Dbamy o dobre powietrze w naszej miejscowości.

Transkrypt

1 Dbamy o dobre powietrze w naszej miejscowości. Co to jest i jaką rolę pełni powietrze? Scenariusz lekcji dla klas I-III SP Autorka: Anna Majerska, Szkoła Podstawowa nr 1 w Obidzy Cele edukacyjne: Uczeń: potrafi przeprowadzić proste doświadczenia i dowieść, że: - powietrze istnieje; - rośliny produkują tlen; - tlen jest potrzebny do spalania: - podczas spalania powstaje sadza i pył. wie, że powietrze jest potrzebne organizmom żywym do wykonywania podstawowych funkcji życiowych. umie wymienić źródła zanieczyszczeń powietrza. umie wypowiedzieć się na temat, co możemy zrobić, aby powietrze w naszej okolicy było czystsze. współpracuje w grupie. porównuje i rozwiązuje proste zadania. Formy pracy: Praca z całą klasą, grupowa Środki dydaktyczne: Słoiki, tacki, wazelina, świeczki, rośliny, np. moczarka kanadyjska, łyżka, ilustracje z załączników, narzędzia krytycznego myślenia.

2 Przebieg zajęć. Etapy zajęć 1. Rozmowa z dziećmi na temat: Co to jest powietrze? 2. Ustalenie dowodów na istnienie powietrza. 3. Wyjaśnienie dzieciom, co to jest powietrze, z czego się składa. Uwagi 1. Przeprowadzamy rozmowę z całą klasą. Dzieci udzielają odpowiedzi na pytanie co to jest powietrze? Padają różne odpowiedzi, najczęstsza to: służy do oddychania. 2. Można przeprowadzić to ćwiczenie w formie grupowej. Każda grupa ma wymienić (zapisać) kilka skojarzeń ze słowem powietrze. Następnie porównujemy skojarzenia poszczególnych grup, ustalamy wspólne i zapisujemy je w formie słoneczka. Oczywiście takie słoneczko może zrobić każda grupa oddzielnie. Wtedy tylko porównujemy skojarzenia i nie tworzymy jednego wspólnego. W klasie pierwszej, kiedy dzieci jeszcze nie piszą, można wykorzystać różne ilustracje, spośród których dzieci wybiorą skojarzenia ze słowem powietrze. Na ilustracjach mogą znaleźć się np. drzewa na wietrze, opona samochodowa, balon, materac dmuchany, człowiek, nurek, jakieś zwierzę, ognisko, drzewo, książka, klocki, mydło, kosmonauta, szafa. 1. Rozmowa na temat skąd wiemy, że powietrze istnieje? - np. drzewa się ruszają itp. 2. Dlaczego nie widzimy powietrza, które jest wokół nas? bo jest bezbarwne, przezroczyste. 3. Potem przeprowadzamy doświadczenie 1. Do miski wlewamy wodę. Następnie zanurzamy słoik prosto, dnem do góry. Woda nie wlewa się do słoika. Dlaczego? Kierujemy tak wypowiedziami dzieci, aż dojdziemy do wniosku, że w słoiku jest powietrze i woda nie mogła się dostać do niego. Dzieciom należy wyjaśnić, że powietrze to mieszanina różnych gazów, głównie azotu i tlenu. Można zadać też pytanie, co znajduje się w powietrzu i wspólnie z dziećmi ustalić składniki powietrza (azot, tlen, dwutlenek węgla, inne gazy, para wodna) Należy też wskazać, że tlen to najważniejszy dla człowieka składnik powietrza. Proponuję wykorzystać załącznik nr 1. Dzieci na podstawie rysunku porównują, czego jest więcej, czego mniej.

3 4. Rozmowa z dziećmi na temat, do czego służy powietrze? 5. Podsumowanie tej części zajęć. 6. Ustalenie cech dobrego i złego powietrza. 1. Dzieci udzielają odpowiedzi, np do oddychania. Można pokrótce wyjaśnić na czym polega oddychanie. Zwrócić uwagę, że najważniejszy w oddychaniu jest tlen, że człowiek dobrze się czuje wtedy, gdy w powietrzu, którym oddycha jest dużo tlenu. Wysnuć wniosek, że pomieszczenia, w których przebywamy należy wietrzyć. 2. Przeprowadzamy doświadczenie 2. Zapalamy świeczkę, którą następnie przykrywamy słoikiem. Po chwili świeca przygasa. Unosimy więc słoik i obserwujemy, że płomień świecy się powiększa. Znów przykrywamy świecę słoikiem i pozostawiamy do całkowitego zgaszenia świecy. Tłumaczymy, że podczas palenia zużywa się część powietrza. Ta część to tlen. Kiedy tlen zużyje się świeca szybko gaśnie. Przy tej okazji można zwrócić uwagę dzieciom, jak zachować się podczas pożaru nie otwierać okien, aby nie wzniecać większego ognia. 3. Przeprowadzamy doświadczenie 3. Do miski wlewamy wodę. Do wody wkładamy świecę, tak, aby nie zamoczyć knota i zapalmy ją. Świecę przykrywamy słoikiem i obserwujemy, co dzieje się z wodą. Kiedy świeca zgaśnie, do słoika wlewa się woda. Wniosek woda zajmuje miejsce tlenu. Zadajemy pytanie, dlaczego nie wszystka woda wlała się do słoika. Jeżeli dzieci nie będą umiały odpowiedzieć, tłumaczymy, że spalił się tylko tlen, a azot pozostał i nie wpuścił więcej wody do słoika. 3. Po wykonaniu ćwiczeń, można pokazać dzieciom ilustrację znajdującą się w załączniku nr 2. Razem z uczniami formułujemy i/lub zapisujemy wnioski: - Powietrze jest wokół nas. - Powietrze składa się z różnych gazów. - Powietrze jest niezbędne do życia. Dzielimy klasę na cztery grupy. Dwie grupy wypisują na kartkach cechy dobrego powietrza. Dwie kolejne grupy cechy złego powietrza. Podsumowujemy pracę grup. Cechy dobrego powietrza: bogate w tlen, odpowiednio wilgotne, wolne od pyłów i substancji trujących. Cechy złego powietrza mało tlenu, dużo pyłów i substancji trujących. Podczas prac grup nauczyciel cały czas pomaga dzieciom.

