maksymalnego wzmocnienia i osłabienia fali w skutek interferencji opisuje falę stojącą: wskazywać węzły i strzałki podaje zakres częstotliwości fal dźwiękowych słyszalnych dla człowieka ultra- i infradźwięki opisuje dźwięku cechy stosuje zasadę superpozycji w typowe dotyczące zjawisk falowych opisuje falę stojącą: wskazuje warunki maksymalnego wzmocnienia i wygaszenia przy powstawaniu fali stojącej określa próg słyszalności i próg bólu oblicza natężenie i głośność dźwięku w oblicza częstotliwość, stosuje zasadę superpozycji w dotyczące zjawisk falowych oblicza częstotliwość, długość i prędkość fal dźwiękowych w oblicza natężenie i głośność dźwięku w obrazujące zjawiska ugięci i interferencji fal mechanicznych zna przepisy bhp odnośnie natężenia dźwięku 7
5.12. Badanie drgań struny dźwiękowych w powietrzu podaje przykłady urządzeń wykorzystujących fale dźwiękowe zapisuje zależność pomiędzy częstotliwością drgań struny a długością jej drgającej części mierzy długość struny, oraz częstotliwość wydawanego przez nią dźwięku notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej zapisuje końcowy wynik pomiaru bez uwzględnienia niepewności pomiarowych (wysokość, natężenie, barwa) za pomocą wielkości charakteryzujących fale poziom natężenia i głośność dźwięku oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich zapisuje końcowy wynik pomiaru z uwzględnieniem niepewności pomiarowych sporządza częstotliwości dźwięku wykres od długości struny bez uwzględnienia prostokątów niepewności długość i prędkość fal dźwiękowych w podaje cechy dźwięku na podstawie wykresu wychylenia od czasu analizuje zależność pomiędzy częstotliwością drgań struny a długością jej drgającej części poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe sporządza wykres częstotliwości dźwięku od długości struny z uwzględnieniem prostokątów niepewności formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych formułuje wnioski na temat oceny bledów pomiarowych sporządza sprawozdanie z przeprowadzonego przeprowadza doświadczenie i dokonuje obliczeń 8
5.13. Zjawiska towarzyszące rozchodzeniu się fal dźwiękowych podaje przykłady występowania zjawisk falowych dla fal dźwiękowych w życiu codziennym wyjaśnia zjawiska odbicia, załamania, dyfrakcji i interferencji fal dźwiękowych wyjaśnia zjawiska echa i pogłosu wyjaśnia zjawisko dudnienia wyjaśnia zjawisko rezonansu akustycznego wyników z przewidywaniami oblicza parametry fal dźwiękowych w zjawiskach falowych w wyjaśnia zjawisko Dopplera podaje przykłady występowania zjawiska Dopplera w życiu codziennym podaje przykłady zastosowania zjawiska Dopplera zapisuje zależność pomiędzy częstotliwością fali dźwiękowej odbieranej przez obserwatora, a szybkością obserwatora i źródła dźwięku oblicza parametry fal dźwiękowych w zjawiskach falowych w wykorzystuje w zależność pomiędzy częstotliwością fali dźwiękowej odbieranej przez obserwatora, a szybkością obserwatora i źródła dźwięku obrazujące zjawiska falowe dla fal dźwiękowych wyjaśnia zjawisko przesunięcia ku czerwieni Dział 6. Grawitacja 6.1. Prawo 9
powszechnego ciążenia 6.2. Siła grawitacji a siła ciężkości zna historyczne teorie budowy wszechświata: geocentryczną i heliocentryczną siłę grawitacji formułuje prawo powszechnego ciążenia siłę ciężkości jako wypadkową siły grawitacji i siły odśrodkowej bezwładności wie, że siła ciężkości zmienia się wraz ze zmiana szerokości geograficznej i wysokości nad poziomem morza omawia i porównuje historyczne teorie budowy wszechświata: geocentryczną i heliocentryczną zapisuje wzór na siłę grawitacji oblicza siłę grawitacji w podaje wartość i jednostkę stałej