Publikacja podsumowująca na zakończenie projektu "Stąd do przyszłości" zajęcia: Zajęcia dodatkowe z przyrody z elementami ekologii. S.P Mołodiatycze Opracowała: Jolanta Kidaj 1
Zajęcia" Przyroda z elementami ekologii" odbywały się w dwóch zespołach: zajęcia dodatkowe z grupą 7 uczniów oraz zajęcia wyrównawcze z grupą 5 uczniów. Praca trwała od października 2011roku do czerwca 2012roku, rozpoczęła się rozwiązaniem przez uczniów testów kompetencji oraz ankiet na podstawie których został wyznaczony poziom wiadomości i umiejętności uczniów, co z kolei pozwoliło na opracowanie programu zajęć i wyznaczenie celu głównego i celów szczegółowych do pracy z poszczególnymi grupami. Tematyka zajęć stanowiła uzupełnienie i poszerzenie treści z zakresu edukacji ekologicznej. W zależności od rodzaju zajęć - dodatkowe czy wyrównawcze-stopień realizacji jak i metody były różnicowane i dostosowane do możliwości uczniów. Jednym z najważniejszych zadań edukacji ekologicznej było wpajanie ekologicznego myślenia oraz kształtowanie właściwych postaw wobec problemów ochrony środowiska. Zróżnicowane formy zajęć np. wycieczki, konkursy, przedstawienia, gry dydaktyczne były prowadzone z wykorzystaniem tablicy multimedialnej i programów komputerowych, co w znacznym stopniu sprzyjało przyswajaniu wiedzy i uatrakcyjniało zajęcia oraz dawało wiele satysfakcji i zadowolenia. Zajęcia służyły poznawaniu i pogłębianiu wiedzy w ciekawy i atrakcyjny dla uczniów sposób oraz pobudzały aktywność dzieci i ich twórcze myślenie. uczyły współdziałania w zespole i kształtowały właściwe postawy. Treści edukacyjne zostały zgrupowane wokół trzech bloków tematycznych: 1. Poznajemy bliższe i dalsze środowisko. 2. Środowisko potrzebuje nas, a my jesteśmy mu potrzebni. 3. Przyroda w niebezpieczeństwie. Zostały zrealizowane następujące zadania: - zależności zachodzące między organizmem a jego środowiskiem -zależności między działalnością człowieka i przyrodą -problemy ekologiczne najbliższego i dalszego środowiska -projektowanie i przeprowadzanie różnych doświadczeń -ekologiczne życie i gospodarowanie zasobami przyrody -formy ochrony przyrody 2
-doskonalenie umiejętności korzystania z pomocy multimedialnych Na zakończenie zajęć nauczyciel przeprowadził ankietę, z której wynika, że : - uczniowie bardzo chętnie uczestniczyli w zajęciach -zajęcia były bardzo atrakcyjne z powodu prowadzenia zajęć różnymi aktywnymi formami, między innymi z powodu częstego korzystania z tablicy multimedialnej i różnorodnych programów - dodatkowym atutem zachęcającym do uczestnictwa był catering -uczniowie poszerzyli swoje wiadomości i umiejętności z zakresu przyrody i ekologii oraz zdobyli nowe doświadczenia -praca na zajęciach pozwoliła ukształtować pozytywne postawy proekologiczne wśród uczniów biorących udział w projekcie "Stąd do przyszłości". Nauczyciel prowadzący Jolanta Kidaj 3
Przykładowy konspekt zajęć: Konspekt zajęć "Przyroda z elementami ekologii" Temat: Czym jest powietrze? Wykorzystanie środków multimedialnych. Cele lekcji: Uczeń: - Wie, że powietrze jest mieszaniną gazów, - Wymieni składniki powietrza, - Opisze właściwości fizyczne powietrza, - Wie, że powietrze znajduje się wszędzie wokół nas, - Rozumie pojęcie "ściśliwość", za pomocą prostych doświadczeń wykaże właściwości powietrza Czas trwania: 2 godziny lekcyjne Metody i formy pracy: pogadanka, pokaz, elementy dyskusji, praca indywidualna, praca w grupach, praca z zespołem, praca z tablicą multimedialną. Pomoce dydaktyczne: plansza przedstawiająca skład powietrza (diagram kołowy), woda, zlewki, cylinder miarowy, strzykawki, spirale z kartek papieru, druty, palniki (świeczki), łuczywka, kserokopie krzyżówki, komputery, tablica multimedialna Przebieg zajęć: Faza wprowadzająca 1. Jaki jest stan skupienia powietrza? 2. Czy powietrze jest substancją chemiczną czy mieszaniną substancji? 3. Czy potrafimy określić barwę i zapach czystego powietrza? 4. Podanie tematu lekcji. 4
