Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody

Transkrypt

1 Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody Wojciech Gil Sękocin Stary, r.

2 Uwarunkowania Obecnie nie ma przeszkód prawnych, aby grunt leśny pod liniami elektroenergetycznymi (zajęty przez linie) mógł być wykorzystywany na różne cele związane z prowadzeniem gospodarki leśnej, na przykład na produkcję choinek. Grunty mogą również spełniać funkcję biocenotyczną w stosunku do organizmów zwierzęcych, w tym zwierzyny leśnej, a niekiedy wchodzić w skład obszarowej ochrony przyrody. Prowadzenie gospodarki leśnej pod liniami elektroenergetycznymi ma szereg ograniczeń wynikających z warunków siedliskowych oraz z braku możliwości prowadzenia tam podstawowej gospodarki leśnej związanej z hodowlą drzewostanów wysokopiennych. Z drugiej strony, jak wykazują badania, z punktu widzenia różnorodności biologicznej, tereny pod liniami elektroenergetycznymi są zaskakująco bogate. Celowe jest zatem, aby przystosowywanie terenów pod liniami elektroenergetycznymi było poprzedzone przygotowaniem odpowiedniego planu działań po wstępnej inwentaryzacji obszaru.

3 Uwarunkowania Zasadne wydaje się przeanalizowanie możliwości podejmowania wspólnych działań Lasów Państwowych oraz spółek elektroenergetycznych zmierzających do zwiększenia areału terenów pod liniami elektroenergetycznymi przystosowanych dla potrzeb gospodarki leśnej i łowieckiej. Działania takie powinny być poprzedzone analizą kosztów proponowanych przedsięwzięć oraz wymagają współpracy pomiędzy podmiotami. Jest tu również możliwe włączenie lokalnych obwodów łowieckich, które stosunkowo niewielkim kosztem, a z korzyścią dla środowiska przyrodniczego, mogą podejmować działania z zakresu łowieckiego zagospodarowania terenów pod liniami.

4 Uwarunkowania Wybór najlepszego rozwiązania zależy od: składu gatunkowego przylegających do linii elektroenergetycznych drzewostanów, żyzności siedlisk leśnych, warunków klimatycznych i wodnych, sąsiedztwa terenów polnych, przemysłowych, ciągów komunikacyjnych i innych. Dla terenów pod liniami elektroenergetycznymi, na których celowe jest prowadzenie działalności leśnej, możemy wyróżnić działania z zakresu następujących działów gospodarki leśnej: hodowli lasu; ochrony lasu; gospodarki łowieckiej; ubocznego użytkowania lasu; ochrony przyrody.

5 Uwarunkowania Przebiegające przez tereny leśne linie elektroenergetyczne wysokich napięć (od 110 kv wzwyż) mogą być zatem zagospodarowane w rozmaity sposób, zwłaszcza te które cechują się znaczną szerokością pasa technologicznego co najmniej 30 metrów i więcej. Największe możliwości występują w odniesieniu do gruntów położonych na siedliskach borowych i lasowych, o umiarkowanych warunkach wilgotnościowych. Analiza stanu terenów pod liniami elektroenergetycznymi przebiegającymi przez obszary lasów państwowych na terenie RDLP Lublin wskazuje, że największym potencjałem prowadzenia gospodarki leśnej na pasach technologicznych linii elektroenergetycznych charakteryzują się działania z zakresu ochrony lasu i gospodarki łowieckiej.

