Kształcenie oparte na efektach i ramy kwalifikacji w aspekcie międzynarodowej wymiany studenckiej

Transkrypt

1 Kształcenie oparte na efektach i ramy kwalifikacji w aspekcie międzynarodowej wymiany studenckiej Centrum Kształcenia Międzynarodowego - IFE Politechnika Łódzka Ekspert Boloński tsw.ife@p.lodz.pl

2 Plan prezentacji Proces Boloński widziany przez pryzmat strategii uczenia się przez całe życie Bolońskie i Europejskie Ramy Kwalifikacji Wprowadzenie Ram Kwalifikacji a mobilność studencka 2

3 Punkty ECTS nikomu niepotrzebne Jak (błędnie) postrzegany jest Proces Boloński? często traktowane jako technokratyczna przeszkoda wymagana przez biurokratyczny system Przymusowy podział studiów na dwa stopnie Jest to niszczenie dobrych studiów jednolitych Wyłaczenie kierunku z podziału na dwa stopnie traktowane jest jako sukces środowiska Dostosowanie naszego systemu szkolnictwa do systemu zachodniego w ramach integracji z UE 3

4 Na czym polega Proces Boloński? (inaczej) Proces Boloński to dostosowanie europejskiego szkolnictwa wyższego do aktualnych potrzeb społeczeństwa europejskiego (przy wykorzystaniu bogactwa i różnorodności doświadczeń poszczególnych krajów): Przejście od systemu zorientowanego na nauczyciela do systemu zorientowanego na studenta Przejście od systemu nauczania do sytemu uczenia się Przygotowanie, włączenie uczelni do uczenia sie przez całe życie Przejście od wiedzy do kompetencji rozumianych jako efekty uczenia się 4

5 Przejście od systemu zorientowanego na nauczyciela do systemu zorientowanego na studenta Programy studiów odzwierciedlają bardziej potrzeby studenta (uczącego się) a mniej nauczyciela, uczelni Organizacja procesu dydaktycznego jest dostosowana przede wszystkim do potrzeb studenta Uczelnia jest miejscem uczenia się studenta a nie nauczania przez nauczyciela 5

6 Przejście od systemu nauczania do sytemu uczenia się Nauczyciel akademicki nie naucza według zdefiniowanych treści programowych a student ma obowiązek zdobyć nauczaną wiedzę Student, (uczący się) ma do osiągnięcia zdefiniowane efekty kształcenia, a kadra akademicka pomaga uczącym się osiągnąć te kompetencje - efekty uczenia się Uczelnia jest miejscem uczenia się, a nie nauczania sale, wyposażenie Programy studiów i przedmiotów definiowane są przez efekty uczenia się a nie treści programowe 6

7 Główne narzędzia służące do wprowadzenia systemu opartego na efektach uczenia się System ECTS Punkty ECTS przypisane są efektom uczenia się Ramy Kwalifikacji Budowa programów studiów w oparciu o Ramy Kwalifikacji i efekty uczenia się Akredytacja na podstawie efektów kształcenia 7

8 Kwalifikacja jako zbiór efektów uczenia się Kwalifikacja nadana uczącemu się może być traktowana jako zbiór efektów uczenia się Efekty uczenia się muszą podlegać potwierdzeniu (walidacji validation) Po zbadaniu zgodności efektów uczenia się z obowiązującymi standardami wydawane jest potwierdzenie odpowiedniej kwalifikacji dyplom/świadectwo Kwalifikacja może być uzyskana na drodze kształcenia formalnego kształcenia poza-formalnego Uczenia się nieformalnego 8

9 Kwalifikacja Kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami Definicja przyjęta przez Parlament Europejski w ramach zalecenia w sprawie wprowadzenia Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (kwiecień 2008) Kwalifikacja (qualification) dyplom, świadectwo, certyfikat lub inny dokument, wydany przez uprawnioną instytucję, stwierdzający że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z odpowiednimi wymaganiami. Definicja przyjęta uchwałą nr 7/VII/10 Komitetu Sterującego do spraw Krajowych Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie w dniu 29 lipca 2010 r. 9

10 Efekty uczenia się a Efekty kształcenia Efekty uczenia się (learning outcomes) to, co osoba ucząca się wie, rozumie i potrafi wykonać w wyniku uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych. Efekty kształcenia to, co osoba uczestnicząca w procesie kształcenia prowadzonym przez instytucję edukacyjną lub szkoleniową wie, rozumie i potrafi wykonać po jego zakończeniu, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych. 10

11 Bolońskie Ramy Kwalifikacji Ramy Kwalifikacji dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (RK dla EOSW) - Qualification Framework for European Higher Education Area (QF for EHEA) Przygotowane zostały w ramach Procesu Bolońskiego Przyjęte zostały razem z Komunikatem Ministrów z Bergen w roku 2005 Wyznaczają trzy podstawowe poziomy kształcenia na poziomie wyższym trzy stopnie studiów Opisują każdy poziom za pomocą deskryptorów w trzech kategoriach: Wiedzy i jej rozumienia Umiejętności Postaw Jesteśmy zobowiązani do przyjęcia i samo-potwierdzenia Krajowych Ram Kwalifikacji do roku 2012 (pierwotnie do 2010) 11

