Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej

Transkrypt

1 Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Urządzanie Lasu Regulacja gospodarki planowanie Plan urządzenia gospodarstwa leśnego Mapy leśne (źródła informacji o lasach) Systemizacja budowy lasu (ewidencja, ochrona i element regulacji pozyskania)

2 Urządzanie Lasu Dział praktycznego leśnictwa, zajmujący się sporządzaniem planów urządzenia gospodarstwa leśnego w nadleśnictwie na okres 10 lat. Działalność projektowa informacje o wielkości i strukturze zasobów oraz o wielkości społecznego zapotrzebowania na różne funkcje lasów przetwarza na decyzje (w tym możliwości pozyskania drewna)

3 Urządzanie Lasu Organizacja gospodarstwa leśnego wymaga znajomości wszystkich działów leśnictwa oraz umiejętności wykorzystywania wyników badań naukowych i doświadczeń praktyki. Prowizoryczne urządzanie lasu ( ) Definitywne urządzanie lasu (lata ) I rewizja urządzania lasu ( ) II rewizja urządzania lasu ( ) III rewizja urządzania lasu ( ) IV rewizja urządzania lasu (zapoczątkowana w 2003 r.) V rewizja (2011- )

4 Podstawy prawne Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435) Art. 3. Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym lub przejściowo jej pozbawiony: a) przeznaczony do produkcji leśnej lub b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo c) wpisany do rejestru zabytków, 2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.

5 Podstawa prawna Ustawa o lasach (1991 r.) (Tekst Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435) Trwale zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu. Plan urządzenia lasu podstawowy dokument gospodarki leśnej opracowany dla określonego obiektu, zawierający opis i ocenę stanu lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej.

6 Zakres planu u.l. oraz sposób powstawania i uzgadniania regulowany jest przez: - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1302); - Instrukcję Urządzania Lasu Załącznik do Zarządzenia nr 43 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dn. 18 kwietnia 2003r.; - Instrukcję Urządzania Lasu Załącznik do Zarządzenia nr 55 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 21 listopada 2011 r. - Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 12 dyrektora generalnego Lasów Państwowych z 9 lutego 2009 r. Wytyczne w sprawie konsultacji społecznych oraz czynności zmierzających do sporządzenia Prognozy oddziaływania na środowisko, o której mowa w art. 51 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., nr 199, poz. 1227), w ramach prac dotyczących sporządzenia planu urządzenia lasu dla nadleśnictwa.

7 plan urządzenia lasu dla nadleśnictwa LP okres obowiązywania 10 lat sposób zatwierdzania planu i jego zmian decyzja ministra właściwego do spraw środowiska uproszczony plan urządzenia lasu zatwierdza starosta

8 plan urządzenia lasu nadleśnictwa 1) Dane inwentaryzacji lasu (część inwentaryzacyjna): dokumentacja prac siedliskowych (wykonywanych raz na lat); opis taksacyjny lasu obejmujący charakterystykę lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia, mapy obrazujące wyniki inwentaryzacji lasu: mapa gospodarcza (1:5000), mapy przeglądowe (1:20000): drzewostanów, siedlisk, funkcji lasu oraz mapa sytuacyjna) zestawienia zbiorcze danych inwentaryzacyjnych (raporty w formie tabel i wykazów, w tym tabele klas wieku); pierwsza część ogólnego opisu urządzanego nadleśnictwa, zawierająca ogólną charakterystykę lasów oraz zestawienia zbiorcze danych inwentaryzacyjnych (tzw. elaborat).

9 plan urządzenia lasu nadleśnictwa 2) Analiza gospodarki leśnej w minionym okresie 3) Program ochrony przyrody 4) Część planistyczna (w tym określenie etatów)

10 uproszczony plan urządzenia lasu 1) Skrócony opis lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia, obejmujący: powierzchnię poszczególnych drzewostanów, gruntów przejściowo pozbawionych roślinności leśnej, a także gruntów przeznaczonych do zalesienia określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, określenie głównego gatunku drzewa w drzewostanie, a także wieku, bonitacji i zadrzewienia dla tego gatunku oraz miąższości całego drzewostanu, oznaczenie typu siedliskowego lasu oraz gospodarczego typu drzewostanu, zestawienie powierzchni lasów ochronnych, 2) Opis drzewostanów wraz z zestawieniem powierzchni gruntów i miąższości drzew według gatunków głównych drzew w drzewostanie i ich wieku, 3) Rejestr sporządzony według podmiotów ewidencyjnych (z oznaczeniem numeru działki gruntu), uwzględniający: zestawienie powierzchni lasów według gatunków głównych oraz ich wieku i bonitacji, zadania w zakresie gospodarki leśnej, 4) Kopia lub wyrys mapy ewidencyjnej gruntów z oznaczeniem działek ujętych w uproszczonym planie urządzenia lasu.

