Temat 5 Kurs walutowy Parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej

Transkrypt

1 Temat 5 Kurs walutowy Parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej dr Leszek Wincenciak WNE UW

2 2/42 Plan wykładu: Kurs walutowy i rynek walutowy definicje Kurs walutowy i stopy procentowe Kursy walutowe i dochody z aktywów Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Rynek pieniężny i rynek walutowy Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Parytet siły nabywczej w wersji względnej Burgereconomics Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego

3 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje 3/42 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje i oznaczenia DEFINICJA: rynek walutowy jest rynkiem, na którym wymieniane są waluty jednych krajów na waluty innych krajów. DEFINICJA: nominalny kurs walutowy jest ceną jednej waluty wyrażoną w innej walucie. Kurs walutowy można podawać na dwa sposoby: w kwotowaniu bezpośrednim (price quotation) podając cenę walut obcych w walucie krajowej w kwotowaniu pośrednim (volume quotation) podając ile kosztuje waluta krajowa w walutach obcych

4 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje 4/42 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje i oznaczenia Oznaczenie kursu walutowego E, kwotowanie bezpośrednie Będziemy zapisywać 2,90 PLN/USD lub USD/PLN 2,90 na oznaczenie kursu dolara wyrażonego w złotych Wzrost kursu w tej konwencji, oznacza deprecjację waluty krajowej (złotego) oraz aprecjację waluty zagranicznej (dolara) Stopa aprecjacji dolara nie równa się stopie deprecjacji złotego Przykład: kurs dolara zmienia się z E 1 =2,85 do E 2 =2,95. Oznacza to, że dolar aprecjonuje się w tym okresie o 3,51%. O ile deprecjonuje się złoty? Kurs złotego w okresie pierwszym wynosi 1/E 1 =0.3509, zaś w okresie drugim 1/E 2 =0,3390. Stopa deprecjacji złotego wyniosła zatem ok. 3,39%

5 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje 5/42 Kurs walutowy jako cena rynkowa Kurs walutowy to najważniejsza cena w gospodarce otwartej Cena jest parametrem ustalanym na rynku (w tym wypadku walutowym) W systemie kursu płynnego kurs walutowy jest wynikiem interakcji miedzy popytem a podażą na waluty na rynku walutowym Z punktu widzenia bilansu płatniczego wzrost popytu na waluty obce wynika z transakcji księgowanych po stronie debetowej, zaś wzrost podaży walut obcych wynika z transakcji księgowanych po stronie kredytowej

6 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje 6/42 Zmiany popytu i podaży na rynku walutowym Kurs walutowy (cena walut obcych) ustala się pod wpływem popytu na daną walutę i jej podaży. Przykładowe czynniki powodujące ich zmiany: Handel zagraniczny wzrost przychodów z eksportu powoduje wzrost podaży walut obcych (kurs spada), wzrost importu powiększa popyt na waluty obce (kurs rośnie) Wynagrodzenia czynników produkcji wynagrodzenia należne zagranicy powiększają popyt na waluty obce (kurs rośnie) Przepływy kapitału napływ kapitału zagranicznego powiększa podaż walut obcych (kurs maleje)

7 Kurs walutowy i rynek walutowy definicje 7/42 Kurs walutowy i stopy procentowe

8 Kurs walutowy i stopy procentowe 8/42 Kursy walutowe i dochody z aktywów Kursy walutowe i dochody z aktywów Aby zrozumieć jakie czynniki wpływają na kształtowanie się kursu walutowego, należy najpierw ocenić, od czego zależy popyt zgłaszany na różnego rodzaju depozyty walutowe. Popyt na depozyty walutowe kształtują te same czynniki, co popyt na inne aktywa. Głównie jest to oczekiwanie, co do przyszłej wartości aktywów. Będziemy na razie dla uproszczenia traktować aktywa krajowe i zagraniczne jako doskonale substytucyjne. Wartość depozytu denominowanego w walucie obcej zależy od dwóch elementów: stopy procentowej jaką oferuje oraz oczekiwanej zmiany kursu walutowego.

9 Kurs walutowy i stopy procentowe 9/42 Kursy walutowe i dochody z aktywów Przykłady stóp zwrotu Butelka wina kupiona w 2008 r. za 200 EUR przy kursie 3,50 PLN/EUR i sprzedana rok później za 230 EUR przy kursie 4,70 PLN/EUR. Stopa zwrotu z inwestycji liczona w EUR wyniosła 15%, zaś w zł aż 54,4% Roczny depozyt bankowy denominowany w euro oferuje 3,2% w skali roku. Kurs bieżący wynosi EUR/PLN 4,70, zaś oczekiwany za rok to EUR/PLN 3,80. Oczekiwana stopa zwrotu z tego depozytu liczona w złotych wyniesie zatem: 3,80/4,70 (1 + 0,032) 1 = 16,6% Popyt na depozyty walutowe będzie zmieniał się w zależności od stóp zwrotu z nich osiąganych liczonych we wspólnej walucie Co z inflacją? Dochody realne czy nominalne?

