zależności położenia od czasu tablice matematyczno-fizyczne wyniki pomiarów, wykres film (doświadczenie 39.) (doświadczenie 40.)

Transkrypt

1 Rozkład materiału 63 5 Rozkład materiału nauczania (propozycja) * W nawiasach podano alternatywny temat (w wypadku gdy nazwa zagadnienia jest długa) bądź tematy realizowanych w ramach danego zagadnienia. ** Wyśrodkowano numery wymagań z IV etapu edukacyjnego z fizyki,. R Treści spoza podstawy programowej Badanie ruchu drgającego opisuje ruch drgający ciężarka na sprężynie posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu i częstotliwości do opisu drgań; wskazuje położenie równowagi i odczytuje amplitudę oraz okres drgań ciała z wykresu x(t) rejestruje ruch drgający ciężarka na sprężynie za pomocą kamery interpoluje (ocenia orientacyjnie) wartość pośrednią między danymi w tabeli lub z wykresu RUCH DRGAJĄCY (15 GODZIN) 6.1, , 6.2 III etap edukacyjny, fizyka 10.7, 10.9, III etap edukacyjny, matematyka IV etap edukacyjny, matematyka, nawiązanie do wiadomości z gimnazjum przypomnienie podstawowych pojęć doświadczenie pokazowe doświadczenie 38. (podręcznik, s. 7) pogadanka połączona z analizą infografiki Zjawiska okresowe w przyrodzie (podręcznik, s ) pogadanka na temat interpolowania danych połączona z analizą kolejnych klatek filmu (wyznaczanie wartości pośredniej na podstawie tabeli i wykresu) podręcznik, s. 6 12, w tym infografika, s kamera materiały zamieszczone na stronie wydawnictwa film (doświadczenie 39.) wyniki pomiarów, wykres zależności położenia od czasu (doświadczenie 40.) Drgania harmoniczne (Położenie, prędkość i przyspieszenie w ruchu drgającym. Siła w ruchu drgającym) wyjaśnia, że drgania harmoniczne to te drgania, które można opisać za pomocą funkcji trygonometrycznych posługuje się właściwościami funkcji trygonometrycznych sinus i cosinus do opisu ruchu harmonicznego wyprowadza wzory: x(t), v(t), a(t) posługuje się pojęciem siły do opisu ruchu harmonicznego; wykazuje, że siła jest wprost proporcjonalna do wychylenia analizuje ruch pod wpływem sił sprężystych (harmonicznych), podaje przykłady takiego ruchu interpretuje wykresy zależności położenia, prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu drgającym posługuje się pojęciem fazy drgań 6.1, 6.4, , III etap edukacyjny, fizyka , 8.7 IV etap edukacyjny, matematyka, zakres rozszerzony doświadczenia doświadczenie 39. (podręcznik, s. 13) dyskusja analiza zależności między drganiami harmonicznymi a ruchem rzutu punktu poruszającego się po okręgu rysowanie wykresów x(t), v(t), a(t) dla ruchu harmonicznego i posługiwanie się nimi podręcznik, s , w tym ilustracja, s. 17 i dodatek matematyczny, s. 14 animacja Ruch harmoniczny (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2)

