Wpływ sektora przedsiębiorstwa na jego wyniki ekonomiczne M. Dziubińska, K. Ludynia, G. Tański, A. Wójcik, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Streszczenie: Praca jest próbą oceny wpływu sektora przedsiębiorstwa na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Analizę oparto na modelu J. Zietlowa. Raport podzielono na następujące części: kategorie ogólne (wykorzystano tu wskaźniki: logarytm naturalny wieku, logarytm naturalny rozmiaru, niestabilności aktywów), najbliższej perspektywy: (współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej, zmodyfikowany wskaźnik gotówki, docelowa płynność Lambda, skorygowany wskaźnik płynności), kategorii krótkoterminowej (wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej wskaźnik aktywów, administracyjny współczynnik wydatków), kategorie średnioterminowe (zmiana aktywów netto, wskaźnik wniesionego wkładu, współczynnik samofinansowania, wskaźnik zadłużenia finansowego, wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy). Na koniec policzono ogólny wskaźnik kondycji finansowej podsumowując tym samym badania i wysuwając wniosek, że najlepszą sytuację finansową posiada przedsiębiorstwo nie prowadzące działalności non profit, ani działalności finansowej. Słowa kluczowe: model Zietlowa, wpływ sektora, kondycja finansowa
Influence of branch of an enterprises on its economic health Abstract: This article is an attempt to assess the impact of the enterprise sector, the financial results of the company. The analysis was based on the model of J. Zietlowa. The report is divided into the following sections: general categories (indicators used here: the natural logarithm of age, the natural logarithm of the size, volatility of assets), the nearest perspective (factor sufficient reserves of cash, modified cash ratio, liquidity target Lambda adjusted liquidity ratio), the category of short-term (cash flow from operations ratio, assets ratio, administrative expenses ratio), the categories medium (net surplus, contribution ratio, self-financing ratio, financial debt ratio, fundraising cost ratio). At the end of the general index was calculated summarizing the financial condition of the same research and sliding the conclusion that the best financial situation of the company has not engaged in non-profit activities or financing activities. Keywords: Zietlow s model, Financial Health Index, influence of branch Jel: A10 P. Kopacz http://figshare.com/articles/reflections_on_research_work_influence_of_branch_of_an_enter prises_on_its_economic_health/884516 M. Piekutowski http://figshare.com/articles/reflections_on_research_work_influence_of_branch_of_an_enter prises_on_its_economic_health/884517
1. Wstęp Do analizy wpływu sektora na wyniki finansowe przedsiębiorstwa wykorzystano trzy instytucje reprezentujące różne branże. Pierwsza z nich należy do sektora non profit, kolejna reprezentuje działalność finansową, ostatnia natomiast produkcyjną. Aby ułatwić porównanie otrzymanych wyników, a także wykluczyć wpływ innych czynników na wyniki finansowe poza branżą, wybrano instytucje działające na rynku polskim. Wszystkie organizacje charakteryzują się stosunkowo dużym rozmiarem prowadzonej działalności. Dodatkowo organizacja non profit, oraz przedsiębiorstwo produkcyjne cechuje duża wartość posiadanych aktywów. Ze względu na charakter działalności niższe aktywy posiada instytucja finansowa 1. Analizy dokonano za pomocą modelu J. Zietlowa, grupując wskaźniki w czterech kategoriach: ogólna, najbliższej perspektywy, krótkoterminowa, średnioterminowa. Na koniec policzony został wskaźnik oceny sytuacji finansowej, dokonując tym samym porównania analizowanych instytucji. Tworząc raport wykorzystano rzeczywiste dane finansowe organizacji z lat 2010 2011 2012. W pracy postawiono cel główny porównania osiąganych wyników ekonomicznych przez przedsiębiorstwa reprezentujące różne sektory gospodarki. Celami szczegółowymi jest określenie sytuacji finansowej poszczególnych, analizowanych w pracy instytucji. 