10 Kurs walutowy i stopy procentowe 10/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Porównanie stóp zwrotu z inwestycji Rozpatrujemy decyzję inwestora o zainwestowaniu K jednostek waluty krajowej w aktywa krajowe lub zagraniczne Aktywa krajowe odsetki w wysokości i Aktywa zagraniczne odsetki w wysokości i Dochód z aktywów krajowych: K(1 + i) K Bieżący kurs walutowy: E Terminowy kurs walutowy: E f Dochód z aktywów zagranicznych: K E (1 + i )E f K

11 Kurs walutowy i stopy procentowe 11/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Porównanie stóp zwrotu z inwestycji Pomijamy różnice w kosztach transakcyjnych i przyjmujemy, że ryzykowność obu rodzajów aktywów jest taka sama Dwa przypadki: (1 + i) < E f E (1 + i ) (1 + i) > E f E (1 + i )

12 Kurs walutowy i stopy procentowe 12/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Zabezpieczony parytet stóp procentowych W sytuacji, gdy jakieś aktywa przynoszą wyższą i wolną od ryzyka stopę zwrotu, powinniśmy obserwować wzrost popytu na walutę, w której owe aktywa są denominowane. To powoduje zmianę kursu walutowego, która sprawia, że opłacalność obu rodzajów aktywów ulega wyrównaniu. W równowadze inwestorowi będzie obojętne, w które aktywa inwestować i zachodzi: W przybliżeniu: 1+i = Ef E (1 + i ). i = i + Ef E E, czyli, krajowa stopa procentowa równa się zagranicznej stopie procentowej powiększonej o premię terminową waluty zagranicznej.

13 Kurs walutowy i stopy procentowe 13/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Niezabezpieczony parytet stóp procentowych Niezabezpieczony parytet stóp procentowych można zapisać wpostaci: Oraz w przybliżeniu: 1+i = Ee E (1 + i ). i = i + Ee E E, czyli, krajowa stopa procentowa równa się zagranicznej stopie procentowej powiększonej o oczekiwaną stopę aprecjacji waluty zagranicznej.

14 Kurs walutowy i stopy procentowe 14/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Równowaga rynku walutowego Rynek walutowy znajduje się w równowadze, jeśli depozyty we wszystkich walutach oferują taką samą oczekiwaną stopę zwrotu. Jeśli aktywa krajowe oferują wyższą oczekiwaną stopę zwrotu, wówczas przy danych oczekiwaniach oznacza to wzrost popytu na walutę krajową i bieżące jej umocnienie względem walut obcych. Jeśli aktywa zagraniczne oferują wyższą oczekiwaną stopę zwrotu, wówczas przy danych oczekiwaniach oznacza to wzrost popytu na walutę zagraniczną i bieżące jej umocnienie względem waluty krajowej.

15 Kurs walutowy i stopy procentowe 15/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Kurs walutowy równowagi Bieżący kurs walutowy w równowadze kształtuje się tak, by był spełniony warunek parytetu stóp procentowych. Przy danych oczekiwaniach, kurs bieżący zrównuje stopy zwrotu z aktywów denominowanych w różnych walutach Wzrost krajowej stopy procentowej prowadzi ceteris paribus do aprecjacji waluty krajowej Wzrost zagranicznej stopy procentowej prowadzi ceteris paribus do deprecjacji waluty krajowej Oczekiwania aprecjacji (deprecjacji) waluty zagranicznej, powodują jej bieżącą aprecjację (deprecjację) samospełniające się przepowiednie

16 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Kurs walutowy i stopy procentowe 16/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Kurs walutowy równowagi E RET D (i) E 1 E E 2 RET F (E e,i ) i 1 i i 2 i

17 Kurs walutowy i stopy procentowe 17/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Efekt wzrostu krajowej stopy procentowej E RET D 1 (i) E 1 RET F (E e,i ) i 1 i

18 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Kurs walutowy i stopy procentowe 17/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Efekt wzrostu krajowej stopy procentowej E RET D 2 (i) E 1 E 2 RET F (E e,i ) i 1 i 2 i

19 Kurs walutowy i stopy procentowe 18/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Efekt wzrostu zagranicznej stopy procentowej E RET D (i) E 1 RET F 1 (Ee,i 1 ) i 1 i

20 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Kurs walutowy i stopy procentowe 18/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Efekt wzrostu zagranicznej stopy procentowej E RET D (i) E 2 E 1 RET F 2 (Ee,i 2 ) i 1 i