Faza realizacyjna 1. Analiza diagramu kołowego "Skład powietrza" Powietrze jest bezbarwną i bezwonną mieszaniną gazów. Składa się z azotu (78%), tlenu (ok. 21%), dwutlenku węgla i innych gazów. 2. Doświadczenia Uczniowie wykonują doświadczenia według instrukcji Doświadczenie 1 Wykrywanie powietrza w pustym naczyniu. Cel (dla nauczyciela): uzmysłowienie uczniom, że wszędzie wokół nas znajduję się powietrze, a określenie "puste naczynie" nie jest określeniem ścisłym i prawdziwym. Pomoce: - odczynniki: woda - sprzęt: wysoka zlewka, cylinder miarowy. Wykonanie: 1. Do zlewki nalewamy 2/3 objętości wody. 2. Wkładamy do niej cylinder: raz dnem skierowanym do dołu, a następnie do góry. Spostrzeżenia: Podczas zanurzania cylindra w wodzie, skierowanego dnem do dołu, następuje wypełnienie całej jego objętości wodą. Gdy ten sam eksperyment wykonuje się dnem skierowanym ku górze, wówczas okazuje się, że woda wchodzi do jego wnętrza tylko na wysokość kilku milimetrów. Wnioski: W pierwszym przypadku woda wypełnia objętość cylindra, ponieważ jej gęstość jest większa od gęstości powietrza, wyparła powietrze z cylindra i zajęła jego miejsce. Potwierdzeniem słuszności tej tezy jest wynik drugiego eksperymentu. Woda nie mogła wpłynąć do wnętrza cylindra, ponieważ znajdowało się w nim powietrze, które uniemożliwiało wypełnienie cylindra wodą. Fakt, że woda przedostaje się na kilka milimetrów do cylindra, świadczy jedynie o tym, że drobiny powietrza ulegają pewnemu ściśnięciu i gęstszemu upakowaniu. Doświadczenie 2 Cel (dla nauczyciela): wykazanie, że objętość gazu można łatwo zmienić. Pomoce: - Odczynniki: woda - Sprzęt: strzykawka 5
Wykonanie: 1. Nabierz powietrza do strzykawki, a jej wylot zaciśnij palcem. 2. Ściśnij tłokiem powietrze w strzykawce. 3. Powtórz doświadczenie nabierając do strzykawki wody Spostrzeżenia: Powietrze zamknięte w strzykawce można ściskać bez większego trudu, natomiast woda nie zmieniła w sposób zauważalny objętości. Wnioski: W przeciwieństwie do wody bardzo łatwo zmienić objętość powietrza, jest ono ściśliwe. Nauczyciel stawia problem: - Gdzie w praktyce wykorzystujemy ściśliwość gazów? Uczniowie odpowiadają: - Pompką wtłaczamy powietrze z atmosfery do dętki roweru, piłki i balonów. Doświadczenie 3 Cel (dla nauczyciela): Wykazanie, że ogrzane powietrze unosi się do góry. Pomoce: spirala z kartki papieru, drut, palnik (świeczka). Wykonanie: - Jeden koniec spirali zaczepiamy na drut i unosimy węża nad palnikiem. Spostrzeżenia: Ogrzane powietrze obraca spiralę Wnioski: Powietrze ogrzane jest lżejsze od zimnego i dlatego unosi się do góry. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że ta właściwość powietrza jest spotykana w przyrodzie. Promienie słoneczne ogrzewają powierzchnię ziemi, która oddaje ciepło powietrzu. Nagrzane powietrze atmosferyczne jako lżejsze z niższych warstw unosi się do góry. Doświadczenie 4 Badanie procesu palenia się substancji w zamkniętym naczyniu Cel (dla nauczyciela): wykazanie, że substancje chemiczne nie mogą palić się bez dostępu powietrza (tlenu) Pomoce: 6
- Odczynniki: powietrze - Sprzęt: świeca, łuczywko, zlewki. Wykonanie: 1. Na stole ustawić palącą się świecą i nakryć ją zlewkę zwróconą dnem do góry. 2. Do drugiej stojącej zlewki wkładamy palące się na końcu długie łuczywko. Spostrzeżenia Po nakryciu palącej się świecy zlewką po upływie kilku sekund płomień gaśnie. Podobny efekt gaśnięcia płomienia uzyskuje się, gdy palące łuczywko wkłada się do stojącej zlewki. Wnioski: Substancje nie mogą palić się bez dostępu powietrza. Powietrze, a właściwie jego Składnik- tlen, podtrzymuje palenie. Nauczyciel stawia problem: - Dlaczego często pomagamy sobie przy rozpalaniu ogniska, dmuchając na żarzące się drewno? Uczniowie odpowiadają: - W ten sposób dostarczamy do paleniska świeżej porcji powietrza wraz z zawartym w nim tlenem, co pozwala na szybsze rozpalenie ognia.. Nauczyciel podaje informacje: Powietrze niezbędnie jest do spalania paliw używanych do napędu pojazdów mechanicznych, w elektrowniach cieplnych i elektrociepłowniach do spalania węgla, koksu, do wytopu stali w piecach hutniczych. Powietrza, a ściślej tlenu, potrzebują do oddychania organizmy żywe. Pozbawione dostępu powietrza giną. Producentem tlenu są rośliny. Faza podsumowująca 1. Nauczyciel pokazuje krzyżówkę na tablicy multimedialnej, po czym następuje wspólne jej rozwiązanie. 1. Służy do wytopu stali w hutach. 7
2. Łatwo zmienić..... powietrza. 3. Używaliśmy jej w doświadczeniach. 4. Składa się z kilku substancji. 5. Jest możliwe tylko przy udziale powietrza. 6. Składnik powietrza stanowiący około 20% objętościowych. 7. Szklane naczynie laboratoryjne z podziałką. 8. Zapach powietrza. 9. Barwa powietrza Uczeń odczytuje hasło: POWIETRZE 3. Ocena aktywności uczniów. Opracowała Jolanta Kidaj 8