mgr Anna Hulboj Treści nauczania

Transkrypt

1 mgr Anna Hulboj Realizacja treści nauczania wraz z wymaganiami szczegółowymi podstawy programowej z fizyki dla klas 7 szkoły podstawowej do serii Spotkania z fizyką w roku szkolnym 2017/2018 (na podstawie Programu nauczania fizyki w szkole podstawowej Spotkania z fizyką Grażyny Francuz Ornat oraz Teresy Kulawik) Treści nauczania fizyka jako nauka doświadczalna procesy fizyczne, zjawisko fizyczne ciało fizyczne a substancja pracownia fizyczna przepisy BHP i regulamin pracowni fizycznej system oceniania wielkości fizyczne i ich pomiar układ SI obserwacja doświadczenie (eksperyment) analiza danych niepewność pomiarowa cyfry znaczące rodzaje oddziaływań skutki oddziaływań wzajemność oddziaływań siła cechy siły wielkość wektorowa wielkość liczbowa (skalarna) siłomierz siła wypadkowa siły równoważące się Wymagania szczegółowe podstawy programowej Uczeń: Pierwsze spotkanie z fizyką opisuje przebieg doświadczenia lub pokazu; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów (I.4) przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania obserwacji, pomiarów i doświadczeń (I.9) przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina) (II.3) stosuje pojęcie siły jako działania skierowanego (wektor); wskazuje wartość, kierunek i zwrot wektora siły; posługuje się jednostką siły (II.10) sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, nacisku, sprężystości, wyznacza i rysuje siłę wypadkową dla sił o jednakowych kierunkach; opisuje i rysuje siły, które się równoważą (II.12) doświadczalnie: wyznacza wartość siły za pomocą siłomierza albo wagi analogowej lub cyfrowej (II.18c) atomy cząsteczki R dyfuzja spójność przyleganie R rodzaje menisków zjawisko napięcia powierzchniowego na przykładzie wody zjawisko napięcia powierzchniowego na przykładzie wody formowanie się kropli stan skupienia substancji właściwości substancji w stałym stanie skupienia właściwości cieczy Właściwości i budowa materii wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu (I.2)

2 właściwości gazów masa i jej jednostka ciężar ciała siła ciężkości (siła grawitacji) schemat rozwiązywania zadań gęstość i jej jednostka w układzie SI sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, nacisku, sprężystości, posługuje się pojęciami masy i gęstości oraz ich jednostkami; analizuje różnice gęstości substancji w różnych stanach skupienia wynikające z budowy mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów (V.1) stosuje do obliczeń związek gęstości z masą i objętością (V.2) opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego; ilustruje istnienie sił spójności i w tym kontekście tłumaczy formowanie się kropli (V.8) doświadczalnie: demonstruje istnienie ciśnienia atmosferycznego; demonstruje zjawisko napięcia powierzchniowego (V.9a) doświadczalnie wyznacza gęstość substancji z jakiej wykonany jest przedmiot o kształcie regularnym za pomocą wagi i przymiaru lub o nieregularnym kształcie za pomocą wagi, cieczy i cylindra miarowego (V.9d) parcie (nacisk) ciśnienie i jego jednostka w układzie SI ciśnienie hydrostatyczne ciśnienie atmosferyczne doświadczenie Torricellego R paradoks hydrostatyczny prawo Pascala siła wyporu prawo Archimedesa warunki pływania ciał Hydrostatyka i aerostatyka stosuje pojęcie siły jako działania skierowanego (wektor); wskazuje wartość, kierunek i zwrot wektora siły; posługuje się jednostką siły (II.10) posługuje się pojęciem parcia (nacisku) oraz pojęciem ciśnienia w cieczach i gazach wraz z jego jednostką; stosuje do obliczeń związek między parciem a ciśnieniem ( V.3) posługuje się pojęciem ciśnienia atmosferycznego (V.4) posługuje się prawem Pascala, zgodnie z którym zwiększenie ciśnienia zewnętrznego powoduje jednakowy przyrost ciśnienia w całej objętości cieczy lub gazu (V.5) stosuje do obliczeń związek między ciśnieniem hydrostatycznym a wysokością słupa cieczy i jej gęstością (V.6) analizuje siły działające na ciała zanurzone w cieczach lub gazach, posługując się pojęciem siły wyporu i prawem Archimedesa (V.7) doświadczalnie: demonstruje istnienie ciśnienia atmosferycznego; demonstruje zjawisko napięcia powierzchniowego (V.9a) doświadczalnie demonstruje prawo Pascala oraz zależność ciśnienia hydrostatycznego od wysokości słupa cieczy (V.9b) doświadczalnie demonstruje prawo Archimedesa i na tej