2. Kategorie ogólne (ramy czasowe od 0 do 36 miesięcy) W kategorii wskaźników ogólnych, służących do analizy kondycji finansowej instytucji w okresie do 36 miesięcy znajdują się trzy wskaźniki: 1) Logarytm naturalny wieku 1 E. Nowak. (2005) Analiza sprawozdań finansowych. Warszawa: PWE, s.46
2) Logarytm naturalny rozmiaru 3) Wskaźnik niestabilności aktywów 2. Wskaźniki te służą ocenie finansowej stabilności oraz elastyczności instytucji i jej możliwości na szybką reakcję na zmiany na rynku 3. W przypadku dwóch pierwszych wskaźników ceniony jest wzrost wartości wskaźnika w kolejnych latach, natomiast w przypadku trzeciegospadek. Tabela 1 Porównanie wskaźników kategorii ogólnej dla analizowanych instytucji Kategorie ogólne (ang. General Category) Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność Rok 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 1) 2,83 2,89 2,94 2,40 2,48 2,56 2,48 2,56 2,46 2) 17,91 17,95 18,04 18,99 18,04 17,87 22,01 22,01 21,99 3) 242,71 235,79 269,60 796,84 800,39 882,95 1519,60 1507,49 1545,94 Przez wiek rozumie się czas funkcjonowania instytucji liczony w latach. Kontynuacja prowadzenia działalności oznacza ciągły wzrost wieku, a w konsekwencji wzrost logarytmu naturalnego wieku, co wiąże się z rosnącym zapotrzebowaniem na środki finansowe. Wzrost wieku równa się także wzrostowi elastyczności finansowej i stabilności. Największe zapotrzebowanie na zwiększenie środków finansowych ma instytucja non-profit 4. Wynika to z jej najdłuższego czasu funkcjonowania na rynku. Wyniki instytucji pozostałych są do siebie zbliżone, a zarazem niewiele niższe od instytucji non-profit. Z tabeli wynika, iż tylko dla instytucji non-profit wartość logarytmu naturalnego rozmiaru wzrasta. Na tej podstawie można wnioskować iż jest ona stabilna finansowo. W 2 S. Basak, (2001) Value-at-Risk Based Risk Management: Optimal Policies and Asset Price, dostępna na http://papers.ssrn.,com/sol3/papers.cfm?abstract_id=204390, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 3 W. Bień (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. 4 M. Wiącek (2013) Analiza finansowa ekonomicznej kondycji na przykładzie polskich instytucji, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2367745, ostatni dostęp 9 grudnia 2013
pozostałych przypadkach wskaźnik ten spada w kolejnych latach, co oznacza obniżanie finansowej stabilności. Największą wartość wskaźnika niestabilności aktywów odnotowała instytucja prowadząca pozostałą działalność. Oznacza to, iż cechuje ją największa nieprzewidywalność aktywów, stwarzająca trudności organom decyzyjnym jednostki 5. Tabela 2 Porównanie podwskaźników kategorii ogólnej dla analizowanych instytucji Podwskaźnik ogólny (ang. General Subscore) Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność 2010 8,13 8,28 9,47 2011 8,18 8,00 9,52 2012 8,25 8,01 9,45 Podwskaźnik ogólny obliczony w oparciu o powyższe wskaźniki pokazuje iż tylko instytucja non-profit odnotowała wzrost kondycji finansowej i stabilności aktywów w każdym z trzech analizowanych lat 6. Jednak dla wszystkich instytucji wskaźnik ten bliski jest wartości progowej, wynoszącej 10 co świadczy o wysokim poziomie stabilności ich aktywów. 3. Kategorie najbliższej pespektywy (ramy czasowe od 0 do 3 miesięcy) W celu analizy i identyfikacji kondycji przedsiębiorstw pod względem płynnościowym w najbliższych ramach czasowych tj. do 3 miesięcy, posłużą następujące wskaźniki: 4) Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej obrazuje zdolność do pokrycia wydatków gotówką 7. 5) Zmodyfikowany wskaźnik gotówki wyższe wartości wskaźnika wskazują wyższą wypłacalność przedsiębiorstwa. 5 J. Kowalczyk, (1993) Finanse firmy, Warszawa, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, str. 30 6 G. K. Świderska (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin, s. 112 7 M. Piotrowska (1997) Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe. Wrocław: Wyd. AE, s. 87-88