11 plan urządzenia lasu nadleśnictwa 1) Dane inwentaryzacji lasu (część inwentaryzacyjna): opis taksacyjny obejmujący charakterystykę lasów, gruntów przeznaczonych do zalesienia i gruntów nieleśnych

12 Opis taksacyjny lasu wg IUL 1994

13 Opis taksacyjny lasu wg IUL 2003

14 Mapy w Planie Urządzenia Lasu 1. Mapa gospodarcza - 1: Mapy przeglądowe - 1: : (Mapy gospodarczo-przeglądowe 1:10 000) - drzewostanów - siedlisk - cięć - ochrony przeciwpożarowej 3. Mapa sytuacyjno przeglądowa funkcji lasu 1: Mapa sytuacyjna obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa 1:50 000, 1:

15 plan urządzenia lasu nadleśnictwa mapy obrazujące wyniki inwentaryzacji lasu: mapa gospodarcza (1:5000),

16 - granice i nr oddziałów wraz z powierzchnią, - granice, litery i powierzchnia wyłączeń, - powierzchnie nie tworzące wyłączeń (np.: luki, kępy, gniazda) mapa gospodarcza skala1:5000

17 plan urządzenia lasu nadleśnictwa 1) Dane inwentaryzacji lasu (część inwentaryzacyjna): mapy obrazujące wyniki inwentaryzacji lasu: mapy przeglądowe (1:20000): drzewostanów, siedlisk, funkcji lasu oraz mapa sytuacyjna)

18 plan urządzenia lasu nadleśnictwa mapy obrazujące wyniki inwentaryzacji lasu: mapy przeglądowe (1:20000): drzewostanów, siedlisk, funkcji lasu oraz mapa sytuacyjna)

19 Mapa gospodarczo-przeglądowa drzewostanów (skala 1:10 000)

20 Mapa przeglądowa drzewostanów - przykład legendy mapy

21 Mapa przeglądowa siedlisk skala 1:20 000

22 Mapa gleb i siedlisk skala 1:5000

23 Mapa przeglądowa ochrony lasu skala 1:20 000

24

25 Mapa przeglądowa cięć skala 1:20 000

26 Mapa przeglądowa ochrony PPOŻ skala 1:20 000

27 Mapa sytuacyjna skala 1:50 000

28

29 plan urządzenia lasu nadleśnictwa 2) Analiza gospodarki leśnej w minionym okresie 3) Program ochrony przyrody: kompleksowy opis stanu przyrody w nadleśnictwie, z uwzględnieniem lasów innych form własności w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa; podstawowe zadania z zakresu ochrony przyrody i sposoby realizacji tych zadań; mapę walorów przyrodniczo-kulturowych.

30 Mapa sytuacyjno-przeglądowa ochrony przyrody i funkcji lasu 1: (1:50 000)

31 plan urządzenia lasu nadleśnictwa 4) Część planistyczna (w tym określenie etatów)

32 RDLP / RDOŚ Ustalenia w sprawie zawartości strategicznej oceny oddziaływania planu urządzenia lasu na środowisko RDLP zwołuje KZP (komisja założeń planu) ustala Założenia do sporządzenia projektu planu urządzenia lasu wraz z prognozą oddziaływania tego planu na środowisko NTG (narada techniczno gospodarcza) ustala projekt planu Tryb uzgadniania i zatwierdzania PUL BIP RDLP i lokalna prasa informacje o: Konsultacje społeczne przystąpieniu do opracowania projektu planu ul; możliwościach zapoznania się z Założeniami, oraz o miejscu ich wyłożenia do wglądu; sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie termin ich składania (co najmniej 21 dni); właściwości dyrektora RDLP do rozpatrywania uwag i wniosków. Opinia RDOŚ Opinia Woj. Inspektor Sanitarny RDLP zwołuje poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej i w BIP RDLP Komisję Projektu Planu (KPP), DEBATA PUBLICZNA Konsultacje społeczne Dyrektor RDLP podaje do publicznej wiadomości informacje o możliwościach zapoznania się z Projektem planu urządzenia lasu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. Zatwierdzenie przez ministra właściwego do spraw środowiska Zatwierdzenie przez ministra właściwego do spraw środowiska

33 Systemizacja budowy lasu Podział powierzchniowy Budowa ostępowa

34 Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy - przestrzenny podział kompleksu leśnego siecią linii bezdrzewnych (gospodarczych i oddziałowych) na części zwane oddziałami o kształcie z reguły prostokątnym (na nizinach) i średniej wielkości 25 ha.