21 Kurs walutowy i stopy procentowe 19/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Efekt zmiany oczekiwań E RET D (i) E 1 RET F 1 (Ee 1,i ) i 1 i

22 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Kurs walutowy i stopy procentowe 19/42 Parytet stóp procentowych i kurs walutowy równowagi Efekt zmiany oczekiwań E RET D (i) E 1 E 2 RET F 2 (Ee 2,i ) i 1 i

23 Rynek pieniężny i rynek walutowy 20/42 Równowaga na rynku pieniądza Pieniądz środek wymiany, jednostka rozliczeniowa, środek przechowywania wartości Podaż pieniądza kontrolowana przez bank centralny Popyt na pieniądz motyw transakcyjny sprawia, że zagregowany popyt na pieniądz rośnie wraz ze wzrostem realnego dochodu; wzrost nominalnej stopy procentowej zwiększa koszt alternatywny pieniądza, zatem zmniejsza popyt na pieniądz; wzrost cen zwiększa popyt na pieniądz Równowaga na rynku pieniądza przy danym poziomie realnego dochodu i poziomie cen, równość podaży i popytu na pieniądz przy pewnej stopie procentowej M s P = L(Y,i)

24 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Rynek pieniężny i rynek walutowy 21/42 Równowaga na rynku pieniądza i i 1 i 0 i 2 L(Y,i) ( M s ) ( M s ) P 1 P 0 ( M s ) P 2 M P

25 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Rynek pieniężny i rynek walutowy 22/42 Równowaga na rynku pieniężnym i rynku walutowym E RET D (i) E 1 RET F (E e,i ) i 1 i M 1 P L(Y,i) M P

26 Rynek pieniężny i rynek walutowy 23/42 Skutki zmian na rynku pieniądza dla rynku walutowego Analiza krótkookresowa stałe ceny Wzrost dochodu krajowego poprzez wpływ na wzrost popytu na pieniądz, powoduje ceteris paribus wzrost stopy procentowej w równowadze, a to z kolei powoduje, że waluta krajowa ulega aprecjacji Wzrost podaży krajowego pieniądza powoduje skutek odwrotny, stopy procentowe wskutek ekspansywnej polityki pieniężnej spadają, a to sprawia, że waluta krajowa ulega deprecjacji

27 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Rynek pieniężny i rynek walutowy 24/42 Skutek wzrostu dochodu krajowego E RET D (i 1) E 1 RET F (E e,i ) i 1 i M 1 P L(Y 1,i) M P

28 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Rynek pieniężny i rynek walutowy 24/42 Skutek wzrostu dochodu krajowego E RET D (i 2) E 1 E 2 RET F (E e,i ) i 1 i 2 i M 1 P L(Y 2,i) M P

29 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Rynek pieniężny i rynek walutowy 25/42 Skutek wzrostu krajowej podaży pieniądza E RET D (i 1) E 1 RET F (E e,i ) i 1 i M 1 P L(Y,i) M P

30 Temat 5 Kurs walutowy: parytet stóp procentowych i parytet siły nabywczej Rynek pieniężny i rynek walutowy 25/42 Skutek wzrostu krajowej podaży pieniądza E RET D (i 2) E 2 E 1 RET F (E e,i ) i 2 i 1 i L(Y,i) M 2 P M P

31 Rynek pieniężny i rynek walutowy 26/42 Parytet siły nabywczej

32 Parytet siły nabywczej 27/42 Parytet siły nabywczej (PPP) Parytet siły nabywczej (PPP) wywodzi się z prawa jednej ceny (LOOP) Prawo jednej ceny homogeniczny produkt na jednym rynku powinien być sprzedawany po jednakowej cenie, niezależnie od kraju pochodzenia Wersja absolutna: poziom cen we wszystkich krajach jest taki sam w przeliczeniu na wspólną walutę Wersja względna: zmiana poziomów cen mierzonych w jednej waluciewewszystkichkrajachpowinnabyćtakasama

33 Parytet siły nabywczej 28/42 Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Zasada parytetu siły nabywczej w wersji absolutnej stwierdza, że kurs walutowy powinien być równy relacji cen takich samych koszyków konsumpcyjnych wyrażonych w dwóch różnych walutach. Np. jeśli pewien koszyk konsumpcyjny kosztuje w Europie 100 euro oraz ten sam koszyk kosztuje w USA 133 dolary, to kurs walutowy, cena euro wyrażona w dolarach, powinien wynieść 133/100 = 1.33 USD/EUR. E = P P

