RPL w uczelni pełniącej rolę integratora uczenia się przez całe życie Konferencja REA Train Professor to Teach Uniwersytet Gdański, 16 maja 2014 r. Ewa Chmielecka Zakład Polityki Edukacyjnej SGH
Cel prezentacji Nie chcę mówić o technikaliach wprowadzenia RPL: organizacji, metodzie walidacji, zapewnianiu jakości etc. Chcę mówić o: Potrzebie uczenia się przez całe życie sensie istnienia placówki RPL w uczelni, która tworzy swą ofertę edukacyjną będąc integratorem strategii życiowych swych interesariuszy i służąc szeroko pojętej inwestycji społecznej Wyzwaniu i szansie stojącymi przez nauczycielami akademickimi
Przedstawione tu idee są oparte m.in. na doświadczeniach autorki zdobytych w trakcie prac i dyskusji prowadzonych przez Zespół Ekspertów Bolońskich, EQF Advisory Group, w Fundacji Rektorów Polskich i innych. Szczególnie inspirujące dla ostatecznego kształtu prezentacji okazały się materiały, wystąpienia i komentarze prof. Andrzeja Kraśniewskiego i dr Agnieszki Chłoń-Domińczak. Stanowią one częściową lub całkowitą treść części prezentowanych tu przezroczy.
Uwagi wstępne dlaczego LLL? Kontekst wprowadzania LLL jako strategii rozwoju oferty dydaktycznej uczelni: Potrzeby rynku pracy: Kompetencje twarde i miękkie Szybkie zmiany technologiczne - nowe i znikające zawody, Potrzeby nowych kwalifikacji w starych zawodach potrzeby społeczeństwa wiedzy i społeczeństwa obywatelskiego i rozwój osobowy nowe rozumienie inwestycji społecznej Czynniki demograficzne Rosnący poziom wykształcenia Konkluzja: zmiana studenta w LL-learnera Narzędzia wprowadzania LLL: KRK - projektowanie zróżnicowanych programów ECTS i ECVET jako narzędzie akumulacji dokonań Walidacja efektów kształcenia bez względu na sposób ich uzyskania (tu RPL) Postępująca dywersyfikacja uczelni / zmiana modelu uniwersytetu inne zadania i narzędzia EHEA
Potrzeba przejścia z działań na rzecz równowagi praca-rodzina do praca-rodzina-lll Uczenie się przez całe życie jest ważne dla rozwoju kapitału ludzkiego w kontekście zmian demograficznych Osoby młode, lepiej wykształcone stanowią relatywnie niewielką (i malejącą) część zasobów pracy Potrzeba ukierunkowanej polityki LLL, obejmującej również starsze grupy wieku i osoby o różnym poziomie wykształcenia Uczestnictwo w LLL jest ważne z perspektywy wydłużania aktywności zawodowej Social Investment Package European Council, 2013.
Tymczasem w Polsce
LLL w Polsce udział osób dorosłych w uczeniu się w ramach edukacji formalnej poza nią 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 25-34 35-44 45-54 55-64
LLL w Polsce i Unii Europejskiej W Unii Europejskiej w 2011 roku wśród osób w wieku 25-64 lata dokształcało się 8.9 % Rekordzistami w tej dziedzinie są Skandynawowie: - w Danii ponad 32%, - w Szwecji 25% - w Finlandii prawie 24% W Polsce mniej niż 5 % Źródło: Eurostat 2011
LLL w Polsce Możliwość walidacji efektów uczenia się zdobytych poza edukacją formalną - RPL source: 2010 Update of the European Inventory on Validation of Non-formal and Informal Learning, Cedefop, 2010
LLL polskim szkolnictwie wyższym percentage of students aged 30+, 2008/09 source: The European Higher Education Area in 2012: Bologna Process Implementation Report, European Commission, 2012 10
LLL polskim szkolnictwie wyższym LLL as a recognised mission of HEIs, 2010/11 source: The European Higher Education Area in 2012: Bologna Process Implementation Report, European Commission, 2012 11
Dlaczego LLL w szkolnictwie wyższym? Chęć dalszego uczenia się ze względu na posiadany poziom wykształcenia Udział w LLL, 2011 source: Study of Human Capital in Poland (Bilans Kapitalu Ludzkiego), 2011 (A. Chlon-Dominczak, 2012) 12
Zmiana profilu LL-learnera Szybko wzrastająca liczba absolwentów szkół wyższych 40 30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 EU 27 Poland source: Eurostat, Labour Force Survey (A. Chlon-Dominczak, 2012) LLL przesuwa się gwałtownie w stronę szkolnictwa wyższego 13
Uczenie się przez całe życie (LLL) w Polsce Zatem dlaczego Polska wypada tak marnie w LLL? Nietrafnie rozpoznaje potrzebę, szanse i formy LLL (w szczególności szkolnictwo wyższe). Efekty uczenia się zdobyte w trybie LLL+LWL nie są uznawane (RPL ) w szkolnictwie wyższym Pierwsze skojarzenia znaczeniowe: kształcenie ustawiczne dla różnych grup wiekowych i zawodowych Ograniczone zastosowanie dla szkół wyższych Przeważnie traktowane jako działalność poboczna i odseparowana od kształcenia prowadzącego do dyplomów Podstawowe formy obecne w szkołach wyższych w Polsce: Studia podyplomowe Uniwersytety trzeciego wieku Uniwersytety dziecięce Szkolenia i inne usługi
Uczenie się (LLL+LWL) Perspektywa europejska Europejski obszar uczenia się przez całe życie proces uczenia się rozpatrywany przede wszystkim z punktu widzenia osoby uczącej się, a nie instytucji i osób prowadzących kształcenie równorzędność uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia możliwość poddania się procedurze walidacji osiągniętych efektów uczenia się - niezależnie od formy uczenia się Making a European area of lifelong learning a reality, Komunikat Komisji Europejskiej, COM(2001) 678, listopad 2001