grawitacji wyjaśnia zmiany siły ciężkości w od szerokości geograficznej i wysokości nad poziomem morza porównuje siłę ciężkości z silą grawitacji oraz przyspieszenie ziemskie z przyspieszeniem grawitacyjnym wykorzystuje wzór na siłę grawitacji w oznacza graficznie siły działające na ciało w polu grawitacyjnym oznacza graficznie siłę ciężkości jako wypadkową siły grawitacji i siły odśrodkowej bezwładności oblicza przyspieszenie grawitacyjne oblicza przyspieszenie ziemskie na różnych wysokościach nad poziomem morza wykorzystuje wzór na siłę grawitacji w oblicza przyspieszenie ziemskie na różnych szerokościach geograficznych wykorzystuje opisujące przyspieszenie ziemskie w omawia i porównuje nieścisłości historycznych teorii budowy wszechświata opisuje wpływ kształtu Ziemi na wielkość siły ciężkości 10
6.3. Pole grawitacyjne. Natężenie pola 6.4. Praca i energia potencjalna w polu grawitacyjnym pole grawitacyjne pole jednorodne i centralne natężenie pola zna jednostkę natężenia pola grawitacyjnego formułuje zasadę superpozycji pól i stosować ja do wyznaczania sił oraz natężenia pola dla układów punktów materialnych zachowawcze pole sił oznacza linie sił pola grawitacyjnego jednorodnego i centralnego oznacza linie sił pola grawitacyjnego układu ciał oblicza natężenie pola grawitacyjnego w stacjach wyjaśnia zmianę natężenia pola grawitacyjnego w miarę oddalania się od środka Ziemi wyjaśnia na czym polega zachowawczość wykorzystuje opisujące przyspieszenie ziemskie w wyjaśnia tożsamość miedzy natężeniem pola grawitacyjnego, a przyspieszeniem grawitacyjnym stosuje zasadę superpozycji pól do wyznaczania sił oraz natężenia pola dla układów punktów materialnych opisuje w zmianę natężenia pola grawitacyjnego w miarę oddalania się od środka Ziemi stosuje wzór na energię potencjalną w jednorodnym stosuje zasadę superpozycji pól do wyznaczania sił oraz natężenia pola dla układów punktów materialnych w stosuje wzór na energię potencjalną w jednorodnym oblicza teoretyczna wartość przyspieszenia grawitacyjnego, jako natężenia pola grawitacyjnego wyprowadza zależność opisującą zmianę natężenia pola grawitacyjnego w miarę oddalania się od środka Ziemi wyprowadza wzory na energie potencjalna w 11
wyjaśnia pojęcie siły średniej w centralnym polu grawitacyjnym jednorodnego pola grawitacyjnego zapisuje wzór na energię potencjalną w jednorodnym polu grawitacyjnym wyjaśnia na czym polega zachowawczość centralnego pola grawitacyjnego zapisuje wzór na energię potencjalną w centralnym polu grawitacyjnym oblicza energię potencjalną w jednorodnym i centralnym polu grawitacyjnym w polu grawitacyjnym w oblicza siłę średnią w centralnym polu grawitacyjnym, jako średnią geometryczną sił przedstawia na wykresie zależność pomiędzy siłą a odległością od źródła pola grawitacyjnego centralnego i wyznaczyć pracę jako pole pod wykresem (stosując wielkość siły średniej) stosuje wzór na energię potencjalną w centralnym polu grawitacyjnym przedstawia w na wykresie zależność potencjalnej w centralnym polu grawitacyjnym od odległości od źródła polu grawitacyjnym w wyjaśnia, dlaczego wzór na energię potencjalną w jednorodnym polu grawitacyjnym nie jest słuszny w polu centralnym stosuje wzór na energię potencjalną w centralnym polu grawitacyjnym w oblicza pracę i energię potencjalną w polu grawitacyjnym w centralnym i jednorodnym polu grawitacyjnym porównuje wzory na energie potencjalna w centralnym i jednorodnym polu grawitacyjnym 12
