Ewaluacja projektu Nauka, transfer, rozwój

Ewaluacja projektu Nauka, transfer, rozwój Raport z badania ewaluacyjnego Mateusz Łukasik Lublin 2012

Ewaluacja projektu Nauka, transfer, rozwój współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.2. Transfer wiedzy, Poddziałanie 8.2.1. Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw. 1

Spis treści Streszczenie... 3 I. Opis metodologii ewaluacji projektu... 4 1.1 Cel raportu... 4 1.2. Struktura raportu... 4 1.3. Cel i kryteria ewaluacji... 5 1.4. Pytania badawcze... 6 1.5. Metody i narzędzia badawcze... 7 1.6. Konceptualizacja i operacjonalizacja rezultatów projektu... 9 1.7. Organizacja i przebieg badania... 13 II. Wyniki ewaluacji projektu... 14 2.1. Charakterystyka projektu Nauka, transfer, rozwój... 14 2.2. Ocena zrealizowanej interwencji w ocenie pracowników naukowych... 16 2.2.1. Trafność projektu na potrzeby i oczekiwania beneficjentów... 16 2.2.2. Mocne strony projektu... 19 2.2.3. Słabe strony projektu... 23 2.3. Ocena skuteczności projektu - stopień osiągnięcia rezultatów... 24 2.3.1. Świadomość korzyści płynących z komercjalizacji wiedzy u pracowników naukowych... 24 2.3.2. Doświadczenie pracowników naukowych związane ze współpracą z przedsiębiorcami... 33 2.3.3. Wiedza i umiejętności pracowników naukowych dotycząca opracowania innowacji w przedsiębiorstwach... 37 2.3.4 Świadomość korzyści płynących ze współpracy z Instytucjami Naukowymi u Przedsiębiorców i pracowników przedsiębiorstw... 41 III. Odpowiedzi na pytania badawcze... 54 Zakończenie... 57 Aneks... 59 2

Streszczenie Raport z badania stanowi zbiór wyników z ewaluacji przeprowadzonej w trakcie trwania projektu Nauka, transfer, rozwój. Grupę objętą ewaluacją stanowili pracownicy naukowi odbywający staże w przedsiębiorstwach oraz sami przedsiębiorcy (pracownicy przedsiębiorstw lub właściciele), którzy pełnili funkcje opiekunów staży. Głównym celem ewaluacji była ocena skuteczności projektu "Nauka, Transfer, Rozwój" oraz trafności całej interwencji z punktu widzenia potrzeb beneficjentów. Badanie skuteczności polegało na odpowiedzi na pytanie czy realizacja założonych rezultatów przyczyni się do osiągnięcia celów projektu. Osiągnięcie tego celu było zaplanowane w oparciu o szereg badań i analiz prowadzonych w kluczowych obszarach badawczych. Wytyczonym celom podporządkowana została adekwatna metodologia badawcza opierająca się na tzw. triangulacji metodologicznej. Pozwoliło to na uzyskanie rzetelnych informacji, które pochodziły z danych zgromadzonych za pomocą wzajemnie uzupełniających się metod i technik badawczych. Wyniki analiz prowadzonych w ramach ewaluacji zostały przedstawione w trzech rozdziałach metodologicznym, empirycznym oraz zawierającym odpowiedzi na pytania badawcze. Ogólnie działania projektu oraz jego idea zostały ocenione bardzo pozytywnie zarówno przez stażystów jak i ich opiekunów. Uczestnicy projektu podkreślali, że projekt dał szansę na ścisłe powiązanie nauki z biznesem, a co za tym idzie stworzenie warunków do wypracowywania innowacyjnych rozwiązań. Wszystkie badane osoby uznały, że możliwa i potrzebna jest współpraca między środowiskiem nauki i biznesu a udział w projekcie pozwala na zdobycie wiedzy i doświadczenia w zakresie komercjalizacji wiedzy oraz w dziedzinie, którą zajmowało się konkretne przedsiębiorstwo. Stwierdzono, że fakt odbycia stażu przyczynił się do opracowania nowych/innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwie i do zwiększenia jego konkurencyjności. 3

I. Opis metodologii ewaluacji projektu 1.1 Cel raportu Prezentowane opracowanie powstało w ramach projektu Nauka, transfer, rozwój, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.2. Transfer wiedzy, Poddziałanie 8.2.1. Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw. Niniejszy raport z ewaluacji projektu Nauka, transfer, rozwój został wykonany na zlecenie Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska S.A., która w partnerstwie z Fundacją Polskiej Akademii Nauk Oddział w Lublinie Nauka i Rozwój Lubelszczyzny jest realizatorem projektu. Celem raportu jest prezentacja wyników dotyczących: oceny na ile zrealizowana interwencja była trafna z punktu widzenia potrzeb beneficjentów; oceny na ile udało się osiągnąć założone rezultaty i cele; oceny skuteczności projektu i jego poszczególnych działań. 1.2. Struktura raportu Raport składa się z następujących elementów: Streszczenia. Rozdziału metodologicznego, na który składają się: cel raportu, strukturę raportu, konceptualizacja i operacjonalizacja rezultatów, pytania i metody badawcze oraz wykorzystane narzędzia badawcze. Przedstawiono także krótką charakterystyką uczestników projektu oraz przebieg ewaluacji. Rozdziału empirycznego, w którym przedstawione są wyniki badań uzyskane przy pomocy metod badawczych: ilościowej (ankieta) i jakościowej (analiza indywidualnych wywiadów pogłębionych). Rozdziału zawierającego odpowiedzi na pytania badawcze. Zakończenia. 4

1.3. Cel i kryteria ewaluacji Głównym celem ewaluacji była ocena skuteczności projektu "Nauka, Transfer, Rozwój". Badanie skuteczności polegało na odpowiedzi na pytanie czy realizacja założonych rezultatów przyczyni się do osiągnięcia celów projektu. Efektem ewaluowanego projektu miało być bezpośrednie wsparcie 15 naukowców z województwa lubelskiego w zakresie organizacji staży w przedsiębiorstwach mających swoją siedzibę w województwie lubelskim w przedsiębiorstwa. Staże naukowców miały umożliwić powstanie powiązań pomiędzy biznesem a nauką. Ewaluacja projektu Nauka, transfer, rozwój została przeprowadzona w formie ewaluacji ex-post z zastosowaniem pomiaru początkowego oraz końcowego kluczowych zmiennych, w celu określenia czy i w jakim stopniu zostały osiągnie zakładane rezultaty. Taka organizacja badania ewaluacyjnego jest bardziej skomplikowana niż tylko pojedyncze badanie na zakończenie projektu, jednak pomimo utrudnień daje bardziej rzetelny obraz poziomu osiągnięcia założonych rezultatów. Niniejsza ewaluacja objęła: ocenę na ile zrealizowana interwencja była trafna z punktu widzenia potrzeb beneficjentów; ocenę na ile udało się osiągnąć założone rezultaty i cele; ocenę skuteczności projektu i jego poszczególnych działań; Kryteria ewaluacji wskazują co w ramach prowadzonej ewaluacji będzie podlegało ocenie. Najczęściej stosowane kryteria w ewaluacji to: trafność, efektywność, skuteczność, siła oddziaływania oraz trwałość efektów. Ze względu na specyfikę, skalę, zakres i rodzaj rezultatów oraz ze względu na określone cele i funkcje ewaluacji projektu, prace wchodzące w zakres ewaluacji projektu Nauka, transfer, rozwój były prowadzone z uwzględnieniem przede wszystkim kryterium skuteczności projektu. To kryterium to pozwala ocenić do jakiego stopnia rezultaty projektu zostały osiągnięte oraz w jakim stopniu działania projektu przyczyniły się do osiągnięcia zdefiniowanych celów. 5