35

36 Funkcje podziału powierzchniowego 1. Orientacja 2. Udostępnienie drzewostanów 3. Ochrona RODZAJE LINII PODZ. POW. Linie ostępowe (gospodarcze) szer m, przecinają kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów (z reguły z zachodu na wschód) Linie oddziałowe szer. 3-4 m, przebiegu prostopadłym do linii ostępowych. Jako linie oddziałowe wykorzystuje się linie naturalne (drogi, cieki). Wykorzystywane są do zrywki i wywozu drewna.

37 ostęp Kw Kc Obszar ograniczony liniami ostępowymi nazywamy pasem ostępowym. Pasy ostępowe dzielą się na ostępy. Ostęp - podstawowa jednostka systemizacji lasu. Jest to szereg powiązanych ze sobą drzewostanów, w których stosuje się jeden kierunek cięć.

38

39 Niekiedy pozyskanie surowca drzewnego wymuszone jest naprawą ładu przestrzennego ROZRĘB, WRĄB Sytuacja wymagająca rozrębu Kc III II III Szer. rozrębu m III II III III Rozręb

40

41 Sytuacja wymagająca wrębu Kc V V V Szer. wrębu równa jest szerokości zrębów stosowanych w danej rębni V V V V Wrąb

42

43 Przykłady budowy ostępowej

44 Przykłady budowy ostępowej

45 TYPY Podziału powierzchniowego Nizinny - Górski

46 Typy podziału powierzchniowego nizinnego: 1. Naturalny - jako linie podziału powierzchniowego prawie wyłącznie wykorzystuje się naturalne istniejące rozgraniczenia (drogi, cieki, linie kolejowe, granice pomiędzy gruntami leśnymi i nieleśnymi). Tak utworzone oddziały mają kształty nieregularne i różną powierzchnię. Zalety: maksymalne wykorzystanie powierzchni produkcyjnej; Wady: utrudniona orientacja w terenie, utrudniona dostępność kompleksu leśnego, trudności w stosowaniu właściwych zabiegów gospodarczych.

47 Nadl Borki Puszcza Borecka Podział Naturalny

48 2. Sztuczny powstaje przez nałożenie regularnej siatki przebiegu linii gospodarczych i oddziałowych. Linie ostępowe przebiegają zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, oddziałowe - prostopadle do nich. Oddziały mają kształt prostokątów o jednakowej powierzchni (z wyjątkiem oddziałów skrajnych). Zalety: duża przejrzystość i łatwość orientacji, stwarza dobre warunki ochrony drzewostanów przed szkodliwymi wiatrami, ułatwione projektowanie i zakładanie działek zrębowych oraz wykonywanie czynności gospodarczych. Wady: wyłączenie znacznej powierzchni z produkcji (nawet 2%).

49

50

51 3. Kombinowany wykorzystuje zalety podziałów naturalnego i sztucznego. Linie ostępowe muszą przebiegać przez cały kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, a ich zadaniem musi być zapewnienie możliwości wytworzenia ścian ochronnych. W przebiegu linii oddziałowych mogą być większe odchylenia, wykorzystuje się naturalne rozgraniczenia istniejące w terenie.

52

53

54 4. Sztuczny w modyfikacji Denzina Przebieg linii gospodarczych z północnego wschodu na południowy zachód. Linie oddziałowe prostopadłe do nich. Łączy względy ochronne (przed wywalającymi wiatrami z zachodu) oraz hodowlane (zabezpieczenie odnowień na zrębach przed nadmierną insolacją).

55

56

57 Podział powierzchniowy górski - oparty na rzeźbie terenu. Linie gospodarcze prowadzone są głównymi grzbietami, potokami, dolinami, tak aby pasy ostępowe zamykały stoki opadające ku głównym szlakom transportu. (grzbietowe; dolinowe; warstwicowe) Linie oddziałowe naturalne rozgraniczenia (żleby, potoki, lub sztuczne - po największym spadku).

58

59 Utrwalenie podziału powierzchniowego w terenie linie podziału powierzchniowego Linie ostępowe zawsze przecięte Linie oddziałowe przecięte lub zaznaczone

60 Utrwalenie podziału powierzchniowego w terenie słupki oddziałowe

61 Oznaczenie linii oddziałowej Oznaczenie linii ostępowej W górach często linie nie są przecinane

62 Podsumowanie: 1. Podstawa prawna 2. PUL jako dokument podstawowy prowadzenia gospodarki leśnej (zawartość, tryb zatwierdzania i zmian, okres obowiązywania) 3. Systemizacja lasu podział powierzchniowy i budowa ostępowa