6) Docelowa płynność Lambda wskaźnik obrazujący stan płynności przedsiębiorstwa. 7) Skorygowany wskaźnik płynności - kolejny ze wskaźników ukazujących stan płynności poprzez stosunek elementów aktywów obrotowych do zobowiązań bieżących oraz długoterminowych 8. Tabela 3 Porównanie wskaźników kategorii najbliższej perspektywy dla analizowanych instytucji Kategorie najbliższej perspektywy Firma Non profit* Finansowa Pozostała działalność Rok 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 4) 1,29 1,31 1,73 1,72 1,15 2,43 0,76 0,76 0,76 5) 0,54 0,62 0,69 0,02-0,02-0,07-0,26-0,26-0,28 6) - - - 6,90 2,49 2,10 14,46 13,18 12,12 7) - - - 0,39 1,85 0,37 0,36 0,37 0,32 *Brak Rachunku Przepływów Pieniężnych. Opis powyższych wyników Zdolność pokrycia gotówką wydatków jest na wyższym poziomie w przypadku przedsiębiorstwa Non-profit oraz Finansowego, ponieważ są to wartości powyżej jedności, a także najwyższe wyniki zostały zanotowane w ostatnim roku, co świadczy o poprawie sytuacji płynnościowej. Zmodyfikowany wskaźnik gotówki wykazał możliwe problemy, w przypadku natychmiastowej wymagalności zobowiązań krótkoterminowych, przedsiębiorstwa z działalności finansowej oraz pozostałej działalności, ponieważ ujemne wartości wskaźników świadczą o złej sytuacji pod względem wypłacalności 9. Przedsiębiorstwo Non-profit nie przygotowało zestawienia rachunku przepływów pieniężnych, dlatego wskaźnik 6 i 7 nie jest brany pod uwagę w przypadku tej firmy. W przypadku pozostałych przedsiębiorstw na podstawie wskaźnika docelowej 8 M. Madej (2012), Financial Analysis of Economic Health Polish Entities Case, Wrocław, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2368023, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 9 H. Buk. (2005), Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wyd. AE, Katowice, s. 19.
płynności Lambda wyższą płynnością cechuje się przedsiębiorstwo sektora pozostałej działalności, aczkolwiek w przypadku obydwu firm wskaźniki charakteryzują się tendencją malejącą. Tabela 4 Porównanie podwskaźników kategorii najbliższej perspektywy dla analizowanych instytucji Podwskaźnik najbliższej perspektywy Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność 2010 0,92 2,26 3,83 2011 0,97 1,37 3,51 2012 1,21 1,21 3,23 Podwskaźnik najbliższej perspektywy w okresie do 3 miesięcy wykazał najwyższą płynność dla przedsiębiorstwa z pozostałej działalności. Warto jednak zauważyć, że pomimo niższych wartości, firma z sektora Non-profit cechuje się tendencją wzrostową, co odzwierciedla poprawę wypłacalności, a wręcz przeciwnie ma się sytuacja w pozostałych firmach 10. 4. Kategorie krótkoterminowe (ramy czasowe od 3 do 12 miesięcy) Kolejna kategoria opisuje stan przedsiębiorstwa w ujęciu krótkoterminowym na podstawie przedziału czasowego od 3 do 12 miesięcy, którą opisują następujące wskaźniki: 8) Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej obrazuje zdolność pokrycia zobowiązań bieżących przez generowane w tym samym roku przepływów z działalności operacyjnej 11. 9) Wskaźnik aktywów obrazuje strukturę majątku przedsiębiorstwa jaką część aktywów stanowi majątek obrotowy. 10 R. Kowalak. (2008), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa w badaniu zagrożenia upadłością, ODDK, Gdańsk, s. 51 11 K. Madej, (2013), Financial Analysis of Economic Health Polish Entities Case,Wrocław, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2368023
