Szkoªa Gªówna Handlowa
Rozkªad jazdy 1 Wprowadzenie 2 Determinanty kursu walutowego 3 Kursy równowagi i kryzysy walutowe 4 5 Podsumowanie
Wprowadzenie polega na prowadzeniu polityki pieni»nej w oparciu o usztywnienie kursu walutowego. Przykªady: Dania - parytet centralny wzgl dem euro z przedziaªem waha«+/- 2,25% Buªgaria - currency board wzgl dem euro
Wprowadzenie Popularne do lat 80. XX w. Pó¹niej kryzysy walutowe - upªynnienie lub currency board/ unia walutowa Wi cej korzy±ci przynosz maªym gospodarkom I tam te» cz ±ciej spotykane
Rozkªad jazdy 1 Wprowadzenie 2 Determinanty kursu walutowego 3 Kursy równowagi i kryzysy walutowe 4 5 Podsumowanie
Zmiany kursu - denicje Pod wpªywem siª rynkowych: Aprecjacja: wzrost warto±ci waluty (spadek E) Deprecjacja: spadek warto±ci waluty (wzrost E) Decyzj administracyjn : Rewaluacja: zwi kszenie warto±ci waluty (spadek E) Dewaluacja: zmniejszenie warto±ci waluty (wzrost E)
Kurs nominalny i realny O konkurencyjno±ci eksportu i importu decyduj zmiany kursu nominalnego oraz inacja w kraju i za granic. Realna aprecjacja (deprecjacja): wzrost (spadek) warto±ci waluty krajowej po uwzgl dnieniu stóp inacji w kraju i za granic. RER t E t P t P t = RER t E t + Π t Π t Kurs realny mo»e by deowany ró»nymi cenami (np. CPI, PPI, ULC). Kurs efektywny to kurs koszykowy, liczony wzgl dem gªównych partnerów handlowych.
Kurs nominalny i realny w Polsce Rysunek : RRealny i nominalny kurs zªotego w latach wysokiej i niskiej inacji ródªo: Eurostat
Deator Rysunek : Realny efektywny kurs walutowy deowany indeksem cen konsumpcyjnych i indeksem jednostkowych kosztów pracy ródªo: Eurostat
Kurs realny a konkurencyno± Rysunek : Realny efektywny kurs walutowy deowany indeksem jednostkowych kosztów pracy ródªo: Eurostat
Kurs realny a konkurencyno± Rysunek : Realny efektywny kurs walutowy deowany indeksem jednostkowych kosztów pracy ródªo: Eurostat
Teorie ksztaªtowania si kursów walutowych 1 Kurs jako cena 2 Teoria parytetu siªy nabywczej 3 Teoria parytetu stóp procentowych
Kurs jako cena Rynek walutowy to rynek jak ka»dy inny O cenie (kursie) decyduj poda» i popyt Sprzeda» waluty powoduje deprecjacj (wzrost E), kupno aprecjacj (spadek E).
Teoria parytetu siªy nabywczej Takie same dobra powinny kosztowa w dwóch krajach tyle samo. Wady: P t = E PSN t P t E PSN t = P t P t nie wszystkie dobra podlegaj wymianie mi dzynarodowej koszty transportu bariery celne na kurs wpªywaj nie tylko rozliczenia importowo - eksportowe, ale równie» nansowe
Teoria parytetu siªy nabywczej W dªugim okresie teoria parytetu siªy nabywczej cz sto dziaªa. Teoria PSN implikuje staªy kurs realny: Wady: P t = E PSN t P t RER t = 1 nie wszystkie dobra podlegaj wymianie mi dzynarodowej koszty transportu bariery celne na kurs wpªywaj nie tylko rozliczenia importowo - eksportowe, ale równie» nansowe
Teoria parytetu siªy nabywczej - badania empiryczne Rysunek : Realne kursy walutowe wzgl dem USD oraz 20 krajów ródªo: Taylor (The Review of Economics and Statistics, February 2002, 84(1): 139150)
Odchylenia od parytetu siªy nabywczej W krótkim i ±rednim okresie mo»e wyst powa znaczne przewarto±ciowanie/ niedowarto±ciowanie. E t E PSN t = E tp t P t Przewarto±ciowanie: E t < E PSN t P t > E t P t
Odchylenia od parytetu siªy nabywczej empirycznie Rysunek : Przewarto±ciowanie/ niedowarto±ciowanie walut wzgl dem euro (na podstawie PSN) ródªo: http://fx.sauder.ubc.ca/ppp.html
redniookresowe odchylenia od parytetu siªy nabywczej Wa»na korekta: ceny dóbr niepodlegaj cych wymianie mi dzynarodowej s ni»sze w krajach ubogich. Kursy walutowe b d w nich sªabsze ni» wskazuje PSN. Ta korekta znacz co poprawia wªasno±ci teorii PSN.