2 64 Rozkład materiału Drgania sprężyn (Okres i częstotliwość drgań ciała na sprężynie. Wykresy opisujące wahadło sprężynowe) 5.4. Wahadło matematyczne (Wahadło matematyczne. Okres drgań wahadła matematycznego) opisuje ruch drgający ciężarka na sprężynie opisuje budowę prostych modeli fizycznych stosuje matematyczne równania do opisu zjawisk demonstruje drgania wahadła sprężynowego stosuje równanie oscylatora harmonicznego do wyznaczania okresu drgań wahadła sprężynowego oblicza okres drgań ciężarka na sprężynie rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem wahadła sprężynowego (szacuje wartość spodziewanego wyniku obliczeń, krytycznie analizuje prawdopodobieństwo otrzymanego wyniku) opisuje ruch wahadła matematycznego oblicza okres drgań wahadła matematycznego wyjaśnia, od czego zależy okres drgań wahadła matematycznego wyjaśnia, dlaczego dla małych wychyleń ruch wahadła ma te ma - ty cznego jest w dobrym przybliżeniu ruchem harmonicznym wyznacza doświadczalnie przyspieszenie ziemskie za pomocą wahadła matematycznego wykonuje pomiary i zapisuje wyniki w tabeli, analizuje wyniki pomiarów szacuje niepewności pomiarowe i zaznacza je na wykresie oblicza wartość przyspieszenia ziemskiego na podstawie wykresu l(t 2 ) oblicza niepewność przyspieszenia ziemskiego; wskazuje wielkości, których pomiar ma decydujący wpływ na jej wartość bada zależność kwadratu okresu drgań wahadła matematycznego od jego długości i samodzielnie wykonuje poprawny wykres zależności l(t 2 ), tj. właściwie oznacza i opisuje osie, wybiera skalę, oznacza niepewności punktów pomiarowych rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem wahadła matematycznego wykonuje projekt doświadczenia obowiązkowego 6.1, , III etap edukacyjny, fizyka 6, 7, 8 III etap edukacyjny, matematyka , IV etap edukacyjny, matematyka, zakres rozszerzony , , 6.2, III etap IV etap edukacyjny, matematyka, demonstracja drgań wahadła sprężynowego dyskusja połączona z analizą wykresów opisujących ruch harmoniczny obciążnika analiza ruchu ciała na sprężynie (drgania w poziomie i pionie) połączona z dyskusją wprowadzenie pojęcia oscylatora harmonicznego wyprowadzenie wzoru na okres i częstotliwość drgań wahadła sprężynowego doświadczenia doświadczenie 40. (podręcznik, s. 25) doświadczalne potwierdzenie zależności okresu drgań ciężarka na sprężynie od masy i współczynnika sprężystości doświadczenia doświadczenie 41. (podręcznik, s. 29) pogadanka połączona z analizą infografiki Wykres drgań harmonicznych a ruch wahadła (podręcznik, s ) doświadczenie obowiązkowe (podręcznik, s ) wyznaczanie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła matematycznego, analiza wyników i niepewności pomiarowych dyskusja dotycząca metody opracowywania wyników (dopasowanie prostej y = ax + b do wykresu) podręcznik, s , w tym ramka, s. 26 dane pomiarowe i wykresy zależności x(t) sporządzone na podstawie danych doświadczalnych oraz wzoru opisującego ruch harmoniczny podręcznik, s , w tym dodatek matematyczny, s. 30, infografika, s i doświadczenie obowiązkowe, s film Doświadczenie obowiązkowe: wyznaczanie przyspieszenia grawitacyjnego za pomocą wahadła (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2) obciążniki, stopery, nici

3 Rozkład materiału Energia w ruchu harmonicznym (Energia kinetyczna i energia potencjalna oscylatora harmonicznego. Zasada zachowania energii dla oscylatora) 5.6. Drgania wymuszone i tłumione. Rezonans Powtórzenie (Ruch drgający) Sprawdzian (Ruch drgający) analizuje przemiany energii w ruchu wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie analizuje zasadę zachowania energii oscylatora harmonicznego przeprowadza dowód prawa zachowania energii, posługując się wzorami na energię potencjalną i kinetyczną oscylatora harmonicznego stosuje funkcje trygonometryczne sin 2 a i cos 2 a do ilustracji energii potencjalnej i kinetycznej stosuje zasadę zachowania energii w ruchu drgającym, opisuje przemiany energii kinetycznej i potencjalnej w tym ruchu rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z zasadą zachowania energii wyjaśnia, dlaczego drgania są zanikające wskazuje przyczyny tłumienia drgań opisuje drgania wymuszone opisuje zjawisko rezonansu mechanicznego na wybranych przykładach wskazuje przykłady rezonansu mechanicznego wyjaśnia znaczenie rezonansu mechanicznego np. w budownictwie stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych (1 8) 6.7, , III etap edukacyjny, fizyka 5, 6, 7, 8 III etap edukacyjny, matematyka , 8.7 IV etap edukacyjny, matematyka, zakres rozszerzony , , 6.2, III etap 5, 6, 7, 8 III etap edukacyjny, matematyka 4.8, IV etap edukacyjny, matematyka, zakres rozszerzony zgodnie z założeniami podstawy programowej 1.1, 3.1, , 1.10, , 13.2 demonstracja przemian energii w ruchu wahadeł matematycznego i sprężynowego pogadanka połączona z analizą przemian energii w ruchu wahadła dotyczących sporządzania wykresów zależności poszczególnych form energii i ich analiza pokaz i obserwacja doświadczenia 42. (podręcznik, s. 46) i 43. (podręcznik, s. 47) omówienie drgań na wybranym przykładzie i modelu demonstracja rezonansu mechanicznego za pomocą sprzężonych wahadeł podręcznik, s samochodziki-zabawki, obciążniki, sprężyny, plastelina, waga podręcznik, s obciążniki, nitki, statyw film Rezonans (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2) ( problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych) podręcznik, s Maturalne karty pracy, s notatki samodzielna praca ucznia testy (Książka Nauczyciela z Płytą Nauczyciela)