1.4. Pytania badawcze Podstawą zaplanowania i przeprowadzania dobrego badania jest precyzyjne określenie celów i pytań badawczych. Celem badania ewaluacyjnego realizowanego w ramach projektu Nauka, transfer, rozwój było określenie na ile realizowane działania przyczyniły się do osiągnięcia założonych celów oraz w jakim stopniu były zgodne z oczekiwaniami beneficjentów. Tak sformułowany cel badania umożliwił postawienie szeregu pytań badawczych oraz określenie zasadnych pytań ewaluacyjnych. Pytanie badawcze ogólne: 1. W jakim stopniu rezultaty projektu zostały osiągnięte? Pytania badawcze szczegółowe: 1. Na ile zrealizowana interwencja była trafna z punktu widzenia potrzeb beneficjentów? 2. Czy nastąpił wzrost świadomości nt. korzyści płynących z komercjalizacji wiedzy u 15 (6 kobiet i 9 mężczyzn) pracowników naukowych odbywających staż? 3. Czy nastąpiło nabycie nowych doświadczeń związanych ze współpracą z przedsiębiorcami u minimum 80% uczestników projektu (tj. u 12 pracowników naukowych odbywających staż)? 4. Czy nastąpiło podniesienie wiedzy i umiejętności dotyczących opracowania innowacji w przedsiębiorstwach u 15 stażystów (6 kobiet i 9 mężczyzn)? 5. Czy widoczny jest wzrost świadomości u Przedsiębiorców i pracowników przedsiębiorstw nt. korzyści płynących ze współpracy z Instytucjami Naukowymi oraz z wdrażania nowych rozwiązań w przedsiębiorstwach? Udzielenie odpowiedź na powyższe pytania umożliwił materiał badawczy zebrany w trakcie ewaluacji. 6

1.5. Metody i narzędzia badawcze W celu uzyskania wiarygodnych wyników ewaluacji i udzielenia pełnej odpowiedzi na postawione pytania badawcze, zastosowano odpowiednio zintegrowaną sekwencję badań oraz technik ich gromadzenia rozumianą jako triangulację metod i technik badawczych. Zgodnie z założeniami triangulacji metodologicznej dla uzyskania rzetelnych i komplementarnych informacji dotyczących przedmiotu ewaluacji architektura procesu badawczego została zaprojektowana w oparciu o następujące metody badawcze: Metoda ilościowa - narzędzie stanowił kwestionariusz ankiety. Metoda jakościowa - jako narzędzie wykorzystano indywidualny wywiad pogłębiony (IDI). Z uwagi na to, że rezultaty projektu dotoczyły zarówno stażystów, jak i przedsiębiorców, przeprowadzono ewaluację na obu tych grupach. Pierwszym narzędziem mierzącym poziom osiągnięcia rezultatów u pracowników naukowych/stażystów była ankieta zawierająca 12 pytań o charakterze zamkniętym wraz z przypisaną im kafeterią odpowiedzi. W ewaluowanym projekcie zadaniem pracowników naukowych było określenie w jakim stopniu zgadzają się z danym stwierdzeniem dotyczącym współpracy środowiska nauki i biznesu. Druga ankieta została przeprowadzona po zakończeniu staży. Składała się ona z 17 pytań o charakterze zamkniętym z czego 12 z nich wyglądało identycznie jak w pierwszym pomiarze. Umożliwiło to porównanie wyników drugiego pomiaru z wynikami pierwszego pomiaru i ich bezpośrednie odniesienie do rezultatów projektu. W ten sam sposób przeprowadzono ewaluację na drugiej grupie jaką stanowili przedsiębiorcy. Ankiety wykorzystane w ewaluacji zostały przeprowadzone dwukrotnie w momencie rozpoczęcia stażów i na zakończenie stażu w przedsiębiorstwie. Podwójny pomiar umożliwił weryfikację czy nastąpiła zmiana postaw, wzrost świadomości u pracowników naukowych odbywających staż. Przeprowadzenie badania na początku i na końcu trwania projektu umożliwiło ocenę czy zaplanowane rezultaty i cele zostały osiągnięte i na jakim poziomie. 7

Dodatkowo posłużono się narzędziem badawczym o charakterze jakościowym jakim był indywidualny wywiad pogłębiony (IDI). Pogłębione wywiady indywidualne to rozmowy dwóch osób (prowadzącego i badanego), mające na celu dotarcie do informacji, będących celem badania oraz pogłębianie wiedzy o danym obszarze. Wywiady takie mają dość swobodną strukturę - ich istotą jest uzyskanie informacji, nie zaś zadanie konkretnych pytań w takiej, a nie innej kolejności. Wywiady indywidualne stosuje się w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji od poszczególnych osób oraz poszerzenia kontekstu o treści, które mogą być kluczowe dla zrozumienia opisu badanych kwestii, a bardzo trudne lub nie możliwe do uzyskania za pomocą np. ankiet. Za pomocą scenariusza indywidualnego wywiadu pogłębionego, który nadawał kierunek dyskusji prowadzonej przez ewaluatorów, mierzone były rezultaty miękkie osiągnięte przez beneficjentów projektu. W badaniu ewaluacyjnym przygotowano jedną wersję scenariusza dla pracowników naukowych oraz jedną dla przedsiębiorców. Scenariusze pogłębionych wywiadów indywidualnych skupiały się głównie na takich kwestiach jak: Ocena potrzeby współpracy środowiska nauki i biznesu. Istota tej współpracy w danym przedsiębiorstwie. Atrakcyjność i trafność realizacji projektu "Nauka, Transfer, Rozwój". Ocena przebiegu stażu. Korzyści ze współpracy środowiska nauki i biznesu. 8

1.6. Konceptualizacja i operacjonalizacja rezultatów projektu Wskaźnik jest sposobem operacjonalizacji i rozumienia celu. Główną jego funkcją jest mierzenie, na ile rezultaty projektu zostały osiągnięte. W trakcie wdrażania projektu wskaźniki mają dostarczać informacji o stopniu osiągnięcia celów, a jeśli wskaźnik osiągnie zaplanowaną wartość i jakość świadczy to o sukcesie projektu. W prowadzonej ewaluacji osiągnięcie celu projektu będzie badane na poziomie rezultatów (miękkich). Zatem wskaźnik to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością, bądź z określonym prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko, jakie nas interesuje. W kontekście ewaluacji projektu interesuje nas czy i w jakim stopniu rezultaty projektu zostały osiągnięte. Poniższa tabela przedstawia wskaźniki dla poszczególnych rezultatów projektu "Nauka, Transfer, Rozwój". Tabela 1. Wskaźniki odpowiadające poszczególnym rezultatom projektu Lp. Rezultat Wskaźniki Operacjonalizacja 1 Wzrost świadomości nt. korzyści płynących z komercjalizacji wiedzy 1.1. Jakie jest Pani/Pana zdaniem zapotrzebowanie środowiska biznesowego na opracowywanie szeroko rozumianych innowacji? 1.2. W jakim stopniu fakt, że odbyła Pani/Pan staż przyczynił się do opracowania przez przedsiębiorstwo nowych/innowacyjnych rozwiązań? 1.3. W jaki sposób Pani/Pana zaangażowanie w pracę przedsiębiorstwa wpłynęło na jego pozycje rynkową? Różnica między pomiarem początkowy a końcowym - wzrost u 15 pracowników naukowych odbywających staż Analiza materiału uzyskanego z IDI 1.4. Czy Pani/Pana zdaniem współpraca środowiska nauki i biznesu jest możliwa? 9