Uczenie się (LLL+LWL) Perspektywa europejska szkolnictwo wyższe Komunikaty Bolońskie od komunikatu z Pragi w 2001 roku LLL uznawany za kluczowy element budowy EOSzW w kontekstach: równości i spójności społecznej, innowacyjności/ społeczeństwa wiedzy, zwiększenia skolaryzacji i innych. EUA Karta LLL dla uniwersytetów (2008) Działalność EUCEN - European University Continuing Education Network (nowa nazwa: The European Association for University Lifelong Learning) RPL i jego agendy Prague Communiqué (2001) Lifelong learning is an essential element of the European Higher Education Area. In the future Europe, built upon a knowledge-based society and economy, lifelong learning strategies are necessary to face the challenges of competitiveness and the use of new technologies and to improve social cohesion, equal opportunities and the quality of life.
EUA Karta dla uniwersytetów integratorów LLL : zobowiązania ze strony uczelni Embedding concepts of widening access and lifelong learning in their institutional strategies. Providing education and learning to a diversified student population. Adapting study programmes to ensure that they are designed to widen participation and attract returning adult learners. Providing appropriate guidance and counselling services. Recognising prior learning. Embracing lifelong learning in quality culture. Strengthening the relationship between research, teaching and innovation in a perspective of lifelong learning. Consolidating reforms to promote a flexible and creative learning environment for all students. Developing partnerships at local, regional, national and international level to provide attractive and relevant programmes. Acting as role models of lifelong learning institutions.
Uczelnia jako integrator LLL Jedno z zadań: walidacja efektów uczenia się zdobytych poza edukacja formalną - RPL COUNCIL RECOMMENDATION on the validation of non-formal and informal learning (20 December 2012) Validation means a process of confirmation by an authorised body that an individual has acquired learning outcomes measured against a relevant standard and consists of the following four distinct phases: 1. IDENTIFICATION through dialogue of particular experiences of an individual, 2. DOCUMENTATION to make visible the individual's experiences, 3. a formal ASSESSMENT of these experiences, 4. CERTIFICATION of the results of the assessment which may lead to a partial or full qualification 18
Uczelnia jako integrator LLL Co integruje integrator? Interesy / potrzeby uczelni i jej otoczenia Interesy/potrzeby rynku pracy i oferty uczelni Interesy / potrzeby uczelni i jej jednostek interesy/potrzeby klientów (indywidualnych i zbiorowych) i jednostek / pracowników uczelni Strategie życiowe kandydatów na studia i pracowników uczelni Prowadząc RPL przyczynia się do realizacji wszystkich wymiarów integracji. A ponadto: Zarabia pieniądze Zdejmuje z pracowników uczelni troskę o dobre dopasowanie tego, do potrafią do potrzeb otoczenia i czyni to w skali uczelni Konsoliduje rozproszone jednostki uczelni we wspólnych działaniach Inne funkcje
LL learner w Polsce? Pozyskiwanie nowych słuchaczy: oferta i RPL Rozmaite i dostosowane do potrzeb rodzaje kształcenia Otwarcie programów dyplomowych na cząstkowe uczestnictwo Skrzyżowanie szkoleń i oferty programów dyplomowych RPL potwierdzenie i wykorzystanie wiedzy / umiejętności już posiadanych Pozyskiwanie absolwentów - jak uczelnie zabiegają o to, aby absolwenci chcieli wrócić? Kuszenie przyszłą ofertą? Kuszenie oferta już działającą? dodatkowe elementy studiów? Elastyczność i otwartość programów? RPL potwierdzenie doświadczeń zawodowych zgromadzonych Dla dalszego kształcenia Dla rynku pracy
LLL w strategii uczelni dobre rady EUCEN: Rób to! nie czekaj na definicje LLL, nie przejmuj się rozbieżnościami polityk! Nie bój się rozwiązań niekonwencjonalnych! Określ tożsamość uczelni (użyj U-mappingu) Określ strategiczne cele edukacyjne twej uczelni także w kontekście: personal development better skills New opprtunities second chance twych potencjalnych interesariuszy Przemyśl relację pomiędzy edukacją dyplomową a LLL złam bariery pomiędzy nimi, jeśli potrzeba Przekonaj kadrę do uczenia w trybie LLL Otwórz ofertę dyplomową na innych słuchaczy tam, gdzie to możliwe Utwórz możliwości uznawania dokonań spoza edukacji formalnej (RPL) wykorzystaj to! Wyceniaj wszystkie kursy w ECTS, zapewnij drożność, gdzie to możliwe inne
LLL w strategii uczelni dobre rady EUCEN: Przemyśl relację pomiędzy uczelnią a jej otoczeniem: Określ kierunki rozwoju twego otoczenia, przemyśl co może go wesprzeć W szczególności jakie są potrzeby związane z rozwojem kapitału ludzkiego Na rynku pracy Dla wsparcia społeczeństwa obywatelskiego Indywidualnych potrzeb grup zaniedbanych (emeryci, emigranci.) Szukaj powiązań z innymi sektorami edukacji Szukaj powiązań z rynkiem pracy ale prowadź własne jego analizy Określ grupy celowe i sposób pozyskiwania potencjalnych interesariuszy Otwórz przyjazne centra doradztwa Wykorzystaj narzędzia zarządzania HR do rekrutacji kandydatów Związuj studentów/absolwentów z uczelnią, kształć ich w systemie LLL Zastosuj kreatywnie ramy kwalifikacji Rozpowszechniaj wiedzę o RPL stosuję tę walidację na możliwie szeroką skalę.