6.5. Potencjał pola grawitacyjnego potencjał pola grawitacyjnego powierzchnie ekwipotencjalne zapisuje wzór na potencjał pola grawitacyjnego oblicza potencjał pola grawitacyjnego w wskazuje graficznie powierzchnie ekwipotencjalne zapisuje zależność pomiędzy pracą w polu grawitacyjnym, a potencjałem pola wyjaśnia zmianę potencjału pola grawitacyjnego w miarę oddalania się od środka Ziemi zapisuje zależność pomiędzy natężeniem jednorodnego pola pola oblicza pracę i energię potencjalną w polu grawitacyjnym w stosuje wzór na potencjał pola grawitacyjnego w stosuje zależność pomiędzy pracą w polu grawitacyjnym, a potencjałem pola w opisuje zmianę potencjału pola grawitacyjnego w miarę oddalania się od środka Ziemi stosuje zależność pomiędzy natężeniem jednorodnego pola grawitacyjnego potencjałem pola a stosuje wzór na potencjał pola grawitacyjnego w stosuje zależność pomiędzy pracą w polu grawitacyjnym, a potencjałem pola w wyprowadza wzory na potencjał pola w jednorodnym i centralnym polu grawitacyjnym wyprowadza zależność pomiędzy pracą w polu grawitacyjnym, a potencjałem pola 13
6.6. Prawa Keplera ciała niebieskie: planety, gwiazdy, księżyce formułuje pierwsze prawo Keplera szybkość polową formułuje drugie prawo Keplera formułuje trzecie prawo Keplera zna jednostki długości używane w astronomii: jednostka astronomiczna, rok świetlny, parsek 6.7. Elementy kosmonautyki pierwszą prędkość kosmiczną satelitę satelitę geostacjonarnego grawitacyjnego a potencjałem pola podaje przykłady różnych ciał niebieskich rozumie znaczenie pierwszego prawa Keplera opisuje orbity ciał niebieskich: wskazywać ogniska, peryhelium, aphelium, półoś wielką, mimośród, promień wodzący rozumie znaczenie drugiego prawa Keplera jednostki długości używane w astronomii: jednostka astronomiczna, rok świetlny, parsek podaje wartości pierwszej i drugiej prędkości kosmicznej opisuje orbitę wskazuje zmiany prędkości ciał niebieskich krążących po orbitach w od odległości od punktu zaczepienia promienia wodzącego stosuje trzecie prawo Keplera w oblicza pierwszą prędkość kosmiczną dla danego ciała niebieskiego oblicza prędkość stosuje trzecie prawo Keplera w zamienia jednostki, w których wyrażone są odległości (jednostka astronomiczna, rok świetlny, parsek, metr) zna pierwsze uogólnione prawo Keplera wyprowadza wzór na pierwszą prędkość kosmiczną oblicza masę ciała niebieskiego na oblicza parametry elipsy wyjaśnia zbeczenie pierwszego uogólnionego prawa Keplera wyjaśnia zjawisko stanu nieważkości na orbicie okołoziemskiej trzecia 14
drugą prędkość kosmiczną Dział 7. Termodynamika. 7.1. Cząsteczkowa budowa materii opisuje podstawowe elementy kinetyczno - molekularnej teorii budowy materii (atomy, pierwiastki, związki chemiczne) wymienia główne założenia kinetyczno - molekularnej teorii budowy materii ciśnienie zna jednostkę satelity geostacjonarnego: wyjaśnia, dale czego orbita ta może się znajdować wyłącznie nad równikiem opisuje trzy stany skupienia zgodnie z kinetyczno - molekularną teorią budowy materii (sprężystość kształtu i objętości, wzajemne położenie cząsteczek) opisuje ruchy Browna opisuje jednostkę ciśnienia za pomocą jednostek podstawowych układu SI orbitalną satelity krążącego po zadanej orbicie i satelity geostacjonarnego oblicza druga prędkość kosmiczną dla danego ciała niebieskiego stosuje prawo Avogadra w podstawie ruchu jego satelity wyprowadza wzór na drugą prędkość kosmiczną wykorzystuje tożsamość siły grawitacji i siły dośrodkowej w ruchu po orbicie w stosuje prawo Avogadra w wykorzystuje pojęcia ciśnienia, gęstości, mola i masy molowej w prędkość kosmiczną obrazujące ściśliwość cieczy i gazów 15