Lp. Rezultat Wskaźniki Operacjonalizacja 1.5. Jak Pani/Pan ocenia swoją potrzebę współpracy między środowiskiem biznesu i nauki? 1.6. Jakie są potencjalne korzyści wynikające ze współpracy przedstawicieli ośrodków naukowych ze środowiskiem biznesowym? 1.7. Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) 2.1. Czy przed udziałem w projekcie miał/a Pan/Pani okazję współpracować ze środowiskiem biznesu? 2 Nabycie nowych doświadczeń związanych ze współpracą z przedsiębiorcami u minimum 80% uczestników 2.2. Jak ocenia Pani/Pan przydatność swojej pracy badawczo-rozwojowej dla przedsiębiorstwa, w który, odbywał/a Pani/Pan staż? 2.3. Jak ocenia Pani/Pan swoją dotychczasową współpracę z firmami i przedsiębiorcami? 2.4. Czy wie Pani/Pan w jaki sposób dotrzeć do firm/przedsiębiorstw zainteresowanych komercjalizacją badan naukowych? Różnica między pomiarem początkowy a końcowym - wzrost u 80% pracowników naukowych odbywających staż Analiza materiału uzyskanego z IDI 2.5. Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) 3 Podniesienie wiedzy i umiejętności dotyczących opracowania innowacji w przedsiębiorstwach 3.1. Jak ocenia Pani/Pan swoją wiedzę na temat metod/narzędzi/sposobów opracowywania innowacji w przedsiębiorstwach? Różnica między pomiarem początkowy a końcowym - wzrost u wszystkich 10

Lp. Rezultat Wskaźniki Operacjonalizacja u 15 stażystów 3.2. Jak ocenia Pani/Pan swoje umiejętności w zakresie metod/narzędzi/sposobów opracowywania innowacji w przedsiębiorstwach? 3.3. W jakim stopniu fakt, że odbyła Pani/Pan staż przyczynił się do opracowania przez przedsiębiorstwo nowych/innowacyjnych rozwiązań? pracowników naukowych odbywających staż Analiza materiału uzyskanego z IDI 3.4. Czy w wyniku Pani/Pana współpracy z przedsiębiorcami został opracowany lub zmodyfikowany patent, wzór użytkowy, wzór przemysłowy, know-how lub wyniki prac badawczych? 3.5. Indywidualny wywiad pogłębiony 4 Wzrost świadomości u Przedsiębiorców i pracowników przedsiębiorstw nt. korzyści płynących ze współpracy z Instytucjami naukowymi oraz z wdrażania nowych rozwiązań w przedsiębiorstwach 4.1. Czy Pani/Pana zdaniem współpraca środowiska nauki i biznesu jest możliwa? 4.2. Jak Pani / Pana ocenia potrzebę współpracy między środowiskiem biznesu i nauki? 4.3. Czy przed udziałem w projekcie Nauka Transfer Rozwój Pani / Pana przedsiębiorstwo miało okazję współpracować ze środowiskiem nauki, np. w zakresie praca badawczorozwojowych? 4.4. Jak ocenia Pani/Pan dotychczasową współpracę swojego przedsiębiorstwa ze środowiskiem naukowym, np. w zakresie prac badawczorozwojowych? Deklaracje przedsiębiorców i pracowników przedsiębiorstw Analiza materiału uzyskanego z IDI 11

Lp. Rezultat Wskaźniki Operacjonalizacja 4.5. Jak ważna jest dla przedsiębiorstw z Państwa branży innowacyjność? 4.6. Czy widzi Pan/Pani potrzebę śledzenia bieżących trendów i innowacji w swojej branży? 4.7. Czy widzi Pani/Pan potrzebę stworzenia odrębnej jednostki badawczo-rozwojowej w swojej firmie? 4.8. Jakie są potencjalne korzyści wynikające ze współpracy przedstawicieli ośrodków naukowych ze środowiskiem biznesowym? 4.9. W jakim stopniu następujące czynniki mogłyby się przyczynić do sukcesu rynkowego Pani/Pana przedsiębiorstwa? 4.10. Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) 12

1.7. Organizacja i przebieg badania Grupa badawcza objęła łącznie 25 osób. Pełną procedurą badawczą tj. indywidualnymi wywiadami pogłębionymi oraz ankietami objęto wszystkich pracowników naukowych odbywających staż (15 osób) oraz pięciu opiekunów staży(pracowników przedsiębiorstw lub przedsiębiorców). Jeden scenariusz indywidualnego wywiadu pogłębionego został przesłany opiekunowi drogą mailową ze względu na utrudnioną możliwość bezpośredniego spotkania. Przy czterech opiekunach staży poprzestano na narzędziu ankiety ewaluacyjnej. Badanie ewaluacyjne w ramach projektu zostało przeprowadzone zgodnie z przyjętą metodologią badawczą w podziale na dwa etapy. Pierwszy pomiar odbył się przed rozpoczęciem przez pracowników naukowych staży w przedsiębiorstwach lub w pierwszych tygodniach stażu. W pierwszym etapie zadaniem beneficjentów było samodzielne wypełnienie kwestionariusza ankiety godnie z instrukcją udzieloną przez ewaluatora. Podczas dokonywana drugiego pomiaru, po zakończonych stażach, wprowadzono dodatkowo drugie narzędzie badawcze jakim był indywidualny wywiad pogłębiony. Jego przebieg rejestrowany był za pomocą dyktafonu. Wywiady przeprowadzane były sukcesywnie po zakończeniu staży. Podstawą interpretacji wyników była pogłębiona analiza wywiadów oraz analiza statystyczna materiału uzyskanego z kwestionariuszy ankiet. Przeciętny czas trwania badania jednej osoby wyniósł około 30 minut. Przed każdym badaniem osoby biorące udział w projekcie otrzymywały do wglądu scenariusz oraz otrzymywały ustną instrukcję wypełniania kwestionariuszy. Dyskusja rozpoczynała się po zapoznaniu danej osoby z treścią poszczególnych zagadnień. Miejscem badania były pomieszczenia uczelni lub przedsiębiorstw w którym odbywał sie staż. Wszystkie zapewniały optymalne warunki do przeprowadzenia badania ewaluacyjnego. 13

