Typologia Siedlisk Leśnych wykłady i ćwiczenia

Transkrypt

1 Zakład Urządzania Lasu KULiEL WL SGGW w Warszawie dr inż. Michał Orzechowski 1/77 morzechowski@wl.sggw.pl Typologia Siedlisk Leśnych wykłady i ćwiczenia Cel przedmiotu: Poznanie zasad wykonywania prac glebowo-siedliskowych jako podstawę prac urządzeniowych, Nabycie umiejętności interpretowania zapisów na mapach glebowosiedliskowych i w opisach taksacyjnych oraz diagnozowania jednostek siedliskowych. Tematyka wykładów Siedlisko leśne i jego klasyfikacja Metody określania siedlisk metoda IBL Regionalizacja przyrodniczo-leśna Charakterystyka typów siedliskowych lasu Amplitudy ekologiczne gatunków Prace siedliskowe w Polsce Aktualne problemy typologii siedlisk leśnych

2 Tematyka ćwiczeń Realizacja zadania ćwiczeniowego: Diagnoza jednostek siedliskowych na podstawie opisów podstawowych powierzchni typologicznych Zaliczenie przedmiotu: Zadania ćwiczeniowe 40 pkt Zaliczenie pisemne 60 pkt Ćwiczenia terenowe obowiązkowe LITERATURA Siedliskowe podstawy hodowli lasu 2004, ORWLP IUL Część 2 INSTRUKCJA WYRÓŻNIANIA I KARTOWANIA SIEDLISK LEŚNYCH 2003, CILP IUL Część 2 Instrukcja wyróżniania i kartowania w Lasach Państwowych typów siedliskowych lasu oraz zbiorowisk roślinnych, 2012, CILP Klasyfikacja gleb leśnych Polski 2000, CILP Grzyb M., Kliczkowska A.: Typy siedliskowe lasu , Głos Lasu, seria artykułów Brożek S., Zwydak M.: Atlas gleb leśnych Polski. 2003, CILP

3 Siedlisko??? Problemy terminologiczne siedlisko leśne siedlisko siedlisko gatunku siedlisko przyrodnicze Siedlisko (en habitat) zespół czynników abiotycznych (klimatyczno-glebowych), niezależnych od biocenozy, które panują w określonym miejscu, działających na rozwój poszczególnych organizmów, ich populacje lub całą biocenozę. Siedlisko określa warunki istnienia zajmujących je typów zbiorowisk roślinnych i związanych z nimi zgrupowań zwierzęcych. Siedlisko danego gatunku to przestrzeń, w której ten gatunek występuje. Nie mylić tego terminu z definicją siedliska stosowaną w typologii siedlisk leśnych

4 Siedlisko przyrodnicze (en natural habitat) pojęcie używane w związku z programem Natura Wprowadzone w celu identyfikacji obszarów lądowych lub wodnych o określonych cechach środowiska przyrodniczego, wyodrębnianych w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne. Termin ten nawiązuje do biogeocenozy albo ekosystemu obejmując postaci lub fragmenty identyfikowane zwykle przez określone zbiorowiska roślinne lub warunki geograficzno-ekologiczne. Nie mylić tego terminu z definicją siedliska stosowaną w biologii i ekologii oraz z typologią siedlisk leśnych stosowaną w leśnictwie.

5 Siedlisko środowisko Położenie Siedlisko Klimat Gleba Siedlisko jest abiotycznym elementem środowiska W polskim leśnictwie siedlisko pojmowane jest jako zewnętrzne warunki bytowania lasu. Na pojęcie siedliska składają się głównie klimat i skała macierzysta gleb, które przetworzone przez roślinność drzewiastą na fitoklimat i glebę leśną są elementem zjawiska, które nazywamy środowiskiem leśnym Źródło: Puchalski T,. Prusinkiewicz Z., 1990: Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL. Wyd. II Siedlisko jest zasadniczym, naturalnym czynnikiem produkcji leśnej.

6 Siedlisko leśne (en site) zespół czynników klimatycznych i glebowych danej biocenozy (fitocenozy), które kształtują dany obszar abiotyczna część środowiska. Pojęcie siedliska w leśnictwie ma ogromne znaczenie hodowlane, gdyż decyduje - o składzie gatunkowym przyszłego drzewostanu; - o sposobie zagospodarowania; - o przynależności do gospodarstwa; - o wieku rębności drzewostanu; - o jakości i ilości produkowanego surowca drzewnego -. Siedliskowy typ lasu (forest site type) jednostka podstawowa klasyfikacji siedlisk leśnych dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL WL SGGW w Warszawie Wykład 1. Siedlisko i siedliskowy typ lasu

