Ekonomia Program i literatura
I. Mikroekonomia 1. 2. 3. 4. Przedmiot ekonomii i pojęcia wstępne. Typy systemów ekonomicznych. Rynki produktów. Popyt. Podaż. Cena. Przedsiębiorstwo. Teoria podziału. Rynki czynników produkcji.
II. Makroekonomia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Produkt krajowy brutto (PKB) i inne mierniki dobrobytu i rozwoju gospodarczego Czynniki wzrostu i rozwoju gospodarczego. Pieniądz i polityka monetarna Budżet państwa i polityka fiskalna Cykl koniunkturalny i kryzysy. Handel międzynarodowy i globalizacja. Integracja europejska. Unia monetarna.
Literatura zalecana R. Milewski, E. Kwiatkowski (red.), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. R. Milewski (red.) Elementarne zagadnienia ekonomii, WN PWN, Warszawa 2008. W. Nordhaus, P. Samuelson, Ekonomia, T. 1 i 2, WN PWN, Warszawa 2004. J. Bremond, J. Couet, M. Salort, Kompendium wiedzy o ekonomii, WN PWN, Warszawa 2006. Zob. także: Prezentacje NBP http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/nbp/dz http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/nbp/d
Dyżury Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41 Tel. 42 635 55 17 E-mail: janina@legiedz.com Dyżury: wtorki, godz. 11.00 12.00 piątki, godz. 16.00-16.45
Polska na tle największych gospodarek świata w 2009 r. (wg Banku Światowego) PKB w mln $ USA 1 United States 14 119 000 2 Japan 5 068 996 3 China 4 985 461 4 Germany 3 330 032 5 France 2 649 390 6 United Kingdom 2 174 530 7 Italy 2 112 780 8 Brazil 1 573 409 9 Spain 1 460 250 10 Canada 1 336 068 11 India 1 310 171 12 Russian Federation 1 231 893 13 Australia 924 843 21 Poland 430 076 PKB w mln $ wg PSN 1 United States 14 119 000 2 China 9 091 142 3 Japan 4 139 682 4 India 3 778 159 5 Germany 2 969 575 6 Russian Federation 2 689 846 7 United Kingdom 2 256 830 8 France 2 172 097 9 Brazil 2 017 180 10 Italy 1 921 576 11 Mexico 1 540 042 12 Spain 1 495 683 19 Poland 727 086
PKB na 1 mieszkańca Polska na tle wybranych krajów Źródło: World Development Indicators database, World Bank, 15 December 2010 PKB per capita w $ USA (ranking) PKB per capita w $ wg PSN (ranking) Norwegia 84 640 (3) 54 880 (4) Luksemburg 76 710 (4) 59 550 (3) Szwajcaria 65 430 (8) 46 990 (14) Dania 59 060 (9) 37 800 (26) USA 46 360 (18) 45 640 (15) Niemcy 42 450 (27) 36 780 (32) Polska 12 260 (69) 18 640 (68) Rosja 9 340 (76) 18 350 (69) Chiny 3 650 (125) 6 890 (119) 150 (213) 390 (211) Burundi
Zmiany PKB w latach 1998 2008 UE (27) =100
Przedmiot ekonomii i pojęcia wstępne Przedmiot ekonomii, czyli czym zajmuje się ekonomia Ekonomia teoretyczna i normatywna Podstawowe pojęcia: gospodarowanie, dobra produkcyjne i konsumpcyjne, usługi, czynniki produkcji, kapitał, podmioty gospodarcze Typy systemów gospodarczych: gospodarka centralnie planowana i rynkowa Mikroekonomia i makroekonomia Krzywa transformacji
Przedmiot ekonomii czyli czym zajmuje się ekonomia Adam Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, 1776. Karol Marks akcentował, że ekonomia to nauka badająca zmieniające się stosunki społeczne
Istota problemów ekonomicznych, czyli z czego wynika konieczność gospodarowania Wszystkiego (zasobów, dóbr, pieniędzy) jest za mało w stosunku do potrzeb.
Problem ekonomiczny Ograniczone zasoby Nieograni -czone potrzeby
Gospodarowanie czyli sztuka wyboru i oszczędzania Z ograniczoności zasobów wynika konieczność wyboru Wybór czyli decyzja ekonomiczna ma dwa aspekty: pozytywny (cel to, co zyskamy) i negatywny (koszt- to, co musimy poświęcić, aby zrealizować cel). Najogólniejsza koncepcja kosztu: koszt alternatywny to, co tracimy wybierając z dwu dostępnych, wykluczających się możliwości, czyli alternatyw Ważność wyboru między konsumpcją teraźniejszą i przyszłą
Definicja ekonomii Ekonomia bada, jak ludzie radzą sobie z rzadkością zasobów jak ograniczone zasoby o alternatywnych zastosowaniach wykorzystują do zaspokajania nieograniczonych potrzeb.