7.2. Model gazu doskonałego. Podstawowy wzór teorii kinetyczno - molekularnej gazu 7.3. Temperatura. Równanie gazu doskonałego ciśnienia ciśnienie atmosferyczne oraz ciśnienie normalne dyfuzję gęstość mól i masę molową formułuje prawo Avogadra wymienia założenia modelu gazu doskonałego średnią prędkość kwantową ruchu cząsteczek oraz średnią kinetyczną cząsteczek energię temperaturę bezwzględną gazu podaje wielkość temperatury zera oblicza gęstość oblicza ciśnienie oblicza masę molową i liczbę moli substancji podaje przykłady gazów, które zachowują się w sposób bliski gazowi doskonałemu zapisuje podstawowy wzór teorii kinetyczno - molekularnej gazu doskonałego stosuje skalę Kelwina, zamienia stopnie Celsjusza na Kelwiny i odwrotnie stosuje podstawowy wzór teorii kinetyczno - molekularnej gazu doskonałego w stosuje równanie gazu doskonałego w stosuje równanie stosuje podstawowy wzór teorii kinetyczno - molekularnej gazu doskonałego w stosuje równanie gazu doskonałego w stosuje równanie Clapeyrona w wyjaśnia, czym jest model fizyczny wyprowadza podstawowy wzór teorii kinetyczno - molekularnej gazu doskonałego obrazujące wyrównanie 16
7.4. Energia wewnętrzna ciepło i bezwzględnego w stopniach Celsjusza wymienia parametry stanu gazu zapisuje i stosuje równanie Clapeyrona energię wewnętrzną, (niezależność od mechanicznej ciała, wprost proporcjonalna zależność od temperatury ciała) wyjaśnia znaczenia temperatury zera bezwzględnego zapisuje równanie gazu doskonałego zapisuje równanie Clapeyrona wyjaśnia znaczenie stałej gazowej, odnajduje jej wartość w karcie wybranych wzorów i stałych fizycznych zapisuje wzór na średnią energię ruchu postępowego cząsteczek gazu doskonałego podaje przykłady występowania i wykorzystania przewodnictwa cieplnego w życiu codziennym formułuje zależność Clapeyrona w oblicza średnią energię ruchu postępowego cząsteczek gazu doskonałego stosuje prawo przewodnictwa cieplnego w stosuje zależność pomiędzy ciepłem dostarczonym, a stosuje prawo przewodnictwa cieplnego w stosuje zależność pomiędzy ciepłem dostarczonym, a kinetycznej cząsteczek gazów poddanych dyfuzji obrazujące wpływ wykonanej pracy na energie wewnętrzną wyprowadza 17
7.5. Pierwsza zasada termodynamiki Praca przy zmianie objętości gazu 7.6. Izochoryczna przemiana gazu ciepło przewodnictwo cieplne formułuje prawo przewodnictwa cieplnego ciepło właściwe i ciepło molowe konwekcję i promieniowanie cieplne formułuje zasadę równoważności ciepła i pracy formułuje pierwszą zasadę termodynamiki pomiędzy ciepłem dostarczonym, a zmianą temperatury, która zaszła na skutek dostarczenia ciepła podaje przykłady występowania i wykorzystania konwekcji i promieniowania cieplnego w życiu codziennym wyjaśnia zasadę równoważności ciepła i pracy wyjaśnia znaczenie pierwszej zasady dynamiki opisuje przemianę zmianą temperatury, która zaszła na skutek dostarczenia ciepła w oblicza ciepło właściwe i ciepło molowe stosuje pierwsza zasadę termodynamiki w oblicza pracę wykonaną nad gazem doskonałym przez siłę zewnętrzną, jako pole pod wykresem ciśnienia od objętości stosuje prawo zmianą temperatury, która zaszła na skutek dostarczenia ciepła w stosuje pierwsza zasadę termodynamiki w stosuje prawo zależność pomiędzy ciepłem właściwym i ciepłem molowym 18
