Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu narządu unaczynionego Cel leczenia Brak odrzucania czynnego przeszczepionego narządu Klasyfikacja odrzucania przeszczepionego narządu Leki immunosupresyjne Rodzaj odrzucania Nadostre Ostre komórkowe Humoralne Przewlekłe Patogeneza Histopatologia Leczenie Preformowane cytotoksyczne przeciwciała anty-hla, anty AB0 (IgG 1 ) Komórki odpornościowe uczulone na antygeny graftu De-novo powstałe przeciwciała anty-hla lub innym antygenom graftu Nie do końca poznane, zarówno przeciwciała jak i komórki skierowane do antygenów graftu Niedokrwienie, martwica krwotoczna Nacieki limfocytarne w tkance (nerka: tubulitis) Nacieki zapalne w drobnych naczyniach (nerka: glomerulitis, PTC-itis), cechy aktywacji dopełniacza (np. złogi C4d) Zwłóknienie śródmiąższu, zanik czynnego miąższu, pogrubienie ściany średnich i dużych naczyń z ograniczeniem światła Prewencja: badanie cross-match Sterydy w dużych dawkach, przeciwciała przeciw limfocytom T Plazmafereza, Rituximab, Bortezomib Brak skutecznych metod Kortykosteroidy Inhibitory kalcyneuryny Cyklosporyna A Takrolimus Leki antymitotyczne Azatiopryna Mykofenolan mofetylu (sodu) Inhibitory mtor Syrolimus Ewerolimus Przeciwciała blokujące receptory limfocytów T Bazyliksimab Przeciwciała powodujące deplecję limfocytów T ratg Przeciwciała powodujące deplecję limfocytów B Rytuksymab Leki powodujące deplecję plazmocytów Bortezomib
Kortykosteroidy Zmniejszają produkcję cytokin (IL-1, IL-6, TNFα) przez komórki prezentujące antygen Zmniejszają aktywację genów odpowiedzialnych za syntezę cytokin w limfocytach Niespecyficzne działanie przeciwzapalne Zmniejszenie obrzęku Zmniejszenie wazokonstrykcji Zmniejszenie potencjalnego krwawienia w przeszczepianym narządzie Kortykosteroidy Indukcja immunosupresji (i.v.; metyloprednizolon 500mg) Podstawowe leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu (p.o.; prednizon 5-10mg) Leczenie ostrego odrzucania (i.v.; metyloprednizolon 500mg) Inhibitory kalcineuryny Hamują aktywację genu IL-2 Częściowo redukują syntezę receptora dla IL-2 Hamują w limfocytach skutki połączenia IL-2 z receptorem Inhibitory kalcineuryny Podstawowe leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu pod kontrolą stężenia we krwi (oznaczenie w hemolizowanej krwi większość leku w krwinkach) Takrolimus bezpośrednio po przeszczepieniu 8-10 ng/ml 6 miesięcy po przeszczepieniu 6-8 ng/ml Powyżej 12 miesięcy po przeszczepieniu 4-6 ng/ml Cyklosporyna A bezpośrednio po przeszczepieniu 150-250 ng/ml Powyżej 12 miesięcy po przeszczepieniu 50-100 ng/ml
Inhibitory kalcineuryny Inhibitory kalcineuryny Leki antymitotyczne azatiopryna, mykofenolan mofetylu, sodu Zmniejszają dostępność puryn wymaganych przez dzielące się komórki do syntezy DNA i RNA; podczas mitozy, jeżeli puryny są niedostępne limfocyty po kontakcie z antygenem, które podlegają ekspansji klonalnej zamiast podziału ulegają apoptozie Podstawowe leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu Mykofenolan mofetylu 2x500mg (z Tac) do 2x1000mg (z CyA) Inhibitory mtor syrolimus, ewerolimus Nie zmniejszają syntezy IL-2 Hamują w limfocytach skutki połączenia IL-2 z receptorem Synergia z inhibitorami kalcyneuryny Hamują podziały komórkowe Potencjalne działanie przeciwnowotworowe Podstawowe leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu Ze względu na utrudnione gojenie ran zwykle odroczony początek stosowania