34 Parytet siły nabywczej 29/42 Parytet siły nabywczej w wersji względnej Parytet siły nabywczej w wersji względnej Zasada parytetu siły nabywczej w wersji względnej stwierdza, że zmiana kursu walutowego powinna być równa różnicy w zmianach poziomów cen wyrażonych w dwóch różnych jednostkach pieniężnych. Np. jeśli ceny w strefie euro wzrosły przeciętnie o 3%, zaś w USA o 2,4%, to zgodnie z zasadą PPP w wersji względnej euro ulegnie deprecjacji w stosunku do dolara o około 0,6%. ΔE E = ΔP P ΔP P

35 Parytet siły nabywczej 30/42 Burgereconomics Burgereconomics Tabela 1. Ceny Big Maca wg magazynu The Economist, styczeń 2013 Kraj Waluta P E P[USD] E [PPP] +/ USA USD Wlk. Brytania GBP % Chiny CNY % Str. Euro EUR % Japonia JPY % Polska PLN % Rosja RUB % Szwajcaria CHF %

36 Parytet siły nabywczej 31/42 Burgereconomics Burgereconomics

37 Parytet siły nabywczej 32/42 Burgereconomics PKB według PPP Tabela 2. PKB według PPP, 2006 [mld USD] # Kraj PKB PKB PPP PKB pc PKB PPP pc 1 USA Japonia Niemcy Chiny UK Francja Włochy Kanada Hiszpania Brazylia Rosja Meksyk Korea Indie Szwecja Szwajcaria Polska

38 Parytet siły nabywczej 33/42 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Teoria PPP sugeruje, że przyczyną występowania zmian kursowych są wyłącznie zmiany cen. Jednak, przynajmniej w krótkim okresie, istnieją odstępstwa od prawa jednej ceny na rynku dóbr (arbitraż przyistotnychkosztachtransakcyjnychniezrównujecen natychmiast, bariery informacji itd.). Gdy LOOP nie jest spełniony, wówczas PPP również nie będzie. Ponadto czynniki inne niż monetarne, np. popytowe, mogą wpływać na kształtowanie się popytu na waluty, co wpływa również na zmiany kursu walutowego.

39 Parytet siły nabywczej 34/42 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Bariery handlowe Koszty transakcyjne Niedoskonała konkurencja Dyskryminacja cenowa Pricing to market Problemy z porównywalnością koszyków konsumpcyjnych (różne udziały poszczególnych dóbr) Dobra niehandlowe efekt Balassy-Samuelsona

40 Parytet siły nabywczej 35/42 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego

41 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 36/42 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Trzy zasadnicze założenia modelu: Bilans płatniczy jest zjawiskiem czysto pieniężnym i dlatego powinien być analizowany przez pryzmat dostosowań zasobów pieniądza Rynek międzynarodowy jest efektywny, działa parytet siły nabywczej, tzn. P = EP Produkcja jest na poziomie pełnego zatrudnienia

42 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 37/42 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego W warunkach płynnego kursu walutowego zmienną, która odpowiadazarównoważeniebilansu płatniczego jest kurs walutowy. Model monetarystyczny można zatem wykorzystać do sformułowania czynników wpływających na kształtowanie się kursu walutowego równowagi w długim okresie. Równowaga rynków pieniądza: ΔR =0. M P = Y α e βi Parytet siły nabywczej: M P = Y α e βi P = EP.

43 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 38/42 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Przedstawmy równania opisujące równowagę na rynku pieniądza w logarytmach i wyznaczmy z nich poziomy cen (zmienne pisane małymi literami oznaczają logarytmy): p = m αy + βi p = m αy + βi Ponieważ z PPP wynika, że e = p p,to: e =(m m ) α(y y )+β(i i )

44 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 39/42 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Fundamentalne równanie: e =(m m ) α(y y )+β(i i ) lub w kategoriach tempa wzrostu: ê =(ˆm ˆm ) α(ŷ ŷ )+β(i i )

45 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 40/42 Wnioski ê =(ˆm ˆm ) α(ŷ ŷ )+β(i i ) Waluta krajowa deprecjonuje się, gdy: podaż pieniądza w kraju rośnie szybciej niż zagranicą dochód krajowy rośnie wolniej niż zagraniczny nominalna stopa procentowa w kraju rośnie

46 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 41/42 Wnioski Wniosek, że wzrost nominalnej stopy procentowej w kraju powoduje deprecjację waluty krajowej jest sprzeczny z wnioskiem wyprowadzonym z modelu opartego na parytecie stóp procentowych Co powoduje tę sprzeczność? Krótki vs. długi okres Stałość vs. elastyczność cen Międzynarodowy efekt Fishera

47 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 42/42 Międzynarodowy efekt Fishera Załóżmy, że spełniony jest niezabezpieczony warunek parytetu stóp procentowych: i = i +ê e Dodatkowo, w długim okresie spełniony jest PPP: ê e = π e π e Z powyższych warunków wynika, że: i i = π e π e i π e = i π e