RPL w integratorze Uczelnia pełniąca funkcję integratora prowadzi RPL w jego wszystkich wymiarach: rozpoznania kompetencji posiadanych doradztwa edukacyjnego, rozwiazywania problemów, kierowania ścieżką edukacyjną uznania kompetencji uprzednich nadawania kwalifikacji, Dla dalszego kształcenia Dla innych celów Nowy model rekrutacji jako warunek wstępny Portfolia kandydatów, słuchaczy, Rejestr usług obecnych i potencjalnych, własnych i instytucji współpracujących; portfolia nauczycieli Profesjonalni doradcy Organizacja tego procesu dwa przykłady szkockie Marmieładow: bo człowiek musi móc dokądś pójść
Uniwersytet w czasie kryzysu University of the West of Scotland (maj 2009) Centrum LLL + Centrum doradztwa i edukacji dla osób z problemami na rynku pracy (fundusze rządowe na zwalczanie bezrobocia) Projekt VALEX wspólnie ze szkocką KRK cele działania Centrum: zapewnienia łatwiejszego powrotu do kształcenia formalnego osób o różnych kompetencjach Aktywne wykorzystanie KRK i RPL Cel główny oferty: oczywiście employabilty, ale poprzez: kształtowanie reflective practitioners Uczenie mechanizmów dostosowywana się do zmiany: krytycyzmu i kreatywności, Inne generyczne, tranzytywne umiejętności nie przyuczanie do zawodu czy miejsca pracy. Wynik dla uczelni: Ok. 5-krotny wzrost łączny liczby uczących się na wszystkich formach edukacji Silne centrum RPL. Hasła: nie zmuszajmy słuchaczy do uczenia się rzeczy, które doskonale znają ale nie należy budzić nadmiernych nadziei kandydatom to oferta nie dla wszystkich - to jest szkolnictwo wyższe!
New Caledonian University Centrum LEADS admission office i jego połączenie z centrum doradztwa Kreowanie indywidualnych ścieżek dla słuchaczy LLL z wykorzystaniem oferty całego Uniwersytetu Inicjatywy międzywydziałowe Aktywne rozpoznawanie potrzeb/ współdziałanie z otoczeniem wyszukiwanie nisz edukacyjnych / szkoleniowych Ośrodki RPL departamentalne ale koordynowane przez Centrum
Zachęty i zobowiązania Do 2018 r. każdy kraj UE przedstawi raport o wdrożeniu walidacji efektów uczenia się zdobytych poza edukacja formalną (patrz Rekomendacja PE z listopada 2012). Fazy i formy raportowania EQF AG. ) Automatyczne uznawanie kwalifikacji zagranicznych Pierwsze kroki: konferencja Konwencji Lizbońskiej w Splicie czerwiec 2013 Warunki: Wdrożona w pełni krajowa rama kwalifikacji Wdrożony w pełni system zapewniania jakości Wdrożony RPL
Przedstawione tu idee są oparte m.in. na doświadczeniach autorki zdobytych w trakcie prac i dyskusji prowadzonych przez Zespół Ekspertów Bolońskich, EQF Advisory Group, w Fundacji Rektorów Polskich i innych. Szczególnie inspirujące dla ostatecznego kształtu prezentacji okazały się materiały, wystąpienia i komentarze prof. Andrzeja Kraśniewskiego i dr Agnieszki Chłoń-Domińczak. Stanowią one częściową lub całkowitą treść części prezentowanych tu przezroczy.
Dziękuję za uwagę! echmie@sgh.waw.pl