4 66 Rozkład materiału Ruch falowy 6.2. Matematyczny opis fali 6.3. Fale dźwiękowe FALE MECHANICZNE (17 GODZIN) omawia mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego na przykładzie układu wahadeł połączonych sprężynami posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali do opisu fal harmonicznych; stosuje w obliczeniach związki między tymi wielkościami opisuje falę poprzeczną i falę podłużną; wskazuje ośrodki, w których rozchodzą się te fale wymienia i omawia wspólne właściwości fal mechanicznych planuje i wykonuje doświadczenie obrazujące ruch falowy , , III etap 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, stosuje w obliczeniach związek między parametrami fali: długością, częstotliwością, okresem, prędkością stosuje ogólny wzór na funkcję falową fali harmonicznej: y (x, t) = A sin[~(t v x ) + { 0 ] rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, posługując się kalkulatorem; stosuje pojęcia: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali rozwiązuje graficznie i liczbowo zadania, stosując funkcję falową do opisu fal harmonicznych 6.8, , , III etap 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, wymienia wielkości fizyczne, od których zależą wysokość i głośność dźwięku wyjaśnia, co to są infradźwięki i ultradźwięki opisuje fale akustyczne wyjaśnia mechanizm powstawania i odbioru fali dźwiękowej opisuje funkcję falową dla dźwięków: d(x, t) = d 0 + A sin[~(t v x ) + { 0 ] mierzy częstotliwość drgań strun o różnej długości; sporządza tabelę pomiarów; samodzielnie wykonuje poprawny wykres (właściwe oznaczenie i opis osi, wybór skali, oznaczenie niepewności punktów pomiarowych) 13.5, , , III etap 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, wykonanie i analiza doświadczeń 44. (podręcznik, s. 59), 45. (podręcznik, s. 60) i 46. (podręcznik, s. 61) dyskusja połączona z pogadanką porównanie fal podłużnej i poprzecznej dyskusja o wspólnych właściwościach fal mechanicznych samodzielne wykonywanie doświadczeń, zad. 4., podręcznik, s. 65) dyskusja połączona z analizą wzoru opisującego funkcję falową analiza ilustracji (podręcznik, s. 68) połączona z pogadanką graficzne i obliczeniowe z zastosowaniem równania fali dyskusja nawiązanie do wiadomości z gimnazjum doświadczenia doświadczenie 48. (podręcznik, s. 75) demonstracja fal dźwiękowych dyskusja dotycząca porównania wykresów funkcji falowych obrazujących głos człowieka i dźwięk instrumentów doświadczenie obowiązkowe badanie drgań struny, np. pomiar częstotliwości podręcznik, s , w tym zadanie, s. 65 układy wahadeł połączonych sprężynami długi stalowy pręt, imadło, kula, sznurek, przewody, oscyloskop, drut stalowy kamera podręcznik, s , w tym ilustracja, s. 68 i dodatek matematyczny, s. 69 podręcznik, s gitara lub inny instrument strunowy komputer z kartą dźwiękową, mikrofonem (wbudowanym lub podłączonym) i zainstalowanym bezpłatnym programem Oscilloscope film Doświadczenie obowiązkowe wyznaczanie zależności częstotliwości drgań struny od jej długości (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2)

5 Rozkład materiału Rozchodzenie się fal, odbicie i załamanie fali (Fala kolista i fala płaska. Zjawisko odbicia i załamania fali) 6.5. Superpozycja fal. Fale stojące demonstruje fale: kolistą, płaską i kulistą rozróżnia pojęcia: grzbiet fali, dolina fali i promień fali opisuje zjawiska odbicia i załamania fali mechanicznej wyjaśnia przyczyny załamania fal opisuje załamanie fali na granicy ośrodków formułuje prawo odbicia i załamania fal wyjaśnia, na czym polega zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia rozwiązuje graficznie i liczbowo zadania, stosując równanie fali; interpretuje to równanie wyjaśnia, na czym polega superpozycja fal ilustruje graficznie zasadę superpozycji fal wyjaśnia mechanizm powstawania fali stojącej opisuje fale stojące i ich związek z falami biegnącymi przeciwbieżnie wskazuje węzły w modelu fali stojącej jako miejsca, w których amplituda fali wynosi zero wskazuje strzałki w modelu fali stojącej jako miejsca, w których amplituda fali jest największa stosuje opis matematyczny fali stojącej podaje odległości między sąsiednimi węzłami i strzałkami fali stojącej jako wielokrotności długości fali 6.11, 6.9, , , III etap 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, 6.12, , 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, podstawowej drgań dla różnej długości drgającej części struny analiza wyników (wraz z niepewnością) połączona z dyskusją, ćwiczenie umiejętności stosowania do opisu fal dźwiękowych pojęć: częstotliwość, długość i prędkość fali doświadczenia doświadczenie 48. (podręcznik, s. 80) demonstracja zjawiska odbicia i załamania na przykładzie fal na wodzie (lub symulacja komputerowa) opracowanie graficzne wyników doświadczenia prezentacja referatów na temat występowania tsunami i mechanizmu jego powstawania z zastosowaniem praw odbicia i załamania fal mechanicznych pokaz i obserwacja doświadczenia 49. (superpozycja fal, podręcznik, s. 86) i 51. (fale stojące, podręcznik, s. 88) ćwiczenia, rozwiązywanie zadań, analiza połączona z pogadanką podręcznik, s referaty przygotowane przez uczniów podręcznik, s film Fale odbicie i załamanie (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2) duże prostokątne naczynia o jasnym dnie, deseczki, woda, silne źródło światła podręcznik, s gruby sznur (4 5 m), sprężyna-zabawka kamera materiały zamieszczone na stronie wydawnictwa nagranie z przeprowadzonego doświadczenia 50. i animacja ilustrująca nakładanie się dwóch impulsów