Definicja ekonomii 2 Ekonomia bada prawidłowości rządzące gospodarowaniem, czyli produkcją i podziałem dóbr i usług zaspakajających ludzkie potrzeby. POJĘCIA Gospodarowanie Produkcja Podział czyli dystrybucja Dobra Usługi
Gospodarowanie Produkcja wytwarzanie dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby Podział (dystrybucja) procesy wymiany i przydziału wytworzonych dóbr i usług poszczególnym członkom społeczeństwa
Klasyfikacja dóbr Dobra konsumpcyjne (bezpośrednie) Dobra produkcyjne (pośrednie) Usługi niematerialne
Trzy pytania stojące przed społeczeństwem Co produkować z istniejących zasobów? ile żywności, ile odzieży, ile samochodów, telewizorów, broni? W jaki sposób, jakimi metodami? Dla kogo? ( jak podzielić wytworzone produkty między członków społeczeństwa)
Co jest celem produkcji i kto decyduje, co jest produkowane? Potrzeby czy zysk?? Przedsiębiorcy Państwo Konsumenci Rynek
Kto decyduje o podziale i jakie mogą być kryteria podziału? Potrzeby Praca Przedsiębiorczość Oszczędzanie Ryzyko Rynek Państwo
Typy systemów gospodarczych W zależności od sposobu rozwiązywania problemów gospodarczych ( co, jak i dla kogo produkować?) rozróżniamy: Gospodarkę Gospodarkę Gospodarkę Gospodarkę tradycyjną centralnie planowaną rynkową mieszaną
Gospodarka tradycyjna Decydujące znaczenie zwyczaju i tradycji w określaniu struktury, metod produkcji i podziału Stacjonarność i trwałość tej gospodarki Liczba ludności na świecie ok. 1000 1500r. 300 mln 1750 728 mln 1900 1550 mln 1987 5 mld 2000 6,2 mld
Stopa wzrostu PKB per capita 10001500 15001820 1820-70 18701913 1913-50 1950-73 1973-98 Europa Zachodnia 0,13 0,15 0,95 1,32 0,76 4,08 1,78 Zachód II 0,00 0,34 1,42 1,81 1,55 2,44 1,94 Japonia 0,03 0,09 0,19 1,48 0,89 8,05 2,34 Azja 0,05 0,00-0,11 0,38-0,02 2,92 3,54 Europa Wsch i ZSRR 0,04 0,10 0,64 1,15 1,50 3,49-1,10 Afryka -0.01 0,01 0,12 0,64 1,05 2,07 0,01 Świat 0,05 0,05 0,53 1,30 0,91 2,93 1,33
Gospodarka centralnie planowana Społeczna własność środków produkcji Centralny organ planujący rozstrzyga, produkować oraz dla kogo. co i jak
Gospodarka rynkowa Własność prywatna środków produkcji Wolność gospodarcza O strukturze produkcji i podziale decyduje mechanizm rynkowy. Ceny jako źródła informacji.
Zalety i wady gospodarki rynkowej Umożliwienie efektywnej alokacji zasobów Sprzyjanie lepszemu zaspokojeniu potrzeb nabywców Tworzenie efektywnego systemu motywacyjnego Zapewnienie dużej innowacyjności gospodarki Sprzyjanie rozwarstwieniu społecznemu Występowanie tzw. efektów zewnętrznych Niestabilność i kryzysy
Gospodarka mieszana Mechanizm rynkowy Państwo Elementy tradycji
Pierwotne czynniki produkcji Ziemia powierzchnia ziemi oraz bogactwa naturalne użyteczne w produkcji Praca fizyczna i umysłowa działalność ludzka mająca na celu tworzenie dóbr i usług
Kapitał, czyli pochodny [wyprodukowany] czynnik produkcji Kapitał produkcyjny dobra przeznaczane do dalszej produkcji; maszyny, narzędzia, budynki produkcyjne Kapitał finansowy część dochodu, która nie jest konsumowana, lecz przeznaczana na cele produkcyjne
Podmioty gospodarcze Podmioty gospodarcze to aktorzy procesu gospodarowania, czyli ci, którzy podejmują decyzje ekonomiczne w oparciu o odrębność majątkową (posiadanie własnych zasobów) i samodzielność dochodową (osiągane dochody umożliwiają pokrywanie kosztów działania i rozwoju).
Typy podmiotów gospodarczych Gospodarstwo domowe Przedsiębiorstwo Państwo
Zasada racjonalnego działania Racjonalne działanie ekonomiczne polega na dążeniu do uzyskania najkorzystniejszej relacji między nakładami a wynikami działalności produkcyjnej.
Dwie formy zasady racjonalnego działania Jeżeli cel jest określony, staramy się osiągnąć go najmniejszym kosztem zasada minimalizacji środków Z danych zasobów staramy się osiągnąć jak największą produkcję zasada maksymalizacji celu
Rachunek ekonomiczny Narzędzie racjonalnego działania Porównywanie nakładów i wyników Znaczenia pieniądza jako czynnika pozwalającego sprowadzić wszystkie elementy procesu gospodarczego do porównywalności.
Ekonomia teoretyczna i normatywna Teoria wyjaśnia, jak gospodarka funkcjonuje i rozwija się. Koncentruje się na tym, jak jest. Przykład Jeżeli ilość pieniądza rośnie szybciej niż produkcja dóbr i usług, to rosną ceny. Ocenia, wartościuje i mówi, jak być powinno. Przykład Należy ograniczać podaż pieniądza, aby nie dopuścić do wzrostu cen.