II. Wyniki ewaluacji projektu Poniższy rozdział zawiera krótką charakterystykę projektu Nauka, transfer, rozwój oraz wyniki badań prowadzonych ramach ewaluacji projektu. Wyniki ewaluacji zostały zaprezentowane w podrozdziałach analitycznych odpowiadających poszczególnym obszarom badawczym wytyczonym przez cele ewaluacji. W pierwszej kolejności przedstawiono wyniki dotyczące oceny trafności zrealizowanej interwencji oraz mocne i słabe strony z perspektywy beneficjentów ostatecznych. Druga część niniejszego rozdziału zawiera wyniki opisujące na ile udało się osiągnąć założone rezultaty i cele projektu. 2.1. Charakterystyka projektu Nauka, transfer, rozwój Celem Projektu był wzrost powiązań pomiędzy biznesem a nauką w województwie lubelskim poprzez przeprowadzenie 15 staży naukowców (6 kobiet i 9 mężczyzn) w przedsiębiorstwach województwa lubelskiego, zakończonych koncepcją rozwiązania dla firmy. Zakładany cel projektu zostanie osiągnięty przez realizację następujących celów szczegółowych: 1. Zawarcie 15 partnerstw Przedsiębiorstwo Instytucja Naukowo-Badawcza zakładających umożliwienie naukowcom opracowanie nowych rozwiązań w przedsiębiorstwie; 2. Wsparcie przedsiębiorstw w zakresie wdrażania nowych rozwiązań poprzez zaangażowanie naukowców-stażystów; 3. Podniesienie przez 15 naukowców (6 kobiet i 9 mężczyzn) wiedzy z zakresu współpracy biznes-nauka; 4. Umożliwienie 15 naukowcom (6 kobietom i 9 mężczyznom) nabycia doświadczenia w zakresie zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa; 5. Wypracowanie koncepcji współpracy biznes-nauka jako dobrej praktyki. Zakładane cele projektu miały zostać osiągnięte poprzez: piętnaście 3-miesięcznych staży naukowców w mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach mających swoją siedzibę w województwie lubelskim; 14

trzy 8-godzinne szkolenia praktyczne dla trzech 5-osobowych grup nt.: - Własność intelektualna oraz prawo patentowe ; - Innowacje i konkurencyjność model, mechanizmy i zarządzanie ; - Finansowanie komercjalizacji badań. Grupę docelową w projekcie stanowiło 15 osób: 6 kobiet i 9 mężczyzn, które są pracownikami naukowymi jednostek naukowych oraz pracownikami naukowymi i naukowo-dydaktycznymi uczelni z terenu województwa lubelskiego oraz zamieszkiwali na terenie województwa lubelskiego. Uzasadnieniem wyboru te grupy była jej szczególna sytuacja na rynku pracy posiadali oni odpowiednią wiedzę teoretyczną w zakresie B+R, którą można wykorzystać dla rozwoju gospodarczego regionu. Pośrednimi odbiorcami byli przedsiębiorcy i pracownicy przedsiębiorstw, w których naukowcy odbywali staże. W projekcie założono efekty w postaci rezultatów i produktów. Rezultaty twarde projektu: 15 podpisanych umów partnerstwa Przedsiębiorstwo Instytucja Naukowa; 15 wypracowanych rozwiązań nowych przez stażystów; 15 osób (w tym 6 kobiet), które ukończyły udział w stażach; 15 osób (w tym 6 kobiet), które ukończyły udział w szkoleniach praktycznych; 1000 publikacji. Rezultaty miękkie: Wzrost świadomości nt. korzyści płynących z komercjalizacji wiedzy u 15 (6 kobiet i 9 mężczyzn) pracowników naukowych odbywających staż; Nabycie nowych doświadczeń związanych ze współpracą z przedsiębiorcami u minimum 80% uczestników; Podniesienie wiedzy i umiejętności dotyczących opracowania innowacji w przedsiębiorstwach u 15 stażystów (6 kobiet i 9 mężczyzn); Wzrost świadomości u Przedsiębiorców i pracowników przedsiębiorstw nt. korzyści płynących ze współpracy z Instytucjami naukowymi oraz z wdrażania nowych rozwiązań w przedsiębiorstwach. Produkty projektu: 15 staży; 15 umów Partnerskich pomiędzy Przedsiębiorstwami i Instytucjami Naukowymi/Uczelnie; 15

15 grup szkoleń praktycznych; 1000 publikacji. Monitorowanie i badanie rezultatów odbyło się w ramach kompleksowej ewaluacji, której wynik stanowi niniejszy raport. 2.2. Ocena zrealizowanej interwencji w ocenie pracowników naukowych 2.2.1. Trafność projektu na potrzeby i oczekiwania beneficjentów Pracownicy naukowi przystąpili do projektu z jasno określonymi oczekiwaniami. Zgodnie stwierdzili, iż w największym stopniu zależy im na możliwości nawiązania współpracy z lokalnymi przedsiębiorstwami, a co za tym idzie umożliwieniu realizacji badań na obiekcie rzeczywistym. Ogromne znaczenia miała dla nich także możliwość konfrontacji posiadanej wiedzy teoretycznej z praktyką, z realiami pracy i funkcjonowania przedsiębiorstwa. Zależało im na tym, by móc umiejętnie wykorzystać zgromadzoną wiedzę do rozwiązania występujących w przedsiębiorstwach problemów, a także by przełożyć ją na wypracowanie innowacyjnego rozwiązania: Oczekiwałem od projektu przede wszystkim tego, że umożliwi współpracę nauki z przemysłem. Możliwość wykonania badań na obiekcie rzeczywistym. My jako ludzie nauki nie mamy możliwości wykonywania niektórych badań na stanowiskach laboratoryjnych, dlatego dobrze jest jeśli mamy możliwość wykonania tych badań na obiekcie rzeczywistym. Innym rodzajem oczekiwań ze strony pracowników naukowych było podniesienie umiejętności i poziomu dotychczasowej wiedzy. Liczyli także na możliwość nabrania praktycznego doświadczenia w zakresie dziedziny, której dotyczył odbywany przez nich staż. Zależało im także na nawiązaniu nowych i ciekawych kontaktów, jak również owocnej i trwalszej współpracy zarówno z samym przedsiębiorstwem, jak i organizatorem projektu: Zależało mi przede wszystkim na tym żeby rzeczywiście dowiedzieć się czegoś nowego, ale natrafić także na ciekawych ludzi i to się udało. Przystępując do projektu liczyłem na to, że moje założenia się potwierdzą. Liczyłem też, i się nie zawiodłem, na dobrą współpracę z firmą. Tu akurat ta firma, która mi się trafiła wiedziała na czym polega innowacyjność pomysłu i była chętna do współpracy. Oczywiście liczyłem też na duże wsparcie ze strony organizatora tego projektu, co też się nie 16