6 68 Rozkład materiału Dźwięki proste i złożone 6.7. Interferencja i dyfrakcja fal opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych rozróżnia dźwięki proste i złożone wyznacza doświadczalnie prędkości dźwięku w powietrzu sporządza tabelę pomiarów oblicza wartość średnią prędkości dźwięku wskazuje wielkości, których pomiar ma decydujący wpływ na wynik mierzonej wielkości fizycznej przeprowadza pomiary częstotliwości drgań struny dla różnych jej długości samodzielnie wykonuje poprawny wykres odwrotności długości fali od jej częstotliwości (właściwe oznaczenie i opis osi, wybór skali, oznaczenie niepewności pomiarowych) opisuje zjawisko interferencji, wyznacza długość fali na podstawie obrazu opisuje zjawisko interferencji na dowolnie wybranym przykładzie opisuje warunek wzmocnienia fali za pomocą kąta wyjaśnia mechanizm ugięcia fali, opierając się na zasadzie Huygensa 6.5, , , III etap 4.13, 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, 6.10, 6.11, , , III etap 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, doświadczenia doświadczenie 52. (podręcznik, s. 92) badanie widma dźwięku struny pogadanka połączona z analizą infografiki Dźwięk wytwarzany w instrumentach muzycznych (podręcznik, s ) doświadczenia doświadczenie 53. (podręcznik, s. 97) wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu ćwiczenia, rozwiązywanie zadań odwołujących się do mechanizmu wytwarzania dźwięków podręcznik, s. 99) pokaz i obserwacja superpozycji fal o jednakowej długości i częstotliwości, pochodzących z dwu różnych źródeł doświadczenie 53. (podręcznik, s. 100) analiza schematu ilustrującego wyprowadzenie wzoru na warunek wzmocnienia (podręcznik, s. 102) doświadczenie 54. (podręcznik, s. 104) pokaz połączony z pogadanką: Co się stanie, jeżeli fala napotka przeszkodę? ćwiczenia i (podręcznik, s ) podręcznik, s , w tym infografika, s gitara lub inny instrument strunowy, kamerton komputer z mikrofonem i zainstalowanym bezpłatnym programem Oscilloscope nagranie czystego tonu pure tone mp3 (z internetu) podręcznik, s film Fale dyfrakcja i interferencja (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2) komputer z dwoma głośnikami

7 Rozkład materiału Efekt Dopplera (Źródło poruszające się i nieruchomy obserwator. R Poruszający się obserwator i nieruchome źródło, fala uderzeniowa) 6.9. R Jak człowiek ocenia natężenie bodźców słuchowych Powtórzenie (Fale mechaniczne) opisuje efekt Dopplera w przypadku poruszającego się źródła i nieruchomego obserwatora oraz w przypadku ruchu obserwatora i źródła wskazuje zastosowania zjawiska Dopplera, np. w medycynie rozwiązuje złożone zadania rachunkowe związane ze zjawiskiem Dopplera R wyjaśnia, od czego zależy natężenie fali dźwiękowej R wyjaśnia, dlaczego poziom natężenia dźwięku ustala się przy użyciu skali logarytmicznej R wskazuje przykłady zastosowania skali logarytmicznej w różnych dziedzinach wiedzy R odczytuje poziom natężenia szkodliwy dla człowieka i zagrażający uszkodzeniem słuchu R stosuje w obliczeniach wzory na natężenie i poziom natężenia stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów 6.13, , , III etap 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, 6.13, , 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, IV etap edukacyjny, matematyka, zgodnie z założeniami podstawy programowej wykład połączony z pogadanką przykłady efektu Dopplera (warto zapytać o różnicę między głośnością a wysokością dźwięku) praca z podręcznikiem połączona z analizą ilustracji i infografiki Efekt Dopplera w przyrodzie i technice (podręcznik, s ) (warto zapytać, czy efekt Dopplera dotyczy wszystkich rodzajów fal) z zastosowaniem wzorów na pozorną zmianę częstotliwości w przypadku poruszającego się źródła i nieruchomego obserwatora oraz w przypadku poruszającego się obserwatora i nieruchomego źródła analiza infografiki Poziomy natężenia dźwięku (podręcznik, s ), połączona z dyskusją na temat: Dlaczego do opisu bodźców najlepiej nadaje się skala logarytmiczna Praca w grupach ćwiczenia i z zastosowaniem wzorów na natężenie i poziom natężenia (podręcznik, s. 123) rozwiązywanie zadań problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych podręcznik, s , w tym infografika, s podręcznik, s , w tym infografika, s i dodatek matematyczny, s. 121 podręcznik, s (przykładowe rozwiązania zadań, wstęp teoretyczny) Maturalne karty pracy, s własne notatki