12 Europejskie Ramy Kwalifikacji Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie - European Qualifications Framework for lifelong learning - EQF rok 2008 rekomendacja Parlamentu Europejskiego rok 2010 termin odniesienia kwalifikacji danego kraju do Ram Europejskich wyznaczono 8 poziomów kwalifikacji - na podstawie następujących atrybutów: poziomu wiedzy (knowledge) umiejętności (skills) innych kompetencji (competence) 12

13 Różnice pomiędzy Ramami Bolońskimi i Europejskimi Bolońskie to tylko szkolnictwo wyższe Wprowadziły unifikację stopni studiów, a następnie opisano je za pomocą deskryptorów Europejskie wszystkie poziomy w tym szkolnictwo wyższe Nie ma potrzeby unifikacji poziomów kształcenia, należy je jedynie opisać za pomocą deskryptorów i odnieść do Ram Europejskich. Inne deskryptory poziomów trochę inny opis Po okresie niepewności dziś jest jasne, że Ramy Europejskie pełnia funkcje nadrzędną, a w Polsce będziemy mieli jedne Polskie Ramy Kwalifikacji 13

14 Szkolnictwo wyższe Bolońskie Ramy Kwalifikacji (Europejski obszar szkolnictwa wyższego) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Polskie Ramy Kwalifikacji 14

15 (Inne) Kompetencje Umiejętności Wiedza ERK Europejskie Ramy Kwalifikacji poziomy 6 do 8 Poziom 6 Poziom 7 Poziom 8 Zaawansowana wiedza w danej dziedzinie pracy i nauki obejmująca krytyczne rozumienie jej teorii i zasad. Wysoce wyspecjalizowana wiedza, której część stanowi najnowsza wiedza w danej dziedzinie pracy lub nauki, będąca podstawą oryginalnego myślenia lub badań. Krytyczna świadomość zagadnień w zakresie wiedzy w danej dziedzinie oraz na styku różnych dziedzin Wiedza na najbardziej zaawansowanym poziomie w danej dziedzinie pracy lub nauki oraz na styku różnych dziedzin Zaawansowane umiejętności wykazywania się biegłością i innowacyjnością potrzebną do rozwiązywania złożonych i nieprzewidywalnych problemów w specjalistycznej dziedzinie pracy lub nauki. Specjalistyczne umiejętności rozwiązywania problemów potrzebne do badań lub działalności innowacyjnej w celu tworzenia nowej wiedzy i procedur oraz integrowania wiedzy z różnych dziedzin Najbardziej zaawansowane i wyspecjalizowane umiejętności i techniki w tym synteza i ocena, potrzebne do rozwiązywania krytycznych problemów badaniach lub działalności innowacyjnej oraz do poszerzania i ponownego określania istniejącej wiedzy lub praktyki zawodowej Zarządzanie złożonymi technicznymi lub zawodowymi działaniami lub projektami, ponoszenie odpowiedzialności za podejmowane decyzje w nieprzewidywalnych kontekstach związanych z pracą lub nauką, ponoszenie odpowiedzialności za zarządzanie rozwojem zawodowym jednostek i grup. Zarządzanie i przekształcanie kontekstów związanych z pracą lub nauką, które są złożone, nieprzewidywalne i wymagają nowych podejść strategicznych. Ponoszenie odpowiedzialności za przyczynianie się do rozwoju wiedzy i praktyki zawodowej lub za dokonywanie przeglądów strategicznych wyników zespołów. Wykazywanie się znaczącym autorytetem, innowacyjnością, autonomią, etyką naukową i zawodową oraz trwałym zaangażowaniem w rozwój nowych idei i procesów w najważniejszych kontekstach pracy zawodowej lub nauki, w tym badań. 15

16 Polskie Krajowe Ramy Kwalifikacji Krajowe Ramy Kwalifikacji (national qualifications framework) opis wzajemnych relacji między kwalifikacjami, integrujący różne krajowe podsystemy kwalifikacji, służący większej przejrzystości, dostępności i jakości kwalifikacji. zawiera on opis hierarchii poziomów kwalifikacji każda kwalifikacja jest umieszczona na jednym z tych poziomów. każdemu z tych poziomów przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom w Europejskich Ramach Kwalifikacji. Krajowe Ramy Kwalifikacji to nie to samo co Europejskie tylko że na poziomie kraju inna funkcja, inna budowa 16

17 Poziomy Kwalifikacji PRK propozycja Komitetu Sterującego ds. KRK Poziom ERK Poziom PRK Przykładowe kwalifikacje odpowiadające poziomom PRK 8 8 Dyplom doktora 7 7 Dyplom magistra 6 6 Dyplom licencjata/inżyniera 5 5 trwa dyskusja np. dylom mistrzowski, dyplom kolegium nauczycielskiego, niektóre certyfikaty zawodowe] 4 4 Świadectwo ukończenia szkoły średniej 3 3 Świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej 2 2 Świadectwo ukończenia gimnazjum 1 1 Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej 17