7.7. Izobaryczna przemiana gazu przemianę gazową przemianę izochoryczną formułuje prawo Charlesa formułuje trzecią zasadę termodynamiki opisuje zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w izochorycznej przemianę izobaryczną formułuje prawo Gay-Lussaca opisuje zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną izochoryczną sporządza wykresy wzajemnych ciśnienia, temperatury i objętości w izochorycznej wskazuje izochory na wykresie ciśnienia od temperatury opisuje zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w izochorycznej opisuje przemianę izobaryczną sporządza wykresy wzajemnych ciśnienia, temperatury objętości i w Charlesa w oblicza zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w izochorycznej w stosuje prawo Gay-Lussaca w oblicza zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę Charlesa w oblicza zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w izochorycznej stosuje prawo Gay-Lussaca w oblicza zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę obrazujące przemianę izochoryczną wyjaśnia znaczenie trzeciej zasady termodynamiki obrazujące przemianę izobaryczną wyprowadza zależność 19
7.8. Izotermiczna przemiana gazu 7.9. Pozostałe przemiany gazu przez siłę izobarycznej zewnętrzną oraz zewnętrzną oraz zewnętrzną oraz wskazuje izobary ciepło w ciepło w ciepło w na wykresie izobarycznej w izobarycznej w izobarycznej objętości od temperatury wyjaśnia zależność pomiędzy ciepłem molowym gazu przy stałej objętości ( ) i przy stałym ciśnieniu ( ) opisuje przemianę stosuje prawo stosuje prawo przemianę izotermiczną Boyle'a - Boyle'a - izotermiczną sporządza wykresy Mariotte'a w Mariotte'a w formułuje prawo wzajemnych Boyle'a - Mariotte'a ciśnienia, oblicza zmianę oblicza zmianę opisuje zmianę temperatury i objętości w wewnętrznej, wewnętrznej, wewnętrznej, pracę wykonaną pracę wykonaną pracę wykonaną izotermicznej przez siłę przez siłę przez siłę wskazuje izotermy zewnętrzną oraz zewnętrzną oraz zewnętrzną oraz na wykresie ciepło w ciepło w ciepło w ciśnienia od izotermicznej w izotermicznej w izotermicznej objętości pomiędzy ciepłem molowym gazu przy stałej objętości ( ) i przy stałym ciśnieniu ( ) obrazujące przemianę izotermiczną 20
doskonałego 7.10. Silnik cieplny. Druga zasada termodynamiki przemianę adiabatyczną zapisuje równanie Poissona wykładnik adiabaty opisuje zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w adiabatycznej silnik cieplny cykl termodynamiczny sprawność opisuje przemianę adiabatyczną sporządza wykresy wzajemnych ciśnienia, temperatury i objętości w adiabatycznej, wskazywać adiabaty porównuje zmiany parametrów gazu przy różnych przemianach opisuje silnik cieplny opisuje cykl termodynamiczny wyjaśnia zasadę pracy silnika stosuje równanie Poissona w oblicza zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w adiabatycznej w rozpoznaje przemiany szczególne przemiany gazowe na wykresach wzajemnych ciśnienia, temperatury i objętości opisuje zasadę działania silnika spalinowego stosuje równanie Poissona w oblicza zmianę wewnętrznej, pracę wykonaną przez siłę zewnętrzną oraz ciepło w adiabatycznej w oblicza sprawność w obrazujące przemianę adiabatyczną 21
7.11. Zmiana stanów skupienia formułuje drugą zasadę termodynamiki topnienie i krzepnięcie, temperaturę topnienia, ciepło topnienia parowanie i skraplanie, ciepło parowania temperaturę krytyczną wrzenie, temperaturę Carnota: opisuje cykl Carnota oznacza na wykresie ciśnienia od objętości pracę użyteczną wykonaną podczas cyklu Carnota oblicza sprawność w wyjaśnia znaczenie drugiej zasady termodynamiki wyjaśnia różnicę pomiędzy parowaniem i wrzeniem opisuje zmianę ciepła parowania wraz ze wzrostem temperatury podaje przykłady sytuacji życia codziennego, w których można zaobserwować pobieranie ciepła sporządza równanie bilansu cieplnego w sporządza równanie bilansu cieplnego w obrazujące zależność temperatury topnienia i wrzenia od ciśnienia sporządza i omawia wykres fazowy, definiuje punkt potrójny 22