4 7. Skąd bierze się tlen? 8. Rozwiązywanie zadań tekstowych. (Zadania pochodzą z książeczki pt. Zielone zadania WSiP). 8. Skąd się biorą zanieczyszczenia w powietrzu. Dzieci na ogół wiedzą skąd bierze się tlen, ale proponuję przeprowadzić doświadczenie 4. Nalewamy wody do miski. Do słoika wkładamy moczarkę kanadyjską i wlewamy wodę. Następnie wkładamy słoik do miski dnem do góry i całość układamy na parapecie okna. Na listkach pojawiają się pęcherzyki powietrza, które wędrują do góry. Pęcherzyki te to tlen. Wniosek tlen produkują rośliny. 1. Jedno drzewo produkuje tyle tlenu, ile ty i twoich pięciu przyjaciół potrzebuje do życia. Ile drzew zaopatruje naszą klasę w tlen? 2. Każdy samochód wyrzuca do atmosfery 3 razy więcej zanieczyszczeń niż sam waży. Samochód ciężarowy waży 3 tony. Ile zanieczyszczeń wyemituje taki samochód do powietrza? 3. Las liściasty może w ciągu roku zatrzymać 68 ton pyłu. Las świerkowy zatrzymuje w tym samym czasie 32 tony pyłów. O ile ton pyłów więcej zatrzyma las świerkowy? 1. Przeprowadzenie doświadczenia 5. Zapalmy świeczkę. Układamy nad płomieniem łyżkę. Po chwili łyżka pokrywa się sadzą. Wniosek Podczas spalania powstają dymy i zanieczyszczenia, które unoszą się w powietrze. 2. Zajęcia terenowe: - Obserwacja okolicznych domów i ich kominów. Ustalenie koloru dymów, jakie widzimy. Próby wyjaśnienia, dlaczego z niektórych kominów leci dym jasny, a z innych ciemny. Wniosek te domy, z których leci ciemny dym opalane są węglem, a te z których leci jasny dym drewnem. Podczas spalania węgla powstaje więcej zanieczyszczeń. Przy okazji rozmawiamy z dziećmi o ty, że nie wolno palić śmieci. Wyjaśniamy, dlaczego. - Obserwacja talerzyków posmarowanych wazeliną. Uwaga! Kilka dni wcześniej trzeba rozmieścić w różnych miejscach (np. przy drodze, niedaleko kotłowni, w lesie) talerzyki posmarowane wazeliną. Po kilku dniach pojawi się na nich kurz. Dzieci porównują, na którym talerzyku znajduje się najwięcej kurzu. Wyjaśniają, dlaczego? - Obserwacja liści znajdujących się przy drodze. Porównanie z liśćmi znajdującymi się z dala od drogi. Wniosek liście znajdujące się przy drodze są brudne. - Jeżeli jest śnieg, można porównać różne próbki śniegu. 3. Ustalenie trucicieli powietrza domy, fabryki,

5 9. Co możemy zrobić, aby powietrze w naszej okolicy było czyste. samochody. Należy też wspomnieć o palaczach papierosów, którzy zatruwają powietrze w pomieszczeniach. Jeżeli warunki pogodowe nie pozwalają na przeprowadzenie zajęć w terenie można wykonać ilustrację znajdującą się w załączniku nr 3 i na jej podstawie ustalić podmioty zatruwające powietrze. Praca w grupach. Proponuję różne rodzaje ćwiczeń, do wyboru wg uznania nauczyciela. 1. Wykonanie plakatu. 2. Napisanie listu do największego truciciela z prośbą o ograniczenie emisji szkodliwych substancji. 3. Zastosowanie narzędzi myślenia krytycznego proponuję gałązkę (załącznik nr 4) 4. Dzieci w grupach opracowują propozycje zmniejszenia zanieczyszczeń w najbliższym środowisku, w domu, w szkole.

6 Załącznik nr 1 (ilustracja pochodzi z książki pt. I ty chronisz środowisko Gertrudy Maurer).

7 Załącznik nr 2 (ilustracja pochodzi z książki pt. I ty chronisz środowisko Gertrudy Maurer).

8 (ilustracja pochodzi z broszury pt. Nasze środowisko wydanej przez Ministerstwo Ochrony Środowiska) Załącznik nr 3

9 Załącznik nr 4. Gałązka do wypełnienia przez dzieci. Tutaj podaję przykład, jak mogłaby taka gałązka wyglądać. Można wykonać taką gałązkę, zaczynając np. od stwierdzenia Będziemy jeździć do szkoły na rowerze itp. Będziemy zdrowsi. to Jeżeli Do naszych płuc dostanie się mniej zanieczyszczeń. to Jeżeli Powietrze będzie czystsze. to Jeżeli Mniej wyemitujemy pyłów. to Jeżeli Nie będziemy palić węglem. Gałązkę mogą wypełniać samodzielnie dzieci. Nauczyciel może też przygotować poszczególne stwierdzenia i zadaniem dzieci będzie je uporządkować i wkleić w odpowiednie miejsca gałązki.