8 70 Rozkład materiału Sprawdzian (Fale mechaniczne) 7.1. Podstawowe pojęcia termodynamiki 7.2. Przepływ ciepła. Ciepło właściwe (Ciepło jako przepływ energii. Zmiany temperatury i ciepło właściwe) sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych , , TERMODYNAMIKA (21 GODZIN) wymienia główne założenia kinetyczno-molekularnej teorii budowy materii opisuje ruchy Browna oraz dyfuzję jako dowody ruchu cząsteczek wyjaśnia, na czym polegają ruchy Browna opisuje energię wewnętrzną w ujęciu mikroskopowym posługuje się pojęciem średniej energii kinetycznej cząsteczek opisuje związek między temperaturą w skali Kelwina a średnią energią kinetyczną stosuje jednostki temperatury: kelwiny i stopnie Celsjusza; posługuje się zależnością między tymi jednostkami wyjaśnia, od czego zależy energia wewnętrzna wyjaśnia związek energii wewnętrznej z temperaturą stosuje wzór na średnią energię kinetyczną cząsteczek R wyjaśnia, na czym polegało odkrycie Smoluchowskiego i Einsteina 5.4 9, III etap edukacyjny, matematyka 10.3, IV etap edukacyjny, matematyka, planuje doświadczenie dotyczące wyznaczenia ciepła właściwego danej cieczy, opisuje i analizuje wyniki posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej stosuje pojęcie ciepła właściwego do rozwiązywania zadań wyznacza doświadczalnie ciepło właściwe cieczy i analizuje przyczyny niepewności pomiarowych 5.4 9, III etap edukacyjny, matematyka 10.3, IV etap edukacyjny, matematyka, samodzielna praca ucznia testy (Książka Nauczyciela z Płytą Nauczyciela) dyskusja połączona z pogadanką, wprowadzenie w nową dziedzinę termodynamikę (nawiązanie do wiadomości z gimnazjum i wprowadzenie nowych treści) pogadanka na temat temperatury z wykorzystaniem infografiki Temperatury we Wszechświecie (podręcznik, s ), ćwiczenia symulacja ułatwiająca zrozumienie istoty ruchów Browna dyskusja dotycząca pojęcia przepływu ciepła i form przekazywania ciepła nawiązanie do wiadomości z gimnazjum doświadczenia doświadczenie obowiązkowe (podręcznik, s. 145) wyznaczanie ciepła właściwego cieczy, ćwiczenia rozwiązywanie zadań problemowych i obliczeniowych dotyczących przekazywania energii podręcznik, s , w tym infografika, s i plansza do gry ilustrującej ruchy Browna, s. 139 gra dydaktyczna symulacja ruchów Browna podręcznik, s , w tym doświadczenie obowiązkowe, s. 143 czajnik elektryczny, termometr film Doświadczenie obowiązkowe: wyznaczanie ciepła właściwego wody (Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne. Zrozumieć fizykę, cz. 1 i 2)