3 ruch względność ruchu układ odniesienia tor ruchu droga ruch jednostajny prostoliniowy prędkość ruch niejednostajny prędkość chwilowa prędkość średnia ruch prostoliniowy jednostajnie przyspieszony R droga w ruchu jednostajnie przyspieszonym przyspieszenie ruch jednostajnie opóźniony prędkość końcowa ruchu ruch prostoliniowy jednostajnie przyspieszony przyspieszenie i prędkość końcowa poruszającego się ciała droga (przyrosty drogi w kolejnych sekundach ruchu) Kinematyka podstawie analizuje pływanie ciał; wyznacza gęstość cieczy lub ciał stałych (V.9c) opisuje i wskazuje przykłady względności ruchu (II.1) wyróżnia pojęcia tor i droga (II.2) przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina) (II.3) nazywa ruchem jednostajnym ruch, w którym droga przebyta w jednostkowych przedziałach czasu jest stała (II.5) wyznacza wartość prędkości i drogę z wykresów zależności prędkości i drogi od czasu dla ruchu prostoliniowego odcinkami jednostajnego oraz rysuje te wykresy na podstawie podanych informacji (II.6) nazywa ruchem jednostajnie przyspieszonym ruch, w którym wartość prędkości rośnie w jednakowych przedziałach czasu o tę samą wartość, a ruchem jednostajnie opóźnionym - ruch, w którym wartość prędkości maleje w jednakowych przedziałach czasu o tę samą wartość (II.7) posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego; wyznacza wartość przyspieszenia wraz z jednostką; stosuje do obliczeń związek przyspieszenia ze zmiana prędkości i czasem, w którym ta zmiana nastąpiła (II.8) wyznacza zmianę prędkości i przyspieszenie z wykresów zależności prędkości od czasu dla ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego (przyspieszonego lub opóźnionego) (II.9) doświadczalnie wyznacza prędkość z pomiaru czasu i drogi z użyciem przyrządów analogowych lub cyfrowych bądź oprogramowania do pomiarów na obrazach wideo (II.18b) I zasada dynamiki bezwładność II zasada dynamiki Newtona definicja jednostki siły swobodne spadanie ciał czas swobodnego spadania ciał przyspieszenie ziemskie przyspieszenie grawitacyjne III zasada dynamiki Newtona zjawisko odrzutu siły oporu ruchu tarcie statyczne tarcie kinetyczne opór powietrza Dynamika sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, sprężystości, nacisku,

4 wyznacza i rysuje siłę wypadkową dla sił o jednakowych kierunkach; opisuje i rysuje siły, które się równoważą (II.12) opisuje wzajemne oddziaływanie ciał posługując się trzecią zasadą dynamiki (II.13) analizuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki (II.14) posługuje się pojęciem masy jako miary bezwładności ciał; analizuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki i stosuje do obliczeń związek między siłą i masą a przyspieszeniem (II.15) opisuje spadek swobodny jako przykład ruchu jednostajnie przyspieszonego (II.16) posługuje się pojęciem siły ciężkości; stosuje do obliczeń związek między siłą, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym (II.17) Praca, moc, energia doświadczalnie ilustruje: I zasadę dynamiki, II zasadę dynamiki, III zasadę dynamiki (II.18a) formy energii praca jednostka pracy moc jednostka mocy energia mechaniczna rodzaje energii mechanicznej energia potencjalna grawitacji jednostka energii energia potencjalna sprężystości energia kinetyczna układ izolowany zasada zachowania energii energia wewnętrzna temperatura skale temperatur ciepło jednostka ciepła sposoby przekazywania ciepła I zasada termodynamiki przewodnictwo cieplne konwekcja w cieczach i gazach promieniowanie ciepło właściwe jednostka ciepła właściwego wyznaczanie ciepła właściwego topnienie krzepnięcie parowanie wrzenie skraplanie posługuje się pojęciem pracy mechanicznej wraz z jej jednostką; stosuje do obliczeń związek pracy z siłą i drogą, na jakiej została wykonana (III.1) posługuje się pojęciem mocy wraz z jej jednostką; stosuje do obliczeń związek mocy z pracą i czasem, w którym została wykonana (III.2) posługuje się pojęcie energii kinetycznej, potencjalnej grawitacji i potencjalnej sprężystości; opisuje wykonaną pracę jako zmianę energii (III.3) wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji oraz energii kinetycznej (III.4) wykorzystuje zasadę zachowania energii do opisu zjawisk oraz zasadę zachowania energii mechanicznej do obliczeń (III.5) Termodynamika wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu (I.2) przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania obserwacji, pomiarów i doświadczeń (I.9) posługuje się pojęciem temperatury; rozpoznaje, że ciała o równej temperaturze pozostają w stanie równowagi termicznej (IV.1) posługuje się skalami temperatur (Celsjusza, Kelvina, Fahrenheita); przelicza temperaturę w skali Celsjusza na temperaturę w skali Kelvina i odwrotnie (IV.2) wskazuje, że nie następuje przekazywanie energii w postaci

5 sublimacja resublimacja topnienie R ciepło topnienia krzepnięcie ciała o budowie krystalicznej i ciała bezpostaciowe parowanie wrzenie R ciepło parowania skraplanie ciepła (wymiana ciepła) między ciałami o tej samej temperaturze (IV.3) wskazuje, że energię układu (energię wewnętrzną) można zmienić, wykonując nad nim pracę lub przekazując energię w postaci ciepła ( IV.4) analizuje jakościowo związek między temperaturą a średnią energią kinetyczną (ruchu chaotycznego) cząsteczek (IV.5) posługuje się pojęciem ciepła właściwego wraz z jego jednostką (IV.6) opisuje zjawisko przewodnictwa cieplnego; rozróżnia materiały o różnym przewodnictwie; opisuje rolę izolacji cieplnej (IV.7) opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji (IV.8) rozróżnia i nazywa zmiany stanów skupienia; analizuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, wrzenia, skraplania, sublimacji i resublimacji jako procesy, w których dostarczenie energii w postaci ciepła nie powoduje zmiany temperatury (IV.9) doświadczalnie demonstruje zjawiska topnienia, wrzenia i skraplania (IV.10a) doświadczalnie bada zjawisko przewodnictwa cieplnego i określa, który z badanych materiałów jest lepszym przewodnikiem ciepła (IV.10b) doświadczalnie wyznacza ciepło właściwe wody z użyciem czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy, termometru, cylindra miarowego lub wagi (IV.10c)