18 PRK jako rama nie następcza (non-consecutive) Poziom 8 Poziom 7 Poziom 6 Poziom 4 Poziom 2 Poziom 5 Poziom 3 Poziom 1 18

19 Czemu służą Krajowe Ramy Kwalifikacji? I. Odniesieniu kwalifikacji danego kraju do Ram Europejskich od roku 2012 na każdym świadectwie, dyplomie powinien być umieszczany poziom Ram Europejskich i Krajowych II. Przemianom w systemie kształcenia, a w szczególności jego dostosowaniu do potrzeby uczenia się przez całe życie 19

20 Odniesienie kwalifikacji kraju A do Kwalifikacji Kraju B ( przeliczenie kwalifikacji, znalezienie odpowiednika ) Kwalifikacja α Kraj A Europejskie Ramy Bolońskie Kraj B Kwalifikacja β 20

21 Czemu służą Krajowe Ramy Kwalifikacji? I. Odniesieniu kwalifikacji danego kraju do Ram Europejskich od roku 2012 na każdym świadectwie, dyplomie powinien być umieszczany poziom Ram Europejskich i Krajowych II. Przemianom w systemie kształcenia, a w szczególności jego dostosowaniu do potrzeby uczenia się przez całe życie 21

22 System uczenia się przez całe życie Liczą się efekty uczenia się a nie droga jaką uczący się doszedł do ich osiągnięcia Innymi słowy Kwalifikacja nie jest potwierdzeniem ukończenia procesu kształcenia a potwierdzeniem uzyskania kompetencji efektów uczenia się Np. nie dyplom ukończenia studiów licencjackich a dyplom licencjata Tę samą kwalifikację można uzyskać na drodze kształcenia formalnego, poza-formalnego nieformalnego. Jeśli uczelnia ma uczestniczyć w systemie uczenia się przez całe życie to musi przestawić się z systemu nauczania i potwierdzania uczestniczenia w procesie nauczania na system uczenia się i potwierdzania efektów uczenia się 22

23 Co oznacza dla uczelni wprowadzenie Krajowych Ram Kwalifikacji Odzyskanie części dawno utraconej autonomii To środowisko akademickie wie i powinno decydować co i jak uczyć potrzebne są jedynie punkty odniesienia KRK (nie dotyczy zawodów regulowanych i nie dotyczy wszystkich uczelni) Konieczność przebudowy lub zmiany opisu programów studiów W wielu przypadkach zmiana sposobu kształcenia na bardziej nakierowany na efekty kształcenia (nie na proces) przebudowa prowadzenia przedmiotu Wprowadzenie wewnętrznych systemów zapewniania jakości kształcenie jako podstawa akredytacji 23

24 Czy rzeczywiście jest to nam potrzebne? Masowe kształcenie na poziomie wyższym Coraz to trudniejsze określenie zawodu rozumianego jako zamkniętego zbioru kompetencji Dysproporcje pomiędzy liczbą absolwentów pracujących w zawodzie i wykonujących pracę około-zawodową Stopniowe zanikanie powtarzalnych zadań zawodowych Kształcenie dla zatrudnialności, a nie tylko zatrudnienia dynamicznie zmieniany na rynku pracy: znikające i pojawiające się nowe gałęzie przemysłu (karty papierowe kasety dyskietki CD pen-drive ), Konieczność wyższego wykształcenia w zawodzie tradycyjnie robotniczym (tokarz operator obrabiarki sterowanej numerycznie operator automatycznej linii produkcyjnej ), outsourcing, łatwość przenoszenia całych fabryk, konieczność elastyczności zawodowej mobilność pracowników problemy z uznawalnością dyplomów, kwalifikacji, Coraz częściej o zatrudnieniu decydują takie kompetencje jak Umiejętność samodzielnego uczenia się Zdolność do komunikacji, sprawność komunikacji, umiejętności interpersonalne Postawa działania, napędu 24

25 Co oznacza wprowadzenie Ramy Kwalifikacji dla mobilność studenckiej Brak potrzeby poszukiwania zamienników przedmiotów o podobnych treściach brak standardów w postaci treści programowych Konieczność zapewnienia przedmiotów o efektach kształcenia przewidzianych w programie studiów (matrycy efektów kształcenia) Ułatwienia w uznawaniu efektów uczenia się zdobytych poza kształceniem formalnym Większa przejrzystość dotychczasowych osiągnięć 25

26 Zamiast podsumowania pytanie Jak będzie po wprowadzeniu zmian, wprowadzeniu Ram Kwalifikacji i systemu opartego na efektach uczenia się? będzie lepiej czy będzie gorzej będzie łatwiej czy będzie trudniej? Jeśli Ramy Kwalifikacji zostaną wprowadzone jedynie formalnie, bez zrozumienia ich istoty i rzeczywistych przemian w systemie kształcenia, to z pewnością będzie i gorzej i trudniej 26