9 Rozkład materiału Przemiany fazowe (Mechanizm przemian fazowych z mikroskopowego punktu widzenia. Wrzenie a parowanie powierzchniowe. Ciepło przemiany fazowej) 7.4. Pierwsza zasada termodynamiki 7.5. R Zjawiska cieplne w przyrodzie wyjaśnia mechanizm przemian fazowych z mikroskopowego punktu widzenia (uwzględniając pojęcie cząsteczki) posługuje się pojęciami: ciepło parowania i ciepło topnienia wyjaśnia zależność temperatury wrzenia cieczy od ciśnienia atmosferycznego odróżnia wrzenie od parowania powierzchniowego; analizuje wpływ ciśnienia na temperaturę wrzenia cieczy wykorzystuje pojęcia ciepła właściwego i ciepła przemiany fazowej w analizie bilansu cieplnego rozwiązuje zadania obliczeniowe związane z przemianami fazowymi: rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących) analizuje pierwszą zasadę termodynamiki jako zasadę zachowania energii odróżnia przekaz energii w formie pracy od przekazu energii w formie ciepła planuje doświadczenie dotyczące wyznaczenia ciepła topnienia lodu, opisuje i analizuje wyniki posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej stosuje poznane wzory do rozwiązywania zadań rachunkowych R opisuje efekt cieplarniany i wpływ konwekcji na klimat na Ziemi R omawia przykłady zjawisk cieplnych w przyrodzie ożywionej , III etap edukacyjny, matematyka 10.3, IV etap edukacyjny, matematyka, , III etap edukacyjny, geografia pogadanka na temat przemiany lód woda para (nawiązanie do wiadomości z gimnazjum) analiza przeprowadzonych doświadczeń doświadczenie 56. (podręcznik, s. 150) wyznaczanie ciepła właściwego wody, oraz doświadczenie 57. (podręcznik, s. 152) temperatura wrzenia wody a ciśnienie powietrza pogadanka połączona z analizą infografiki Gejzery (podręcznik, s. 152), analiza treści zadań obliczeniowych i problemowych połączona z dyskusją dyskusja dotycząca zasady zachowania energii w zjawiskach cieplnych i innych zjawiskach w przyrodzie nawiązanie do wiadomości z gimnazjum i wprowadzenie nowych treści doświadczenia doświadczenie 58. (podręcznik, s. 157) wyznaczanie ciepła topnienia lodu obliczeniowych i problemowych (podręcznik, s ) opracowanie tematów zaproponowanych przez nauczyciela i ich prezentacja podręcznik, s , w tym infografika, s. 152 podręcznik, s szklana lub plastikowa miska duży kubek lód w kostkach waga kuchenna (lub inna, o dokładności do 1 g) łyżka termometr podręcznik, s

10 72 Rozkład materiału Badanie przemian gazu (Mol i liczba Avogadra. Przemiany: izotermiczna, izobaryczna i izochoryczna) 7.7. Model gazu doskonałego 7.8. Przemiany gazu doskonałego 7.9. Ciepło w przemianach gazowych wymienia wielkości opisujące gaz planuje doświadczenia dotyczące przemian gazu, opisuje i analizuje wyniki, sporządza i interpretuje wykresy sprawdza doświadczalnie i stosuje zależności opisujące przemiany gazu opisuje izotermiczną i izobaryczną przemianę gazu oraz identyfikuje wykresy przedstawiające te przemiany wyjaśnia, na czym polega przemiana izochoryczna wyjaśnia założenia gazu doskonałego wyprowadza równanie stanu gazu doskonałego i interpretuje to równanie stosuje równanie gazu doskonałego (równanie Clapeyrona) do wyznaczenia parametrów gazu rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem równania Clapeyrona analizuje wykresy przemian gazu w kontekście zależności wynikających z równania Clapeyrona omawia trójwymiarowy wykres równania Clapeyrona interpretuje wykresy przemian gazowych w układzie (V, p) R omawia przebieg przemiany adiabatycznej oraz interpretuje wykres tej przemiany w układzie (V, p) rozwiązuje zadania z wykorzystaniem poznanych wzorów oraz wiedzy na temat przemian gazu doskonałego posługuje się pojęciem ciepła molowego przy stałym ciśnieniu i stałej objętości wyjaśnia zależność między C p a C V oblicza zmiany energii wewnętrznej w przemianach izobarycznej i izochorycznej podaje wzory na ciepło molowe doskonałego gazu jednoatomowego i doskonałego gazu dwuatomowego w przemianie izochorycznej wykorzystuje poznane wzory i wiedzę na temat przemian izochorycznej i izobarycznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych 5.2, 5.3 III etap edukacyjny, matematyka 4.13, IV etap edukacyjny, matematyka, pogadanka przypomnienie najważniejszych wielkości charakteryzujących gaz (objętość, gęstość, ciśnienie) analiza przeprowadzonych doświadczeń doświadczenie 60. (podręcznik, s. 166) przemiana izotermiczna doświadczenie 60. (podręcznik, s. 168) przemiana izobaryczna dyskusja na temat znaczenia modelowania w fizyce, ćwiczenia obliczeniowych dotyczących stosowania poznanych wzorów, analiza połączona z pogadanką dyskusja dotycząca badania gazu, którego wszystkie parametry się zmieniają analiza przemian gazowych z uwzględnieniem prawa zachowania energii, ćwiczenia dotyczących odczytywania i budowania wykresów pewnych zależności oraz zadań obliczeniowych z zastosowaniem poznanych równań pogadanka nawiązująca do pojęcia ciepła właściwego stanowiąca wprowadzenie do pojęcia ciepła molowego z wykorzystaniem poznanych wzorów strzykawka o pojemności 20 cm 3 linijka barometr Filmy z doświadczeniami i animacje multimedialne Zrozumieć fizykę cz. 1. i 2. Rozszerzalność gazów podręcznik podręcznik, s podręcznik, s