Inhibitory mtor syrolimus, ewerolimus Hamowanie proliferacji VSMCs po uszkodzeniu ściany naczyniowej Przeciwciała blokujące receptory limfocytów T bazyliksimab Bazyliksimab monoklonalne przeciwciało ludzkie blokujące CD25 (receptor dla IL-2) i tym samym przekazywanie sygnału IL-2 Indukcja immunosupresji 2 dawki po 20mg przed przeszczepieniem i 4 dni po kontrola syrolimus Przeciwciała powodujące deplecję limfocytów T ratg Poliklonalne przeciwciała królicze przeciwko tymocytom powodujące ich lizę Indukcja immunosupresji Leczenie odrzucania komórkowego opornego na sterydy, odrzucania naczyniowego Sumarycznie 3-10mg/kg m.c. przez okres 1-8 dni Przeciwciała powodujące deplecję limfocytów B rytuksymab Monoklonalne przeciwciała humanizowane anty-cd20 (obecne na dojrzałych limfocytach B, ale nie plazmocytach) powodujące lizę komórek Indukcja immunosupresji Leczenie odrzucania humoralnego 2 dawki 375mg/1m 2 p.c. co 7 dni
Leki powodujące deplecję plazmocytów bortezomib Inhibitor proteasomu; indukuje apoptozę komórek hamując degradację nieprawidłowo zbudowanych białek i ich nagromadzenie w komórce Leczenie odrzucania humoralnego 1,3mg/1m 2 p.c. co 3 dni Najczęstsze objawy niepożądane leków immunosupresyjnych CyA: nadciśnienie, nefropatia, hirsutyzm, hiperkalemia, przerost dziąseł, neuropatia Tac: upośledzenie tolerancji węglowodanów, hiperkalemia, neuropatia, nefropatia Evr: zaburzenia gospodarki lipidowej, upośledzone gojenie się ran, neuropatia, leukopenia, trombocytopenia MMF: biegunka, leukopenia, trombocytopenia AZA: leukopenia, trombocytopenia, uszkodzenie wątroby Schematy immunosupresji Przeszczep nerki Podstawowy schemat: takrolimus, mykofenolan mofetylu, sterydy Przeszczep wątroby Podstawowy schemat: takrolimus, sterydy Indukcja immunosupresji Bazyliksimab Biorca nerki średniego ryzyka immunologicznego Planowana szybka redukcja dawek sterydów (biorca starszy, otyły, z cukrzycą, osteoporozą, WZW) Starszy biorca i dawca nerki (stosowanie Tac w mniejszych dawkach) Biorca wątroby podwyższonego ryzyka immunologicznego Biorca wątroby z upośledzoną czynnością nerek (opóźnione stosowanie Tac w mniejszych dawkach) Biorca wielonarządowy (N+T, N+W)
Indukcja immunosupresji Przeciwciała powodujące deplecję limfocytów T Biorca nerki wysokiego ryzyka immunologicznego Dawca nerki o rozszerzonych kryteriach lub długi CIT (opóźnione stosowanie Tac w mniejszych dawkach) Planowane szybkie odstawienie sterydów (biorca starszy, otyły, z cukrzycą, osteoporozą) Biorca wielonarządowy średniego i wysokiego ryzyka immunologicznego Biorca wątroby bardzo wysokiego ryzyka immunologicznego Indukcja immunosupresji Przeciwciała powodujące deplecję limfocytów B (rytuksymab) Biorca nerki, przyczyna niewydolności nerek własnych pierwotny FSGS Sytuacje szczególne Cukrzyca CyA zamiast Tac, planować odstawienie sterydów Starszy biorca Mniejsze dawki leków Uszkodzenie wątroby Mniejsze dawki leków Wywiad nowotworowy Wprowadzić mtori zamiast Tac lub MMF Białkomocz Nie stosować mtori