Parytet stóp procentowych Stopy procentowe w dwóch krajach powinny by równe z dokªadno±ci do oczekiwanych zmian kursu walutowego i premii za ryzyko. i t = i t + E e t+1 E t E t + ρ t Zakªócenie równowagi (np. podniesienie stóp procentowych) powoduje przepªywy kapitaªowe i zmian kursu.
Determinanty - podsumowanie Na kurs wpªywa bardzo du»o czynników Wszystko za po±rednictwem poda»y i popytu na rynku walutowym Tak»e bank centralny - interwencje Kurs nie jest cen lepk - reaguje bardzo szybko (du»a rola oczekiwa«) Kursy s bardzo trudne do prognozowania
Rozkªad jazdy 1 Wprowadzenie 2 Determinanty kursu walutowego 3 Kursy równowagi i kryzysy walutowe 4 5 Podsumowanie
Kurs równowagi Jedna z kluczowych koncepcji równowagowych w makroekonomii. Brak jednej denicji. St d ró»ne koncepcje mierzenia. Najbardziej popularne: Kurs wg PSN (skorygowany o ró»nice w PKB per capita) Fundamental equilibrium exchange rate (FEER) teoretyczny poziom kursu zapeniaj cy równowag wewn trzn i zewn trzn (Williamson 1994) Behavioral Equilibrium Exchange Rate (BEER) kurs równowagi zale»y od czynników dªugookresowych (NFA, PKB p.c., ró»nica stóp realnych) (Clark & MacDonald 1999) Miara ankietowa np. deklarowany kurs progowy przy którym eksport staje si nieopªacalny
Fundamentalny kurs równowagi Równowaga wewn trzna (IE) - wy»szy popyt krajowy musi by równowa»ony ni»szym popytem zagranicznych (silniejszym kursem) tak by domkni ta byªa luka popytowa Równowaga zewn trzna (EE) - wy»szy popyt krajowy musi by równowa»ony sªabszym kursem, tak by X t = M t (wersja uproszczona) Uwaga: wzrost kursu = aprecjacja ródªo: Rubaszek (2008) wg Rosenberg (1996)
Kryzysy walutowe Kryzys walutowy zaªamanie systemu nansowego i/ lub gospodarczego spowodowane nagªym osªabni ciem (deprecjacj b d¹ dewaluacj ) kursu walutowego. Wybuchowi kryzysu walutowego sprzyjaj sztywne systemy kursowe: mo»liwo± znacznego odchylenia kursu rynkowego od kursu równowagi mo»liwo± znacznego zadªu»enia podmiotów w walutach obcych (brak ryzyka kursowego).
Kryzysy walutowe c.d. Potencjalne bezpo±rednie przyczyny zaªamania kursu: niezrównowa»one nanse publiczne nierównowaga zewn trzna (wysoki decyt obrotów bie» cych) oczekiwanie zaªamania kursu etc. Zaªamanie kursu powoduje niewypªacalno± podmiotów zadªu»onych w walutach obcych niewypªacalno± banków niewypªacalno± kontrahentów spadek popytu i poda»y. Szerzej - zob. np Glick & Hutchinson (2011) Currency crises
Kryzysy walutowe a kryzysy bankowe
Kryzysy walutowe a PKB
Rozkªad jazdy 1 Wprowadzenie 2 Determinanty kursu walutowego 3 Kursy równowagi i kryzysy walutowe 4 5 Podsumowanie
Schemat transmisji
Determinowanie kursu walutowego przez bank centralny Wyznaczenie parytetu centralnego Interwencje walutowe
Niespójny trójk t Wa»ne ograniczenie: Przy swobodzie przepªywów kapitaªowych nie mo»na jednocze±nie kontrolowa kursu walutowego i prowadzi autonomicznej polityki pieni»nej. Sposób na obej±cie: interwencje sterylizowane.