zawiodłem, bo w każdej chwili osoby odpowiedzialne za ten projekt służyły pomocą. Na decyzję pracowników naukowych o udziale w projekcie wpływało także inne czynniki.. Główną potrzebą pracowników naukowych stanowiła idea nawiązania współpracy środowiska naukowego z biznesem, która była podstawowym założeniem projektu. To właśnie z tego względu projekt wydawał się być ciekawym i interesującym przedsięwzięciem. Zwrócono uwagę na to, iż projekt dawał możliwość współpracy z praktykami, co jednocześnie umożliwiło prowadzenie badań na obiekcie rzeczywistym, a nie jak do tej pory wyłącznie w warunkach laboratoryjnych. Dodatkową zaletą była możliwość poznania mechanizmów zachodzących wewnątrz przedsiębiorstwa oraz specyfiki jego funkcjonowania: Projekt umożliwiał transfer innowacyjności i współpracę ze środowiskiem biznesu, co w przypadku naukowców nie jest aż tak bardzo rozpowszechnione i jak wiemy funkcjonuje wiele barier utrudniających współpracę tych dwóch środowisk. Motywacją była także chęć poznania realiów biznesowych, tego jak działają przedsiębiorstwa, chęć opracowania bądź wdrożenia czegoś, zapoznania się z inną sferą działalności naukowej. Dla mnie bardzo ważna jest współpraca nauki z przemysłem. Takiej współpracy nie mogłem do tej pory podjąć w tej formie, także dość długo czekałem na taką możliwość. Czynnikiem wpływającym na zainteresowanie projektem była także możliwość pogodzenia odbywanego w przedsiębiorstwie stażu z pracą na uczelni. Brak narzuconych sztywnych ram dla zaplanowanych podczas stażu działań pozwolił na uniknięcie sytuacji zaniedbania uczelnianych obowiązków. W opinii pracowników naukowych dodatkową zachętą było przewidziane w projekcie wsparcie finansowe: Ważne było także to, że mogłem elastycznie dobrać sobie czas trwania stażu. Bo wiadomo, pracuję, robię badania do habilitacji, wkrótce będę tą habilitację pisał i to było dla mnie bardzo wygodne, że nie miałem ściśle określonych ram, że nie muszę np. od 8 do 15 być w tym przedsiębiorstwie, tylko mogę sobie rozbić to na kilka miesięcy i mogę staż odbywać w godzinach, które mi odpowiadają. To była świetna sprawa. 17

Bardzo ważne było to, że otrzymywałem wsparcie finansowe. Każdy wie jak wygląda kondycja polskiej nauki, więc motywacja finansowa była jak najbardziej znacząca. Poniższa tabela przedstawia oczekiwania i potrzeby, pracowników naukowych, na które trafnie odpowiedział zrealizowany projekt. Oczekiwania pracowników naukowych wobec projektu Nauka, transfer, rozwój : - możliwość nawiązania współpracy ze środowiskiem biznesu;; - możliwość przeprowadzenia badań naukowych na obiekcie rzeczywistym; - możliwość komercjalizacji wiedzy; - poszerzenie swej dotychczasowej wiedzy, umiejętności i doświadczenia; - wypracowanie innowacyjnego rozwiązania; Na podstawie wypowiedzi udzielonych przez pracowników naukowych można stwierdzić, iż oczekiwania, z którymi przystąpili do projektu zostały jak najbardziej spełnione. Efektywna współpraca z przedsiębiorstwem, na którą liczyli najbardziej, została nawiązana, co więcej obie strony wyrażają chęć jej kontynuacji. Wszystkie założone przed rozpoczęciem projektu cele udało się w trakcie jego trwania zrealizować, co przełożyło się na wypracowanie satysfakcjonującego produktu końcowego zarówno dla pracowników naukowych, jak i dla przedsiębiorstwa. Wszystko to umożliwiło pogłębienie wiedzy i nabycie doświadczenia z zakresu dziedziny, której dotyczył staż, ale także zapoznanie się ze specyfiką funkcjonowania przedsiębiorstwa i możliwościami jakie niesie za sobą współpraca środowiska nauki ze środowiskiem biznesu: Moje oczekiwania zostały spełnione, gdyż cały harmonogram i zakres tej pracy został ustalony wcześniej z firmą, z pracodawcą, więc dokładnie co mam zrobić, kiedy mam zrobić i na kiedy mam zrobić. Cały czas do dyspozycji miałam pracowników przedsiębiorstwa, którzy służyli pomocą i wsparciem podczas pracy nad produktem, który miał być wynikiem stażu. Dzięki czemu można było się wiele nauczyć, co chyba cenię najbardziej, ponieważ zdobyta wiedza stanowczo wykracza poza 18

zakres moich zainteresowań w obrębie działalności badawczej prowadzonej na uczelni. Wszystkie pozytywne opinie sprawiły, że uczestnicy projektu chętnie poleciliby uczestniczenie w tego typu inicjatywach, gdyż umożliwiają one nie tylko rozwój osobisty czy zawodowy, ale także poprzez kładzenie nacisku na wypracowanie efektywnej współpracy nauki z biznesem zakładają rozwój gospodarczy regionu. Liczą także na pojawienie się innych projektów o charakterze innowacyjnym, które byłyby ukierunkowane na kooperację tych dwóch sfer: Z pewnością mógłbym polecić innym wzięcie udziału w tego typu projekcie. Jest to ciekawe doświadczenie, możliwość nabycia nowych kontaktów, prowadzenie rozmów z ludźmi zajmujących się przemysłem. To jest takie sprzężenie zwrotne, które może się przekładać na badania naukowe, jak i później na dydaktykę, możliwość przekierowania studentów do przedsiębiorstwa. Także myślę, że projekt można rozpatrywać raczej w kategoriach korzyści. Niewątpliwie przydałby się jeszcze jeden taki projekt, w którym moglibyśmy kontynuować rozpoczęte prace na wyższym poziomie niż obecnie. Projekt Nauka, transfer, rozwój został oceniony przez pracowników naukowych biorących w nim udział bardzo dobrze. Zaś oczekiwania, z którymi przystąpili do projektu, zostały w trakcie jego trwania w bardzo dużym stopniu spełnione. Za najbardziej atrakcyjny element projektu uznano możliwość nawiązania współpracy biznesowej z lokalnymi przedsiębiorstwami. 2.2.2. Mocne strony projektu Respondenci podkreślali bardzo dobrą organizację i komunikację z projektodawcą. Na sukces projektu składa się tylko odpowiednie założenie celów ale sposób ich realizacji wynikający z kultury organizacyjnej. Ważnym czynnikiem z punktu widzenia pracowników naukowych była założona dowolność w doborze środków i metod badawczych. To od nich zależało jaki ułożą sobie plan działania i w jaki sposób będą realizować założone cele. Tym, co zasługiwało na szczególną uwagę był założony w projekcie parytet kobiet, które otrzymały szanse na rozwój osobisty i zawodowy: 19

