Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze

Transkrypt

1 Zimowa Szkoła Leśna IBL Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW

2 Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW KIERUNKI DOSKONALENIA ZABIEGÓW PIELĘGNACYJNYCH W ŚWIETLE WSPÓŁCZESNYCH WYZWAŃ; PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ WNIOSKI

3 Cel pielęgnowania lasu Pielęgnowanie lasu to różne zabiegi i działania, które sterują rozwojem drzewostanów oraz mają wpływ na cały ekosystem leśny w celu osiągnięcia zaplanowanych dóbr, świadczeń i funkcji lasu, przy zachowaniu lub poprawie potencjału produkcyjnego siedliska i złożoności biocenozy leśnej.

4 Pielęgnowanie lasu jest działalnością celową obejmuje lasy zagospodarowane wymaga nakładów (inwestycja w las) cele i zakres pielęgnowania lasu zależą od przyjętego modelu leśnictwa

5 Zakres pielęgnowania lasu Pielęgnowanie drzewostanów Pielęgnowanie biocenozy Pielęgnowanie siedliska

6 Pielęgnowanie drzewostanów Cel: uzyskanie docelowego składu gatunkowego (typu drzewostanu) podniesienie jakości i wartości produkcji drzewostanu skrócenie okresu produkcji poprawa odporności drzewostanu na szkody i zagrożenia

7

8

9 Pielęgnowanie biocenozy Cel: podniesienie różnorodności biologicznej lasu Działania : uzupełnienie składu gatunkowego drzewostanu o gatunki drzew i krzewów typowo biocenotyczne, zachowanie starych drzew w drzewostanie, pozostawianie martwych drzew jako specyficznego siedliska grzybów, flory i fauny, strefy ochronne dla ptaków drapieżnych, ochrona czynna wybranych elementów biocenozy leśnej (np. roślin runa, mrowisk itd.).

10 Pielęgnowanie siedliska Cel: utrzymanie żyzności siedliska, w tym gleby Działania: dobór składu gat. d-nu (pozytywny wpływ na glebę); wprowadzanie podszytów na siedliska borowe; utrzymanie opt. zwarcia drzewostanu, dolesianie luk, wprowadzanie dolnych warstw (ochrona pokrywy gleby); tworzenie stref ekotonowych, zamkniętej ściany drzewostanu w (ochrona ściółki przed wywiewaniem); pozostawianie odpadów pozrębowych w lesie; stosowanie mało inwazyjnych metod pozyskania drewna (zrywka) i przygotowania gleby pod odnowienie.

11 Środki pielęgnowania drzewostanu Selekcja hodowlana negatywna pozytywna Wychowywanie Zabiegi specjalne formowanie pędu i korony podkrzesywanie

12 Warunki racjonalnej pielęgnacji diagnoza drzewostanu i potrzeb w zakresie pielęgnowania; znajomość reakcji drzew i drzewostanu na zabiegi pielęgnacyjne; precyzyjne określenie celu hodowlanogospodarczego pielęgnowanego drzewostanu.

13 Współczesne wyzwania i uwarunkowania pielęgnowania drzewostanów w LP Duża złożoność i intensywność pielęgnacji na poziomie pojedynczego wydzielenia: gatunki inwazyjne (czeremcha am.), ekspansywne gatunki runa (jeżyna, trzcinnik, śmiałek p.) efekt eutrofizacji siedlisk; proekologiczne metody pielęgnowania upraw (bez stosowania herbicydów i arborycydów); silna presja ze strony zwierzyny płowej Ambitne cele hodowlane Rosnące koszty pielęgnacji Osłabiona kondycja finansowa LP

14

15

16

17 Rozwiązania racjonalizacyjne w świetle współczesnych wyzwań Wykorzystanie w hodowli lasu naturalnych procesów rozwojowych w lesie racjonalizacja biologiczna Koncentracja zabiegów pielęgnacyjnych Podniesienie wartości produkcji

18 Przykłady rozwiązań opartych na racjonalizacji biologicznej (1) Zakładanie upraw dębowych z wykorzystaniem odnowienia samosiewnego gatunków domieszkowych

19 Metoda korytarzowa I wariant II wariant 3 m. 1,5m. 4,5m.

20

21

22

23

24

25

26

27 Metoda grupowa 21 dębów; więźba 1x 1 m; 16 szt. gat. domieszkowego (Gb, Lp, Bk)

28

29

30 Przykłady rozwiązań opartych na racjonalizacji biologicznej (2) Wykorzystywanie dolnych warstw drzewostanu (samorzutnie powstałych podrostów) do dalszej hodowli

31

32

33

34

35

36 Rębnia stopniowa gniazdowa (IVa, IVd)

37 Przykłady rozwiązań opartych na racjonalizacji biologicznej (3) Stosowanie wczesnosukcesyjnych typów drzewostanu (np. Brz- Św) etapowe osiąganie celu hodowlanego na siedliskach trudnych do odnowienia (BMw, LMw)

38 x x x x x

39

40 Przykłady rozwiązań opartych na racjonalizacji biologicznej (4) Pielęgnowanie odnowień naturalnych dębu i buka w fazie podrostów za pomocą cięć korytarzowych i metodą niepełnej powierzchni

41 Cięcia korytarzowe m m

42

43

44 Pielęgnowanie metodą niepełnej powierzchni 50% 25%

45 Pielęgnowanie upraw sztucznych niepełną powierzchnią

46

47 II. Koncentracja cięć Trzebież przyszłościowa Wczesny wybór drzew docelowych Cięcia skoncentrowane wokół drzew docelowych

48

49 III. Podniesienie wartości finalnej drzewostanu

50 Klasa jakości Okleina Częściowa okleina A Udział wg V (%) 4,4 3,6 1,4 Udział wg. wartości % 33,3 9,7 3,0 Σ drewna cennego 9,4 46,0 B 37,5 37,9 C 34,2 12,6 D 2,1 0,6 Drewno opałowe 16,8 2,9 Σ dr o małej wartości 53,1 16,1 Σdr.dłużycowego 83,2 96,0

51

52

53 Trzebież późna przekształceniowa

54

55 Włączenie gatunków szybkorosnących do drzewostanów o długim cyklu produkcyjnym

56

57

58 Etap I Etap II Dąb Brzoza Dąb Brzoza Lp/Gb/Bk

59 Wnioski Ze względu na pogarszające się uwarunkowania ekonomiczne leśnictwa należy poszukiwać bardziej oszczędnych rozwiązań pielęgnowania drzewostanów. Podniesienie efektywności gospodarowania i zmniejszenie nakładów na pielęgnowanie można osiągnąć poprzez szersze wykorzystanie naturalnych procesów zachodzących w lasach oraz podnosząc wartość produkcji drzewostanu. Pielęgnowanie siedliska i biocenozy powinno zmierzać w kierunku ściślejszego powiązania poszczególnych zabiegów ze specyfiką ekosystemu leśnego (warunki glebowe, zbiorowisko).