Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW michal.orzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Wykład 1 Program: Czym jest las? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji leśnej Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW wykłady w przyszłości Podstawy prawne leśnictwa Plan Urządzenia Lasu Ład przestrzenny i czasowy w leśnictwie Przyrodnicze podstawy produkcji leśnej Fazy rozwojowe formy użytkowania Ocena walorów i zagrożeń lasu Ochrona przyrody w leśnictwie Zwiększanie lesistości KPZL... Produkt(y) i certyfikacja lasów 1
Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Wielkoobszarowość Wielofunkcyjność Długi cykl (okres) produkcji Uzależnienie od otoczenia (ryzyko produkcji) Zróżnicowanie czynników produkcji Nierozerwalność produktu i środka produkcji Trudność określenia dojrzałości plonu Niejednorodność produktu Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW LAS to... Wg komisji ONZ i wg Ministerialnego Procesu Ochrony Lasów w Europie (MCPFE). Las: obszar z pokrywą koron drzew (lub równoważne zwarcie pni drzew) na ponad 10 % i powierzchni większej niż 0,5 ha. Drzewa powinny osiągać wysokość minimum 5 m w stanie dojrzałym in situ Inny obszar zalesiony: obszar... 5 do 10 % drzew, które są w stanie osiągnąć wysokość 5 m w stadium dojrzałym in situ lub pokrywą ponad 10% drzew, które nie są w stanie osiągnąć wysokości 5 m w stadium dojrzałym in situ 2
LAS to... Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Polska Ustawa o lasach 1991 Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) drzewami i krzewami oraz runem leśnym lub przejściowo jej pozbawiony: a) przeznaczony do produkcji leśnej lub b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo c) wpisany do rejestru zabytków, 2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne. Współczesne znaczenie i zadania zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą, Ilość węgla związanego w biomasie drzewnej (SoEF 2011) 3
Współczesne znaczenie i zadania ochrony lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na: a) zachowanie różnorodności przyrodniczej, b) zachowanie leśnych zasobów genetycznych, c) walory krajobrazowe, d) potrzeby nauki, Lasy tropikalne Lasy europejskie Współczesne znaczenie i zadania ochrony gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym, Gleba leśna Gleba bez lasu Tybet 4
Zagrożenie erozją gleb a lasy w Polsce Współczesne znaczenie i zadania ochrony wód powierzchniowych i głębinowych, retencji zlewni, w szczególności na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych, 5
Pustynnienie Współczesne znaczenie i zadania produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu. 6
Współczesne znaczenie i zadania produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu. Dostępne zasoby drzewne w krajach Europy źródło: DGLP 2012 Forests in Poland Wielkoobszarowość Grunty leśne 9,026 mln ha Grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione 9,4 mln ha Lesistość około 29 % 1,9 mld m 3 7
Wielkoobszarowość Lesistość Polski około 29 % Wielkoobszarowość źródło: Ochrona środowiska 2009 8
Ile lasu przypada na 1 mieszkańca kraju? Wielkoobszarowość Planowanie nadleśnictwo 20 30 tys ha Nadzór leśnictwo 1200 1500 ha Inwentaryzacja i opis taksacyjny drzewostan średnio 2,5 ha 9
Wielkoobszarowość Wielkoobszarowość (struktura własności) 10
Wielofunkcyjność OCHRONA PRODUKCJA USŁUGI 2010 Wielofunkcyjność lasów w Europie 11
Długi cykl (okres) produkcji Uzależnienie od otoczenia (ryzyko produkcji) ZAGROŻENIA: Specyfika leśnictwa ABIOTYCZNE BIOTYCZNE ANTROPOGENICZNE Czynniki atmosferyczne i anomalie pogodowe ciepłe zimy niskie temperatury późne przymrozki upalne lata obfity śnieg i szadź huragany termiczno wilgotnościowe niedobór wilgoci powodzie wiatr dominujący kierunek huragany Właściwości gleby i wilgotnościowe niski poziom wód gruntowych żyznościowe gleby piaszczyste grunty porolne Warunki fizjograficzne (górskie) Struktura drzewostanów skład gatunkowy dominacja gatunków iglastych niezgodność z siedliskiem Szkodniki owadzie pierwotne wtórne Grzybowe choroby infekcyjne liści i pędów pni korzeni Nadmierne występowanie roślinożernych ssaków zwierzyny gryzoni Zanieczyszczenia powietrza energetyka gospodarka komunalna transport Zanieczyszczenie wód i gleb przemysł gospodarka komunalna rolnictwo Przekształcenia powierzchni ziemi górnictwo Pożary lasu Szkodnictwo leśne kłusownictwo i kradzieże nadmierna rekreacja masowe grzybobrania Niewłaściwa gospodarka leśna schematyczne postępowanie nadmierne użytkowanie zaniechanie pielęgnacji 12
Potrzebowice Rudy Raciborskie 8 godz 5,6 tys ha 18 dni 9 tys ha Uzależnienie od otoczenia (ryzyko produkcji) 13
Uzależnienie od otoczenia (ryzyko produkcji) Zróżnicowanie czynników produkcji Związane z odmiennością procesów produkcji Proces produkcji PODSTAWOWEJ Długi okres produkcji Uzależnienie od: sił przyrody przeszłości zagrożeń presji społeczeństwa Proces produkcji TOWAROWEJ Krótki okres produkcji Uzależnienie od: planowania wieku drzewostanu celu zabiegu dostępności lasu zapotrzebowania 14
Nierozerwalność produktu i środka produkcji przyrost zapas Średnio 5 m 3 /ha Średnio 240 m 3 /ha Trudność określenia dojrzałości plonu Wiek dojrzałości naturalnej Wiek dojrzałości ilościowej Wiek dojrzałości technicznej Wiek dojrzałości... ; ) 15
Niejednorodność produktu Inne cechy specyficzne produkcji leśnej Hodowla nakierowana na cechy pnia Niewielka modyfikacja genetyczna hodowanych organizmów Brak nawożenia gleb Relacja czasu produkcji i czasu pracy Ograniczone możliwości korygowania procesu produkcji Sezonowość prac... 16
Dodatkowa tematyka wykładów w przyszłości, pytania, problemy: michal.orzechowski@wl.sggw.pl 17