Projekt rzeczywiście nastawiony jest na rozwój pracowników naukowych i biorąc w nim udział miałam pełną swobodę w zakresie doboru środków, metod badawczych, badań, godzin pracy. Raczej wszyscy dostosowali się tutaj do mnie. Nie pracowałam w zespole badawczym, który by mnie w jakiś sposób ograniczał. To była moja indywidualna praca, wykorzystywałam swoją indywidualną wiedzę i sama mogłam kształtować swoją karierę zarówno w przedsiębiorstwie, jak i w sensie zawodowym. Pod tym względem oceniam bardzo wysoko projekt, a mam porównanie też z innymi projektami i jak dotąd w tym projekcie najbardziej mi się podobało. Pozytywnie oceniona została również współpraca zarówno z przedsiębiorstwem, w którym odbywany był staż, jak i z głównym organizatorem projektu. Zwracano uwagę na otwartość i przyjazne nastawienie ze strony wskazanych podmiotów. Dla pracowników naukowych ważne było także to, że byli traktowani jak współpracownicy i osoby posiadające odpowiednie kompetencje i wiedzę do pracy w wyznaczonym zakresie. Zawsze mogli liczyć na pomoc w rozwiązaniu kłopotliwych sytuacji czy otrzymaniu dodatkowych informacji: Osoby w firmie były tak pozytywnie i przyjaźnie nastawione, że ze strony firmy nie obawiałam się niczego, również ze strony realizatora projektu mogłam liczyć na wszelką pomoc, zapewniony był świetny kontakt mailowy. Bardzo dobrze mi się współpracowało, jeśli pojawiały się jakieś wątpliwości np. co do sprawozdań niemal natychmiast otrzymywałam odpowiedź i to nie taką na odczepnego żebym sobie jakoś poradziła, ale konkretną co i jak należy zrobić, kiedy należy je złożyć, także pod tym względem kontakt z ludźmi nie budził moich obaw. Pomimo biurokratycznych barier spotkałam się z dużą życzliwością ze strony Lubelskiej Agencji Ochrony Środowiska przy wypełnianiu tego wszystkiego. Bardzo dobrze została wybrana firma, w której odbywałam staż. Jestem bardzo zadowolona ze współpracy z nią. Równie dobrze oceniono wyznaczonych opiekunów stażu, którzy służyli pomocą zawsze wtedy, kiedy jej potrzebowano. Ponadto potrafili poprowadzić współpracę z pracownikami naukowymi w taki sposób, by była ona jak najbardziej efektywna i przynosiła obopólne korzyści: Jestem bardzo zadowolona ze współpracy z opiekunem stażu. Zawsze wtedy, kiedy potrzebowałam pomocy ją otrzymywałam, także nie mogę tutaj absolutnie narzekać. Była to osoba odpowiedzialna, kompetentna, merytoryczna. Zresztą jeśli potrzebowałam jakiejkolwiek pomocy to mogłam zgłosić się do każdej z osób, które pracowały w firmie 20

i zawsze napotykałam na chęć pomocy. Była pełna otwartość, bardzo duża życzliwość. Elementem, który zyskał uznanie w oczach pracowników naukowych było także stypendium stażowe. Otrzymane środki finansowe umożliwiły im zakup m.in. niezbędnego dla prowadzonych badań sprzętu, jak również były czynnikiem motywującym ich do dalszej pracy: Zyskałam poczucie bezpieczeństwa, które było związane ze stypendium stażowym. Robiłam rzeczy, które sprawiały mi satysfakcję, a jednocześnie nie musiałam się martwić o tą przyziemną stronę, że w tym czasie nie prowadzę jakichś zajęć, nie szkolę. Dla mnie to połączenie było po prostu rewelacyjne. Ciężko pominąć korzyści finansowe, które uzyskałem w związku z udziałem w projekcie z tego względu, że mogłem zakupić trochę sprzętu. Każdy wie jak wygląda kupowanie sprzętu na uczelni wyższej, to jest szereg przetargów i często kupując jakiś sprzęt piszę na niego specyfikację, a dostaję go dwa lata później, kiedy ten sprzęt jest być może dalej mi przydatny, ale już nie spełnia założeń, które sobie zakładałem dwa lata wcześniej. Natomiast teraz mając pieniądze w ręku nikogo nie pytam, po prostu prywatnie sobie kupuję coś, co jest mi przydatne w prowadzonych badaniach. Realizacja projektu w opinii pracowników naukowych była atrakcyjna również z tego względu, iż to do głównego organizatora przedsięwzięcia należało znalezienie przedsiębiorstwa, które wyraziłoby chęć podjęcia współpracy z nimi. Dzięki temu przystępując do projektu mieli już zapewnioną firmę, w której odbywaliby staż. Wiązało się to też z innymi udogodnieniami, mianowicie stażyści mieli dostęp do niezbędnych do realizacji badań naukowych informacji: Jest to coś trafionego z tego względu, że nigdy nie poznałbym tych ludzi, których poznałem. Pierwszy kontakt z przedsiębiorstwem miałem już zagwarantowany, wchodziłem w imieniu projektu, który jest realizowany wspólnie z tą firmą, tak więc to jest dla mnie duża wygoda. Mocne strony projektu "Nauka transfer, rozwój" w ocenie pracowników naukowych odbywających staże: - dowolność w doborze środków i metod badawczych w trakcie realizacji stażu; - bardzo dobra organizacja i komunikacja z przedsiębiorcami i projektodawcą; - dobra współpraca z opiekunami stażów; 21

22

2.2.3. Słabe strony projektu Zdecydowana większość pracowników naukowych pozytywnie odnosiła się do założeń i działań zaplanowanych w ramach projektu. Mimo to, były pewne elementy, które zdaniem uczestników w pewnym sensie utrudniały swobodne ich funkcjonowanie i wymagały określonych modyfikacji. Jednym z nich była konieczność zaplanowania stażu z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem i wyszczególnienia wszystkich działań, które będą podejmowane w trakcie jego trwania. Pewnego rodzaju uciążliwością była także konieczność pracy w sztywnych ramach czasowych, do czego niektórzy uczestnicy nie byli przyzwyczajeni: Jako naukowiec jestem mniej przyzwyczajona do pracy w takich ścisłych ramach czasowych. Tutaj jednak było do rozpisania 504 godziny stażu i raczej trzeba było w dzienniczku w sposób taki bardziej sztywny rozpisać te godziny na poszczególne dni tygodnia i trzymać się tego harmonogramu. Oczywiście gdyby wystąpiły jakieś okoliczności to można było wprowadzać modyfikacje. No ale to był taki pierwszy miesiąc, że ciężko było się przestawić, bo raczej jestem przyzwyczajona do pracy takiej indywidualnej, a tu była praca w konkretnym zakładzie z innymi, także trzeba było inaczej sobie ten czas zorganizować. Musiałem stworzyć indywidualny plan stażu, czyli co będę chciał osiągnąć, co będę chciał robić. Tu też jest pewien zgrzyt, bo musiałem przewidzieć na 3 miesiące do przodu co będę robił za 3 miesiące np. o godzinie 16. W opinii beneficjentów projektu kwestią dyskusyjną był także okres trwania stażu, który zaplanowany był na 3 miesiące. Część z nich była zdania, iż powinien zostać wydłużony nawet do 6 miesięcy ze względu na ilość pracy, którą trzeba było wykonać: Przy tej ilości godzin stażu, która była założona, bardzo ciężko było zmieścić się w okresie projektu. Według mnie powinno się założyć, że staż nie powinien trwać 3 miesiące, ale 4, 5 czy nawet 6 przy założeniu 504 godzin. Poniższa ramka przedstawia niedogodności organizacyjne na które wskazywali stażyści. Należy zaznaczyć, że poniższe opinie pojawiały się rzadko, jednak zostały tutaj umieszczone dla zrównoważenia materiału uzyskanego podczas ewaluacji oraz w celu 23

informacyjnym, który umożliwi udoskonalenie kolejnych planowanych przez projektodawcę interwencji. Słabe strony projektu w ocenie pracowników naukowych: - konieczność zaplanowania stażu z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem i wyszczególnienia wszystkich działań, które będą podejmowane w trakcie jego trwania; - w niektórych przypadkach konieczność pracy w sztywnych ramach czasowych; - zbyt krótki czas trwania stażu. Należy podkreślić, że te elementy projektu, które były spostrzegane jako utrudnienia przez naukowców miały charakter organizacyjny i pewnym stopniu zapewniły dobrą realizację projektu. Wcześniejsze dokładne zaplanowanie stażu było uciążliwe z punktu widzenia stażystów, ale zwiększało szansę jego skutecznego i terminowego zrealizowania. 2.3. Ocena skuteczności projektu - stopień osiągnięcia rezultatów Narzędziami badającymi stopień osiągnięcia rezultatów zaplanowanych w projekcie był indywidualny wywiad pogłębiony oraz kwestionariusz ankiety. Poniżej przedstawiono wyniki badań o charakterze jakościowym i ilościowym, które określają stopień osiągnięcia rezultatów projektu. 2.3.1. Świadomość korzyści płynących z komercjalizacji wiedzy u pracowników naukowych Pierwszym badanym rezultatem był wzrost świadomości na temat korzyści płynących z komercjalizacji wiedzy u pracowników naukowych odbywających staż w przedsiębiorstwie. Jako wskaźnik rezultatu wybrano następujące zmienne: ocena zapotrzebowania środowiska biznesowego na opracowywanie szeroko rozumianych innowacji; ocena wpływu stażu na opracowanie przez przedsiębiorstwo nowych/innowacyjnych rozwiązań; 24