11 Rozkład materiału Praca a wykresy przemian gazowych R Silniki cieplne R Pompy ciepła R Silniki spalinowe (Silnik benzynowy i jego uproszczony model. Silnik Diesla. Cykl Otta) oblicza pracę jako pole pod wykresem p(v) przedstawiającym przemianę gazową interpretuje wykresy przemian gazowych, uwzględniając kolejność przemian wyjaśnia, że praca jest wykonywana tylko wtedy, gdy zmienia się objętość gazu rozwiązuje zadania obliczeniowe dotyczące pracy w wypadku, gdy gaz ulega kilku przemianom oblicza pracę wykonaną w czasie przemiany gazowej jako pole pod wykresem przemiany w układzie współrzędnych (V, p) R przedstawia ogólną zasadę działania silnika cieplnego R analizuje przedstawione cykle termodynamiczne R oblicza sprawność silników cieplnych, opierając się na wymienianym cieple i wykonanej pracy R podaje wzór na sprawność silnika termodynamicznego i wykorzystuje go w zadaniach R posługuje się pojęciem sprawności silnika cieplnego R omawia zasadę działania pompy ciepła na przykładzie lodówki R wymienia i omawia inne zastosowania pomp ciepła (instalacja przydomowa w domach jednorodzinnych, klimatyzator) R oblicza maksymalną sprawność silnika cieplnego R opisuje działanie silników spalinowych: czterosuwowego benzynowego i diesla 5.5, pogadanka o przemianach gazowych związanych z wykonywaniem pracy dotyczących pracy, jeśli gaz ulega kilku przemianom podręcznik, s pogadanka o działaniu silnika cieplnego połączona z analizą schematu Cykl termodynamiczny, w którym występują po dwie przemiany izobaryczne i izochoryczne (podręcznik, s. 193) dotyczących silników cieplnych, ćwiczenia dotyczących sprawności silnika cieplnego pogadanka połączona z analizą schematu Zasada działania lodówki (podręcznik, s. 199) oraz infografiki Zastosowania pomp ciepła (podręcznik, s. 198) pogadanka na temat silników spalinowych połączona z demonstracją zasady działania silnika czterosuwowego, opis działania silników spalinowych: czterosuwowego benzynowego i diesla; prezentacja przygotowanych materiałów podręcznik, s , w tym schemat, s. 193 podręcznik, s , w tym schemat, s. 199 oraz infografika, s. 198 szkolny model silnika czterosuwowego podręcznik, s plansze, opracowania z internetu

12 74 Rozkład materiału Druga zasada termodynamiki Powtórzenie (Termodynamika) Sprawdzian (Termodynamika) interpretuje drugą zasadę termodynamiki podaje różne sformułowania drugiej zasady termodynamiki, uzasadnia ich równoważność wyjaśnia na przykładach statystyczny charakter drugiej zasady termodynamiki rozwiązuje zadania związane z drugą zasadą termodynamiki wskazuje przykłady procesów nieodwracalnych stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych 5.9 zgodnie z założeniami podstawy programowej , pogadanka na temat procesów nieodwracalnych i ich przyczyn doświadczenia doświadczenie 62. (podręcznik, s. 207) interpretacja statystyczna drugiej zasady termodynamiki pogadanka: Czy układy złożone z wielu cząsteczek są nieodwracalne? rozwiązywanie zadań problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych kartka papieru monety arkusz kalkulacyjny dostępny na stronie wydawnictwa model rozprężania gazu podręcznik Maturalne karty pracy, s własne notatki samodzielna praca ucznia testy (Książka Nauczyciela z Płytą Nauczyciela)