6 Zalecenia dotyczące sposobów zagospodarowania terenów pod liniami Gospodarka łowiecka Do najbardziej zalecanych sposobów należy wykorzystanie terenów pod liniami elektroenergetycznymi na cele łowieckie (produkcja roślin paszowych i infrastruktura łowiecka). Ograniczeniem produkcji roślinnej są odpowiednie warunki siedliskowe (co najmniej bór mieszany świeży); z tego sposobu gospodarowania powinny być też wykluczone linie o małej szerokości pasa technologicznego oraz położone na cennych siedliskach przyrodniczych, jak również na terenach podmokłych. Zagospodarowanie takie ogranicza tempo sukcesji gatunków drzewiastych w przyszłości i pozwala zmniejszyć koszty wynikające z usuwania drzew i krzewów. Inwentaryzacja wykazała, że aż 50% analizowanych terenów pod liniami na terenie RDLP Lublin pokryta była drzewami w znaczącym stopniu (powyżej 50% pasa technologicznego). Tereny te będą w najbliższym czasie podlegały pielęgnacji, co stwarza okazję do ich wykorzystania na określone cele także w porozumieniu z obwodami łowieckimi. Przeciwskazaniem do łowieckiego zagospodarowania terenów pod liniami jest bliskość upraw leśnych. Tereny pod liniami elektroenergetycznymi przebiegającymi na granicy lasu i pól mogą być wykorzystane do założenia tzw. pasów zaporowych, czyli buchtowisk ograniczających szkody wyrządzane przez dziki na polach uprawnych. Na takim obszarze prowadzi się okresowo dokarmianie.

7 Zalecenia dotyczące sposobów zagospodarowania terenów pod liniami Ochrona lasu Tereny pod liniami, zwłaszcza położone w dużych kompleksach litych drzewostanów iglastych rosnących na ubogich siedliskach, mogą być wykorzystane do usprawnienia sieci ochrony przeciwpożarowej oraz do zakładania remiz, podnoszących stabilność otaczających drzewostanów. W grupie siedlisk uboższych (bory sosnowe i świerkowe) teren pod linią może być miejscem założenia remizy (o powierzchni ok. 10 arów). Na ogół są to powierzchnie ogrodzone, przypadające na ha lasu.

8 Zalecenia Hodowla lasu Inwentaryzacja wykazała, że na terenie RDLP Lublin około 15% linii jest fragmentarycznie wykorzystywanych pod hodowlę choinek. Można ją polecić w następujących okolicznościach: właściwa gleba - utwory gliniasto piaszczyste i piaszczysto gliniaste, świeże lub umiarkowanie wilgotne; duża szerokość pasa technologicznego (brak ocienienia ze strony sąsiadującego drzewostanu); niewielkie zagęszczenie zwierzyny; lokalizacja w pobliżu rynków zbytu i niewielka konkurencja. Wilgotniejsze i żyźniejsze tereny pod liniami przesyłowymi mogą też stwarzać możliwość założenia plantacji energetycznej. Na terenie RDLP Lublin nie odnotowano ani jednego takiego przypadku, chociaż potencjalne możliwości w odniesieniu do plantacji wierzbowych istnieją.

9 Zalecenia Użytkowanie uboczne Odpowiedni dobór krzewów do zakładanych remiz oraz periodyczne ograniczanie sukcesji roślinności drzewiastej na terenach pod liniami porośniętych krzewinkami owoco- i nektarodajnymi, stwarza możliwości wykorzystania tych terenów na cele produkcji ubocznej. Ochrona przyrody Szczególną uwagę należy zwrócić na tereny pod liniami, wykazujące się znaczną wartością przyrodniczą. Stan takich miejsc powinien być okresowo monitorowany, a w razie potrzeby powinny być podejmowane działania ratownicze. W skali pilotażowego obszaru RDLP Lublin cenne siedliska przyrodnicze (5 siedlisk nieleśnych) pod liniami energetycznymi zajmują około 50 ha, więc monitoring taki nie jest zadaniem trudnym. Wyniki badań wskazują też na celowość stwarzania dogodnych warunków dla nietoperzy w sąsiedztwie linii (np. poprzez wieszanie schronów).

10 Zalecenia Należy zauważyć, że specyfika terenu pod liniami elektroenergetycznymi umożliwia łączenie różnych sposobów zagospodarowania w jednym obiekcie. Takie postępowanie wydaje się racjonalne także z punktu widzenia ekonomiki. Tereny pod liniami o niewielkiej szerokości pasa technologicznego, z reguły porośnięte roślinnością krzewiastą, mają wartość biocenotyczną i nie należy ponosić dodatkowych kosztów na ich zagospodarowanie, zwłaszcza w odniesieniu do terenów podmokłych położonych pod liniami elektroenergetycznymi. Wszelkie działania powinny uwzględniać racjonalizację kosztów związanych z prowadzeniem gospodarki leśnej na terenach pod liniami, zgodnie z zapisami Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 roku.

11 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