10) Administracyjny współczynnik wydatków stanowi stosunek kosztów administracyjnych do wszystkich pozostałych kosztów 12. Tabela 5 Porównanie podwskaźników kategorii krótkoterminowej dla analizowanych instytucji Podwskaźnik krótkoterminowy Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność Rok 2010 2011 2012 2010 2011 2011 2010 2011 2012 8) - - - -0,50 0,87 0,10 0,54 0,55 0,33 9) 0,84 0,67 0,75 0,07 0,12 0,15 0,39 0,38 0,42 10) 0,06 0,25 0,09 0,57 0,18 0,85 0,10 0,11 0,12 Opis wyników Firma z sektora finansowego w roku 2010, generowała ujemne przepływy na działalności zasadniczej, co było negatywną informacją, jednak w kolejnych latach sytuacja się poprawiła. Natomiast firma z sektora pozostałej działalności notuje dodatnie wartości wskaźnika, zatem wykazuje możliwość częściowej spłaty. Największy udział aktywów obrotowych występuje w firmie z branży Non-profit, natomiast najniższą część stanowi w przypadku firmy finansowej. Powyższe wartości są uzasadnione specyfiką branży. Koszty administracyjne do pozostałych kosztów stanowią największe znaczenie względne w przypadku firmy z branży finansowej natomiast w pozostałych przypadkach stanowią zaledwie około 10% pozostałych kosztów. Jest to dobra informacja, pokazującą, że firmy nie generują zbytnich kosztów w ośrodku nie wytwarzającym przychodów 13. 12 J. Kowalczyk, (1993), Finanse firmy, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, Warszawa, str. 25 13 R. Borowiecki, A. Jaki (red.), (2010), Współczesne problemy analizy ekonomicznej, Wyd. Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 26. Z. Leszczyńki, A. Skowronek-Mielczarek, (2001), Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Wyd. Difin, Warszawa, s. 20.
Tabela 6 Porównanie podwskaźników kategorii krótkoterminowej dla analizowanych instytucji Podwskaźnik krótkoterminowy Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność 2010 0,30 0,05 0,35 2011 0,31 0,39 0,35 2012 0,28 0,37 0,29 Wskaźniki składające się na ocenę płynności w ujęciu krótkoterminowym od 3 do 12 miesięcy, wykazały że firmy są na podobnym poziomie wypłacalności. Uwzględniając tendencję wzrostową i najwyższe wartości, najlepiej prezentuje się firma z sektora finansowego. 5. Kategorie średnioterminowe (ramy czasowe od 12 do 36 miesięcy) W tej kategorii do analizy posłużą następujące wielkości: 11) Zmiana aktywów netto w przypadku dodatniej wartości występuje nadwyżka, w przeciwnym razie deficyt. Najlepiej, żeby zmiana była stała i rosnąca 14. 12) Wskaźnik wniesionego wkładu stosunek sumy wsparcia i przychodu do wsparcia, przychodu i dochodu. Im niższa wartość wskaźnika tym większa elastyczność spółki oraz mniejsze ryzyko wynikające z działalności 15. 13) Współczynnik samofinansowania współczynnik obrazuje w jakim stopniu spółka sama finansuje przedsięwzięcia. Spółki chcące finansować samodzielnie inwestycje i projekty muszą obligatoryjnie osiągnąć poziom wskaźnika w wysokości 1 16. 14 M. Milevsky, (1998) Optimal Asset Allocation Towards the End of the Life Cycle: To Annuitize or Not to Annuitize, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1077, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 15 A. Steiner, Sharpe Ratio Contribution and Attribution Analysis (2011), http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1839166, ostatni dostęp 9grudnia 2013 16 T. Korol, Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, (2013),Wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 24.