wrzenia formułuje zasadę bilansu cieplnego sublimację i resublimację podaje przykłady zmian stanów skupienia i zjawisk z tym związanych w życiu codziennym podczas topnienia i parowania przedstawia na wykresie temperatury od ciepła pobranego proces zmiany stanów skupienia wody 7.12. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy za pomocą kalorymetru mierzy masy naczyń pełnych i pustych, oblicza masy cieczy mierzy temperatury początkową i końcową notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej zapisuje końcowy wynik pomiaru bez uwzględnienia niepewności pomiarowych oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich zapisuje końcowy wynik pomiaru z uwzględnieniem niepewności pomiarowych formułuje równanie bilansu cieplnego poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe za pomocą równania bilansu cieplnego oblicza wartość ciepła właściwego badanej cieczy formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami wyznacza niepewność pomiaru pośredniego masy oraz ciepła właściwego metoda najmniej korzystnego przypadku formułuje wnioski na temat oceny bledów pomiarowych sporządza sprawozdanie z przeprowadzonego przeprowadza doświadczenie i dokonuje obliczeń 23
Podczas pracy na lekcjach kształcimy u uczniów umiejętność: opisywania obserwowanych zjawisk; przeprowadzania doświadczeń i wyciągania wniosków z otrzymanych wyników; rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych; analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych). Proponujemy różne metody pracy na lekcjach: praktyczne, np. eksperymenty, projekty, wycieczki do placówek badawczych i naukowych; poszukujące, np. dyskusje, obserwacje, pomiary, gry dydaktyczne; podające, np. pogadanki, wykłady, pracę z tekstem. Przy ocenie ucznia bierzemy pod uwagę jego wiadomości teoretyczne, umiejętności i działania. Trudno będzie ocenić ucznia, prowadząc lekcje w wymiarze tylko jednej godziny w tygodniu. Oprócz wiadomości i umiejętności znaczący wpływ na ocenę ucznia powinna mieć jego systematyczna praca, przygotowanie do lekcji i aktywne w niej uczestnictwo, wykonywanie doświadczeń w szkole i w domu, udział w wycieczkach naukowych. Wymagania konieczne zna podstawowe pojęcia fizyczne; opanował podstawowe wiadomości teoretyczne; potrafi opisać ; potrafi omówić zjawiska fizyczne. Wymagania podstawowe opanował wiadomości teoretyczne; zna podstawowe pojęcia fizyczne, wzory i jednostki; potrafi rozwiązywać zadania o średnim stopniu trudności; 24
potrafi planować, wykonywać i opisywać ; rozumie pomiędzy wielkościami fizycznymi; potrafi odczytywać i sporządzać wykresy. Wymagania rozszerzające Uczeń spełnia podstawowe, a ponadto: potrafi poprawnie analizować przyczyny i skutki zdarzeń, wyciągać wnioski; potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe; potrafi prowadzić obserwacje i pomiary; potrafi rozwiązywać typowe zadania teoretyczne i praktyczne. Wymagania Uczeń spełnia podstawowe i rozszerzające, a ponadto: potrafi rozwiązywać trudniejsze zadania teoretyczne i praktyczne; aktywnie uczestniczy w lekcjach; potrafi projektować i wykonywać ; potrafi opracowywać i interpretować wyniki doświadczeń; potrafi korzystać z różnych źródeł informacji. Wymagania wykraczające Uczeń spełnia, a ponadto: uczestniczy w konkursach fizycznych; prowadzi badania, obserwacje i opracowuje wyniki swoich działań. Kryteria oceny uczniów Ocena dopuszczająca (2) uczeń spełnia 50% wymagań koniecznych i podstawowych. Ocena dostateczna (3) uczeń spełnia 80% wymagań koniecznych i podstawowych. Ocena dobra (4) uczeń spełnia konieczne, podstawowe i część rozszerzających. Ocena bardzo dobra (5) uczeń spełnia konieczne, podstawowe, rozszerzające i. Ocena celująca (6) uczeń spełnia konieczne, podstawowe, rozszerzające, i wykraczające. 25