13 Rozkład materiału Prawo powszechnego ciążenia 8.2. Pierwsze i drugie prawo Keplera (Pierwsza prędkość kosmiczna) 8.3. Trzecie prawo Keplera (Obliczanie mas ciał niebieskich) interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców; wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi wymienia sytuacje, w których można stosować wzór na siłę grawitacji wynikający z prawa powszechnego ciążenia wyprowadza wzór na przyspieszenie grawitacyjne planety w zależności od jej promienia i masy wyjaśnia, co wpływa na ciężar ciała na obracającej się planecie wykorzystuje prawo powszechnego ciążenia do obliczenia siły oddziaływań grawitacyjnych między masami punktowymi i sferycznie symetrycznymi rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z siłą grawitacji R stosuje wektorowy zapis prawa grawitacji opisuje ruch planet za pomocą pierwszego i drugiego prawa Keplera oblicza prędkość i okres ruchu satelitów (bez napędu) wokół Ziemi oraz masę ciała niebieskiego na podstawie obserwacji ruchu jego satelity oblicza pierwszą prędkość kosmiczną dla różnych ciał niebieskich rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z siłą grawitacji i prawami Keplera szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, a na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych GRAWITACJA (15 GODZIN) , IV etap edukacyjny, fizyka, zakres podstawowy 10. 7, 10.9, 10.20, III etap edukacyjny, matematyka , IV etap edukacyjny, matematyka, 4.6, 4.7, 4.9, , 1.12, IV etap edukacyjny, fizyka, zakres podstawowy , IV etap edukacyjny, matematyka, podaje trzecie prawo Keplera; przedstawia związek odkryć Mikołaja Kopernika z osiągnięciami Jana Keplera oblicza okresy obiegu planet i wielkie półosie ich orbit, wykorzystując trzecie prawo Keplera dla orbit kołowych rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z siłą grawitacji i trzecim prawem Keplera 4.8, , IV etap edukacyjny, fizyka, zakres podstawowy 5, 6, 7, 8, III etap edukacyjny, matematyka , IV etap edukacyjny, matematyka, zakres podstawowy , IV etap edukacyjny, matematyka, przypomnienie i powtórzenie przydatnych wiadomości z zakresu podstawowego pogadanka: Kiedy można stosować wzór na siłę grawitacji dyskusja dotycząca wyznaczania stałej grawitacji podręcznik, s podręcznik Odkryć fizykę pogadanka dotycząca opisu ruchu ciał pod wpływem siły grawitacji analiza infografiki Powstanie Układu Słonecznego (podręcznik, s. 231) obliczanie prędkości satelity oraz z wykorzystaniem siły grawitacji i praw Keplera podręcznik, s , w tym infografika, s. 231 dyskusja dotycząca praw Keplera i ich zastosowania z wykorzystaniem trzeciego prawa Keplera podręcznik, s

14 76 Rozkład materiału Pole grawitacyjne (Natężenie pola grawitacyjnego. Pole grawitacyjne centralne i pole grawitacyjne jednorodne) 8.5. Energia potencjalna w polu grawitacyjnym (Praca w polu grawitacyjnym centralnym. Druga prędkość kosmiczna) 8.6. R Siły pływowe Powtórzenie (Grawitacja) Sprawdzian (Grawitacja) oblicza natężenie pola grawitacyjnego rysuje linie pola grawitacyjnego, odróżnia pole jednorodne od pola centralnego oblicza wartość i kierunek natężenia pola grawitacyjnego na zewnątrz ciała sferycznie symetrycznego rozróżnia pojęcia: natężenie pola grawitacyjnego i przyspieszenie wyprowadza związek między przyspieszeniem grawitacyjnym na powierzchni planety a jej masą i promieniem stosuje wzór na energię potencjalną w centralnym polu grawitacyjnym oblicza zmiany energii potencjalnej grawitacji i wiąże je z pracą lub zmianą energii kinetycznej wyjaśnia znaczenie pojęcia drugiej prędkości kosmicznej; oblicza wartości drugiej prędkości kosmicznej dla różnych ciał niebieskich R wyjaśnia przyczynę powstawania sił pływowych pochodzących od Księżyca i Słońca R oblicza wartości sił pływowych stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych 4.2, , IV etap edukacyjny, fizyka, zakres podstawowy 5, 6, 7, 8, III etap edukacyjny, matematyka 4.8, IV etap edukacyjny, matematyka, zakres podstawowy , IV etap edukacyjny, matematyka, 4.5, 4.6, , 1.10, , III etap 5, 6, 7, 8, III etap edukacyjny, matematyka , 8.7, IV etap edukacyjny, matematyka, zakres podstawowy zgodnie z założeniami podstawy programowej 1.1, 3.1, 3.4, 6.1, 6.2, 6.4, 1.10, pogadanka na temat: Co by było, gdyby Słońce nagle znikło analiza infografiki Pole grawitacyjne (podręcznik, s ) dotyczących składania pól grawitacyjnych podręcznik, s , w tym infografika, s pogadanka na temat pracy wykonanej w centralnym polu grawitacyjnym połączona z wyprowadzeniem wzoru z zastosowaniem poznanych wzorów podręcznik, s pogadanka na temat: Z czego wynika regularne wznoszenie i opadanie poziomu wody w oceanach na Ziemi dotyczących wyznaczania wartości siły pływowej problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych podręcznik, s podręcznik, s Maturalne karty pracy, s własne notatki samodzielna praca ucznia testy (Książka Nauczyciela z Płytą Nauczyciela)