14) Wskaźnik zadłużenia finansowego wskaźnik przedstawia poziom finansowania aktywów kapitałem obcym (zobowiązaniami). Niska wartość wskaźnika oznacza mniejsze zadłużenie spółki 17. 15) Wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy obliczany jest jako stosunek kosztów pozyskiwania funduszy do całkowitego dochodu wraz ze wsparciem. Im wskaźnik jest niższy, tym lepsza kondycja finansowa spółki 18. Tabela 7 Porównanie wskaźników kategorii średnioterminowej dla analizowanych instytucji Kategorie średnioterminowe (ang. Medium-Term) Firma Non profit* Finansowa Pozostała działalność Rok 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 11) 262077 18136 17202215 156304000 18860000 41779000 600044000 508735000 501933000 12) 1,00 1,00 0,79 0,07 0,65 0,43 0,90 0,92 0,92 13) - - - 16,00 0,69 1,12 8,58 3,65 3,01 14) 0,24 0,04 0,03 0,22 0,18 0,27 0,74 0,84 0,84 15) 0,06 0,21 0,06 0,98 0,82 3,01 0,26 0,26 0,26 *Brak Rachunku Przepływów Pieniężnych. Firma z branży non profit w znaczącym stopniu zwiększyła swoją skale działalności w 2012 roku, poprawiając równocześnie wszystkie swoje wskaźniki. Przedsiębiorstwo finansowe w znacznym stopniu pogorszyło swoją pozycję średnioterminową. W roku 2010 sytuacja była bardzo obiecująca, w chwili obecnej jednak, mimo poprawienia kwestii finansowania perspektywa średnioterminowa kreuje się dosyć pesymistycznie. Spółka z pozostałej działalności zmniejszyła jedynie swoją skale działania, pozostałe jej wskaźniki pozostają natomiast na wysokim, stabilnym poziomie. Jedynie 17 D. Wędzki, Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego (2006), Wyd. Wolters Kluwer Polska, Kraków, s. 323 18 R. Krishan, (2002), Financial Disclosure Management by Nonprofit Organizations http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=319581, ostatni dostęp 9 grudnia 2013
współczynnik samofinansowania uległ znacznemu pogorszeniu, ale dalej przewyższa on trzykrotnie wymagany do samofinansowania poziom. Tabela 8 Porównanie podwskaźników kategorii średnioterminowej dla analizowanych instytucji Podwskaźnik średnioterminowy (ang. Medium-Term Subscore) Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność 2010-0,022562751 3,864627962 1,952345068 2011-0,089937215 0,063501961 0,738094157 2012 0,231384304-0,317481503 0,583896555 W perspektywie finansowej odnoszącej się do 12-36 miesięcy, oszacowanej na podstawie 5 użytych wielkości, widać wyraźnie tendencje do regresu spółek: finansowej i zajmującej się pozostałą działalnością 19. Mimo degresywnej prawidłowości spółka z pozostałej działalności prezentuje w dalszym ciągu najlepszą sytuację. Z czasem poprawia się również znacząco średnioterminowa sytuacja w przedsiębiorstwie non profit. 6. Wskaźnik kondycji finansowej (ang. Financial Health Index) Do opisania ogólnej kondycji finansowej przedsiębiorstwa posłuży wskaźnik skonstruowany z czterech obliczonych wcześniej podwskaźników. Wagi przypisane poszczególnym podwskaźnikom to: 0,1 dla General Subscore, 0,4 dla Immediate-Term Subscore, 3 dla Short- Term Subscore oraz 2 dla Medium-Term Subscore. Ocena kondycji finansowej w większym stopniu odnosi się do teraźniejszości, dlatego wskaźnikom krótkoterminowym zostały nadane wyższe wagi. Wyniki w tabeli zostały wymnożone przez 10 w celu otrzymania bardziej czytelnych rezultatów. 19 Z. Leszczyńki, A. Skowronek-Mielczarek (2001), Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Wyd. Difin, Warszawa, s. 20.