ocena wpływu zaangażowania w pracę przedsiębiorstwa na jego pozycję rynkowa; ocena możliwości i potrzeby współpracy środowiska nauki i biznesu; identyfikacja korzyści płynących ze współpracy przedstawicieli ośrodków naukowych ze środowiskiem biznesowym. W pierwszej kolejności uczestnicy projektu podkreślali, że projekt dał szansę na ścisłe powiązanie nauki z biznesem, a co za tym idzie stworzenie warunków do wypracowywania innowacyjnych rozwiązań. Ponadto wskazywano na wielowymiarowość korzyści i wychodzenie naprzeciw potrzebom generowanym przez oba środowiska. Zgodnie stwierdzono, iż nauka powinna związana ze sferą biznesu: Koncepcja jest bardzo dobra, jak najbardziej wskazana, bo akurat zajmowałem się też i innowacjami, więc mam z tym styczność. Przedsiębiorcy zazwyczaj patrzą z punktu widzenia osiągania zysków, naukowcy nie chcą być wykorzystani a sam projekt daje tą platformę styku, gdzie zarówno przedsiębiorcy, jak i naukowcy mogą znaleźć ten wspólny język ku obopólnym korzyściom. U nas na uczelniach prowadzi się badania na poziomie bardzo podstawowym, które czasami mają bardzo małe zastosowanie w praktyce. Natomiast ten projekt pozwolił poznać realia funkcjonowania firmy, zrozumieć, że pewne rzeczy, które my robimy na uczelni dla takiej firmy są w ogóle nieprzydatne, bezsensowne. Pozwoliło mi zobaczyć co powinienem robić w swoich badaniach żeby móc zainteresować tym firmę, pozyskać środki na przyszłość. Ja np. już w tej chwili widzę, że pewne rzeczy, które planowałem zrobić w swoich badaniach na uczelni w ramach swojej pracy będę musiał trochę przeorientować, by uwypuklić pewne efekty bardziej podchodzące pod potencjalnego odbiorcę a nie wyłącznie pod świat naukowy. Istotną korzyścią z punktu widzenia pracowników naukowych było poznanie specyfiki funkcjonowania przedsiębiorstwa, jak również dostrzeżenie zapotrzebowania na różnego rodzaju badania naukowe, które zwykle prowadzone są na uczelni. Ponadto odkryli szansę na przyszłą komercjalizację swej wiedzy, co umożliwiłoby im m.in. świadome kształtowanie swojej kariery zawodowej. Nie bez znaczenia było także zwrócenie uwagi na mechanizmy, które należy brać pod uwagę opracowując koncepcję produktu wprowadzanego przez dane przedsiębiorstwo: 25

Widzę duże korzyści na przyszłość. Przede wszystkim poznałam rynek biznesowy, który może być klientem moich usług, czyli tego co ja robię na uczelni. Zobaczyłam, że prace, które prowadzę na uczelni mogę komercjalizować w bliskim otoczeniu, na terenie województwa lubelskiego. Rzeczywiście jest zapotrzebowanie na tego typu usługi. Jest też jakaś możliwość kształtowania swojej przyszłej kariery, planowania też konkretnych badań pod kątem możliwości ich wykorzystania w konkretnych przedsiębiorstwach. Zapoznanie się z podejściem produkcyjnym, handlowym, zobaczenie jak do pewnych rzeczy się podchodzi, ponieważ często w pracach badawczych zapominamy o tym, że są takie aspekty jak np. cena danego produktu. My, naukowcy, możemy sobie pozwolić na to by produkt finalny był bardzo drogi, natomiast w sytuacji gdy jest coś produkowane dla przemysłu to cena jest bardzo podstawowym elementem. I właśnie na to zwrócił nam uwagę staż, że trzeba nieco inaczej podchodzić do tworzonych produktów. Udział w projekcie dawał szansę na poszerzenie dotychczas zdobytej wiedzy oraz podzielenie się nią z pracownikami przedsiębiorstw, w których odbywane były poszczególne staże, co mogłoby się przyczynić np. do wypracowania przez nich nowatorskiego rozwiązania. Ogromny wpływ na decyzję o udziale w projekcie miała także możliwość nabrania nowego doświadczenia, rozwijania się poprzez praktyczne zastosowanie posiadanych zasobów wiedzy oraz czerpanie z tego przyszłych korzyści Decyzja o udziale w projekcie wynikała z kilku powodów. Po pierwsze warto wspierać lokalny przemysł, gdyż firmy zapewniają zatrudnienie w regionie. Po drugie możliwość własnego sprawdzenia się, tego co człowiek umie, czego się nauczył w ramach studiów i pracy naukowej i wcielenie tego w życie. Po trzecie jest to też chęć dalszego rozwijania się tworzenia rzeczy, które będą przydatne, stosowane i będą komuś potrzebne. Udział przede wszystkim dawał możliwość współpracy z praktykami, z biznesem, możliwość weryfikacji tego co wiem i wykorzystanie tego. I taka ogromna satysfakcja, że ktoś, kto pracuje na uczelni to nie tylko taki potocznie mówiąc mol książkowy, ale ktoś, kto może tą wiedzę wykorzystać w bardzo praktyczny sposób. Udział w projekcie kojarzony był możliwością komercjalizacji zdobytej w trakcie nauki i pracy na uczelni specjalistycznej wiedzy. Jej praktyczne wykorzystanie mogłoby przyczynić się nie tylko to podniesienia wartości rynkowej 26