7 Siedliskoznawstwo leśne nauka zajmująca się: - poznawaniem przyrodniczych warunków życia lasu, - badaniem ich zdolności lasotwórczych (produkcyjnych) oraz - klasyfikowaniem siedlisk w lasach naturalnych i zagospodarowanych. Typologia Typologia siedlisk leśnych dział siedliskoznawstwa, nauka o typach siedlisk leśnych zajmująca się: - badaniami porównawczymi, - charakterystyką, podziałem i klasyfikacją siedlisk leśnych oraz ich oceną, głównie pod kątem przydatności hodowlano-leśnej

8 TSL Siedliskowy typy lasu Typ siedliskowy lasu (typ siedliska leśnego) podstawowa jednostka w systemie klasyfikacji siedlisk leśnych, obejmuje powierzchnie leśne o zbliżonych warunkach siedliskowych wynikających z - żyzności i wilgotności gleb, - podobieństwa cech klimatu - ukształtowania terenu i jego budowy geologicznej. Obszary należące do tego samego typu siedliskowego lasu wykazują podobne: - zdolności produkcyjne - przydatność dla hodowli lasu.

9 IUL tom II 2012

10 IUL tom II 2012

11 IUL tom II 2012

12 Niższe jednostki typologiczne siedlisk leśnych Odmiana typu siedliskowego lasu. a) odmiany krainowe b) odmiany fizjograficzno-klimatyczne Wariant uwilgotnienia siedliska rodzaj wody g, og, sg, ile stagnuje, jaka głębokość Rodzaj siedliska leśnego typ, podtyp, odmiana podtypu, rodzaj, gatunek Stan siedliska leśnego N1 N2 Z1a Z1b Z1c Z1d Z1e Z2 Z3a Z3b Z3c D1 D2 D3a D3b D3c D3d Typ lasu

13 Jakie znaczenie ma diagnoza siedliskowa? - Podstawa planowania hodowlanego i planowania urządzeniowego - Klasyfikacja jednostek podlegających ochronie przyrody - Podstawa planowania inżynieryjnego zagospodarowania lasu WARUNEK KONIECZNY ZACHOWANIA TRWAŁOŚCI LASU

14

15 Wpływ siedliska na drzewostan - Dobór składu gatunkowego (TD, skład odnowieniowy) - Warunki wzrostu drzewostanu (przyrost, zasobność, odporność i podatność na choroby np. zgnilizny) - produkcja surowca drzewnego o odmiennych cechach (właściwości techniczne, trwałość...)

16 Wpływ siedliska na drzewostan Dobór składu gatunkowego

17 Warunki wzrostu drzewostanu i produkcja surowca drzewnego o odmiennych cechach pień duże przyrosty (dużo drewna o wczesnego) = słabsze drewno o gałęzie grube gałęzie = późniejsze zamieranie = więcej sęków Bśw Lśw

18 Skąd informacje glebowo-siedliskowe w lasach? Dokumentacja glebowo-siedliskowa (Operat gleb.-siedl.) Okres obowiązywania lat mapy glebowo-siedliskowe 1:5000 mapy przeglądowe typów siedliskowych lasu

19 Dokumentacja glebowo-siedliskowa (Operat gleb.-siedl.) WARUNKI PRZYRODNICZO-LEŚNE Położenie administracyjne - Położenie przyrodniczo-leśne i fizyczno-geograficzne - Warunki klimatyczne - Stosunki wodne - Rzeźba terenu - Podłoże gleb GLEBY NADLEŚNICTWA - Próchnice leśne - Typy i podtypy gleb Typ Czarne ziemie (CZ) Typ Gleby brunatne (BR) Typ Gleby płowe (P) Typ Gleby rdzawe (RD)..

20 Dokumentacja glebowo-siedliskowa (Operat gleb.-siedl.) CHARAKTERYSTYKA TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASU - OGÓLNY OPIS SIEDLISK - WARIANTY WILGOTNOŚCIOWE SIEDLISK - AKTUALNY STAN SIEDLIK - SZCZEGÓŁOWA CHARAKTERYSTYKA SIEDLISK Bór świeży - Bśw Bór wilgotny - Bw Bór bagienny Bb.. - TYPY SIEDLISKOWE LASU A ZESPOŁY ROŚLINNE

21 Dokumentacja glebowo-siedliskowa (Operat gleb.-siedl.) GATUNKI LASOTWÓRCZE - Rola lasotwórcza gatunków drzew - Obszary chronione i cenne drzewostany SUGESTIE GOSPODARCZE - Wstępne propozycje składów gatunkowych odnowień - Problem redegradacji siedlisk - Propozycje działań redegradacyjnych - Regradacja drzewostanów w ramach cięć pielęgnacyjnych - Przebudowa drzewostanów systemem rębni złożonych - Grunty porolne - Redegradacja drzewostanów przez poprawę stosunków wodnych

22

23 Mapa gleb i siedlisk skala 1:5000

24

25

26

27

28 Mapa przeglądowa siedlisk skala 1:20 000

29

30