Tabela 9 Porównanie wskaźników kondycji finansowej dla analizowanych instytucji Wskaźnik kondycji finansowej (ang. Financial Health Index) Firma Non profit Finansowa Pozostała działalność 2010 12,66 25,20 29,74 2011 12,81 14,78 26,09 2012 14,39 13,33 24,41 Z otrzymanych wyników wynika, że sytuacja przedsiębiorstw o charakterze finansowym i pozostałym ulega stopniowemu pogorszeniu w okresie od 2010 do 2012 roku. Jedynie instytucja non profit wzmocniła swoją pozycję finansową w badanych latach. Spośród trzech badanych spółek, w najlepszej sytuacji finansowej znajduje się mimo to przedsiębiorstwo, którego działalność nie jest finansowa ani non profit. Zakończenie Bardzo trudno jednoznacznie określić, która instytucja cechuje się najlepszą sytuacją ekonomiczną. Wyniki każdej z nich, zależne są od perspektywy w jakiej dokonujemy analizy. W kategorii najbliższej perspektywy wszystkie organizacje cechują się dobrą sytuacją ekonomiczną. Są wypłacalne, zdolne do regulowania swoich zobowiązań oraz cechują się dobrym zarządzaniem kosztami swojej działalności. Na podstawie wyników obliczonych dla poszczególnych instytucji w tej perspektywie najlepiej oceniono instytucję non profit. Występuje w niej największy udział aktywów obrotowych, najniższy występuje w przypadku firmy finansowej. Powyższe wartości są uzasadnione specyfiką branży. W średnioterminowej perspektywie widać pogorszenie sytuacji ekonomicznej w działalności instytucji finansowej oraz wzrost skali działalności instytucji non profit. Dokonując ostatecznego porównania kondycji finansowej analizowanych instytucji najwyżej oceniono organizację z pozostałej działalności. Wpływ na taki wynik miało przypisanie najwyżej wagi perspektywie teraźniejszej.
W wyniku przeprowadzonej analizy widać, że sytuacja ekonomiczna analizowanych instytucji różni się w zależności od branży w jakiej prowadzi działalność. Aby wysunąć jednak jednoznaczny wniosek o sile tego wpływu należy kontynuować powyższe badania na większej próbie statystycznej.
Bibliografia: 1. Stive Basak, (2001) Value-at-Risk Based Risk Management: Optimal Policies and Asset Price, dostępna na http://papers.ssrn.,com/sol3/papers.cfm?abstract_id=204390, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 2. Witold Bień (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. 3. Ryszard Borowiecki, Andrzej Jaki (red.), (2010), Współczesne problemy analizy ekonomicznej, Wyd. Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 26. 4. Hanna Buk. (2005), Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wyd. AE, Katowice, s. 19. 5. Ranjani Krishan, (2002), Financial Disclosure Management by Nonprofit Organizations http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=319581, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 6. Tomasz Korol, Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, (2013),Wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 24. 7. Robert Kowalak. (2008), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa w badaniu zagrożenia upadłością, ODDK, Gdańsk, s. 51 8. Justyna Kowalczyk, (1993), Finanse firmy, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, Warszawa, str. 25 9. Zdzisław Leszczyńki, Anna Skowronek-Mielczarek (2001), Analiza ekonomicznofinansowa firmy, Wyd. Difin, s. 20 10. Katarzyna. Madej, (2013), Financial Analysis of Economic Health Polish Entities Case,Wrocław, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2368023
11. Moshe Milevsky, (1998) Optimal Asset Allocation Towards the End of the Life Cycle: To Annuitize or Not to Annuitize, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1077, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 12. Edward Nowak. (2005) Analiza sprawozdań finansowych. Warszawa: PWE, s.46 13. Maria Piotrowska (1997) Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe. Wrocław: Wyd. AE, s. 87-88 14. Andreas Steiner, Sharpe Ratio Contribution and Attribution Analysis (2011), http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1839166, ostatni dostęp 9grudnia 2013 15. Grażyna Świderska (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin, s. 112 16. Dariusz Wędzki, Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego (2006), Wyd. Wolters Kluwer Polska, Kraków, s. 323 17. Marta Wiącek (2013) Analiza finansowa ekonomicznej kondycji na przykładzie polskich instytucji, dostępna na http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2367745, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 18. John Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, dostępna na : http://ssrn.com/abstract=2049022, ostatni dostęp 9 grudnia 2013 19. Sprawozdania finansowe instytucji non profit 2010-2011-2012 20. Sprawozdania finansowe instytucji finansowej 2010-2011-2012 21. Sprawozdania finansowe instytucji prowadzącej pozostałą działalność 2010-2011- 2012