produktów przedsiębiorstw korzystających z tej wiedzy, ale także do osobistego sukcesu i spełnienia naukowców: Dużo teraz mówi się o komercjalizacji wiedzy naukowej, dużo się o tym pisze, zwłaszcza na Zachodzie. Pierwszym moim skojarzeniem, kiedy zetknęłam się z informacją reklamową na temat tego projektu, było to, że jest to świetna możliwość do komercjalizacji swojej wiedzy, do poznania możliwości praktycznego wykorzystania i zarobienia na tym, nad czym pracuje się na uczelni w taki sposób teoretyczny. W przypadku niektórych stażystów równie ważna była możliwość sprawdzenia się w innej dziedzinie niż ta, w której do tej pory się specjalizowali. Dla nich projekt wydawał się być pewnego rodzaju wyzwaniem i sprawdzianem dla posiadanych przez nich kompetencji i umiejętności: Uważałam, że jest to jakaś nowość. Po pierwsze, że będę mogła nauczyć się czegoś, ale być może będę mogła podzielić się wiedzą, którą mam. Czyli ta współpraca z biznesem, nowe doświadczenie, którego nam naukowcom często brakuje. Równie ważna była możliwość sprawdzenia się w innej dziedzinie, gdyż mój staż dotyczył czegoś, czego jeszcze nie robiłam. Potraktowałam to jako nowe wyzwanie, nowe doświadczenie. W celu odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące założonych rezultatów uzyskane dane ilościowe zostały poddane analizom statystycznym w celu weryfikacji istotności różnic między pomiarem początkowym a pomiarem końcowym. Wszystkie znajdujące się poniżej opisy wyników dotyczą danych istotnych statystycznie. Zatem wszelkie zmiany między pomiarem początkowym (początek stażu) a pomiarem końcowym (koniec stażu) nie są przypadkowe i wynikają z działań realizowanych w ramach projektu. Poniższa tabela przedstawia wyniki dotyczące oceny zapotrzebowania środowiska biznesowego na opracowywanie innowacji w percepcji naukowców. Tabela 2. Ocena zapotrzebowania środowiska biznesowego na opracowywanie innowacji (dane w procentach) Odpowiedź Pomiar początkowy Pomiar końcowy zdecydowanie duże 6,7 53,3 27

raczej duże 40 46,7 ani duże ani małe 40 - raczej małe 13.3 - zdecydowanie małe - - ogółem 100 100 Z powyższego zestawienia wynika, że pracownicy naukowi po zakończeniu stażu istotnie częściej uznawali, że sektor przedsiębiorstw cechuje się bardzo wysokim zapotrzebowaniem na opracowywanie innowacji. Pod koniec projektu tylko jedna osoba nie potrafiła jednoznacznie ocenić faktycznego zapotrzebowania firm na innowację. Żadna z osób nie stwierdziła, że środowisko biznesu w ogóle nie ma potrzeby tworzenia czegoś nowego. Tabela 3. Ocena możliwości współpracy środowiska nauki i biznesu Odpowiedź Pomiar początkowy Pomiar końcowy tak, jest możliwa 100 100 nie, nie jest możliwa - - ogółem 100 100 Na podstawie powyższych danych widać, że zarówno przed jak i po zakończeniu staży opinie pracowników naukowych na temat współpracy sektora nauki z sektorem przedsiębiorstw były sprecyzowane. Wszyscy badani jednoznacznie stwierdzili, że widzą możliwość takiej współpracy. Tabela 4. Ocena potrzeby współpracy między środowiskiem nauki i biznesu Odpowiedź Pomiar początkowy Pomiar końcowy bardzo mała potrzeba współpracy lub jej brak - - mała potrzeba współpracy 6,7 - ani mała, ani duża potrzeba współpracy 6,7 - duża potrzeba współpracy 46,7 13,3 bardzo duża potrzeba współpracy 40 86,7 ogółem 100 100 Opinie osób badanych przed rozpoczęciem stażu były podzielone. Najczęściej jednak wskazywano na dużą potrzebę współpracy między sektorem nauki, a sektorem przedsiębiorstw. Jedna osoba uznała, że widzi małą konieczność współpracy między podanymi sektorami, a jedna nie umiała jednoznacznie ocenić tej potrzeby. Po zakończeniu staży o ponad połowę zwiększył się odsetek osób, dla których potrzeba współpracy środowiska nauki i środowiska biznesu była bardzo duża. 28

Kolejna seria pytań zadanych pracownikom naukowym dotyczyła określenia korzyści wynikających ze współpracy przedstawicieli ośrodków naukowych ze środowiskiem biznesowym. Poniżej zaprezentowane zostały wyniki odpowiedzi na poszczególne propozycje zalet tej współpracy. Tabela 5. Potencjalne korzyści wynikające ze współpracy środowiska nauki i biznesu Czy korzyścią ze współpracy środowiska nauki i biznesu jest poprawa przepływu informacji? Pomiar początkowy Pomiar końcowy zdecydowanie tak 33,3 100 raczej tak 66,7 - ani tak, ani nie - - raczej nie - - zdecydowanie nie - - ogółem 100 100 Osoby badane już przed rozpoczęciem staży uznały, że współpraca dwóch środowisk - naukowego i biznesowego przyczynia się do poprawy przepływu informacji. Po ich zakończeniu wszyscy pracownicy naukowi zgodnie uznali, że taka korzyść zdecydowanie wynika z nawiązania relacji między przedstawicielami ośrodków naukowych i przedsiębiorstw. Tabela 6. Potencjalne korzyści wynikające ze współpracy środowiska nauki i biznesu Czy korzyścią ze współpracy środowiska nauki i biznesu jest dostęp do praktycznej wiedzy w zakresie stosowania badan naukowych? Pomiar początkowy Pomiar końcowy zdecydowanie tak 26,7 93,3 raczej tak 53,3 16,7 ani tak, ani nie 13,3 - raczej nie 16,7 - zdecydowanie nie - - ogółem 100 100 Na podstawie powyższego zestawienia widać, że pod koniec trwania projektu prawie trzykrotnie zwiększył się odsetek osób twierdzących, że współpraca środowiska nauki ze środowiskiem biznesu zdecydowanie umożliwia dostęp do praktycznej wiedzy w zakresie stosowania badan naukowych. Opinie te przed rozpoczęciem staży nie były aż tak skrystalizowane, co wskazuje, że ich zmiana związana jest z faktem współpracy z przedsiębiorstwami i możliwością konfrontacji swoich poglądów. 29

Tabela 7. Potencjalne korzyści wynikające ze współpracy środowiska nauki i biznesu Czy korzyścią ze współpracy środowiska nauki i biznesu jest wzrost prestiżu ośrodka badawczego/uczelni? Pomiar początkowy Pomiar końcowy zdecydowanie tak 26,7 60 raczej tak 20 40 ani tak, ani nie 40 - raczej nie 13,3 - zdecydowanie nie - - Ogółem 100 100 Powyższe zestawienie wskazuje, że na początku projektu osobom badanym trudno było jednoznacznie ocenić czy powiązanie środowiska nauki i biznesu mogłoby podnieść prestiż ośrodka badawczego. Po zakończeniu staży pracownicy naukowi zauważyli taką możliwość co ma odzwierciedlenie w wynikach badań 60% wszystkich badanych uznało, że korzyścią współpracy ośrodków naukowych z przedsiębiorstwami zdecydowanie jest wzrost prestiżu ośrodków naukowych. Tabela 8. Potencjalne korzyści wynikające ze współpracy środowiska nauki i biznesu Czy korzyścią ze współpracy środowiska nauki i biznesu jest poprawa jakości posiadanej i przekazywanej wiedzy? Pomiar początkowy Pomiar końcowy zdecydowanie tak 20 53,3 raczej tak 46,7 40 ani tak, ani nie 26,7 6,7 raczej nie 6,7 - zdecydowanie nie - - ogółem 100 100 Powyższe dane wskazują, że po zakończeniu staży zwiększył się odsetek osób uważających, że poprzez współpracę środowiska nauki i biznesu może poprawić się jakość posiadanej i przekazywanej wiedzy (z 66,7% na 93,3%). Kolejno zmniejszył się odsetek osób niezdecydowanych, którzy nie potrafili jednoznacznie ocenić czy taka korzyść wynika z nawiązania relacji między ośrodkiem badawczym a przedsiębiorstwem. 30