Interwencje sterylizowane: Zmiany krajowej poda»y pieni dza (stopy na rynku mi dzybankowym) wynikaj ce z interwencji mog zosta wysterylizowana na krajowym rynku pieni»nym. Polityka taka jest niespójna w dªu»szym horyzoncie czasowym (koszt sterylizacji).
Wpªyw na eksport netto i ceny importu Eksport netto - rola kursu realnego Ceny importu - rola kursu nominalnego
Wpªyw na inacj Przenoszenie zmian kursu na inacj - tzw. exchange rate pass-through Zale»y m.in. od otwarto±ci gospodarki Jest wyra¹nie mniejszy od 100% ródªo: Kapu±ci«ski i in. 2016
Re»imy kursowe a strategie kursowe Re»imy (systemy) kursowe mo»na uporz dkowa od najbardziej do najmniej pªynnych: 1 Kurs pªynny 2 Kurs sztywny 3 Currency board 4 Unia walutowa Sztywne systemy kursowe (3-4) s zarazem strategi polityki pieni»nej. System pªynny (1) to dodatek do autonomicznej polityki pieni»nej. Systemy po±rednie (2) mog by strategi polityki pieni»nej lub dodatkiem do polityki autonomicznej.
Kurs pªynny (oat) BC nie ingeruje w ksztaªtowanie si kursu walutowego, lub ingeruje sporadycznie. Aprecjacja b d¹ deprecjacja nast puje na skutek gry siª rynkowych, tak aby zrównowa»ony byª bilans pªatniczy. Zalety: Wady: brak ryzyka kryzysu walutowego - peªna kontrola poda»y pieni dza (stóp procentowych) brak kontroli nad niepo» danymi wahaniami kursowymi (w tpliwa skuteczno± interwencji) niestabilne warunki dla handlu zagranicznego
Kurs sztywny (peg, xed exchange rate) BC zobowi zuje si utrzymywa sztywny kurs walutowy (ewentualnie z przedziaªem waha«) Posiada cz ±ciowe pokrycie emisji bazy monetarnej w rezerwach walutowych. Zalety: Wady: przewidywalne warunki dla handlu zagranicznego stabilizacja cen importu ryzyko kryzysu walutowego cz ±ciowa utrata kontroli nad poda» pieni dza/ stop proc. nadszarpni ta wiarygodno± po kryzysach walutowych
Currency board (izba walutowa) BC zobowi zuje si utrzymywa sztywny kurs i ma peªne pokrycie emisji bazy monetarnej w walucie zagranicznej. Dªugookresowe zobowi zanie cz sto zapisane ustawowo. Automatyczna wymienialno±. Zalety: Wady: bardzo wysoka wiarygodno± natychmiastowa stabilizacja oczekiwa«inacyjnych natychmiastowa stabilizacja cen importu i inacji na poziomie zbli»onym do kraju z walut rezerwow niewielkie ryzyko kryzysu walutowego caªkowita utrata niezale»no±ci polityki pieni»nej brak instytucji po»yczkodawcy ostatniej instancji
Unia walutowa Wspólna waluta, jeden bank centralny, wspólna polityka pieni»na. Przykªad: strefa euro Zalety: Wady: doskonaªe warunki dla handlu zagranicznego obni»a koszty transakcyjne zwi ksza przejrzysto± rynku zwi ksza podatno± poszczególnych gospodarek na szoki asymetryczne sprz»enie z ew. problemami skalnymi
Rozkªad jazdy 1 Wprowadzenie 2 Determinanty kursu walutowego 3 Kursy równowagi i kryzysy walutowe 4 5 Podsumowanie
Podsumowanie wybierana przez kraje o maªych, otwartych gospodarkach Oznacza (przynajmniej cz ±ciow ) rezygnacj z prowadzenia niezale»nej polityki pieni»nej Sztywny kurs stabilizyje ceny importu i warunki dla handlu zagranicznego ale zwi ksza ryzyko kryzysu walutowego St d malej ca popularno± sztywnego kursu na rzecz currency board lub kursu pªynnego