Praca z uczniem o obniŝonych wymaganiach edukacyjnych. We współczesnej szkole, coraz częściej dominującym zagadnieniem w pracy nauczyciela, staje się konieczność dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczniów. 17 listopada 2008 r. w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Tarnowie Samorządowe Centrum Edukacji zorganizowało konferencję metodyczną: Praca z uczniem o obniŝonych wymaganiach edukacyjnych. Nauczyciele wszystkich specjalności i poziomów nauczania, dyrektorzy przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, wizytatorzy kuratorium oświaty, zaproszeni goście uczestniczący w konferencji z duŝym zainteresowaniem wysłuchali wykładu mgr Barbary Woszczyny Dyrektora Krakowskiego Ośrodka Terapii. Celem konferencji było omówienie następujących zagadnień: 1. Diagnoza potrzeb psychofizycznych ucznia o obniŝonych wymaganiach edukacyjnych. 2. Formy i metody nauczania oraz formy i metody oceniania właściwe dla poziomu indywidualnych moŝliwości ucznia. Program konferencji obejmował teoretyczne, metodyczne i praktyczne przygotowanie nauczycieli do pracy z uczniem o obniŝonych wymaganiach edukacyjnych. Prezentacja stanowiła przejrzystą część informacji przybliŝającej podstawy psychologii rozwojowej, informacji dotyczącej zindywidualizowanych programów edukacji dla ucznia o obniŝonych wymaganiach edukacyjnych, wsparcia ucznia, współpracy nauczycieli przedmiotowych w ustaleniu wymagań wobec ucznia. Uczestnicy konferencji przede wszystkim chcieli wiedzieć: w jaki sposób konkretny uczeń powinien realizować obowiązek szkolny (nauka w szkole ogólnodostępnej, tryb indywidualny czy zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze?); jaka podstawa programowa go obowiązuje (wspólna czy odrębna?); jaki program nauczania (dostosowany czy indywidualny?); jakie formy i metody oceniania (dostosowane czy odrębne?)- to tylko część pytań, które towarzyszyły dyskusji. Prowadząca pani Barbara Woszczyna proponowała nauczycielom w ramach rady pedagogicznej, bądź teŝ w obrębie istniejących zespołów nauczycielskich, dokonać przeglądu literatury, zasobów Internetu, a nade wszystko szczerze porozmawiać o nurtujących wątpliwościach, niejasnościach i problemach, które wielu nauczycieli posiada. Właściwym okazać się moŝe spotkanie z pracownikiem poradni psychologiczno-pedagogicznej, wspólne opracowanie planów pracy dydaktycznej o zapisy dostosowawcze. Wychowawcy klasowi powinni
uzupełnić klasowe programy wychowawcze o informacje dotyczące uczniów, którzy podlegają procedurom dostosowawczym wraz z opisem podjętych dotąd działań. NaleŜałoby takŝe odnieść się do form współpracy w ramach zespołów przedmiotowych. Istotną część wykładu stanowiła problematyka organizacji i dokumentowania pracy nauczyciela z uczniem dysfunkcyjnym na poziomie szkoły. Wiedza oraz otwartość na doświadczenia innych to podkład pod zadanie zasadnicze, jakim jest stworzenie indywidualnej karty pracy z uczniem. Nauczyciel otrzymując z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej opinię o uczniu z zaleceniem dostosowania wymagań do jego moŝliwości percepcyjnych powinien ją bezwzględnie respektować zgodnie ze statusem dziecka jako ucznia oraz z Rozporządzeniem MEN w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania do nauczyciela równieŝ naleŝy zbadanie moŝliwości dziecka i odpowiednie dostosowanie wymagań edukacyjnych Przed przystąpieniem do tworzenia systemowych rozwiązań dotyczących sposobu organizacji kształcenia i wychowania uczniów z róŝnymi stopniami upośledzenia umysłowego oraz fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi, w tym takŝe zaburzeniami osobowości, naleŝy zdać sobie sprawę z istniejących uwarunkowań prawnych. Interesować nas będą te akty prawne, które w sposób pośredni albo bezpośredni opisują działania dostosowawcze w zakresie nauczania: 1. Ustawa o systemie oświaty wskazuje na konieczność dostosowania organizacji, treści i metod nauczania do moŝliwości uczniów oraz daje prawo do pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzieŝ niepełnosprawną zgodnie z indywidualnymi predyspozycjami, potrzebami rozwojowymi oraz edukacyjnymi. 2. Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, między innymi: daje moŝliwość zwolnienia ucznia z wadą słuchu lub z głęboką dysleksja rozwojową z nauki drugiego języka obcego, reguluje formę i warunki sprawdzianu bądź egzaminu do którego przystępują uczniowie z dysfunkcjami, określa dokumenty precyzujące zakres dostosowania wymagań edukacyjnych i egzaminacyjnych (orzeczenie lub opinia poradni). 3. Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wylicza zadania pedagoga szkolnego oraz informuje o rodzajach pomocy i formach jej organizowania. 4. Rozporządzenie w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, przede wszystkim zawiera wymagania, które uwzględniają cele i zadania edukacyjne, zakres treści nauczania oraz umiejętności i osiągnięcia uczniów zawarte w odpowiednich podstawach programowych oraz uwzględnia standardy wymagań egzaminacyjnych dla uczniów z dysfunkcjami.
5. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych informuje, między innymi, o działaniach tychŝe w zakresie wydawania opinii dotyczących dostosowania wymagań edukacyjnych. 6. Rozporządzenie w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieŝy, oraz szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania stwierdza, Ŝe działające w poradniach zespoły orzekające wydają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego bądź indywidualnego nauczania na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) ucznia. 7. Rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół stanowi, Ŝe nauczyciele prowadzący zajęcia w danym oddziale tworzą zespół, którego zadaniem jest w szczególności ustalenie zestawu programów nauczania dla danego oddziału oraz jego modyfikowanie w miarę potrzeb. Wszystkich nauczycieli praktyków zapraszam do rozwaŝań, uwag i refleksji nt Jak pracować aby pomóc dziecku być uczniem i z mniejszymi problemami przystosować się do nowego środowiska, jakim jest szkoła? Otrzymane materiały zamieścimy na stronie Internetowej Centrum w rubryce Teoria i praktyka. GraŜyna Skrzekucka, doradca metodyczny SCE